KONUMSAL VERİTABANI II Dersi Konumsal Veritabanında Sürüm Yönetimi soru cevapları:

Sürüm, konumsal veritabanının, yapılan her türlü konumsal işlemlerinin resmedildiği özelleştirilmiş bir görünümüdür. Bu görünüm, konumsal veritabanının bütününün ve içerdiği bütün veri setlerinin belli bir zamandaki anlık görüntüsüdür. Sürümler, çoklu kullanıcıların, kurumsal ya da bir çalışma grubuna tanımlı konumsal veritabanında, veritabanındaki kilit sistemlerini uygulamadan ya da veri tekrarı oluşturmadan düzenlemeler yapmasına olanak tanır.

Sürümler, çoklu kullanıcıların, kurumsal ya da bir çalışma grubuna tanımlı konumsal veritabanında, veritabanındaki kilit sistemlerini uygulamadan ya da veri tekrarı oluşturmadan düzenlemeler yapmasına olanak tanır. Sürümde yapılan her türlü düzenleme, yapılan değişiklikler sisteme gönderilene kadar, konumsal veritabanını kullanan diğer kullanıcılardan izole bir şekilde saklanır. Sürümler, konumsal veritabanındaki verilerin ve üzerinde yapılan işlemlerin tarihsel bir arşivlemesini de tutar. Bu özelliğinin yanı sıra, dağıtık CBS (distributed GIS) işlemelerine olanak sağlayan, konumsal veritabanı replikasının (geodatabase replication) arkasındaki teknolojidir.

Bir konumsal veritabanı sisteminde:
? Veri kümelerindeki güncellemeler, çoklu kullanıcılar tarafından simültane bir şekilde düzenleniyorsa,
? Konumsal veritabanı sunucusunda, düzenlemeye tabi konumsal nesneler, geometrik ağlar, ağ veri kümeleri gibi veri yapılarının birer parçası iseler,
? Konumsal veritabanı kopyalarını kullanan dağıtık CBS işlemlerinde,
? Konumsal veritabanı arşivlemesi için, veri kümelerinin tarihsel kayıtları oluşturuluyor ve saklanıyorsa,
Yukarıda belirtilen şartlarda sürümleme avantajlı bir kullanım sağlamaktadır.

Dağıtık CBS, sistem bileşenlerinin aynı fiziksel ortamda bulunmadığı coğrafi bilgi sistemleridir. Dağıtık coğrafi bilgi sistemlerine örnek olarak; internet tabanlı CBS, mobil CBS ya da "grid" hesaplama gösterilebilir.

Sunucu ortamlarında ki konumsal veritabanlarında, her zaman en üst seviyede bir sürüm bulunur. Bu sürüme, saptanmış sürüm (default version) denir. Saptanmış sürüm, konumsal veritabanındaki verinin en güncel ve gösterimdeki hâlidir.

Sürümleme, CBS yazılımlarının sadece sunucu versiyonlarında kullanılabilmektedir. Dosya tabanlı (file based) konumsal veritabanlarında ya da kişisel (personal) konumsal veritabanlarında uygulanamazlar.

Sunucu ortamındaki bir konumsal veritabanı, birçok sürüme sahip olabilir ve bu ortamdaki her konumsal veritabanının saptanmış bir sürümü oluşturulur. Veritabanı yöneticisi projede ihtiyaç duyulduğu kadar sürüm oluşturabilir. Oluşturulan her yeni sürüm, daima var olan bir sürümden oluşur. Saptanmış sürümden sonra oluşturulan ilk sürüme, saptanmış sürümün altı (child) ya da dalı (branch) denir. Bu nedenle saptanmış sürüm de oluşmuş bütün sürümlerin üstü (ancestor) olarak adlandırılır.

Konumsal veritabanında oluşturulmuş her sürümün bir sahibi, bir açıklaması ve yetki seviyesi vardır. Sürümün sahibi, konumsal veritabanında sürümü ilk oluşturmuş kişidir. Sürümü oluşturan kişi, sürüme metinsel bir açıklama ekleyebilir ve sürümü kullanacak diğer kullanıcıların, kullanım yetkilerini kısıtlayabilir. Sürüm kullanıcılarını yetkilendirme, çoklu kullanıcıların düzenlemelerinin kontrolünde anahtar bir rol oynar.

