Kıymetli evrak TTK m. 645’te tanımlanmıştır. Hükme göre, “Kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunların içerdikleri hak, senetten ayrı olarak ileri sürülemediği gibi başkalarına da devredilemez.”

Kıymetli evrak TTK m. 645’te tanımlanmıştır. Hükme göre, “Kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunların içerdikleri hak, senetten ayrı olarak ileri sürülemediği gibi başkalarına da devredilemez.” Bu tanım, kıymetli evrakın üç unsurunu ortaya koymaktadır. Bunlar: senet, hak ve hak ile senet arasındaki bağlantıdır.

Her senet kıymetli evrak değildir. Kıymetli evrak niteliğindeki senetlerin bir hakkı içermesi gerekir. Bu hak, özel hukuka ilişkin, ekonomik değeri olan ve devredilebilen bir hak olmalıdır. Kıymetli evrak, bir senet olmanın ötesinde nitelikli bir borç senedidir. Çünkü kıymetli evrakın içerdiği hak, senetten ayrı olarak ileri sürülemez ve senetten ayrı olarak başkasına devir edilemez.

Kıymetli evrak bir borç senedidir. Kıymetli evrakın içerdiği hak ekonomik bir değer taşır. Kıymetli evrakın içerdiği hak devredilebilir. Kıymetli evrakta hak ile senet arasında sıkı bir bağ vardır.

İçerdiği hakkın türü açısından kıymetli evrakı alacak senetleri, ortaklık senetleri ve eşya hukuku senetleri olarak üç gruba ayırabiliriz. Alacak senetleri alacak hakkını temsil eder. Kambiyo senetleri, emre yazılı havale, emre yazılı ödeme vaadi, faiz ve temettü kuponları bu gruba girer. Ortaklık senetleri, ortaklık sıfatına bağlı hakları içerir. Örneğin pay senetleri bu grup içerisinde yer alır. Eşya hukuku senetleri ise ayni hak türünden bir hakkı temsil ederler. Konişmento, ipotekli borç senedi ve makbuz senedi bu gruba girer.

Bu açıdan baktığımızda kıymetli evrak, açıklayıcı kıymetli evrak ve kurucu kıymetli evrak olmak üzere ikiye ayrılır. Açıklayıcı kıymetli evrakta hak senedin düzenlenmesinden önce doğar. Örneğin pay senetleri bu gruba girer. Çünkü pay senedi düzenlenmeden önce de ortaklık payı söz konusudur. Kurucu kıymetli evrakta ise hak, senedin düzenlenmesiyle doğar. Diğer bir ifade ile senedin düzenlenmesine kadar ortada bir hak yoktur. Kambiyo senetleri yaratıcı kıymetli evraka örnek gösterilebilir.

Temel ilişki ile ilgili olup olmaması açısından ise, kıymetli evrak sebebe bağlı (illi) olan kıymetli evrak ve soyut (mücerret) kıymetli evrak olarak iki gruba ayrılır. İlli kıymetli evrakta, kıymetli evrakın düzenlenmesine neden olan temel borç ilişkisi kıymetli evraka bakılarak anlaşılabilir. Soyut kıymetli evrakta ise temel borç ilişkisinin kıymetli evraktan anlaşılması mümkün değildir. İlk gruba makbuz senedi, varant ve konişmento; ikinci gruba ise kambiyo senetleri örnek gösterilebilir.

Kıymetli evrak devir şekli açısından yapılan sınıflandırmaya göre üçe ayrılır: Nama yazılı kıymetli evrak, emre yazılı kıymetli evrak ve hamile yazılı kıymetli evrak.

Nama yazılı kıymetli evrakta hak sahibi ismen belirtilmiştir; ayrıca senette “emrine” kaydı yer almamalı ve kıymeti evrak kanunen emre yazılı da sayılmamalıdır. Nama yazılı kıymetli evrakın dolaşım (tedavül) kabiliyeti çok azdır. Bunlar senet zilyetliğinin devri ve yazılı devir beyanı ile başkasına devredilebilir.

