İşlem tablosu programları; matematiksel ve mantıksal işlemlerin, formüller veya veriler içeren hücreler üzerinde, belirli bir yapı içerisinde gerçekleştirilmesini sağlayan programlardır. Bu programlarla profesyonel programcı olmayan kullanıcılar da hesaplama modelleri oluşturabilirler. Günlük hayattaki pek çok faaliyetin hem bilgisayar ortamına aktarılması hem de bu faaliyetlerdeki veriler arasında ilişkilerin kurulması işlem tablosu programları ile kolayca yapılabilmektedir. Öğrenci başarı notlarının hesaplanması, stok takiplerin yapılması, arşiv kayıtlarının oluşturulması, mali raporların hazırlanması gibi hemen her alanda kullanılabiliyor olmaları işlem tablosu programlarına olan ilgiyi artırmıştır.

İşlem tablolarının kullanımlarının kolay olması yaygınlaşmalarındaki en önemli faktörlerdendir.

İlk işlem tablosu programı 1978 yılında VisiCalc ismi verilen programdır. Bu program Apple II bilgisayarlar için geliştirilmiştir. VisiCalc kendinden sonra gelecek işlem tablosu programları için temel oluşturmuştur.

VisiCalc programının geliştirildiği yıllarda SuperCalc ismiyle yeni bir işlem tablosu programı da farklı bir firma tarafından geliştirilmiştir

1983

Bu özellikler;

• Excel ile ileri seviye fonksiyonel programlama yapılabilmektedir.
• İleri seviye olmayan bir yazılım bilgisiyle bile buton gibi kontrol elemanları sayfalara eklenebilmektedir.
• Excel dosyasında VBA programlama dili ile yapısal programlar oluşturulabilmektedir.
• Excel çalışma kitabında birden fazla form, grafik ve makro saklanabilmektedir, böylece tüm işlemler tek dosyada yapılabilmektedir.
• Kısayol tanımlayabilme özelliğiyle sıklıkla kullanılan makro ve fonksiyonların üst şeritte kısayolları tanımlanabilmektedir. 
• VBAprogramlama diliyle farenin sağ tıklama özelliğine kısayollartanımlanabilmektedir.
• İç ve dış kaynaklardan veri aktarabilme özelliği sayesinde web sayfalarından ve veri tabanı dosyaları, yazılı dosyalar gibi yerel kaynaklardan doğrudan veri alınabilmektedir.
• Pivot tablo kullanılarak karışık ve büyük verisetleri kolaylıkla analiz edilebilmektedir.
• Excel programı HTML dosyalar oluşturabilmektedir.
• VBA kullanımıyla diğer programlar ile de etkileşim sağlanabilmektedir.

Lotus 1-2-3 aynı zamanda makroları desteklemekteydi. Klavye kayıtlarını tutması ve bu kayıtları tekrar edebilmesi sayesinde kullanıcıların ilgisini çekmiş ve bu da üst sıralarda kalmasındaki diğer önemli etkenlerden biri olmuştur. Bunların yanı sıra Lotus 1-2-3 sınırlı veri tabanı desteği sunuyor ve grafik desteği de veriyordu. Bu artılarıyla diğer rakiplerinden sıyrılmış ve işlem tablosu programları piyasasında hakim durumda kalabilmiştir.

Günümüzde işlem tablosu programları arasında en çok kullanılan ve bilinen Microsoft firmasının geliştirmiş olduğu Excel işlem tablosu programıdır

Çalışma Kitabı Excel’de üzerinde çalışılan belgeye verilen isimdir. Çalışma kitabı çalışma sayfalarından oluşur. Çalışma Sayfası Excel açıldığında üzerinde çalışılan sayfaya verilen isimdir. Çalışma sayfaları çalışma kitabının sol alt kısmında gösterilir ve ilk açılışta Sayfa1 isimli sayfa açılır. Çalışma sayfaları Hücre ismi verilen satır ve sütunların kesiştiği kutulardan oluşur. Çalışma sayfasında seçili olan hücreye Aktif Hücre ismi verilir ve diğer hücrelere kıyasla daha koyu bir çerçeve içerisine alınır.