? Özel (Private):Sürümde görüntüleme ve düzenleme işlemlerini sadece sürümü oluşturan kişi yapabilir.
? Korumalı (Protected): Bütün kullanıcılar sürümde bulunan veri kümelerini görüntüleyebilir ancak sadece sürüm sahibi düzenleme yapabilir.
? Açık (Public): Bütün kullanıcılar, sürümde yer alan veri kümelerini görüntüleyebilir ve düzenleyebilir.

Konumsal veri tablolarında yapılan değişikliklerin takibi delta tabloları adı verilen tablolardan yapılır ve uygulanır. Üretilen, güncellenen ya da silinen konumsal nesnenin özellikleri bu tablolarda saklanır. Bu delta tabloları aynı zamanda A (ekleme[adds]) ve D (silme[delete]) tabloları olarak da adlandırılırlar. Bu iki tablo, sürüm oluşturulmuş veri setlerinde yapılacak değişiklikler için beraber çalışır.

Veri düzenleme aşamasında iki tür çakışma ile karşılaşılabilir. Bunlar:
1. Düzenlenen konumsal nesnenin başka biri tarafından da aynı sürümle aynı anda güncellenmesi ve
2. Düzenlenen konumsal nesnenin çalışılan farklı bir sürümde düzenlenmesi ya da silinmesidir.

Veri düzenleme aşamasında karşılaşılan çakışmaların oluşturduğu problemleri çözmek için verilerin belli bir uzlaşım içinde olması gerekir. Bu uzlaşımın gerçekleştirildiği aşamaya sürümlerin uygunluğunun sağlanması (reconcilling) denir.

Sürümlerin uygunluğunun sağlanmasında sürümler karşılaştırılır. Eğer konumsal nesnelerin düzenlenmesinde bir çakışmayla karşılaşılıyorsa, yazılımın bu çakışma durumu için sürümlerden hangisinin (kullanıcı tarafından düzenlenen mi yoksa güncelleştirilmiş halinin mi) kullanılacağını soran bir seçenekle karşı karşıya kalınır. Eğer güncelleştirilmiş (hedef) sürüm seçilirse yapılan düzenlemeler, verinin son durumu olarak hedef sürümün üzerine yerleştirilir. Eğer düzenlenen (edit) sürüm seçilirse, düzenlenmede çakışan veriler için düzenlenen sürüm öncelik alınarak yerleştirilir. Eğer çoklu kullanıcılar aynı sürümde çalışıyorlarsa bu sefer de kaydetme sırasına göre sürüm güncellenecektir.

Sürümlerin karşılaştırılmasıyla çakışma sorunları bir karara bağlandıktan sonra düzenlenmiş sürümün işleme konma aşaması gelmektedir. Oluşturulan düzenlemenin sisteme gönderilmesiyle (post) verilen karara göre hedef ve
düzenlenen sürümlere göre saptanmış sürüm güncellenecektir. Bu işlem anında sistemde düzenleme yapan başka kullanıcı varsa kendi sistemini güncelleyene kadar oluşan yeni durumu göremez. Gönderilme işlemi bir kez yapıldıktan sonra geri alınması (undo) mümkün değildir. Gönderilme işleminden sonrada düzenleme oturumuna devam edilebilir. Yapılacak işlem proje olarak sona erdiyse sürüm silinebilir ancak silinme esnasında ona bağlı bütün alt sürümlerin de silineceği unutulmamalıdır.

Konumsal veritabanı sürümleri, birçok farklı iş akış sürecini destekleyebilir. Çoğu organizasyonda iş akışı, ayrık evrelerde gelişim gösterir. İş akışındaki her evre, projedeki farklı bir iş ya da göreve karşılık gelir. Her görev ve işin yönetimi için ayrı bir sürüm oluşturulabilir. Bu oluşturulan sürümlerde gerekli düzenlemeler yapılır ve çalışmanın sonunda oluşturulan bütün sürümler, birleştirme için hazır hâle getirilir. Bu tarzda bir proje yönetimiyle sürümleme, birçok farklı iş akışı için esnek bir veri yönetim çerçevesi sağlar.