Emre yazılı kıymetli evrak, belli bir kimsenin emrine düzenlenmiş olan veya kanunen emre yazılı sayılan kıymetli evraktır. Emre yazılı kıymetli evrak ciro ve zilyetliğin devri yolu ile devredilir. Bu nedenle nama yazılı kıymetli evraka göre dolaşım kabiliyeti daha fazladır.

Hamile yazılı kıymetli evrak, üzerinde belli bir kişinin adı yazılı olmayan, onu taşıyanın (hamilin) hak sahibi sayıldığı senetlerdir. Bunların elden ele dolaşma kabiliyeti çoktur ve senet zilyetliğinin devriyle senetteki hak da devredilmiş olur. Hamile yazılı kıymetli evrak, devri en kolay kıymetli evraktır. Hamile yazılı kıymetli evrakın devri için yalnızca senet zilyetliğinin geçirilmesi yeterlidir. Senet kimin elinde ise, o kişi senedin alacaklısı sayılır.

Senet metninden anlaşılan defiler, senedin metninde yer alan ve bu nedenle senede bakan herkes tarafından anlaşılabilen defilerdir. Bu özelliklerinden dolayı bu tür defiler kural olarak herkes tarafından herkese karşı ileri sürülebilir; yani etkili oldukları kişiler açısından yapılan ayrımda mutlak defiler arasında yer alır. Senedin zorunlu unsularından birinin eksikliği bu tür defilere örnek gösterilebilir.

Senetteki bir taahhüdün geçersizliğine ilişkin defiler, senet metninden anlaşılamayan, bu nedenle de senedin geçersizliğine yol açmayan, ancak senette imzası bulunan bazı kişilerin taahhütlerini geçersiz kılan defilerdir. Bu nedenle bu tür defiler herkes tarafından ileri sürülemez; yalnızca taahhüdü geçersiz olan kişi tarafından herkese karşı ileri sürülebilir. Bu tür defiler herkese karşı ileri sürülebildiği için etkili oldukları kişiler açısından yapılan ayrımda mutlak defiler arasında değerlendirilebilirler. Bu defiler sahte imza, ehliyetsizlik, imzanın zorla attırılmış olması ve yetkisiz temsildir.

Şahsi defiler ise borçlunun belirli bir alacaklıyla olan ilişkisinden kaynaklanan defilerdir. Bu tür defiler herkese karşı ileri sürülemez; yalnızca belirli bir alacaklıya karşı ileri sürülebilir. Bu nedenle şahsi defiler etkili oldukları kişiler açısından yapılan tasnifte nisbi defiler arasında yer alır. Senedin düzenlenmesine yol açan temel ilişkiden kaynaklanan ödemezlik defi, hatır anlaşması, takas defi, vadenin uzatılması bu tür defilere örnek gösterilebilir. Bu tür defiler, nama yazılı kıymetli evrakta senedi devralan kişilere ve onların haleflerine karşı da ileri sürülebilir. Emre ve hamile yazı kıymetli evrakta ise devralana karşı ileri sürülebilmesi için devralanın bilerek borçlu zararına hareket etmesi gerekir.

Ticari senetler de denilen kambiyo senetleri “poliçe”, “bono” ve “çek”tir. Bu senetler, kanunen emre yazılı senetlerdendir.

