Demokratik sistemler açısından bakıldığında,
temel amaçları bireysel ya da grup tarafından belirlenmiş
ortak çıkarlara ulaşabilmek üzere siyasi mekanizmayı
etkilemek için, aynı fikir ya da duyguları paylaşan
kişilerin bir araya gelerek oluşturdukları gruplaşmalar
kaçınılmazdır. Söz konusu gruplaşmalardan en önemlileri;
• Baskı ya da çıkar grupları,
• Siyasi partiler ve
• Lobiler olarak adlandırılanlardır.

Baskı grupları düzenli, uzun soluklu ve farklı
alanlarda yaratıcı faaliyetler sürdürmeyi hedef alan, üye
sayısının ve üyelerinin yaptırım gücünün önem taşıdığı,
toplumun bilinçlendirilmesinden devlet görevlilerinin
işlerinin denetlenmesine kadar farklı alanlarda çalışan
kişilerden oluşan örgütlü gruplaşmalardır.

Çıkar grupları, anlık ve tek hedefe yönelik,
süreklilik içermeyen oluşum süreleridir.

Siyasi partiler, devlet işlerini düzenleme ve
yürütme konularında benzer görüş ve anlayışa sahip kişiler
tarafından oluşturulan, amaçları ülkenin yönetiminde söz
sahibi olmak için bir araya gelmiş siyasi konulara ilgi
duyan ve bu konuda tecrübesi olan kişilerden oluşan
örgütlü gruplardır.

Lobiler, baskı gruplarına benzer biçimde siyasi
mekanizmayı temsil edilen ortak çıkar çerçevesinde
etkilemek üzere oluşturulan ancak faaliyet alanları belirli
bir tek alan üzerinde yoğunlaşan (örneğin, silah, petrol ya
da etnik lobiler) özel gruplaşmalardır. Bir başka deyişle,
baskı gruplarının gerek ulusal gerek uluslararası alanda
temsil edilen çıkarlara uygun yasaların nasıl olması
gerektiğine ilişkin fikirlerin ortaya konması, önerilerin
sunulması, kabul edilmesi aşamasında ya da
değiştirilmeleri konusunda kanun koyuculara yönelik
faaliyetler sürdüren örgütlenme biçiminin adı lobidir.

Lobiler, ister özel çıkar sahiplerinin bireysel ya
da kurumsal çıkarları, isterse ülke çıkarları doğrultusunda
faaliyet gösteriyor olsunlar, süreklilik, düzen ve yaratıcılık
içeren lobi faaliyetleri, bilimsel araştırma ve istatistiksel
verilerle desteklenmeli, bunu da profesyonel lobiciler ya
da bu alanda uzmanlık geliştirmiş halkla ilişkiler
uygulamacıları aracılığıyla sürdürmelidir.

Lobi, lobi faaliyetleri ve lobiciler bir araya
geldiğinde ise lobicilik kavramı ortaya çıkmaktadır. Tüm
belirtilenlerin ışığında lobicilik bazı kullanımları ile de
kulisçilik; kamu yönetiminde yer alan ve daha çok kanun
koyucu ya da yetkili konumda olan yönetimin farklı
kademelerindeki bürokratları kendi çıkarları lehine
bilgilendirme ve etkileme çabalarının bütününü ifade
etmektedir. Lobicilik belirtilen hedeflere ulaşabilmek için
lobiler tarafından kiralanan profesyonel lobiciler bazen de
halkla ilişkiler uygulamacıları aracılığıyla, karar alma
sürecinin farklı aşamalarındaki kişilerin sahip oldukları
fikir ya da duyguları istenilen yönde etkilemek,
değiştirmek hatta biçimlendirerek algılarını yönetmek
amacıyla, çeşitli lobi faaliyetlerine başvurarak
zenginleştiren sistematik bir etkileşim alanıdır.

Devlet kurumlarında çalışan üst düzey
yöneticilere verilen addır. Siyasetçilerden farklı olarak
seçim yoluyla değil, atama yoluyla göreve gelirler. En
yüksek dereceli bürokratlar; müsteşarlar, büyükelçiler,
konsoloslar, valiler, ataşeler, kaymakamlar, daire
başkanları ve KİT yöneticileridir.

