Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün, 2003 yılı için yaptığı belirlemelere göre dünyada işsizlerin 180 milyona ulaştığı kabul edilmektedir ki, bu rakam günümüzde çok daha yüksektir.

Esneklik yaklaşımı kapsamında sayısal esneklik, zamana göre esneklik, fonksiyonel esneklik, ücret esnekliği ve uzaklaşma stratejileri yer almaktadır.

Sayısal esneklik, işletmelerin gereksinim duyacakları iş gücü miktarı ve niteliğini, değişen ekonomik ve teknolojik şartlara, piyasadaki talep miktarına ve yeni üretim tekniklerine göre değiştirme serbestisi olarak tanımlanmaktadır.

İşsizlikle mücadelede gündeme gelen bir başka esneklik yaklaşımı ise çalışma sürelerine ya da zamana göre esnekliktir. Zamana göre esneklik, “normal çalışma süreleri dışında işletme açısından, ihtiyaç duyulan sürelerde işin yapılması, işçi açısından da iş süresinin başlangıç ve bitişinin çalışanın kişisel durumuna göre ayarlanması” olarak ifade edilmektedir. Çalışanların çalışma sürelerini kendi isteklerine göre belirlemesi zamana göre esnekliktir.

İç esneklik olarak da ifade edilen fonksiyonel esneklik, çalışanların iş yerlerinde değişik işleri yapabilmesi ve çeşitli görevleri üstlenebilmesi olarak tanımlanmaktadır.

İşsizlikle mücadelede bir başka esneklik uygulaması ise ücret esnekliğidir. Genel anlamıyla ücret esnekliği, emek piyasası ve rekabet koşullarındaki değişme karşısında işverenin çalışanların ücretleri üzerinde değişiklik yapabilme yetkisini yaratmaktadır. Ücret esnekliğinin temelinde ücretlendirmenin bireysel temellere dayandırılması yer almaktadır.

Bir diğer esneklik uygulaması ise işletmelerde uzaklaştırma stratejisinin uygulanmasıdır. Uzaklaştırma stratejisi ile ifade edilmek istenen hizmetin ya da üretimin işletme dışındaki başka iş yerlerinde ya da işletme içinde başka işçiler çalıştırılarak yerine getirilmesidir.

İşsizlikle mücadele ederken uygulanan makroekonomik politikaları liberal politikalar, talep yönlü politikalar, arz yönlü politikalar, sözleşmeye dayalı politikalar ve kurumsal politikalar olarak beş başlık altında toplamak mümkündür.

Liberal iktisadi düşünceye göre işsizlik, piyasa işleyişinin bir sonucu olarak görülmektedir. Buna göre, istihdam politikaları özellikle de aktif istihdam politikaları ile işsizliğe müdahale edilmesi, liberal düşüncenin öngördüğü görünmez ele müdahale olarak algılanmaktadır. Liberal düşünceye sahip olanlar tarafından piyasaya müdahale arzu edilen bir durum değildir.

Liberal iktisadi düşüncenin işsizlikle mücadelede iki çözüm önerisi bulunmaktadır. Bunlar; doğal oran teorisinin piyasa dengesine dayanan türü ve diğeri de zamanlar arası ikame teorisidir. Doğal oran teorisinin piyasa dengesine dayanan türü önerisine göre, kamunun uzun dönemde denge işsizlik oranına müdahaleleri istenmezken işsizlik oranındaki konjonktürel dalgalanmalara müdahaleleri kabul edilebilir olarak değerlendirilmektedir. Bu teoriye göre, bireylerin fiyat ve ücretlere yönelik beklentileri doğru olduğunda işsizlik doğal oranında olacaktır. Zamanlar arası ikame teorisine göre ise uzun dönemde denge işsizlik oranına ve işsizlik oranındaki konjonktürel dalgalanmalara müdahale etmenin doğru olmadığı ifade edilmektedir. Buna göre, eğer işçiler reel ücretlerin geçici olarak düşük olduğuna ve gelecekte yükseleceğine inanırsa işçiler şimdi daha az çalışarak gelecekte daha çok çalışmaya karar verebilecektir

İşsizlikle mücadelede uygulanan bir başka politika ise emek talebinin arttırılması amacına dayanan talep yönlü politikalardır. Buna göre, mal ve hizmet talebinde ortaya çıkacak bir artış, emek piyasasında da emek talebini arttıracaktır.