İşlem tablosu programlarında en temel yapı taşı hücrelerdir.

Hücreleri içerikleri bakımından sınıflandırmak gerekirse aşağıdaki gibi bir sınıflandırma yapılabilir:

• Sayısal bir değer içeren hücreler
• Metin içeren hücreler
• Formül içeren hücreler
• Mantıksal doğru veya yanlış içeren hücreler

Sayısal bir değer içeren hücreler: Rakamlarla ifade edilen her türlü veriyi içerebilen hücrelerdir. Örneğin doğal sayılar, rasyonel sayılar, tarihler, saat gibi veriler bu hücrelerde bulunur

Hücreler A1 stili, R1C1 stili ya da özel isimlendirmeyle adreslenebilir. Aktif hücre referansına bakılarak adresleme modu anlaşılabilir.

Çalışma sayfasındaki hücreler satır ve sütunların kesişim yerlerindeki kutucuklardır. A1 stili adreslemede de bu bilgi doğrudan kullanılarak sütun ismi ve satır ismi birleştirilerek hücrenin ismi oluşur. 

R harfi satır (Row) C harfi sütun (Column) için kullanılır. R harfinden sonra satır numarası C harfinden sonra ise sütun numarası yazılır.

Özel isimli adresleme
Excelde herhangi bir hücreye özel isim verilebilmektedir. Hücrelere özel isim tanımlayabilmek için hücreye sağ tıklanarak “Ad Tanımla” komutu verilir. Açılan pencereden hücreye verilecek isim girilir. Özel isimlendirme sadece bir hücreye yapılabildiği gibi birden fazla hücre seçilerek de yapılabilir. Özel isimlendirme kullanılan hücreler ve formüller diğer adreslemelere göre daha kolay okunmaktadır. Ayrıca özel isimlendirme verilen hücrelere, aktif hücre referansı alanından da kolayca ulaşılabilmektedir.

Bunlar;

• Göreli Referans
• Mutlak Referans
• Satır Mutlak Referans
• Sütun Mutlak Referans

Mutlak Referans: Oluşturulan formüller başka hücrelere kopyalansa bile formüldeki hücre adreslerinin değişmeden aktarıldığı referanslama şeklidir. Referanslama yapılırken satır ve sütun adreslerinin başına $ işareti konularak adresleme yapılır. Bu şekilde formül kopyalansa bile referans verilen hücre adresi değişmez. Örneğin A1 ve A2 hücrelerindeki değerlerin toplamını A3 hücresine =$A$1+$A$2 şeklinde bir formülle yazdırılıyorken A3 hücresinde tanımlanmış bu formül A6 hücresine kopyalanıp yapıştırılırsa A6 hücresindeki formül yine =$A$1+$A$2 şeklinde olacaktır.

Göreli Referans: Göreli referansta formül yazılan hücre ile referans verilen hücreler arasında bağıl ilişki söz konusudur, yani formül bulunan hücre ile referans verilen hücre arasındaki hücre sayısı değişmeden formül kopyalanır. Aradaki hücre sayısının değişmemesini Excelin kendisi otomatik olarak sağlar. Örneğin; A1 hücresi ile A2 hücresindeki değerlerin toplamını verecek fonksiyon A3 hücresinde = A1+A2 şeklinde oluşturulmuş olsun. Eğer A3 hücresindeki formül kopyalanıp A6 hücresine yapıştırılırsa A6 hücresindeki formülün açık hali =A4+A5 şeklinde olur.

Bunlar;

• TOPLA fonksiyonu
• ÇARPIM fonksiyonu
• ORTALAMA fonksiyonu
• MAK ve MİN fonksiyonları
• YUVARLA fonksiyonu
• TAMSAYI fonksiyonu
• OBEB ve OKEK fonksiyonları
• KAREKÖK fonksiyonu
• KUVVET fonksiyonu
• MUTLAK fonksiyonudur.