Türkiye’de kamu diplomasisinin doğrudan doğruya söz konusu faaliyetleri koordine etmek üzere kurulmuş Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü başta olmak üzere Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, ve TRT gibi kurumlarca yürütüldüğünü görmekteyiz.

Uluslararası ilişkilerin kabaca devletler arası ilişkiler olmanın ötesinde farklı aktörleri içerisine alacak biçimde giderek genişlemesi ve bir taraftan da söz konusu aktörler arasındaki iletişim kanallarının hızla çeşitlenmesi, ilişkileri daha karmaşık aktörleri ise bağımlı hale getirmiştir (Keohane & Nye, 1977; Keohane & Nye, 1987). Kuşkusuz aktörlerin ve kanalların çeşitlenmesine parallellik arz edecek biçimde geleneksel diplomasinin icra ediliş biçimleri de hızlı bir dönüşüm geçirmiştir.

Medya’nın uluslararası ilişkiler üzerindeki etkisi iletişim teknolojilerinde yaşanan devrim ile birlikte gün geçtikçe daha hissedilebilir bir hal almıştır. Kablolu kanalların giderek yaygınlaşması özellikle CNN veya El Cezire etkisi olarak anılan uluslararası erişime sahip görsel medyanın uluslararası politikayı yönlendirmede sahip olduğu baskın rolü sözkonusu etkiyi çok daha belirgin kılmıştır

Gilboa, kamu diplomasisini “yabancı toplumlarda kamuoyunu etkilemek için devlet ve devlet dışı aktörlerin medya veya diğer iletişim kanallarını kullanması” olarak tanımlamaktadır (Gilboa, 2001, s. 4).

Devletler (i) ihracat, (ii) yönetişim, (iii) kültürel miras, (iv) toplum, (v) turizm, (vi) yatırım ve göç olarak sıralanan farklı boyutlarına göre değerlendirilmekte ve devletlerin marka değerleri belirlenmektedir (Anholt, 2008: 3-4).

Kamu diplomasisinin icra alanlarını yurttaş diplomasisi, inanç diplomasisi, lobicilik ve savunuculuk gibi kompartmalara ayıran Sancar, kültürel diplomasiyi de kamu diplomasisine yönelik söz konusu kompartmanlardan biri olarak kabul etmektedir. (Sancar, 2012, ss.169-185).

Türkiye’de yaşanan iletişim devrimi ilerleyen yıllarda internet ve sosyal medya kullanımına da yansımıştır. Bugün Türkiye sosyal medyayı en yoğun biçimde kullanan ülkelerden biri olarak değerlendirilmektedir. Zira Türkiye’de otuz beş milyon internet kullanıcısı bulunmakta ve günde ortalama iki saat otuz iki dakika sosyal medyada harcanmaktadır (Acar, 2015).

Türkiye’de kamu diplomasisine gerek teorik gerekse de pratik katkılar sunan Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü 27478 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2010/3 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile 30 Ocak 2010 tarihinde oluşturulmuştur (http://kdk.gov.tr/faaliyetler/ kurulus/7). Kamu diplomasisi koordinatörlüğü pek çok farklı alanda muhtelif faaliyetlere imza atmaktadır (ayrıntılı bir değerlendirme için bknz. Anaz & Özşahin, 2015).

Kamu diplomasisi koordinatörlüğünün geniş bir yelpazede sürdürdüğü faaaliyetleri arasında Medya ve Tanıtım da önemli bir yer işgal etmektedir. Türkiye’de Kamu diplomasisini dizayn etmek üzere faaliyet gösteren Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü’nün medyaya yönelik faaliyetlerini üç başlık altında ele almak mümkündür. (a) Gazeteci heyetleri programı (b) Uluslararası Basını Bilgilendirme (c) Kültür ve Tanıtım Faaliyetleri (http:// www.kdk.gov.tr/).

TRT farklı kanalları vasıtasıyla yalnızca Türkiye vatandaşlarına yönelik değil Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında mukim farklı etnik ve dini unsurları hedefleyen icraatlara da imza atmaktadır. Kürt coğrafyasına yönelik TRT Kürdi (TRT 6), Orta Asya’ya yönelik yayınlarıyla TRT Avaz ve Arap coğrafyasını hedefleyen TRT Arapça 2000’li yıllara damgasını vuran önemli televizyon kanalları oldular (ayrıntılı bir değerlendirme için bknz. Ekşi, 2014, ss.227-230; Kılıç, 2005, ss.367-390; http://www.trt.net.tr/Kurumsal/Tarihce.aspx).

TRT radyo yayınları ile de kamu diplomasisi faaliyetlerini sürdürmektedir. Türkiye’nin Sesi Radyosu (TSR), TRT Radyo 6, TRT-Vot World, TRT-Vot East, TRT-Vot West, bu anlamda TRT bünyesinde faaliyet gösteren Türkiye’nin radyo kanallarıdır (bkz. Tablo 2).

