Dünyada bilinen ilk örnek 2000 yıl öncesinde Roma ve Yunan medeniyetlerinde görülmektedir. Yunanistan'ın Pire ve Challis limanlarındaki uygulamalar serbest bölge uygulamalarına benzemektedir.

Bir ülkeye ithal edilen malların çok fazla fiziki değişikliğe uğratılmaksızın başka ülkelere satılmasıdır. Ülkeler arası fiyat farklılıklarından yararlanmak amacıyla bu işlemde yeniden ambalajlama gibi küçük değişiklikler yapılır.

İthal edilen alların gümrük verigisinden muaf olduğu dünyanın ilk serbest limanı  1547 yılında İtalya'da kurulmuştur. Bu limandaki faaliyetler bir yandan ticaret ve diğer yandan malların depolanması şeklinde yürütülmüştür.

Günümüz serbest bölge kavramının kilometre taşı Shannon Serbest Bölgesi serbest üretim bölgesi olarak ilk kez İrlanda'da oluşturulmuştur. Shannon üretim bölgesi havaalanı yakınlarında tamamen ihracata yönelik olarak kurulmuştur. Böylece ilk kez serbest liman ve serbest ticaret bölgesinin dış ticaret fonksiyonu olarak endüstrinin de içine alındığı geniş bir uygulama gerçekleştirilmiştir.

Türkiye açısından serbest bölgelere ilişkin ilk gelişme, günümüzde Romanya sınırları içindeki Tuna Nehri'nin Karadeniz'e döküldüğü yerde bulunan Şulina kentinde ortaya çıkmıştır. Bu liman bölgesinde bir serbest bölge kurulması için ilk adımlar Osmanlı İmparatorluğu döneminde atılmıştır. Şulina Limanı serbest bölge benzeri faaliyetlerine başladıktan sonra 29.04.1870 tarihinde bu liman bölgesinden ihraç dilecek eşyadan vergi, resim alınmamasına karar verilmiştir.

19 Temmuz 1927 tarihinde "Serbest Mıntıka Hakkında Kanun" çıkartılarak, hükümet İstanbul ve çevresinde serbest bölge kurmak için yetkilendirilmiştir.

Akdeniz kıyısında, Mersin, Antalya ve Adana Yumurtalık Serbest Bölgeleri; Ege Bölgesinde Ege (İzmir), Denizli ve İzmir Serbest Bölgeler; Marmara Bölgesinde, İstanbul Atatürk Havalimanı, İstanbul Endüstri ve Ticaret, İstanbul Trakya, Avrupa, Kocaeli, Tübitak-Mam Teknoloji ve Bursa Serbest Bölgeler; Karadeniz kıyısında, Trabzın, Rize ve Samsun Serbest Bölgeleri; Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Mardin ve Gaziantep Serbest Bölgeleri; İç Anadolu Bölgesinde, Kayseri Serbest Bölgesi faaliyete geçmiştir.

Bir ülkenin siyasi sınırları içinde yer alan, ister sınai ister ticari olsun gerçekleşen faaliyetlere devlet müdahalesinin en az olduğu yerlere serbest bölge denir. Serbest bölgeler açıkça tanımlanmış devlet hazinesine ait gümrük sınırları içindeki izole edilmiş alanlardır.

T.C Ekonomi Bakanlığı serbest bölgeleri “Ülkede geçerli ticari, mal ve iktsadi alanlara ilişkin hukuk ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faalyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerler” olarak tanımlamaktadır.

• Serbest bölge giriş ve çıkışlarını kontrol etmek
• Gümrük Kanunu hükümleri doğrultusunda bölgeye giren ve bölgeden çıkan malların gümrük işlemlerini yürütmek

Bölge ve bölge dışındaki liman lrıhtımlarına yanaşarak veya deniz yoluyla lash ve limbo yapmak suretiyle serbest bölgeye mal getiren ve götüren gemlerin ve deniz araçlarının, liman başkanlığı ve/veya liman işletme müdürlüğünce belirlenen rıhtım
veya yerlerde işgal ettikleri deniz alanları ile bu yerlerden malların serbest bölgeye getirilip götürülmesi için takip edilen yol, gümrük işlemlerinin yapılması açısından, Gümrük İdaresinin gözetiminde olması şartıyla serbest bölge kabul edilir.

• Türkiye’de ihracat için yatırım ve üretimi artırmak,
• Yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak,
• Ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli şekilde temin etmek,
• Dış finansman ve ticaret imkânlarından daha fazla yararlanmak.

Switch (üçlü ticaret), bir ülke tarafından ödenecek hesabın başka bir ya da daha fazla ülkeye transfer edilmesi işlemidir.

Serbest Bölge Işlem Formu, serbest bölgede faaliyette bulunan kullanıcıların yurt dışına, yurt içine veya serbest bölge içerisindeki kullanıcılara yaptıkları her türlü alım satım işlemi ile ilgili olarak düzenledikleri belgedir.

İhracata yönelik montaj ve hafif imalat sanayi üretiminin gerçekleştirildiği serbest üretim bölgeleri Dünya Fabrikaları olarak tanımlanmaktadırlar.

Eğer bölge içinde ağırlıklı olarak bankacılık faalyetleri gerçekleştiriliyorsa serbest ticaret bölgelerine Kıyı Bankacılığı (Off Shore Banking) adı verilmektedir. Serbest bankacılık bölgelerinin kurulma amacı uluslararası piyasalarda dolaşan yabancı sermayeyi çekmek ve sermayenin bu bankalara yatırılmasını sağlamaktır.

Antrepo, gümrük vergisine konu olup da henüz vergi ve resimleri ödenmemiş ürünlerin korunduğu gerektiğinde ufak çaplı destekleyici işlemlerin gerçekleştirildiği gümrük binalarına yakın olan depodur.

• Üretici kullanıcılar için vergi avantajlarından yararlanma olasılığı
• Orta ve uzun vadede geleceği planlayabilme olanağı
• Kâr transferi olanağı
• Ticarette kolaylık
• Gümrük vergisi prosedüründen arındırılmış ticari faaliyet olanağı
• Yerli ve yabancı herkesin tüm avantajlardan eşit biçimde yararlanması
• Zaman kısıtlamasının bulunmaması
• Pazar ihtiyaçlarına ve şartlarına göre serbestçe belirlenecek ticari faaliyet olanağı
• Yerli ve yabancı tüm pazarlara erişim olanağı
• Konum avantajları

• İthalat baskısı yaratma
• Yasadışı faaliyetlerde meydana gelebilecek artış
• Çevre kirliliği
• Yerli firmalara, serbest bölgelerdeki firmaların rakip olması
• Yabancı sermaye yatırımlarının serbest bölgenin bulunduğu ülke ekonomisine katkısının azalması

Yatırımcı kullanıcıların Faaliyet Ruhsatı süresi, üretim faaliyeti için 45 yıl, diğer faaliyet konuları için ise 30 yıldır.

• Alım - satım
• Üretim
• Depolama
• İş yeri kiralama
• Bankacılık - sigortacılık
• Montaj / de montaj
• Bakım / onarım
• Makine parkı