Kambiyo senetlerinin bazı ortak özellikleri bulunmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdendir.
• Kambiyo senetleri sıkı şekil şartlarına bağlıdırlar.
• İçerdiği hak açısından yapılan sınıflandırmada kambiyo senetleri alacak senetleri grubuna dahildirler ve bir para alacağı içerirler. Kambiyo senetlerinde imzaların bağımsızlığı ilkesi geçerlidir. Diğer bir ifade ile senette geçerli olmayan imzaların bulunması senetteki diğer imzaların da geçersizliğine neden olmaz.
• Kambiyo senetleri, hakkın senetten önce var olup olmaması açısından yapılan ayrımda kurucu kıymetli evrak grubuna dahildirler; çünkü hak senetle birlikte doğar.
• Kambiyo senetlerinde sınırlı sayı ilkesi geçerlidir. Bu nedenle bono, poliçe ve çek dışında yeni bir kambiyo senedi oluşturulamaz.
• Kambiyo senetlerinde soyutluk (mücerretlik) ilkesi geçerlidir. Diğer bir ifade ile verilmesine neden olan ilişkinin senette gösterilmesi mümkün değildir.
• Kambiyo senetleri müteselsil borçluluk ilkesine tabidir. Bu ilke uyarınca senette imzası olan herkesin kendinden sonraki herkese karşı zincirleme sorumluluğu söz konusudur.
• Kambiyo senedinde yer alan alacaklar özel bir takip yoluyla (kambiyo senetlerine özgü haciz yolu) tahsil edilebilir.

Bir kişinin kendi fiil ve işlemleriyle kendisini hak ve borç sahibi yapabilmesidir. Gerçek kişilerin fiil ehliyetine sahip olması için ergin olması, ayırt etme gücüne sahip olması ve kısıtlı olmaması gerekir (TMK m. 10). Tüzel kişilerde ise kanuna ve kuruluş belgelerine göre gerekli organlara sahip olmakla, fiil ehliyeti kazanılır (TMK m. 49).

Türk Ticaret Kanunu, kambiyo senetleri ile borçlanma konusunda özel bir koşul veya özel bir ehliyet öngörmemiştir. TTK m.670’e göre, sözleş- me ile borçlanmaya ehil olan bir kimse, kambiyo senetleri ile borçlanmaya da ehildir. Bu nedenle fiil ehliyetine (MK m.9) sahip olan biri, kambiyo sendi ile de borçlanabilir.

Ergin olan ve ayırt etme gücüne sahip olan kişiler, kısıtlı olmamak koşuluyla fiil ehliyetine sahiptirler (MK m.10). Ayırt etme gücüne sahip olmayan kişiler kambiyo senedi düzenleyemez (MK m.14). Bu kişiler, ancak yasal temsilcileri aracılığı ile kambiyo senedi düzenleyebilirler. Ayırt etme gücüne sahip olan küçükler ve kısıtlılar ise, yasal temsilcilerinin onayı ile kambiyo senedi düzenleyebilir ve bu senetleri ciro edebilirler (MK m.16, 403, 462).

Tüzel kişiler zorunlu organlara sahip olduklarında fiil ehliyetini kazanırlar (MK m. 49). Tüzel kişiler, tüzel kişilik kazandıkları andan itibaren kambiyo senedi düzenleyebilirler. Ticaret ortaklıkları, tescil anından itibaren tüzel kişilik kazandıklarından o andan itibaren kambiyo senedi de düzenleyebilirler.

Kambiyo senetlerinde senedin geçerliliği açısından borçlunun imzası zorunludur. Borçlunun imzasının mutlaka el yazısı ile atılması gerekir.

Gerçek kişilerin yetkili temsilcileri aracılığı ile poliçe ve bono düzenlemeleri mümkündür. Ancak, Çek Kanununa göre, bir başkasına vekâleten çek düzenlenemez. Bu yasağa rağmen vekâleten çek düzenlenmesi halinde çek hesabı sahibinin sorumluluktan kurtulması söz konusu değildir.

Tüzel kişiler ise yetkili organları aracılığıyla kambiyo senedi düzenleyebilirler (TMK m.49). Bu organların kambiyo senedi düzenleyebilmesi için özel yetkilerinin olması gerekmez. Ancak, tüzel kişilerin temsil organı sıfatı bulunmayan temsilcilerinin, tüzel kişi adına kambiyo senedi düzenleyebilmesi için özel temsil yetkisine sahip olmaları gerekir (BK m.504/3). Yetkisiz temsilcilerin senedi imzalaması halinde senetten temsilci sorumludur. Ödemeyi yaptığı takdirde temsilci, temsil olunanın haklarına sahip olur.