Türkiye’de devlet dışı kuruluşlar kamu diplomasisinde yazılı medyadan sıklıkla yararlanmaktadır. Bu çerçevede Türkiye’de pek çok gazete kamu diplomasisiyle ilişkilendirilebilecek kamu diplomasisi faaliyetlerine imza atmaktadır. Bu yayınların bir kısmının aynı zamanda mevcut lingua franca İngilizceyi kullanması itibariyle ülke dışında geniş kitlelere ulaşabilmeyi sağlamaktadır. Bu çerçevede Hürriyet Daily News, Sabah Daily News gibi İngilizce yayın yapan gazeteler Türkiye’nin sesini uluslararası medyaya duyuran medya organları niteliğini kazandı.

Lister ve arkadaşlarına göre yeni medyanın ayırt edici özellikleri “dijital, interaktif, hipermetinsel, sanal, ağ tabanlı ve simule edilmiş” olmasıdır (Lister vd. 2009, s.13).

Bu çerçevede geleneksel medya daha çok gazete televizyon ve benzeri kitle iletişim araçlarından faydalanmakta iken yeni medya sosyal medyanın içerisinde yer aldığı internet kullanımına dayanmaktadır (Ekşi, 2014, ss. 114-118; Sancar, 2012, ss. 185-204). Kurumsal ve bireysel nitelikteki sosyal medya hesapları yoluyla iç ve dış kamuoyunu bilgilendirmeye yönelik faaliyetlerden giderek yoğun biçimde faydalanılmaktadır. Genellikle yeni medya veya Web 2.0 olarak adlandırılan sosyal medya kullanımı kamu diplomasisinin taraflarını etkileşime daha açık hale getirmiştir. Kamu diplomasisi bu çerçevede iletişim teknolojisinin bu yeni biçimini kullanabilmektedir (Sancar, 2012, ss. 198-200; ayrıca bknz. Cull, 2011; Cull, 2013).

Pek çok siyasetçi Facebook, Twitter, Youtube, Instagram gibi sosyal medya platformlarından yoğun biçimde faydalanmaktadır. Bu düzlemde özellikle medyanın çeşitlenmesi vesilesiyle iletişimin yoğunlaşması en genel anlamda siyasetin demokratikleşmesine yönelik dikkat çekici bir adım olarak kabul edilmiştir (Coleman, 1999; Coleman & Blumler, 2009; van Dijk, 2012).

İletişim ve diplomasinin demokratikleşmesi arasındaki illiyet bağını Grant (2005), şu şekilde kurmaktadır: İletişim ve teknolojide olanakların artışı (a) hızın doğrudan doğruya politikaya yansıması, (b) bilgiye açık erişim sağlanması ve erişimin kolaylaşması, (c) teknolojiye erişimin ucuzlaması ve yaygınlaşması, (d) yurttaşların politika oluşturma sürecine katılım talebinin artması ve (e) devlet dışı örgütlerin daha fazla rol oynamaya başlaması sonucunu doğurmuştur (Grant, 2005, s. 5).

Bu çerçevede seçilmiş ve oy veren arasındaki ilişkinin mahiyeti de köklü bir biçimde değişmiştir. Bu minvalde milletvekili ve bakan düzeyinde pek çok siyasetçi gündelik siyasete yönelik mesajlarını sosyal medya üzerinden takipçileri ile paylaşmakta ve aynı zamanda bu paylaşımlara yönelik geri bildirim alma imkanına kavuşmaktadır. Bu bağlamda internetin sağladığı “diyolojik iletişim” pek çok açıdan önemli bir devrim niteliğindedir (Kent & Taylor, 1998).

Başta Cumhurbaşkanlığı, Dış İşleri Bakanlığı, Cumhurbaşkanlığı ve Kamu diplomasisi koordinatörlüğü (KDK) olmak üzere pek çok kurumun da sosyal medyada kurumsal hesaplara sahip oldukları ifade edilmelidir (Sancar, 2012, ss. 201-203).

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın medya imkanlarını kullanmak noktasında diğer bakanlıklar arasında ayrıcalıklı bir yere sahip olduğunu ifade etmek yanlış olmayacaktır. Zira kamu diplomasisini geleneksel diplomasiden ayıran önemli bir fark kamu diplomasisine konu olan tarih, sanat gibi formel diplomasinin bir parçası olmayan unsurların altının çizilmesidir. Bütün bu unsurları bünyesinde barındıran kültür diplomasisi kamu diplomasinin bir bakıma payandası niteliğindedir (bknz. Ekşi, 2014, ss.132-134; Sancar, ss.169-176). Kültür ve Turizm Bakanlığı da kamu diplomasisinde yukarıda bahsedilen bu işlevi yerine getirmektedir.

Türkiye özelinde Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde oluşturulan kültür ve turizm portallarıyla kültüre ve turizme yapılan vurgu bu kapsamda değerlendirilebilecektir. Lale figürünün sıklıkla kullanıldığı söz konusu portallarda Türkiye’de gerçekleşen kültürel faaliyetler hakkında bilgi verilmekte ve önemli turizm noktaları tanıtılmaktadır (bkz. Resim 2)