Lobicilik, özellikle Amerika Birleşik
Devletleri’nde kendisini belli etmektedir. Söz konusu
durumun temelinde yatan nedenler ise öncelikli olarak
Amerika Birleşik Devletleri’nin pek çok disiplinin (multidisiplinin)
kaynağı olması, dünyanın ekonomik ve siyasi
gücünü etkileme konusunda sahip olduğu yaptırım gücünü
elinde tutması ve sonuncu neden olarak, ikili parti
sistemine karşı alternatif olarak gelişen ancak şimdilik etki
gücü zayıf olan “Tea Party” hareketine karşın ülkedeki
mevcut ağırlık olarak kendini hissettiren ikili parti
sisteminin olmasıdır.
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yasal düzenleme
çerçevesinde isteyen herkesin, istediği siyasi düşünce
altında karar alma mercileri üzerinde, siyasi partiler
oluşturarak etki sağlamaları mümkün değildir. Bu yüzden
yasama ve yürütme üzerinde etkili olabilmek, kamuoyuna
seslerini duyurabilmek için baskı gruplarının özellikli
lobiler oluşturmaları daha başarılı sonuçlar ortaya
koymaktadır.

Lobi faaliyetleri, Siyasi arenadaki kişilerin
lobilerce ortaya konan fikirlerin lehinde hareket etmeleri
ve karar almaları üzerinde etkin rol oynayan, halkla
ilişkiler yöntem ve teknikleri ile desteklenen, demokratik
sistemin bütünleyici ve meşru bir parçası olarak görülen
bir dizi çalışmadır.

Lobi faaliyetleri kapsamında savunulan
görüşlerin farklı düşünüşlere sahip kanun koyucu ya da
farklı konumlardaki bürokratlarla görüşme, yazılı bilgi
sunma, toplantılarda söz alma gibi doğrudan yöntemlerle
etkili olmasına çalışılmaktadır. Bunlara ek olarak dolaylı
etki kanalları olarak değerlendirilebilecek olan medyanın
desteğini almak, kamuoyu yaratmak, konferanslar
düzenlemek, mektup kampanyaları organize etmek, diğer
lobi ve baskı grupları ile işbirliği içine girmek vb. yöntem
ve tekniklere de başvurulmaktadır.
Lobi faaliyetleri sürdürülürken, çoğu zaman dönem
itibarıyla, ulusal ya da uluslararası alanda üzerinde
durulan, temsil edilen lobinin üyelerini doğrudan ya da
dolaylı biçimde etkileyecek bir yasanın ya da uygulamanın
belirli maddeleri ya da tamamını düzenlemek ya da
değiştirmek lobiciliğin çalışma alanı olarak
hedeflenmektedir.

Lobicilik kavramının üçüncü ve uygulamacı
ögesi “lobici”dir. Lobici kelimesinin tarihsel kökeni,
yasamanın gerçekleştirildiği mekânların lobilerinde, kanun
koyucuların fikirlerini etkilemek üzere bulunan ve işleri
savundukları fikirler doğrultusunda karar alınması için
ikna turları atan kişilere dayanmaktadır. Lobi faaliyetlerini
planlayarak bilfiil yürüten ya da sürdürülmesinden
sorumlu olan uzmanları ifade etmektedir.

Lobicilik, lobi faaliyetleri, lobiler ve lobici
kavramlarının tümünü bünyesinde içeren, geniş kapsamlı
bir çalışma alanıdır. Lobicilik bu bakış açısından; lobi
faaliyetleri ile ifade edilen tüm aktiviteleri içeren, lobiler
için uzman lobiciler tarafından yürütülen çalışmalara
verilen genel addır.