Poliçenin mutlak zorunlu unsurları şöyle sıralanabilir:

• Senet metninde “poliçe” kelimesi ve eğer senet Türkçeden başka bir dille yazılmışsa o dilde poliçe karşılığı olarak kullanılan kelime,
• Belirli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız ve şartsız havale,
• Ödeyecek olan kişinin, muhatabın adı,
• Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adı,
• Düzenleme tarihi,
• Düzenleyenin imzası.

Düzenleme yeri ve ödeme yeri, poliçede alternatif zorunlu unsurlar arasında yer alır. Şöyle ki:

• Ayrıca belirtilmemişse, muhatabın adı yanında gösterilen yer, ödeme yeri ve aynı zamanda da muhatabın yerleşim yeri sayılır.
• Düzenleme yeri gösterilmeyen poliçe, düzenleyenin adı yanında gösterilen yerde düzenlenmiş sayılır.

TTK m. 671’de sayılan unsurlardan vade ise poliçede ihtiyari bir unsurdur. Zira vadesi gösterilmeyen poliçenin görüldüğünde ödenmesi şart edilmiş sayılır.

Bononun mutlak zorunlu unsurları şöyle sıralanabilir:

• Senet metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesi ve senet Türkçeden başka bir dilde yazılmışsa o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olarak kullanılan kelime,
• Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadi,
• Kime ve kimin emrine ödenecek ise onun adı,
• Düzenlenme tarihi,
• Düzenleyenin imzası.

Çekin Türk Ticaret Kanunu’nda sayılan mutlak zorunlu unsurları şunlardır:

• Senet metninde “çek” kelimesi ve senet Türkçe’den başka bir dilde yazılmışsa o dilde çek karşılığı olarak kullanılan kelime,
• Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havale,
• Ödeyecek kişinin, “muhatabın” ticaret unvanı,
• Düzenlenme tarihi,
• Düzenleyenin imzası,
• Banka tarafından verilen seri numarası,
• Karekod.

Çek Kanununa göre çekte bulunması gereken hususlar şunlardır:

• Çek hesabının numarası,
• Çek hesabının bulunduğu banka şubesinin adı,
• Çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı, tüzel kişinin adı,
• Çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişinin vergi kimlik numarası,
• Çekin basıldığı tarih,
• Çek hesabı sahibi gerçek kişi ise Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası; tüzel kişilerde ise varsa Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası,
• Çek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması hâlinde, ayrıca düzenleyenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.

5941 sayılı Çek Kanunu “tacir çeki” ve “tacir olmayan çeki” ile “hamiline düzenlenecek çek” ayrımı yapmıştır (Çek K m.2/6). Kanuna göre, tacir olmayan kişiye tacir çeki verilemez. Tacirler ise ticarî işletmesiyle ilgili iş ve işlemlerinde tacir çeki kullanmakla yükümlüdür. Hamiline çek defteri yaprağını kullanmadan hamiline çek düzenlenmesi de Çek Kanunu ile yasaklanmıştır. Ancak bu yasaklara aykırı hareket edilmesi çekin geçersiz olmasına yol açmaz; yalnızca ilgili kişi hakkında cezai yaptırım uygulanması sonucunu doğurur.

Çek Kanununda, hamiline düzenlenecek olan çeklerin, diğer çek defterlerinden açıkça ayırt edilebilecek şekilde basılması öngörülmüştür. Hamiline düzenlenecek çekler için sadece bu çeklere ilişkin işlemlerin işlendiği ayrı çek hesaplarının açılmak zorundadır. Ayrıca hamiline çek düzenlemek için, her bir çek yaprağı üzerinde “hamiline” ibaresi matbu olarak yer alan hamiline çek defteri yapraklarının kullanılması gerekir.

Sorumluluk sigortaları ile de sigorta ettirenin üçüncü kişilere karşı sorumluluğu nedeniyle malvarlığında meydana gelebilecek azalma teminat altına alınmaktadır.