Sürüm ağacı, konumsal veritabanında sürümleri ve ilişkilerini göstermede kullanılan yaygın bir sembolojidir. Bir sürüm ağacı oluştururken, organizasyonun iş akışına bağlı olarak istenilen sayıda dal oluşturulabilir. Ancak bilinmelidir ki, ağaç dallarının derinlemesine değil, yatayda çoğalması iş akışının yönetimini basitleştirerek en iyi performansın alınmasını sağlayacaktır.

Sürüm uygulama örneklerinden yaygın olarak kullanılanlardan bazıları şu şekilde sayılabilir:
? Saptanmış sürümün eş zamanlı düzenlenmesi
? Çoklu projeler
? Kalite kontrol sürümlü çoklu projeler
? Tarihsel arşivleme
? Konumsal veritabanı replikasyonu

Çok kullanıcılı uygulamalarda, saptanmış sürümün doğrudan düzenlenmesi sürüm uygulamasının en basit metodudur. Bu iş akışında açık bir şekilde, hiçbir kullanıcı yeni bir sürüm oluşturma ihtiyacı duymaz. Saptanmış sürümde düzenleme yapılmaya başlandığında, konumsal veritabanı düzenlemelerin işleme konana kadar diğer düzenlemelerden izole olarak saklanabileceği isimsiz ve geçici bir alan yaratır. Bu alana sadece o anki kullanıcı ulaşabilir. Kullanıcı yaptığı düzenlemeleri kaydedip oturumu sonlandırdığında, geçici alandaki düzenlemeler saptanmış sürümle birleştirilir. Kullanıcı yaptığı düzenlemeleri kaydetmezse sürüm silinecek ve yapılan düzenlemeler dikkate alınmayacaktır.
Eğer birden çok kullanıcının yaptığı düzenlemelerde çakışma gerçekleşirse yani kullanıcı yaptığı düzenlemeleri sisteme kaydetmeden önce saptanmış sürümde değişiklik yapılmışsa, sistem kullanıcıyı uyaracak ve bu koşullara rağmen devam edip etmeyeceğini sorgulayacaktır.

Saptanmış sürümün eş zamanlı düzenlenmesi metodunun avantajları, yeni sürümler oluşturmadığı için küçük değişikliklerde kullanışlı bir yöntemdir. Çakışma oluşmuyorsa kaydedilen düzenlemeler doğrudan saptanmış sürüme gönderilirler. Ancak hata yapmaya çok açık bir yapı olması nedeniyle sürekli yedeklenmeye ihtiyaç duyması, uzun süreçli işlemlerin desteklenmemesi ve sistemin karşılaştırma kontrolü esnasında veritabanını kilitleyerek diğer kullanıcıların işlemlerini bitirmesine engel olması stratejinin dezavantajlarıdır.

Eğer çoklu projelerin ya da çalışma düzeninin yönetildiği bir veritabanından bahsediliyorsa iş akışı yönetimi için daha iyi yapılandırılmış bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Veritabanındaki proje ve çalışmalar, birçok düzenleme oturumu içerebilir ve bu işlerin süreçleri birbirlerinden çok farklı olabilir. Bir veya daha fazla kullanıcı bu sürümleri proje tamamlanana kadar açık olarak tutacaktır. Sürümlerdeki bütün değişiklikler tamamlandıktan sonra kullanıcılar, alt sürümdeki değişiklikleri saptanmış sürümle birleştirecektir. Projenin bitişiyle birleştirilen alt sürümler, daha fazla ihtiyaç duyulmayacağı için sistemden silinirler. Bu tür yapılarda sistem yöneticisinin kullanıcı yetkilerini kısıtlaması gerekebilir. Bu kısıtlarla kullanıcılar alt sürümlerde düzenlemeler yapabilirken, saptanmış sürümü sadece görüntüleyerek güncelleyemeyeceklerdir. Bu şekilde saptanmış sürümün sistem yöneticisi harici bir kullanıcı tarafında güncellenmesi engellenerek saptanmış sürüm hata ve çakışmalara karşı koruma altına alınmış olur.