En geniş tanımı ile lobicilik; kamuoyunun, baskı
gruplarının, şirketlerin ya da lobilerin, hem ülke içinde
kendi çıkarları, hem de ülkelerinin genel çıkarları
doğrultusunda, ulusal ya da uluslar arası boyutta, yasama,
yürütme hatta yargı organlarına yönelik, üzerinde durulan
isteklerin gerçekleştirilmesi yönündeki yasaların
benimsenip desteklenmesi ya da çıkarlarla çatışanların
desteklenmemesi hatta değiştirilmesi konularında etik
çerçeveden çıkılmadan, kiralanan profesyonel lobiciler
baskı gruplarının yetkilileri, ülke temsilcileri, halkla
ilişkiler uygulamacıları, avukatlar, emekli bürokratlar vb.
aracılığıyla sürdürülen, bir dizi organize, süreklilik ve
yaratıcılık içeren lobi faaliyetlerinden yararlanan geniş
kapsamlı bir siyasal faaliyet alanıdır.

Halkla ilişkiler mesleğinin özünde de tıpkı
lobicilik de olduğu gibi ikna ve etkileyebilme becerisi
yatmaktadır. Bu noktada lobi faaliyetleri aracılığıyla
hedeflenen amaçlara ulaşabilmek için iletişim, ikna,
empati gibi farklı alanlardaki becerilerle donanmış ve
siyasi konulara ilişkin eğitim almış olmak gibi koşullara
sahip olan lobiciler ya da halkla ilişkiler uygulamacıları
ancak bu şekilde mesleklerinin olumsuz imajına karşı
savaşabilirler.

Kişiler, kurumlar, lobiler, baskı grupları, yabancı
hükûmetler vb. grupların, özellikle siyasi karar alma
süreçlerini etkileme amacıyla sürdürülen çalışmalar olarak
en temel biçimde tanımlanan lobiciliğin doğum yeri yine
de Amerika Birleşik Devletleri olarak görülmektedir. Bu
durumun temelinde yatan neden ise, sınırlı düzeyde olan
devlete ait kaynakları kimin, nerede, ne zaman, neden ve
nasıl kullanacağı üzerine girilen savaşlardır.

“Lobici” kelimesi ilk olarak İngiliz
Parlamentosunun Avam Kamarası bölümündeki lobide
bekleyerek oy kullanmaya giden kanun koyucuları
etkilemeye çalışan gazetecilere verilen ad olarak ortaya
çıkmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’ne bakıldığında,
“lobici” kelimesi ilk kez 1839’da “lobi ajanı” (lobby
agent) şeklinde kullanılmış ve kelimeyle New York
eyaletindeki Albany şehrinde kendilerine taraflar arayan
ve kulis faaliyetleriyle uğraşan kişiler işaret edilmiştir.
1832 yılına gelindiğinde terim “lobici” olarak kısaltılmış
ve Washington’da geniş kullanım alanına kavuşmuştur

Amerikan İç Savaşı sonrasında Samuel Cutler
Ward adını “Lobiciler Kralı” olarak duyurmuştur. 15 yıl
boyunca resmi yemeklerin, davetlerin, kokteyllerin,
baloların ve kulis faaliyetlerinin düzenleyicisi olan Ward
döneme damgasını vurmuştur. Ward, lobiciliği resmi
yemeklerde rahatsız edici düzeyde olmayan bir çerçeve
içinde sorular sorma ve cevapları istediği hale dönüştürme
şeklinde yürütmüştür.

Lobicilere ciddi şekilde karşı duran ilk Başkan
Woodrow Wilson olmuştur. 1912 yılındaki seçim
kampanyası sırasında, lobicileri “Tehlikeli Unsur” olarak
nitelendiren Wilson, bu yolla büyük oy toplamıştır.
Belirttikleri doğrultusunda Kongre tarafından hazırlanan
raporda, özel çıkar çevrelerinin bütün siyasal karar alma
süreçlerindekileri satın alamayacağı, yalnızca
komitelerdeki birkaç üyeyi etkileyebildikleri
savunulmuştur. 1913’de Wilson, Başkan seçildiğinde
lobicilerin başkenti terk etmelerini istemiş ancak lobiciler
durumun geçici olduğunu düşünerek yerlerinde
kalmışlardır. Dönemin ünlü lobicilerinden Martin M.
Mulhall’ın New York World gazetesinde kaleme aldığı bir
makale üzerinde çok durulmuş, yazıda lobiciliğin neden
yasaklandığı ve başvurulan usulsüz yöntemlere
değinilmiştir

