UNESCO’nun 17 Ekim – 21 Kasım 1972 tarihleri arasında Paris’te toplanan 16. Genel Konferansında sorunun uluslararası bir sözleşme konusu yapılmasına karar verilmiş ve 16 Kasım 1972’de Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kabul edilmiştir.

Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal sitleri dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal değerlerin yaşatılması için gerekli işbirliğini sağlamak amacıyla hazırlanmıştır.

Bu listede, Türkiye’den, İstanbul’un Tarihi Alanları, Safranbolu şehri (Karabük), Hattuşaş (Boğazköy)-Hitit Başkenti (Çorum), Nemrut Dağı (Adıyaman-Kahta), Ksantos-Letoon antik kenti (Antalya-Muğla), Divriği Ulu Camisi ve Darüşşifası (Sivas), Truva antik kenti (Çanakkale), Selimiye Camisi ve Külliyesi (Edirne) kültürel miras olarak; Pamukkale-Hierapolis (Denizli), Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) hem kültürel, hem doğal miras olarak listeye alınmıştır.

1985 yılında Granada’da Avrupa Konseyine üye ülkeler tarafından tarafından hazırlanıp kabul edilmiştir.

13.4.1989 gün ve 3534 sayılı yasayla yürürlüğe girmiştir.

Ülkeler, mimari mirasın korunması için yasal önlemler almayı ve bu önlemler çerçevesinde ve her ülkeye ve bölgeye özgü yöntemlerle, anıtları, bina gruplarını ve sitleri korumayı üstlenmiş bulunmaktadır. Sözleşmenin ortaya koyduğu bir diğer evrensel ilke ise, “Mimari mirasın korunması, bunun teşviki ve yaygınlaştırılmasını, kültürel ve çevresel planlama politikalarının başlıca unsuru olarak kabul etmek”tir. Bu husus, özellikle ülke koşullarının iyileştirilmesi bakımından önem taşımaktadır.

16 Ocak 1992 tarihinde Valetta’da onaylanmıştır.

Amacın Avrupa’nın ortak belleğinin kaynağı ve tarihi ve bilimsel incelemelerin bir aracı olması nedeniyle arkeolojik mirasın korunması olduğu belirtilmiş ve bu miras yapılar, yapı grupları, sitler, taşınabilir objeler, başka cins anıtlar ile bunların karada veya denizdeki uzantıları olarak tanımlanmıştır.

5.8.1999 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclis tarafından 4434 sayılı Kanunla kabul edilmiştir.

Avrupa ülkeleri tarafından, kültür alanında ortak bir anlayış oluşturulması ve Avrupa’nın ortak kültür mirasının geliştirilmesi için ulusal katkıda bulunmak amacıyla Avrupa Konseyi çatısı altında oluşturulan en eski belgelerden bir tanesidir.

Konvansiyon, taraf ülkelerin, Avrupa ölçeğinde kültürel etkinlikler yapmak için ortak programlar gerçekleştirmelerini, bu bağlamda uzman değişimini sağlamalarını, kendi ülkelerindeki kültürel değerleri, Avrupa’nın ortak mirasının tamamlayıcı bir elemanı olarak görmelerini ve bu değerlerin korunması için gerekli önlemleri almalarını öngörmektedir.

Üye ülkeler, barış zamanında olası bir savaş tehlikesine karşı kültür varlıklarını koruyucu önlemler alacaklar ve kültür varlıklarını bir savaş halinde korunmasını zorlaştıracak işlevlerle kullanmayacaklardır. Savaşta, işgalci taraf, işgal edilen ülkenin kültür varlıklarının korunmasından sorumlu uzmanlarına destek sağlayacaktır. Bu bağlamda, savaştan zarar göreceği anlaşılan kültür varlıklarının korunmasına ilişkin önlemler, işgal edilen ülkedeki ilgililer tarafından alınamıyorsa, bu önlemler işgalci ülke tarafından alınacaktır.

27 Mart 2006 tarihinde sözleşmeye resmen taraf olmuştur.

Sözleşmede “somut olmayan kültürel mirasın”, dille birlikte sözlü gelenekler ve anlatımlar; gösteri sanatları; toplumsal uygulamalar, törenler ve şölenler; doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamalar; el sanatları geleneği alanlarında belirdiği tespiti yapılmaktadır.

Venedik Tüzüğü, tarihi yapıların korunması ve restorasyonu hakkında uluslararası bir çerçeve belirleyen ilk antlaşmalardan biridir.

Japonya’da toplanan uzmanlar, küreselleşmenin getirdiği bir örnekleşme baskısıyla karşı karşıya olan ve kültürel kimlik arayışları ve azınlık kültürlerinin yok sayıldığı bir dünyada, kültür mirasının korunması uygulamalarında, özgünlüğün dikkate alınmasının insanlığın ortak belleğinin tüm yönlerine saygı göstermek ve onu aydınlatmak olacağı değerlendirmesini yaparak, gelenekselleşmiş kavramları tartışmaya açan bir belgedir.

Uygulama ilkelerini içeren tüzük ICOMOS'un Ekim 1999’da Meksika'da yapılan 12. Genel Kurulunda kabul edilmiştir.

16 Kasım 1945 tarihinde imzalanmış ve 4 Kasım 1946 tarihinde yürürlüğe giren UNESCO Sözleşmesi, Türkiye Cumhuriyeti tarafından 20 Mayıs 1946 tarihli ve 4895 sayılı kanunla onanmış ve yasalaşmıştır.

Amacı, Akdeniz Eylem Planına esas teşkil eden Barselona Konvansiyonunda yer alan Akdeniz’in önemli kültür varlıklarının korunması, bozulmayı hızlandıran kirliliğin önlenmesi, kontrolsüz turizm için önlem oluşturulması gibi hususlardır.

Bu listede Türkiye’den Antalya, Aspendos, Bursa, Didim, Efes, Fethiye-Ölüdeniz, Bodrum (Halikarnassos), İstanbul, Kaunos, Kekova, Knidos, Milet, Bergama, Faselis, Priene, Truva ve Ksantos yer almaktadır.

Avrupa Birliğinin eğitim programlarına ortak mirasın öğretilmesi ve koruma bilincinin geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Strasbourg’da Avrupa Konseyi bünyesinde 8 Ekim 1999 tarihinde kurulmuştur.