Bu sistemin avantajları arasında; her iş birimin mantıksal bir yolla sürüm olarak ayrılması, birçok düzenlemenin yapılmasına olanak sağlayan uzun işlem süreçleri, kullanıcı kısıtlaması getirilmesi, karşılaştırma ve gönderim süreçlerini desteklemesi sayılabilir. Ancak sistemin çok katlı sürüm konfigürasyonuna imkân sağlaması, delta tablolarındaki kayıt (satır) sayısını arttırarak sorgulamada ciddi performans sorunlarına yol açacaktır. Bu performans sorunu, yapılan düzenlemelerin belirli aralıklarla güncellenmesiyle azaltılabilir.

Çoklu projelerin iş akışında bir başka yöntem olarak, kalite kontrol sürümü karşımıza çıkmaktadır. Bu saptanmış sürümü yetkisiz ve istemsiz düzenlemelerden korumanın bir başka yoludur. Oluşturulan stratejide, saptanmış sürümden sonra, onun kopyası bir sürüm daha yaratılır ve oluşturulan alt sürümler bu ara sürüme bağlanır. Bu şekilde kullanıcılar hiçbir zaman doğrudan saptanmış sürümle bağlantı kuramazlar ve yaptıkları düzenlemeler ara (kalite kontrol) sürümde güncellendikten sonra, işi sadece birleştirilmiş verilerin tutarlılığını denetlemek olan bir kalite yöneticisinin kontrolüne gelir. Eğer yapılan düzenlemeler ve birleştirme işleminde bir sıkıntı yoksa bu aşamadan sonra saptanmış sürüm güncellenir. Bu sistemin avantajları ve dezavantajları çoklu projelerle benzerlik gösterir.

Konumsal veritabanını arşivleme, sürüm oluşturulmuş bir konumsal veritabanında yapılan değişiklikleri kaydetme ve bu kayıtlara erişme imkânı sağlar. Bu yapıda, sürümlemeye ek olarak yapılan her değişiklik bir tarih ile kaydedilir. Arşivleme fonksiyonu aktif edilen konumsal nesne için sürüm oluşturulduğunda yapılan değişikliklerin bilgisi, arşiv tablolarında (archive tables) saklanır. Arşiv tablosunda ana (base) tablodaki veri alanları ve veri satırlarının yanı sıra iki tane tarih alanı bulunur. Bu iki alan, verilen iki tarih değeri için değişikliklerin hangi tarihlerde yapıldığını gösteren zaman aralığı oluşturmada kullanılır.

Konumsal veritabanı replikasyonu sürümleme altyapısını genişleterek, çoklu konumsal veritabanları arasında değişiklikleri birleştirme ve senkronize etme olanağı sağlar.

Sürümleme, kullanıcılara tanımlanan hiyerarşide kullanılan sürümler arasında yapılan düzenlemeleri birleştirme imkânı sağlar.

Bunu bir örnek üzerinden açıklayacak olursak şehrin CBS departmanı veritabanında yapılan güncellemeleri şehrin polis, itfaiye, planlama gibi farklı departmanlarına yayınlayabilir. Buna tek yönlü replikasyon (one-way replication) adı verilir.

Bazı durumlarda kullanıcılar konumsal veritabanında yapılan değişiklikleri diğer departmanlarla takas etmek isteyebilir. Bu işlem için iki yönlü replikasyon (two-way replication) özelliği kullanılır.

Konumsal veritabanı replikasyonu CBS yazılımlarının sağladığı bir veri dağılım metodudur. Konumsal veritabanı replikasyonu ile veri, karşılıklı iki ya da daha çok konumsal veritabanı arasında veri setinin tamamının veya bir parçasının çoğaltılmasıyla dağıtılır. Bir veri seti çoğaltıldığında, verinin bir kopya çifti oluşur. Oluşan çiftlerden biri orijinal konumsal veritabanında bulunurken, ilişkili çift farklı bir konumsal veritabanında bulunur. Kopyalardan herhangi birinde yapılan bir değişiklik sonrasında diğer kopyasıyla senkronize edilerek verilerin eşleşmesi sağlanır. Konumsal veritabanı replikasyonu, sürüm mantığının üzerine inşa edilmiş, topoloji, ağ, ilişkiler gibi konumsal veritabanının bütün veri modellerini destekleyen bir yapıdır. Bu eş zamansız modelde, çoğaltılan yapı (replikasyon) gevşek bir bağla orijinal yapıyla eşleşmiştir. Bunun anlamı her çoğaltılmış konumsal veritabanı bağımsız olarak çalışabilmekte ve buna rağmen yapılan bütün değişiklikler senkron edilebilmektedir.