Lobiciliğin gelişme dönemi olarak görülen 1930
ve 1940’lı yıllarda, ülke içindeki çevrelerinin sürdürdüğü
lobiciliğin düzene koyulmasına yönelik uygulamalar
üzerinde çalışılmıştır. Nazizm ve faşizmin dünyada
güçlenmeye başlaması, lobicilikle ilgili çalışmaları bir
başka yöne kanalize etmiştir. Kongre 1938 yılında
Yabancı Ajanların Tescil Yasasını (Foreign Agents
Registration Act) çıkarmış, yabancı bir hükûmet adına
çalışan ve konumu ne olursa olsun herkesin Adalet
Bakanlığındaki sicile kaydolmaları zorunluluğu
getirilmiştir

1970’lere gelindiğinde, Kongre’deki seri
reformların sık sık oturumlara neden olduğu, kıdem
sisteminin ortadan kalktığı ve alt komitelerin gücünün
arttığı bir ortam görülmektedir. Komite başkanının sahip
olduğu güç, komite üyeleri arasında dağıtılmış, bu kişiler
arasında 1960’larda tecrübe edinmiş personel de yer
almıştır. Lobiciler bu süreçte lobi faaliyetlerinde başarılı
olabilmek için daha çok insan, personel ve üyenin
etkilenmesi gerektiğini keşfetmişlerdir. Aynı dönemde
siyasi kurumlara duyulan güvensizlik, başarısız bir savaş
ve skandallarla dolu dönemin ardından ulusal bir halk
lobisi olan ve Başkanlık kampanyalarının denetimi,
Vietnam Savaşı’na katılma, çevre korunması gibi farklı
konulara ilişkin yasal düzenlemeler yapılmasına yönelik
faaliyet gösteren Müşterek Dava (Common Cause)
kurulmuştur. ABD’de Başkent Washington DC’de
kurulmuş, kar amacı gütmeyen bir sivil toplum
kuruluşudur. Halka dayalı lobicilik uygulamalarını
destekleyen grup, vatandaşların istek ve beklentilerini
devlet yönetimine iletmekle görevlidir ve günümüzde
hemen tüm eyaletlerde hizmet sunmaktadır.

1980’li yıllarda lobicilik en parlak dönemini
yaşamıştır. Kitle iletişim araçları ve teknolojideki
gelişmeler sayesinde lobiciler, ilk kez sokaktaki vatandaşı
da lobicilik yapmaya teşvik etmiştir

Amerikan Lobiciler Birliği (American Lobbyists
League) üyeleri hedeflerini, profesyonelizm, yönetim
kuralları ve imaj geliştirme olarak belirlemişlerdir. Diğer
faaliyetlerinin yanında, birlik üyeleri 1982 yılında
kendilerini kanıtlayacak ve mesleğin gelişmesini
sağlayacak programlar organize etmişlerdir.

Lobi faaliyetleri Amerika Birleşik Devletleri’nde
dönemin başkanı Bill Clinton ile birlikte 1995 yılında
düzenlemelerden geçirilmiştir. Getirilen bir dizi yenilikle,
lobiciyi zamanının %20’lik dilimini lobi faaliyetleri için
harcayan kişi olarak değerlendiren ve lobiciliğin ahlâki
değer ve kurallarını yeniden tanımlayan düzenlemeler
gerçekleştirilmiştir. Ortaya konan söz konusu
düzenlemelere göre, bürokratlar derecelerine uygun olarak
belirlenmiş sürelerce beklemekte, işlerinden ayrılır
ayrılmaz lobici olamamaktadırlar. Benimsenen diğer yeni
kurallar şunlardır:
• Beyaz Sarayda görev alan kişiler, görevlerinin
sona erdiği günden itibaren beş yıl sorumluluk
aldıkları devlet görevleri alanında hukuk ve
danışmanlık hizmetleri veren lobi şirketlerinde
çalışamazlar.
• Bakanlar gibi üst düzey görevliler yabancı ülke
hükûmetleri için yaşamları boyunca lobicilik
çalışmalarına katılamazlar.
• Üst düzey ticaret temsilcileri, görev sürelerinin
bitmesinden sonra dahi ömür boyu çokuluslu
şirketleri ve yabancı hükûmetleri temsil
edemezler.
• Kuralları çiğneyenler hakkında kamu davası
açılacaktır.