Sigortacı ve sigorta ettiren arasında kurulan sigorta sözleşmesinin unsurları şunlardır:

• Sigorta sözleşmesi ile kişinin para ile ölçülebilir menfaatleri teminat altına alınmaktadır.
• Sigorta sözleşmesi rizikolara karşı yapılır.
• Sigorta sözleşmesi ile sigortacı sigorta tazminatı veya sigorta bedeli ödemeyi üstlenir.
• Sigorta sözleşmesi ile sigorta ettiren prim ödemeyi üstlenir.

Sigorta bedeli, rizikonun gerçekleşmesi durumunda sigortacının sorumlu olduğu üst sınırı gösterir; yani sigortacının sorumluluğu, sigorta bedeli ile sınırlıdır (TTK m. 1461). Aynı zamanda meblağ sigortası niteliğindeki can sigortalarında rizikonun gerçekleşmesi durumunda sigortacının ödeyeceği para da sigorta bedelidir. Zarar sigortalarında ise rizikonun gerçekleşmesi durumunda sigortacı, sigortalının uğradığı zararı sigorta tazminatı ödeyerek karşılar. Sigorta tazminatı aynen veya nakden ödenir. Ancak kural, tazminatın nakden ödenmesidir; aynen ödemenin söz konusu olabilmesi için bunun sözleşmede açıkça kararlaştırılmış olması gerekir.

Sigorta bedelinin kural olarak sigorta değerine eşit olması gerekir. Sigorta bedeli ile sigorta değeri eşitliğinin bozulmasına yol açan durumlar şunlardır:

• Eksik Sigorta: Sigorta bedelinin sigorta değerinden az olması durumunda eksik sigorta söz konusu olur. Bu durumda rizikonun gerçekleşmesi sonucu tam zarar ortaya çıkmışsa sigortacı sözleşmede kararlaştırılan sigorta bedelini öder. Eğer rizikonun gerçekleşmesi sonucu, sigorta edilmiş menfaatin bir kısmı zarara uğramışsa sigortacı, sigorta bedelinin sigorta değerine olan oranına göre tazminat öder.
• Aşkın Sigorta: Sigorta bedeli, sigorta değerinin üstünde ise aşkın sigorta söz konusu olur. Aşkın sigorta halinde sigortanın sigorta değerini aşan kısmı geçersizdir.
• Birden Çok Sigorta: Aynı menfaatin, aynı rizikolara karşı, aynı süre için, birden çok sigortacıya, aynı veya farklı tarihlerde sigorta ettirilmesi halinde birden çok sigorta söz konusu olur. Sigorta ettirenin bu şekilde birden çok sigorta sözleşmesi yapması mümkündür. Ancak bu sözleşmelerde kararlaştırılan sigorta bedelleri toplamının sigorta değerini aşmaması gerekir. Sigorta bedelleri toplamı sigorta değerini aşsa bile sigorta ettirene sigorta bedelinden daha fazlası ödenmez. Bu amaçla sigorta ettirenin sigortacılardan her birine hem rizikonun gerçekleştiğini hem de aynı menfaat için yapılan diğer sigortaları bildirmesi zorunludur.

Sigorta sözleşmesinde sigorta ettirenin borç ve yükümlülükleri şunlardır:

• Prim ödeme borcu,
• Beyan yükümlülüğü,
• Bilgi verme ve araştırma yapılmasına izin verme yükümlülüğü,
• Zararı önleme, azaltma ve sigortacının rücu haklarını koruma yükümlülüğü.

Sigorta sözleşmesinde sigortacının borçları şunlardır:

• Rizikoyu taşıma yükümlülüğü,
• Aydınlatma yükümlülüğü,
• Sigorta poliçesi verme yükümlülüğü,
• Giderleri ödeme borcu,
• Tazminat ödeme borcu.

Sigorta sözleşmesinde öngörülen riziko gerçekleştiğinde sigortacı, zarar sigortalarında sigorta tazminatını, can sigortalarında ise sigorta bedelini ödemekle yükümlüdür. Sözleşmede aynen tazmin kararlaştırılmamışsa sigortacı, sigorta tazminatını nakden öder.