Konumsal veritabanı replikasyonunun çalışma mantığı, iki konumsal veritabanı arasındaki ilişkinin yönetimidir.

Konumsal veritabanının orijinal tarafına üst (parent) replika, orijinal verinin kopyasını içeren konumsal veritabanına alt (child) replika adı verilir.

SDE (Spatial database engine- Konumsal veritabanı motoru) konumsal veriye ulaşılmasını ve yönetilmesini sağlayan bir ESRI teknolojisidir. Veritabanının bulunduğu sunucu ile CBS yazılımının doğru iletişim kurmasını sağlayan bir sunucu bileşenidir.

? Bir SDE (Spatial Database Engine) konumsal veritabanının saptanmış sürümünden ya da herhangi bir sürümünden bir replika oluşturulabilir.
? Bir konumsal veritabanındaki veri setinin belli bir bölümünden replika oluşturulabilir. Veritabanının tamamının çoğaltılmasına gerek yoktur.
? Replikayı belirlerken, tanımlayıcı sorgular, konumsal filtreler ve seçim kümeleri gibi kısıtlayıcılar kullanılabilir.

? Çıkış - giriş yapan replikasyon (check-out / check-in)
? Tek yönlü replikasyon (one-way)
? Çift yönlü replikasyon (two-way)

Çıkış-giriş replikasyonunda, veri başka bir konumsal veritabanına kopyalanır ve kopyalandığı yerde veri düzenlemeleri gerçekleştirilir. Düzenlemeler bitirildiğinde, derlenmiş veri orijinal konumsal veritabanına geri transfer edilir. Bu replikasyon türünde geri giriş işlemi yalnızca bir kez gerçekleştirilebilmektedir. Giriş yapan veride tekrar düzenlemeye ihtiyaç duyulursa, yeni bir çıkış yapan replikasyonun oluşturulması gerekir. Bu tipte, üst replikasyon ile alt replikasyonda tek yönlü ve tek seferli bir senkronizasyon vardır. Üst replikasyon SDE konumsal veritabanı yapısında olabilirken, alt replikasyon SDE, kişisel (personal) ya da dosya tabanlı (file based) konumsal veritabanı formatlarında olabilirler.

Tek yönlü replikasyon, üstten alta ya da alttan üst replikasyona doğru senkronizasyonun birçok defa sağlanabildiği replikasyon tipidir. Tek yönlü replikasyonlar, sürekli düzenlemelerin yapıldığı bir konumsal veritabanının yönetiminde ya da Web tabanlı harita servisi gibi sürekli güncellenen yayın amaçlı konumsal veritabanlarının yönetiminde kullanılabilir. Tek yönlü replikasyonda da üst replikasyon SDE konumsal veritabanı yapısında olabilirken, alt replikasyon SDE, kişisel (personal) ya da dosya tabanlı (file based) konumsal veritabanı formatlarında olabilirler.

İki yönlü replikasyon tekrar tekrar replika oluşturmadan, yapılan düzenleme ve değişikliklerin hem alt replika yönünde hem de üst replika yönünde defalarca senkronizasyonuna olanak veren replikasyon tipidir. Senkronizasyon ayrı ayrı iki yönde olabileceği gibi aynı anda iki yöne de gerçekleştirilebilmektedir. İki yönlü replikasyon, iki farklı grubun düzenleme yaptığı verilerin paylaşımı durumunda kullanışlı bir yapıdır. Ancak bu tipte konumsal veritabanı hem üst replikada hem de alt replikada sadece SDE yapıda olabilmektedir.

Sürüm, konumsal veritabanının, yapılan her türlü konumsal işlemlerinin resmedildiği özelleştirilmiş bir görünümüdür. Bu görünüm, konumsal veritabanının bütününün
ve içerdiği bütün veri setlerinin belli bir zamandaki anlık görüntüsüdür. Sürümler, çoklu kullanıcıların, kurumsal ya da bir çalışma grubuna tanımlı konumsal veritabanında, veritabanındaki kilit sistemlerini uygulamadan ya da veri tekrarı oluşturmadan düzenlemeler yapmasına olanak tanır.