Lobicilik;
• Ulusal düzeyde ve
• Yabancı ülkeler düzeyinde olmak üzere ikiye
ayrılır.

Yabancı Ülkeler düzeyinde yapılan lobiciliğin
unsurları şunlardır:
• Etnik Gruplar,
• Yabancı Hükümetler,
• Uluslararası Baskı Grupları.

Ulusal düzeyde yapılan lobiciliğin unsurları
şunlardır:
• Bölgesel Lobicilik,
• Başkent Lobiciliği (İç Lobicilik ve Dış
Lobicilik).

Washington DC’de bulunan Başkent Lobicileri
üç temel gruba ayrılmaktadır:
• Bilgi Toplayıcılar,
• Temsilciler ve
• Bireysel Lobiciler.

“Bilgi Toplayıcı Lobiciler”, devlet yönetimiyle
ilgili işlerde, gizli ya da açık şekilde istihbarat yapanlardır.
Gizli faaliyet gösterenler, müşterilerin özel amaçları için,
açık olanlar ise kamuoyunu şekillendirme amaçlı çalışırlar.

“Temsilci” olarak adlandırılan, yasal danışmanlık
çerçevesinde faaliyet gösteren lobicilerden oluşan “hukuk
firmaları”dır. Bu firmalar belirli konularda uzmanlaşmış
ve uzmanlık alanları çerçevesinde hizmet sunmaktadır.

“Bireysel Lobiciler”in temel amaçları Kongre ve
Hükûmet faaliyetlerinin, müşterilerinin çıkarları
doğrultusunda düzenlenmesi ya da karşıt olduğu
durumlarda uyarıcı nitelikte faaliyetler sergilemektir.

Lobicilerin hemen her meslekten, sosyal yapıdan,
etnik kökenden vb. koşullardan gelen kişiler oldukları
söylenebilmekte, ancak yine de lobici olabilmek için bazı
koşulların yerine getirilmiş olmasına dikkat edilmektedir.
Bahsedilen koşullar; eğitim, tecrübe, yüz yüze iletişimde
başarı ve ihtisas alanlarında geniş bilgiye sahip olmaktır

Lobici yetiştiren özel bir okul yoktur. Bu
nedenle, lobicilik kariyeri için özellikle iletişim, halkla
ilişkiler, uluslararası ilişkiler, sosyoloji, psikoloji, siyaset,
filoloji ya da gazetecilik ana bilim dallarında yüksek
eğitim görmüş olmak gerekmektedir. Çoğu gazeteci ve
halkla ilişkiler uygulamacısı, sözlü ve yazılı becerilerinin
kendi öz mesleklerinde de yaşamsal değer taşıması ve aynı
becerilerin lobicilik kariyeri için de önemli olması
nedeniyle, lobicilik alanında da başarılı olabilmektedirler.
Lobi faaliyetlerinde kullanılan yöntemler ile halkla
ilişkiler çalışmaları arasındaki benzerlikler de halkla
ilişkiler uygulamacılarının, lobicilik mesleğine daha sıcak
bakmasındaki nedenler arasında yer almaktadır.

Genel olarak siyasi mekanizmanın çıkarlar
doğrultusunda etkilenmesi şeklinde özetlenebilecek olan
lobicilerin görevleri şöyle özetlenebilir:
• Hükûmet ilişkileri,
• Halkla ilişkiler,
• İlişkileri düzenleyici istihbarat,
• Yasal danışmanlık ve
• Başkentte faaliyetlerin düzenlenmesi.