İşsizlikle mücadelede uygulanan arz yönlü politikaların amacı emek piyasası içerisinde emek arz edenler ile emek talep edenlerin karşılaştırılması, bir başka ifadeyle etkin bir eşleşmenin sağlanmasıdır. Bu amacı gerçekleştirmek için iş gücünün eğitim düzeyini geliştirmeye, emek piyasasındaki bilgi eksikliklerini gidermeye ve emek hareketliliğini sağlamaya yönelik bazı politikalar uygulanması gerekmektedir.

Kurumsal politikalar, emek piyasası ile ilgili kurumları değiştirerek kurumsal düzenlemelerin emek piyasaları üzerindeki bozucu etkilerini gidermeyi ve işsizliği azaltmayı amaçlamaktadır.

Emek piyasası politikalarını temelde pasif ve aktif politikalar olarak iki başlık altında ele almak mümkündür. Bireyin ekonomik sıkıntısının belirli bir oranda finanse edilmesi amacıyla “pasif istihdam politikaları” düzenlenirken sadece ekonomik finansmanın yeterli olmadığı düşüncesiyle bireyi istihdama dahil etmeyi sağlayabilecek “aktif istihdam politikaları” düzenlenmektedir.

Gelir desteği sağlayan pasif istihdam politikalarını işsizlik sigortası, ücret garanti fonu, kısa çalışma ödeneği, kıdem tazminatı, erken emeklilik ve işsizlik yardımı ya da sosyal yardımlar olarak sıralamak mümkündür.

Pasif istihdam politikaları kapsamında yer alan bir diğer uygulama ise kıdem tazminatıdır. Genel tanımıyla kıdem tazminatı, iş sözleşmesi sona eren işçiye çalıştığı süreye göre ödenen paradır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken iş sözleşmesinin sona eriş biçimi ve çalıştığı süredir. Ayrıca kıdem tazminatı ücret tutarına göre işverence ödenmelidir. Kıdem tazminatı ödemenin amacı işverenlerin işçileri kolayca işten çıkarmasını engellemektir. Ayrıca işten çıkarılan işçiye kıdem tazminatı ödenmesi iş yerinde iş güvencesinin sağlanması açısından da önemlidir.

Bir ülkede erken emeklilik politikasının uygulanmasının temel amacı, işsizliğin azaltılmak istenmesidir. Şöyle ki, emek piyasasında verimlilikleri azalan çalışanların erken emeklilik ile işten ayrılmaları, ülkedeki çalışma çağındaki nüfusa istihdam imkanı sağlayacaktır. Bu nedenle erken emeklilik gibi bir politikayı uygulayan ülkelerin güçlü bir ekonomik yapıya ve yüksek genç nüfus oranına sahip olması gerekmektedir.

Aktif istihdam politikaları iş bulma zorluklarını giderme, yeni istihdam alanları açma ve emek piyasasını kolaylaştırma ilkeleri üzerine kuruludur.

Ücret ve istihdam sübvansiyonunun temel gerekçesi iş gücü maliyetini ucuzlatmak ve istihdam artışını teşvik etmektir. Ücret ve istihdam sübvansiyonları doğrudan işverenlere yöneliktir.

Bir diğer aktif istihdam politikası aracı ise doğrudan kamu istihdamı sağlanmasıdır. Doğrudan kamu istihdamı politikası işsizlere bazı kamu alanlarında geçici istihdam imkanı sağlamaktadır. Bu alanlara genellikle alt yapı, çevre koruma ve iyileştirme, kamuya açık mekanların bakımı ve onarımı, sağlık ve refah hizmetleri ile belediye hizmetleri olarak sıralamak mümkündür.

Mesleki eğitim programları, uzun zamandır işsiz olanlar ile yeterince kalifiye olmayan çalışanlara mesleki bilgi ve beceri kazandırır.Aktif istihdam politikaları kapsamında uygulanan mesleki eğitim programlarının kapsamına uzun süreli işsiz kalanlar, toplu olarak işten çıkarılanlar ile emek piyasasına girme güçlüğü çeken özürlüler, kadınlar, gençler, (eski) hükümlülerden oluşan dezavantajlı gruplar girmektedir.

İşsizliği önlemeye yönelik bir diğer aktif istihdam politikası ise kamunun eşleştirme ve danışmanlık hizmeti sağlamasıdır. Kamunun eşleştirme ve danışmanlık hizmetleri ile ifade edilmek istenen, kamunun emek piyasasındaki bilgi eksikliğini gidermeye, işçi-işveren eşleştirmesini sağlamaya ve geliştirmeye yönelik faaliyetlerdir.