Deneylerde kullanım sıklığı fare ve sıçan kadar olmayan diğer deney hayvanlarının kullanımını kısıtlayan çeşitli faktörler vardır. Bu faktörlerin başında bu hayvanların yetiştirilmesinde karşılaşılan güçlükler yer alır. Barınak oluşturma, türe özel fiziksel koşulların oluşturulması ve bakımı gibi hayvan refahının sağlanmasına yönelik faaliyetler yetiştirme güçlükleri arasında sayılabilir. Bir diğer faktör ise farklı deney hayvanı türlerinin farklı fizyolojik özelliklere sahip olmalarıdır.

Göz ve kulakları açık olarak doğan kobayların dişleri de gelişmiş olup formülleri 1/1-0/0-1/1-3/3 şeklindedir. Doğduklarında tüyleri çıkmış olan bu hayvanlar aynı zamanda da hareketlidirler. Kuyrukları olmayan kobayların boyları 25 cm kadardır ve iskelet sistemi 258 kemikten oluşur. Kobaylarda baş büyük olmasına karşın üyeler küçüktür. Ön ayaklarında 4 parmak, arka ayaklarında ise 3 parmak bulunur.

Memeli dişi hayvanların fizyolojik ve ruhsal belirtiler göstererek erkekle çiftleşme isteği östrus olarak adlandırılır. Kızgınlık olarak ifade edilen östrus zamansal peryodik bir döngüdür. Östrojen hormonu etkisinde türlere göre farklılık gösteren kızgınlık belirtileri ortaya çıkar. Döngü içerisinde bir kez kızgınlık gösterenlere monoöstrus hayvanlar, birden çok kızgınlık gösterenlere poliöstrus hayvanlar adı verilir.

Kobaylar mevsime bağlı kalmadan sürekli poliöstrus gösterirler ve yılda 2 kez doğum yaparlar. Her doğumda ortalama yavru sayısı 2 ve 5 arasında değişir. Kobayların 59-72 gün (ortalama 9 hafta) olan gebelik süreleri ve 15-17 günde bir tekrarlayan östrus döngüleri bilinen diğer laboratuvar hayvanlarına oranla biraz daha uzundur.

Deney hayvanı olarak kobaylar bilimsel laboratuvar araştırmalarından özellikle immün sistem (bağışıklık sistemi) hastalıklarının tanı ve tedavisi, genetik kontrol, anaflaktik şok ve alerjik encephalomyelitis çalışmalarında, hipersensitivite çalışmalarında, hastalığa neden olan mikroorganizmalar için uygun bir konak olması sebebiyle özellikle mikobakteria ve tüberküloz çalışmalarında kullanılmak üzere tercih edilirler. Periferal kan ve kemik iliği morfolojisi açısından insanların kan ve kemik iliğine benzemesi de çalışmalarda kobayların tercih edilme nedenlerinden birisidir.

Sadece karanlıkta ya da geceleri aktif olan hayvanlar için noktürnal ifadesi kullanılır. Noktürnal hayvanlar çiftleşme, beslenme ve aktif hareketlerini geceleri/ karanlıkta yaparlar.

Gerbillerin deney hayvanı olarak kullanıldığı bilimsel araştırmaların büyük çoğunluğunu iskemi hayvan modeli çalışmalar oluşturmuştur. Bunun yanında paraziter ve enfeksiyöz hastalıkların, nörolojik fonksiyon bozukluklarının incelenmesi gibi amaçlar için yine gerbiller tercih edilmiştir.

Gerbiller granivor ve otçul hayvanlardır. Laboratuvar koşullarında gerbiller pelet yem ile beslenirler. Ad libitum beslemede 100 g katı yem için verilmesi gereken su miktarı 4 mL’ dir. Daha öncede belirtildiği gibi gerbiller susuzluğa dayanıklı hayvanlardır. Ancak, damızlık hayvanlara yeterince su verilmemesi durumunda döl veriminde azalma hatta durma oluşabileceği için günde 3-4 mL su mutlaka verilmelidir. Yeni doğan gerbillerde 15. güne kadar gözler kapalı olduğundan sadece anne sütü ile beslenirler. Bu süreden sonra ise annelerinin yemlerinden takviye edilmelidir.