Bir konumsal veritabanı sisteminde:
• Veri kümelerindeki güncellemeler, çoklu kullanıcılar tarafından simultane bir şekilde düzenleniyorsa,
• Konumsal veritabanı sunucusunda, düzenlemeye tabi konumsal nesneler, geometrik ağlar, ağ veri kümeleri gibi veri yapılarının birer parçası iseler,
• Konumsal veritabanı kopyalarını kullanan dağıtık CBS işlemlerinde,
• Konumsal veritabanı arşivlemesi için, veri kümelerinin tarihsel kayıtları oluşturuluyor ve saklanıyorsa, belirtilen koşullarda avantajlı bir kullanıma sahip olunması için sistemde sürümleme (versiyonlama) kullanılmalıdır.

Dağıtık CBS, sistem bileşenlerinin aynı fiziksel ortamda bulunmadığı coğrafi bilgi sistemleridir. Dağıtık coğrafi bilgi sistemlerine örnek olarak; internet tabanlı CBS, mobil CBS ya da “grid” hesaplama gösterilebilir.

Sistem veriyi düzenlerken, sürümlenmiş veri kümeleriyle ilişkili yeni tablolar
kullanır. Bu tablolara “delta tabloları” denir.

Sürümleme, CBS yazılımlarının sadece sunucu versiyonlarında kullanılabilmektedir.
Dosya tabanlı (file based) konumsal veritabanlarında ya da kişisel (personal) konumsal veritabanlarında uygulanamazlar.

Saptanmış sürümün üç alt sürümü vardır ve bunlar sırasıyla; “gdbv”, “asv_pub_chg” ve “v_elec1” şeklindedir.

Sürüm kullanıcılarını yetkilendirme, çoklu kullanıcıların düzenlemelerinin kontrolünde anahtar bir rol oynar.
Kullanıcılara tanımlanacak yetki seviyeleri şu şekildedir:
• Özel (Private): Sürümde görüntüleme ve düzenleme işlemlerini sadece sürümü
oluşturan kişi yapabilir.
• Korumalı (Protected): Bütün kullanıcılar sürümde bulunan veri kümelerini görüntüleyebilir ancak sadece sürüm sahibi düzenleme yapabilir.
• Açık (Public): Bütün kullanıcılar, sürümde yer alan veri kümelerini görüntüleyebilir ve düzenleyebilir.

Delta tabloları ile sürümleme, kullanıcılara kendi konumsal verisini düzenlemede
bağımsızlık sağlar. Sürümle çalışmaya başlanacağı zaman ilk yapılması gereken şey, düzenleme yapılmak istenen konumsal veri setinin, sürüm olarak tescillenmiş (kayıt altına alınmış) olması gerekir. Bu onay işlemiyle, çalışılacak konumsal veri tablosuna bağlı iki delta tablosu konumsal veritabanında oluşur.

Veri düzenleme aşamasında iki tür çakışmayla karşılaşılabilir. Bunlar:
• Düzenlenen konumsal nesnenin başka biri tarafından da aynı sürümle aynı anda
güncellenmesi,
• Düzenlenen konumsal nesnenin çalışılan farklı bir sürümde düzenlenmesi ya da
silinmesi.

Bu çakışmaların oluşturduğu problemleri çözmek için verilerin belli bir uzlaşım içinde olması gerekir. Bu uzlaşımın gerçekleştirildiği aşamaya sürümlerin uygunluğunun sağlanması (reconcilling) denir.
Sürümlerin uygunluğunun sağlanmasında sürümler karşılaştırılır. Eğer konumsal nesnelerin düzenlenmesinde bir çakışmayla karşılaşılıyorsa, yazılımın bu çakışma
durumu için sürümlerden hangisinin (kullanıcı tarafından düzenlenen mi yoksa güncelleştirilmiş halinin mi) kullanılacağını soran bir seçenekle karşı karşıya kalınır. Eğer güncelleştirilmiş (hedef) sürüm seçilirse yapılan düzenlemeler, verinin son durumu olarak hedef sürümün üzerine yerleştirilir. Eğer düzenlenen (edit) sürüm seçilirse, düzenlenmede çakışan veriler için düzenlenen sürüm öncelik alınarak yerleştirilir. Eğer çoklu kullanıcılar aynı sürümde çalışıyorlarsa bu sefer de kaydetme sırasına göre sürüm güncellenecektir.

