Araştırmalarda üzerinde çalışılan evrenin birimlerinin sahip olduğu özelliklerin anlamlı rakam, sayı ve simgeler ile ifade edilmesi işlemine ölçme adı verilir.

Ölçmede üç aşama vardır: Bunlar ölçülecek bir niteliğin olması, niteliğin gözlemlenebilir olması ve amaca uygun sayı ve semboller ile gösterilebilir olmasıdır.

Bu ölçek türleri; sınıflayıcı ölçek, sıralayıcı ölçek, eşit aralıklı ölçek ve oranlı ölçektir.

Araştırmacı kişi veya kuruluşların araştırmalarında tanımladıkları evrendeki veya örneklemdeki birimlerin özelliklerini uygun ölçek türü kullanarak ölçmesine veri derleme denir.

Veri derlemede dikkat edilmesi gereken ilkeler;

• Veri derlemenin amacının açıkça ifade edilmesi,
• Amaca uygun olarak hangi değişkenlere ilişkin verilerin derleneceğine karar verilmesi, derlenecek verilerin birbirleriyle ve araştırmanın genel amaçlarıyla ilişkisinin incelenmesi,
• Verilerin nasıl, kimler tarafından, nerede, ne zaman ve hangi şartlar altında derleneceğinin belirlenmesi,
• Verilerin nasıl saklanacağı ve gerektiğinde kullanıcıların yararına nasıl sunulacağının (tablo, grafik vb.) tespit edilmesi
  olarak sayabiliriz.

Araştırmacının araştırma kapsamına aldığı değişkenlerle ilgili ihtiyaç duyduğu özgün verileri uygun araçlar kullanarak kendisi derliyorsa veya derletiyorsa bu verilere birincil veriler, yapılan işleme de birinci elden veri derleme denir.

Gözlemcinin, gözlenen olay veya grubun içinde yer aldığı duruma katılımlı gözlem adı verilir.

Görüşmelerin en zayıf yanı çok uzun bir süre alabilmeleridir. Diğer bir zayıf yan ise bireysel temasların fazla olmasından dolayı subjektif ve önyargısal durumların ortaya çıkabilmesidir.

Cevaplayıcının daha önceden belirlenmiş bir sıralamada ve yapıda oluşturulan sorulara karşılık vermesiyle verilerin derlenmesi yöntemine anket adı verilir.

Araştırmacı kişi veya kuruluş, araştırmasında başka kişi veya kuruluşların daha önce kendi amaçları için derlemiş olduğu verileri kullanıyorsa yapılan veri derlemeye ikinci elden veri derleme adı verilir.

Rassal hatalar denkleşen hatalar olup birimlerin incelenen özelliklerini yüksek ve düşük gösterme yönünde etki yapan hatalardır.

Gözlem değerlerinin küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe doğru alt alta sıralanması ile oluşturulan serilere basit seri denir.

ilgilenilen bir nicel değişkenin aldığı değerleri bir sütunda ve bu değerlerin frekanslarını diğer sütunda göstermek sureti ile oluşturulan serilere frekans serileri denir.

Her sınıfın üst sınır değeri ile alt sınır değeri arasındaki fark sınıf aralığı olarak tanımlanır ve h ile gösterilir. 

Bir seride belirli bir değerden daha küçük veya belirli bir değerden daha büyük değerli kaç tane gözlem değeri (terim) olduğu bilgisini üreten serilere birikimli seriler adı verilir.

Bir gruplandırılmış serinin histogramının çizilebilmesi izlenmesi için aşağıdaki adımlar izlenir:

• Sınıf aralıkları eşit ise
  - Gruplandırılmış serinin sınıf aralığı bir birim uzunluk olarak tanımlanır,
  - Her sınıf için tabanı bir birim uzunluk, yüksekliği o sınıfın frekansına eşit
  olan dörtgenler çizilir. Çizilen dörtgenlerin oluşturduğu kapalı şekil histogram olarak adlandırılır.

Belirli bir değerden daha küçük değere veya büyük değere sahip kaç tane gözlem değeri (birim) olduğu bilgisini üretmeye yarayan serilere birikimli frekans serileri, bu serilerin grafiksel gösterimine birikimli frekans poligonu denir.

Pasta grafiği, ilgilenilen nitel değişkenin ölçme düzeylerinin toplam birim sayısına
göre paylarını göstermek için bir dairenin dilimlere ayrılması ile oluşturulan grafiktir.

Zaman serileri kartezyen grafik yardımıyla gösterilir.

Mekân değişkeninin ölçme düzeylerine karşılık gelen seviyeler ya da kategoriler yatay eksende, daha sonra etiketlenen her kategori için frekans ile orantılı yükseklikte sütunlar çizilir.