Rizikonun gerçekleşmesinden ve rizikoyla ilgili belgelerin sigortacıya verilmesinden sonra sigortacı, edimine ilişkin araştırmalara başlar. Sigortacının edimine ilişkin araştırmaları bittiğinde ve her halde bu araştırmalar bitmese bile rizikonun gerçekleştiğinin sigortacıya ihbarından kırk beş gün, can sigortalarında on beş gün sonra sigortacının tazminat ödeme borcu muaccel olur. İnceleme, sigortacıya yüklenemeyen bir kusurdan dolayı gecikmişse süre işlemez.

Rizikonun gerçekleştiğinin sigortacıya ihbarından itibaren en geç üç ay içinde araştırmaların tamamlanması gerekir. Araştırmalar bu süre içinde tamamlanamamışsa, sigortacı, tazminattan veya bedelden mahsup edilmek üzere, tarafların mutabakatı veya anlaşmazlık halinde mahkemece yaptırılacak ön ekspertiz sonucuna göre tespit edilecek hasar miktarının veya bedelinin en az yüzde ellisini avans olarak öder.

Tazminat ödeme borcu muaccel olunca sigortacı, ihtara gerek kalmaksızın temerrüde düşer. Sigortacının temerrüt faizi ödeme borcundan kurtulmasını öngören sözleşme hükümleri geçersizdir.

Kısmi zarar hallerinde Kanun, taraflara sözleşmeyi feshetme olanağı tanımaktadır. Ancak sigortacı, kısmi tazminat ödemesini yapmadan fesih hakkını kullanamaz.

Sigorta sözleşmesi aşağıdaki hallerde sona erer:

• Sigorta sözleşmesinde bir süre kararlaştırılmışsa, bu sürenin dolması ile kural olarak sözleşme sona erer. Ancak sözleşmede, belirli süreli olarak yapılmış olan sözleşmenin sona ermesi için fesih ihbar bildirimi şart kılınmış olabilir. Böyle bir halde, zamanında bildirim yapılmazsa sözleşmenin bir yıl süre ile uzadığı doktrinde kabul edilmektedir.
• Sigorta sözleşmesinde öngörülen rizikonun gerçekleşmesi sonucu tam hasar ortaya çıkmışsa sözleş- me kendiliğinden sona erer. Kısmi hasar halinde ise taraflar sözleşmeyi feshedebilirler ve taraflardan biri sözleşmeyi feshederse sözleşme sona erer. Ancak kısmi hasar halinde sigortacı, kısmi tazminat ödemesinden sonra fesih hakkını kullanabilir.
• Sigortacının iflası halinde sigorta sözleşmesi sona erer.
• Tarafların karşılıklı olarak anlaşmasıyla sigorta sözleşmesi sona erer.
• Taraflardan birinin cayma ya da fesih hakkını kullanması halinde sigorta sözleşmesi sona erer.

Sigorta sözleşmesinden doğan bütün istemler, alacağın muaccel olduğu tarihten başlayarak iki yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Sigorta tazminatına ve sigorta bedeline ilişkin istemler ise sorumluluk sigortası dışındaki sigortalarda her halde rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren altı yıl geçmekle zamanaşımına uğrar (TTK m. 1420); sorumluluk sigortalarında ise bu süre sigorta konusu olaydan itibaren on yıldır (TTK m. 1482).

Kıymetli evrak TTK m. 645’te tanımlanmıştır. Hükme göre, “Kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunların içerdikleri hak, senetten ayrı olarak ileri sürülemediği gibi başkalarına da devredilemez.”

Kıymetli evrakın özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
• Kıymetli evrak bir borç senedidir.
• Kıymetli evrakın içerdiği hak ekonomik bir değer taşır.
• Kıymetli evrakın içerdiği hak devredilebilir.
• Kıymetli evrakta hak ile senet arasında sıkı bir bağ vardır.

İçerdiği hakkın türü açısından kıymetli evrakı alacak senetleri, ortaklık senetleri ve eşya hukuku senetleri olarak üç gruba ayırabiliriz.