Hamsterler doğdukları zaman açık pembe renkte, tüysüz ve opak derili olarak doğarlar. Ayrıca doğduklarında gözleri fonksiyonel değildir ve göremezler. Bu nedenle ortalama bir haftalık olduklarında annelerinin sunduğu yemleri kemirmeye başlayan yavrular, 16. günden itibaren gözleri açılarak yardım almadan kendi yemlerini alıp beslenmeye başlarlar. Hamsterlerde diş formülü 1-0-0-3=16 olup bu dişler sadece çene önündeki kesici dişler ve arka kısımda yer alan azı dişlerinden ibarettir. Ön ayaklarında 4 parmak, arka ayaklarında ise 5 parmak bulunur. Ortalama 1 cm olan kısa kuyruk, uzun tüylü hamster çeşitlerinde tüylerle kapatıldığından hiç görülmeyebilir.

Hamsterler ortam ya da çevre sıcaklığı 5-6 °Cderecenin altına düşmesi ve aydınlık periyodunun da 8 saatten daha kısa olduğu dönemlerde kış uykusuna yatarlar. Kış uykusundaki hamsterlerde nabız, solunum ve vücut sıcaklığı oldukça düşer. Uyaran olduğunda ise kış uykusundan uyanabilirler. Kış uykusu başladığında 2 ya da 3 gün uyuyan hamsterler besin ve su ihtiyaçlarını karşılamak üzere 12 saat kadar kısa bir süre için tekrar uyanırlar. Bu kısa süre içinde hayvanların metabolizmaları tekrar normale döner.

Hamsterlerin dişilerinde östrus döngüsü 4 gün, gebelik süreleri ise 16 gündür. Bir doğumda ortalama 6-8 kadar yavru meydana getirilir.

Araştırmacılar tarafından hamsterlerin deney hayvanı olarak tercih edilmelerinin çeşitli nedenleri vardır. Parazit, virus, insan tümörleri ve bakterilere toleranslı olması, insan dâhil diğer canlılara göre tümör aşılama açısından immünolojik anlamda avantaj sağlayan yanak keselerine sahip olması bu nedenlerin başında gelir. Bunlara ek olarak hamsterlerin gebelik sürelerinin kısa olması teratojenik çalışmalarda tercih edilme nedenlerindendir. Düşük kromozom sayısına sahip olduklarından sitogenetik ve hücre doku kültürü araştırmaları için uygun olan hamsterler gebelikte diyabet (şeker) hastalığı araştırmaları için de kullanılır.

Tavşanlarda yeni doğan yavruların cinsiyet ayrımı kolaylıkla yapılabilir. Çünkü bu hayvanlarda genital bölgeye sıkma biçiminde hafifçe baskı uygulandığında cinsiyeti belirleyen organlar dışarı çıkar. Yeni doğan yavrular 6-8 haftalık olduklarında sütten kesilirler. Tavşan yavruları 10-12 haftalık oluncaya kadar cinsiyetin belirlenerek hemen birbirlerinden ayrılması gerekir. Özellikle bu yaştaki erkek tavşanlar bir arada olduklarında birbirlerine saldırarak ciddi yaralanmalara neden olabilecekleri için bireysel ayrı kafesler önemlidir.

Tavşanlar için laboratuvarda ortamında en uygun sıcaklık 15-20 °C olmalıdır. Diğer taraftan 5-30 °C arasındaki ortam sıcaklıklarına karşı da dirençlidirler. Tavşanların barındırıldığı ortamın nem seviyesi %50-60 arasında olmalı ve saatte 8-10 kez ortam havasının değişimi sağlanmalıdır. Ayrıca, 12 saat aydınlık, 12 saat karanlık periyodu uygulanmalıdır.

Tavşanlarda çiftleştirme yapılacağı zaman 6 ila 9 aylık damızlık duruma gelmiş 1 erkek tavşanın yanına 10-12 adet dişi tavşan koyulmalıdır. Dişilerin yanına erkek tavşan koyulmamalıdır. Erkek tavşanın dişilerin yanına koyulması halinde erkek tavşan, kafes değişikliği ve çevre faktörlerinden etkilenmesine bağlı olarak çiftleşmede sorun çıkarabilir.

Doğada yaşayan tavşanlar yeşil bitkisel materyalleri besin kaynağı olarak tüketirler. Taze otlar, yonca, burçak, lahana, marul ve benzeri yiyecekler tavşanlar için uygun besin maddeleridir. Laboratuvarda barındırılan hayvanlar için hazır karma yemler verilmektedir. Herhangi bir üretim aşamasında olmayan erkek veya dişi damızlıklar için yemlerde %12 protein (gebe ve emziren tavşanlarda %15-17), %5-40 selüloz ve %2,5-5 yağ içeren karma yemler önerilir. Tavşanlar için karma yem hazırlanırken kaprofaji özellikleri düşünülerek B vitamini takviyesi de yapılmalıdır. Pellet yemle beslenen tavşanlarda su miktarı 250 ml/ gün verilmelidir. 3,5 kg’lık canlı ağırlığa sahip bir tavşan önerilen niteliklerde hazırlanmış pellet yemlerden günde 150 gr kadar tüketebilir. Laboratuvar koşullarında yaşayan tavşanların karın bölgesinde gözlenebilir bir yağ birikimi vardır.