Söz konusu yollardan bazıları şöyle sıralanabilir:
• Resmi toplantılara katılma,
• Yönetimin değişik danışma gruplarına bilgi
sunma,
• Şehir ya da eyalet vatandaşlık bürolarında hizmet
verme,
• Sosyal kulüplere katılma,
• Hayır kurumlarında hizmet verip, yönetim
kurullarında görev alma,
• Her türlü toplantıda görev alma,
• Komite oturumlarına katılma,
• Müşterilere yapılan faaliyetler konusunda rapor
sunma,
• Yönetimin çeşitli kademelerindeki görevlileri
ziyaret etme,
• Medya ile karşılıklı bilgi akışını sağlama,
• Seçim bölgesindeki seçmenleri herhangi bir
durum karşısında harekete geçirme,
• Seçim kampanyalarında ilgilenilen görevlilere
maddi ve manevi yardım sağlama,
• Toplantı, panel, seminerler vb. organizasyonlar
düzenleme,
• İlgilenilen görevlilerle temsil edilen müşterileri
tanıştırma,
• Toplumda, savunulan fikre ve sürdürülen
faaliyetlere karşı olumlu imaj oluşturma,
• Genel olarak, tüm lobi teknik ve yöntemlerinin
uygulanmasıdır.

Devlet kurumlarında çalışan üst düzey yöneticilere verilen addır. Siyasetçilerden farklı olarak seçim yoluyla değil, atama yoluyla göreve gelirler. En yüksek dereceli bürokratlar; müsteşarlar, büyükelçiler, konsoloslar, valiler, ataşeler, kaymakamlar, daire başkanları ve KİT yöneticileridir.

Bürokrat

Siyasi arenadaki kişilerin lobilerce ortaya konan fikirlerin lehinde hareket etmeleri ve karar almaları üzerinde etkin rol oynayan, halkla ilişkiler yöntem ve teknikleri ile
desteklenen, demokratik sistemin bütünleyici ve meşru bir parçası olarak görülen bir dizi çalışmadır

Lobi faaliyetleri

Lobi faaliyetlerini planlayarak bilfiil yürüten ya da sürdürülmesinden sorumlu olan uzmanları ifade etmektedir.

Lobici

Lobiciler tarafından kamu yönetiminde yer alan kanun koyucu ya da bürokrat konumunda olan kişileri bilgilendirme ve ardında durulan görüşler çerçevesinde etkilemeye yönelik çabaları kapsayan bir çalışma alanıdır.

Lobicilik

Amerika Birleşik Devletleri’nin 19. yüzyılda Washington’daki yönetimile ondan ayrılarak bağımsızlık isteyen 11 Güney Eyaleti arasında çıkmış bir iç savaştır.

Eyaletler Arası Savaş,

1861

1865

Savaşın sonucunda güneydeki eyaletlerde yer alan kölelere özgürlük hakkı verilmiştir.

Terimin “bir ülke ya da kişiler için gizli bilgileri araştıran kişi” anlamının yanında,
burada kullanıldığı biçimde “bir başka kişi, ülke ya da çıkar sahibi için siyasi, hukuk, bilgi toplama alanlarında temsilci görevi sergileyen yetkili kişi, bir tür lobici” anlamı da söz konusudur

1970 yılında Sağlık, Eğitim ve Kalkınma Bakanlığı eski sekreteri olan John W. Gardner
tarafından ABD’de Başkent Washington DC’de kurulmuş, kâr amacı gütmeyen bir sivil
toplum kuruluşudur. Halka dayalı lobicilik uygulamalarını destekleyen grup, vatandaşların istek ve beklentilerini devlet yönetimine iletmekle görevlidir
ve günümüzde hemen tüm eyaletlerde hizmet sunmaktadır.

profesyonelizm, yönetim kuralları ve imaj geliştirme olarak belirlemişlerdir. Diğer
faaliyetlerinin yanında, birlik üyeleri 1982 yılında kendilerini kanıtlayacak ve mesleğin
gelişmesini sağlayacak programlar organize etmişlerdir.

Ajan(agent)

müşterek dava

19. y.y.

11