Kıymetli evrak devir şekli açısından yapılan sınıflandırmaya göre üçe ayrılır: Nama yazılı kıymetli evrak, emre yazılı kıymetli evrak ve hamile yazılı kıymetli evrak.

Kıymetli evrak hukukunda defi, borçluya borcunu yerine getirmekten kaçınma imkanı veren tüm savunmalardır.

Mutlak defiler, herkes tarafından herkese karşı ileri sürülebilen defilerdir. Nisbi defiler ise yalnızca belirli bir borçlunun yine belirli alacaklılara karşı ilerisürebildiği defilerdir.

Defiler maddi özellikleri açısından senet metninden anlaşılan defiler, senetteki bir taahhüdün geçersizliğine ilişkin defiler ve şahsi defiler olmak üzere üçe ayrılır.

Senet metninden anlaşılan defiler, senedin metninde yer alan ve bu nedenle senede bakan herkes tarafından anlaşılabilen defilerdir. Bu özelliklerinden dolayı bu tür defiler kural olarak herkes tarafından herkese karşı ileri sürülebilir; yani etkili oldukları kişiler açısından yapılan ayrımda mutlak defiler arasında yer alır. Senedin zorunlu unsularından birinin eksikliği bu tür defilere örnek gösterilebilir.

Senetteki bir taahhüdün geçersizliğine ilişkin defiler, senet metninden anlaşılamayan, bu nedenle de senedin geçersizliğine yol açmayan, ancak senette imzası bulunan bazı kişilerin taahhütlerini geçersiz kılan defilerdir. Bu nedenle bu tür defiler herkes tarafından ileri sürülemez; yalnızca taahhüdü geçersiz olan kişi tarafından herkese karşı ileri sürülebilir.

Bu defiler sahte imza, ehliyetsizlik, imzanın zorla attırılmış olması ve yetkisiz temsildir (TTK m. 677).

Şahsi defiler ise borçlunun belirli bir alacaklıyla olan ilişkisinden kaynaklanan defilerdir.

Senedin düzenlenmesine yol açan temel ilişkiden kaynaklanan ödemezlik defi, hatır anlaşması, takas defi, vadenin uzatılması bu tür defilere örnek gösterilebilir.

Kambiyo senetlerinin bazı ortak özellikleri bulunmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
• Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdendir.
• Kambiyo senetleri sıkı şekil şartlarına bağlıdırlar.
• İçerdiği hak açısından yapılan sınıflandırmada kambiyo senetleri alacak senetleri
grubuna dahildirler ve bir para alacağı içerirler.
• Kambiyo senetlerinde imzaların bağımsızlığı ilkesi geçerlidir. Diğer bir ifade ile senette geçerli olmayan imzaların bulunması senetteki diğer imzaların da geçersizliğine neden olmaz.
• Kambiyo senetleri, hakkın senetten önce var olup olmaması açısından yapılan ayrımda kurucu kıymetli evrak grubuna dahildirler; çünkü hak senetle birlikte doğar.
• Kambiyo senetlerindesınırlı sayı ilkesi geçerlidir. Bu nedenle bono, poliçe ve çek dışında yeni bir kambiyo senedi oluşturulamaz.
• Kambiyo senetlerinde soyutluk (mücerretlik) ilkesi geçerlidir. Diğer bir ifade ile verilmesine neden olan ilişkinin senette gösterilmesi mümkün değildir.
• Kambiyo senetleri müteselsil borçluluk ilkesine tabidir. Bu ilke uyarınca senette
imzası olan herkesin kendinden sonraki herkese karşı zincirleme sorumluluğu söz
konusudur.
• Kambiyo senedinde yer alan alacaklar özel bir takip yoluyla (kambiyo senetlerine özgü haciz yolu) tahsil edilebilir.