Hamsterlerin beslenmesinde genel olarak tohumlar, dut, çilek, böğürtlen gibi küçük ve sulu meyveler kullanılmaktadır. Enerji kaynakları başta %30-35 oranında nişasta içeriği olan besin maddeleridir. Aynı besin maddesi içinde ayrıca %18 protein, %3,7 yağ ve %8 oranında sellüloz bulunmalıdır. Fare ve sıçan beslenmesinde kullanılan pellet yemler hamsterler için de kullanılabilir. Besin maddelerinin yanı sıra hamsterlerde kilogram vücut ağırlığı başına 100 mL içme suyu verilmelidir. Hamster yavruları 20-22 günlük sütten kesilme süresi sonuna kadar anneleriyle birlikte aynı kafesi paylaşırlar. Yeni doğan yavrulara bir hafta kadar elle dokunulmamalıdır. Annelerinden ayrıldıktan sonra zaten gözleri de açılmış olan yavrular protein ve yağ oranı artırılmış pellet yemleri altlık malzemesi içinden bularak tüketmeye başlarlar.

Gerbil yetiştiriciliğinde fare ve sıçanlar için kullanılan kafes tipleri rahatlıkla kullanılabilir. Yetişkin bir gerbilin vücut büyüklüğü fare ve sıçan vücut büyüklüğü arasında yer alır. Sıçan ve kobaylarda da olduğu gibi gerbiller de arka ayakları üzerinde dikilebilen hayvanlar olduğu için kafes yüksekliğine dikkat edilmelidir. Kafeslerin yüksekliği en az 15-18 cm olmalıdır. Bunun yanında ergin tek bir gerbil için kafes alanı en az 200 cm2, damızlık bir çift için ise en az alan 700 cm2 olmalıdır. Damızlık bir çiftin yavruları ile birlikte olacağı kafesin alanı da 1300 cm2 olmalıdır ve kafesin bir köşesine yuva kutusu koyulmalıdır. Büyük gerbil grupları halinde planlanmış bir kafeste de her hayvan için 100 cm2’lik alan ayrılmalıdır. Kafes tabanına yataklık olarak 2-3 cm kalınlığında odun talaşı serilmelidir.

Göz ve kulakları kapalı olarak doğan gerbil yavrularının kulakları 3-7 günlük iken, gözleri ise 15. günden sonra açılır. Gerbilde doğum sonrası büyüme fare ve sıçana göre daha yavaştır. Gerbiller, boyu neredeyse vücut uzunluğu kadar olan ve tüylerle kaplı bir kuyruğa sahiptir. Kuyruk ucunda küçük bir püskül bulunur. Gerbilin vücudu kısa ve sık tüylerle örtülüdür. Yabani türlerinde vücut örtüsü karın bölgesinde krem renkte diğer bölgelerde ise kahverengidir. Birçok kemirici deney hayvanında bulunmayan özelliklerden birisi gerbilin kulak ve ayak tabanlarının da tüylerle kaplı oluşudur. Ağızlarında toplam 16 diş bulunur. Kemiricilerdeki genel diş yapısı bulunur. Her çenede diş formülü 3-0-0-2-0-0-3 (soldan sağa sırasıyla molar-premolar-canin-insisiv-canin- premolar-molar dişler) şeklindedir. Arka bacaklar ön bacaklara göre daha uzundur. Gerbillerin hem ön hem de arka ayaklarında 5’ er parmak bulunur.

Kobaylar herbivor yani otçul beslenen hayvanlardır. Yabani yaşamda yeşil bitkiler, tohumlar ve bitki köklerinin olduğu alanlarda yaşayan bu hayvanlar laboratuvar koşullarında pellet yemle beslenirler. Pellet yeme ek olarak kuru ot verilmesi gereklidir. Böylece hem pellet yem tüketiminin azaltılması hem de hayvanların oyalanması sağlanır. Beslenme kuru otla desteklenmediğinde istenmeyen kürk kemirme davranışları görülebilir. Ayrıca 2-3 günlük kobay yavrularının anne sütüne ek olarak katı yem ve su alması da sağlanmalıdır.