Sürüm uygulama örneklerinden yaygın olarak kullanılanlardan
bazıları şu şekilde sayılabilir:
• Saptanmış sürümün eş zamanlı düzenlenmesi
• Çoklu projeler
• Kalite kontrol sürümlü çoklu projeler
• Tarihsel arşivleme
• Konumsal veritabanı replikasyonu

Çok kullanıcılı uygulamalarda, saptanmış sürümün doğrudan düzenlenmesi sürüm uygulamasının en basit metodudur. Bu iş akışında açık bir şekilde, hiçbir kullanıcı yeni bir sürüm oluşturma ihtiyacı duymaz. Saptanmış sürümde düzenleme yapılmaya başlandığında, konumsal veritabanı düzenlemelerin işleme konana kadar diğer düzenlemelerden izole olarak saklanabileceği isimsiz ve geçici bir alan yaratır.

Bu sistemin avantajları arasında; her iş birimin mantıksal bir yolla sürüm olarak ayrılması, birçok düzenlemenin yapılmasına olanak sağlayan uzun işlem süreçleri, kullanıcı kısıtlaması getirilmesi, karşılaştırma ve gönderim süreçlerini desteklemesi sayılabilir.

Konumsal veritabanı replikasyonu ise sürümleme altyapısını genişleterek, çoklu konumsal veritabanları arasında değişiklikleri birleştirme ve senkronize etme olanağı sağlar.

Konumsal veritabanı replikasyonu CBS yazılımlarının sağladığı bir veri dağılım metodudur. Konumsal veritabanı replikasyonu ile veri, karşılıklı iki ya da daha çok konumsal veritabanı arasında veri setinin tamamının veya bir parçasının çoğaltılmasıyla dağıtılır.

Konumsal veritabanı replikasyonunun çalışma mantığı, iki konumsal veritabanı arasındaki ilişkinin yönetimidir. Konumsal veritabanının orijinal tarafına üst (parent) replika, orijinal verinin kopyasını içeren konumsal veritabanına alt (child) replika adı verilir.

Replikasyonların anlaşılmasını kolaylaştırmak adına bazı temel özellikleri şu şekilde
listelenebilir;
• Bir SDE (Spatial Database Engine) konumsal veritabanının saptanmış sürümünden ya da herhangi bir sürümünden bir replika oluşturulabilir.
• Bir konumsal veritabanındaki veri setinin belli bir bölümünden replika oluşturulabilir. Veritabanının tamamının çoğaltılmasına gerek yoktur.
• Replikayı belirlerken, tanımlayıcı sorgular, konumsal filtreler ve seçim kümeleri
gibi kısıtlayıcılar kullanılabilir.

Konumsal veritabanında replikasyon üç şekilde gerçekleşmektedir. Bunlar:
• Çıkış – giriş yapan replikasyon (check-out / check-in)
• Tek yönlü replikasyon (one-way)
• Çift yönlü replikasyon (two-way)

Tek yönlü replikasyon, üstten alta ya da alttan üst replikasyona doğru senkronizasyonun birçok defa sağlanabildiği replikasyon tipidir. Tek yönlü replikasyonlar, sürekli düzenlemelerin yapıldığı bir konumsal veritabanının yönetiminde ya da Web tabanlı harita servisi gibi sürekli güncellenen yayın amaçlı konumsal veritabanlarının yönetiminde kullanılabilir.

İki yönlü replikasyon tekrar tekrar replika oluşturmadan, yapılan düzenleme ve değişikliklerin hem alt replika yönünde hem de üst replika yönünde defalarca senkronizasyonuna olanak veren replikasyon tipidir. Senkronizasyon ayrı ayrı iki yönde olabileceği gibi aynı anda iki yöne de gerçekleştirilebilmektedir. İki yönlü replikasyon, iki farklı grubun düzenleme yaptığı verilerin paylaşımı durumunda kullanışlı bir yapıdır.