Poliçenin mutlak zorunlu unsurları şöyle sıralanabilir:
• Senet metninde “poliçe” kelimesi ve eğer senet Türkçeden başka bir dille yazılmışsa o dilde poliçe karşılığı olarak kullanılan kelime
• Belirli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız ve şartsız havale
• Ödeyecek olan kişinin, muhatabın adı
• Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adı
• Düzenleme tarihi
• Düzenleyenin imzası

 Düzenleme yeri gösterilmeyen poliçe, düzenleyenin adı yanında gösterilen yerde düzenlenmiş sayılır.

Ayrıca belirtilmemişse, muhatabın adı yanında gösterilen yer, ödeme yeri ve aynı zamanda da muhatabın yerleşim yeri sayılır.

TTK m. 671’de sayılan unsurlardan vade ise poliçede ihtiyari bir unsurdur. Zira vadesi gösterilmeyen poliçenin görüldüğünde ödenmesi şart edilmiş sayılır.

Bononun mutlak zorunlu unsurları şöyle sıralanabilir:
• Senet metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesi ve senet Türkçeden başka
bir dilde yazılmışsa o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olarak kullanılan kelime
• Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadi
• Kime ve kimin emrine ödenecek ise onun adı
• Düzenlenme tarihi
• Düzenleyenin imzası

Çekin Türk Ticaret Kanunu’nda sayılan mutlak zorunlu unsurları şunlardır:
• Senet metninde “çek” kelimesi ve senet Türkçe’den başka bir dilde yazılmışsa o dilde çek karşılığı olarak kullanılan kelime
• Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havale
• Ödeyecek kişinin, “muhatabın” ticaret
unvanı
• Düzenlenme tarihi
• Düzenleyenin imzası
• Banka tarafından verilen seri numarası
• Karekod

Çek K. m.2/7’e göre, çek defterinin her bir yaprağına aşağıdaki hususların
yazılması gerekir:
• Çek hesabının numarası
• Çek hesabının bulunduğu banka şubesinin
adı
• Çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı, tüzel kişinin adı
• Çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişinin vergi kimlik numarası
• Çekin basıldığı tarih
• Çek hesabı sahibi gerçek kişi ise Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası; tüzel kişilerde ise varsa Merkezi Sicil Kayıt Sistemi
(MERSİS) numarası
• Çek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması hâlinde, ayrıca düzenleyenin
Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası

Protesto senedin kabul edilmemesi veya ödenmemesi halinde, bu durumun resmen saptanmasıdır (TTK m. 714). Saptama, noter tarafından yapılır ve protesto evrakına kayıt edilir  (TTK m. 715). Başvuru haklarının kullanılabilmesi için, kural olarak, protesto çekilmesi gerekir. Ancak istisnai durumlarda, protesto çekilmeksizin de başvuru hakkı kullanılabilir.

TTK m. 796’ya göre, bir çek:
• düzenlendiği yerde ödenecekse on gün
• düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay
• Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenen çek, düzenleme yeri ile ödeme yeri
aynı kıtada ise bir ay ve ayrı kıtalarda ise üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. Bubakımdan, bir Avrupa ülkesinde düzenlenip de Akdenize sahili bulunan bir ülkedeödenecek olan ve aynı şekilde Akdenize sahili olan bir ülkede düzenlenip bir Avrupaülkesinde ödenmesi gereken çekler aynı kıtada düzenlenmiş ve ödenmesi şart kılınmışsayılır.

Çekte zamanaşımı ise TTK m. 814’te düzenlenmiştir. Buna göre:
• Hamilin açacağı davalar, ibraz süresinin bitiminden itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
• Hamile ödeyen kişilerden birisinin başvurabileceği kişilere karşı açacağı davalar ise, çeki isteğiyle
ödediği veya çekin ödenmesinin kendisinden dava yoluyla istendiği tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Sigorta, kişilerin günlük hayatta karşılaştıkları bir takım tehlikeli olayların ekonomik sonuçlarının aynı tehlikeye maruz kalma olasılığı bulunan bir riziko topluluğunca paylaşılması esasına dayanan bir organizasyondur.

Riziko, Sigorta sözleşmesiyle sigortacı tarafından üstlenilen tehlikeli olaylardır