Muhasebeciler maliyeti, özel amaçları gerçekleştirmek için feda edilen veya vazgeçilen kaynaklar olarak tanımlar.

Harcama, belli bir amaçla ödenen nakdin, transfer edilen varlığın, katlanılan borcun veya
sunulan hizmetin parasal değeridir.

Gider, belli bir amaca ulaşmak için normal sınırlar içinde yapılan tüketimlerdir. Başka bir ifadeyle giderler, tükenen maliyetler veya gelecek yararları kalmadığı için varlık olma niteliği kalmayan kalemlerdir.

Varlıkların amaç dışı tüketilmesi, aşırı veya kontrolsüz şekilde kullanılması gibi nedenlerle ekonomik ömrünün kısalması ve fire, çalınma, doğal afet gibi nedenler sonucu ortaya çıkan kayıpların genel adı zarardır.

• Yatırım ve işletme maliyetleri,

• Üretim çıktısına yüklenme biçimine göre maliyetler,

• Davranış şekline göre maliyetler,

• Faaliyet hacmi ile ilişkisine göre maliyetler,

• Gerçekleşme durumuna göre maliyetler,

• Kararlarda kullanım amacına göre maliyetler,

• İşletme işlevlerine göre maliyetler,

• Gider çeşitlerine göre maliyetler.

Genel olarak işletmeleri; mamul üreten (imalat) işletmeler, hizmet üreten işletmeler ve ticaret işletmeleri şeklinde ayırmak mümkündür.

• Direkt ilk madde ve malzeme giderleri,

• Direkt işçilik giderleri,

• Genel üretim giderleri.

• Geçerli veya geçersiz maliyetler,

• Ek (marjinal) maliyetler,

• Fırsat maliyeti (alternatif maliyet),

• Kontrol edilebilen veya kontrol edilemeyen maliyetler,

• İlgili ve ilgisiz maliyetler.

• Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri,

• Direkt İşçilik Giderleri,

• Genel Üretim Giderleri,

• Hizmet Üretim Maliyeti,

• Araştırma ve Geliştirme Giderleri,

• Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri,

• Genel Yönetim Giderleri,

• Finansman Giderleri.

Lojistik maliyetler, lojistik faaliyet süreçlerinde gerçekleşen giderlerin toplamıdır. Taşıma, depolama, stok yönetimi, sipariş işleme, müşteri ilişkileri gibi çeşitli lojistik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için yapılan işçilik, amortisman, yakıt gibi tüketimlerin toplamı lojistik maliyetleri oluşturur.

Lojistiğin yaygın kabul gören tanımlarından biri Uluslararası Lojistik Yönetimi Konseyi (Council of Logistics Management-CLM) tarafından yapılmıştır. Buna göre lojistik, tüketici gereksinimlerini karşılamak üzere her türlü mal, hizmet ve bilgi akışının, ham maddenin çıkış noktasından mamulün tüketildiği son noktaya kadar olan tedarik zinciri içerisindeki hareketinin etkin ve verimli şekilde sağlanması için planlama, uygulama ve kontrol sürecidir.

Amaçlarına göre lojistik süreçlerin üç grupta incelenmesi olanaklıdır.

Bunlar;

• Tedarik lojistiği,

• Üretim lojistiği,

• Dağıtım lojistiğidir.

Taşıma maliyeti, satın alınan girdilerin işletmeye getirilmesi, işletme içi süreçlerde ve müşteriye dağıtım aşamalarında hareket ettirilmesi sırasında ortaya çıkan giderlerin toplamıdır.

Depolama maliyeti, işletme faaliyetlerinde tüketilmek, üretim veya satış amaçlı kullanılmak üzere bir süre işletmede tutulması gereken varlıkların depolanması ile ilgili maliyetleri kapsar. Depo yerinin belirlenmesinden, kiralama, satın alma, bakım, amortisman, güvenlik, sigorta, işçilik gibi pek çok faaliyete ilişkin kararlar depolama maliyetinin büyüklüğünü ve bunun işletme faaliyetlerine etkisini belirler.

Maliyet muhasebesi sisteminde genellikle talep edilen bilgiler şunlardır;

• Üretim maliyetini belirlemek,

• Planlamaya yardımcı olmak,

• Maliyet kontrolüne yardımcı olmak,

• Özel yönetim kararlarına yardımcı olmak.

Faaliyet tabanlı maliyetleme, üretim akışında yer alan faaliyetlerin merkeze alınarak maliyet hesabının yapıldığı ölçme ve değerleme sistemidir. Faaliyet tabanlı maliyetlemede maliyet taşıyıcısı (maliyet objesi) yalnızca mamul ve hizmetler değil, aynı zamanda üretim süreciyle ilişkili olarak yönetim kararlarında kullanılabilecek müşteriler ve dağıtım kanalları da olmaktadır.

Hedef maliyetleme, maliyet yönetimi ve kar planlama aracı olarak kullanılmaktadır. Amaç, müşteri beklentilerini karşılayacak özellikte, satılabilecek mamul/ hizmet tasarımına başlamadan önce, kabul edilebilir fiyatı esas alarak bu fiyatla ulaşılabilecek kar hedefini karşılayacak maliyetlerle üretim sürecini gerçekleştirmektir. Böylece lojistik maliyetlerin üretim maliyeti içindeki oranını düşürme olanağı elde edilir.

Maliyetlerin izlenmesinde kullanılan yöntemler (sistemler) üç başlık altında toplanabilir. Bunlar;

• Maliyetlerin gerçekleşme durumuna göre: fiili maliyet ve öngörülen maliyet sistemleri,

• Giderlerin tümünün temel alınıp alınmamasına göre: tam maliyet ve kısmi maliyet sistemleri,

• Üretim eylemlerinin niteliğine göre: sipariş maliyeti ve safha maliyeti sistemleridir.

İşletmenin faaliyet konusuna bağlı olarak üretim yapmak veya satmak amacıyla elde tuttuğu ilk madde-malzeme, mamul ve malları stok kavramı içindedir. Bunlara, hesap dönemi sonunda tamamlanma oranına göre yarı mamul maliyetleri ile üretim çıktılarından kusurlu ve bozuk mamuller, atıklar, değeri düşen mallar, bakım malzemeleri de eklenir. Bu tür varlıkların tümü belli bir ekonomik değere sahip olduğu sürece stok kapsamındadır.

• Lojistik kaynaklar belirlenir (taşıt, depo, bilgisayar vb.)

• Lojistik kaynak etkenleri belirlenir (km, m2, adet, vb.)

• Lojistik faaliyetler ve faaliyet havuzları belirlenir (taşıma, depolama, sipariş işleme gibi faaliyetler ve tedarik, üretim, dağıtım gibi faaliyet havuzları)

• Lojistik faaliyet etkenleri belirlenir (sefer sayısı, ton/km, elleçleme miktarı)

• Lojistik faaliyet maliyetleri, maliyet taşıyıcısı durumundaki mamul ve hizmet birimlerine veya faaliyet bölümlerine dağıtılır.