Makroekonominin araştırma alanına giren beş merkezî sorun vardır. Bunlar, gelir ve istihdam düzeyi, fiyat istikrarı, ekonomik büyüme, bütçe ya da kamu açıkları ile dış açıklardır.

Bir ekonomide, belli bir dönemde üretilen nihai mal ve hizmetlerin değerine gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) denir.

Sabit gelirliler ve tasarruflarını ulusal para cinsinden tutanlar enflasyondan en büyük zararı görürler ve gelir dağılımı bu kesimler aleyhine bozulur.

Uzun bir süre enflasyon ile işsizlik arasında bir uyuşmazlık (trade-off) olduğu teorik olarak savunulmuş ve pratikte de bu iddia geçerliliğini -en azından gelişmiş ülkelerde- büyük ölçüde korumuştur. Ancak 1970’lerden itibaren enflasyon ile işsizlik arasındaki bu ilişki bozulmuş ve yüksek oranlı işsizlik (durgunluk) ile enflasyonun bir arada bulunduğu "stagflasyon" olgusu ön plana çıkmıştır.

Bütçe, ekonomide pek çok değişkeni etkileyen bir ekonomi politikası aracı olan,devletin gelir ve giderlerinin bir arada gösterildiği bir belgedir.

David Hume, makroekonomi alanındaki ilk eser diyebileceğimiz “Ticaret Dengesi Üzerine” adlı çalışmasını, 18. yüzyılda (1752) yayımlamıştır. Hume, bu eserinde bir ekonomide para arzı, ticaret dengesi ve fiyat düzeyi arasındaki bağlantıları incelemiştir.

20. yüzyıla kadar ayrı bir disiplin olarak algılanmamış olan makroekonominin gelişmesinde üç olay özellikle önemlidir. Birincisi, ekonomi istatistikçilerinin makroekonomik araştırmaların bilimsel temelini oluşturan verileri toplamaya ve sistematikleştirmeye başlamalarıdır. İkincisi, ekonomik dalgalanmaların tekrarlanan ekonomik olgular biçiminde tespit edilmiş olmasıdır. Üçüncüsü ise Büyük Buhrandır.

Büyük Buhran’ı açıklayan ve devletin belli politikalarla ekonomik çöküntülerin üstesinden gelebileceğini iddia eden yeni bir teorik çerçeve ortaya koyarak modern makroekonominin öncülüğünü yapan İngiliz ekonomist John Maynard Keynes'tir. 

Keynes’in ekonomik dalgalanmalara ilişkin temel düşünceleri, 1936 yılında yayımladığı “İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi” adlı eserinde yer almaktadır.

Keynes’in temel tezi, piyasa ekonomilerinin her zaman kendilerini düzeltecek bir mekanizmaya sahip olmadığı, yani düşük işsizlik ve yüksek üretim düzeylerini her zaman garanti edemeyeceği biçimindedir. Aksine ekonomiler, iş aleminin iyimser ve kötümser oluşuna bağlı olarak oluşan yatırım düzeyindeki değişmeler nedeniyle büyük dalgalanmalarla karşı karşıya kalabilir. İş çevrelerindeki bir kötümserlik dalgası yatırımlarda ani düşüşlere ve bu da toplam üretimde azalışa ve işsizlikte bir artışa yol açmaktadır.

2. Dünya Savaşı’ndan sonraki ilk 25 yılda Keynes’in politika önerileri hemen hemen tüm dünyada kabul görmüştür. Bu yıllar, devletin uygun bütçe ve para politikalarını aktif biçimde uygulayarak ekonomik istikrarsızlıkları önleyebileceği yönünde bir güvenin artan biçimde yerleştiği bir dönemdir. Dünyada çoğu ekonomiler yüksek bir büyüme hızını ciddi daralmalar ve yüksek enflasyon olmadan yakalamışlardır. Olaylar makroekonomik istikrarın yerleştiği bir çağa ulaşıldığını gösteriyordu. Ancak 1970’lere doğru ekonomik görünüm kararmaya ve Keynesyen ekonomi doktrinine güven zayıflamaya başladı. Dünyanın pek çok yerinde ekonomik durgunluk (düşük veya negatif oranlı bir büyüme hızıyla yüksek bir işsizlik oranı) ile yüksek bir enflasyonun birlikte görüldüğü stagflasyon olgusu yaşanmıştır. Fakat ekonomilerin bu yeni hastalığı Keynesyen politika önerileri ile ortadan kaldırılamamıştır.

Nobel ekonomi ödülünü de kazanmış olan Milton Friedman, monetarizm (parasalcılık) olarak bilinen ve Keynesyenciliğin antitezi olan bir doktrini ortaya koyan iktisatçıdır.

Monetaristler, ilk olarak piyasa ekonomilerinin kendi kendilerini düzelttiklerini, yani ekonomilerin kendi hâline bırakılırsa tam istihdama dönme eğiliminde olduğunu iddia etmişlerdir. Monetaristlerin ikinci iddiaları ise aktivist makroekonomik politikaların çözümün değil, sorunun bir parçası olduğu biçimindedir. Friedman, Anna Schwartz ile birlikte yazdığı “Birleşik Devletler’in Parasal Bir Tarihi” adlı eserinde Amerikan ekonomisinin tarihsel analizine dayanarak ekonomik dalgalanmaların önemli ölçüde para arzındaki değişmelerin sonucu olduğunu ileri sürmüştür. Friedman ve takipçileri aktivist makroekonomik politika doğrultusunda uygulanan değişken bir para arzı yerine istikrarlı bir para arzının ekonominin istikrarı için doğru anahtar olduğunu savunmuşlardır.

Keynesyen düşünceye karşı monetaristler tarafından başlatılan karşı atak 1970’li yılların başlarında, Robert Lucas, Thomas Sargent, Neil Wallace ve Robert Barro gibi ekonomistlerin öncülüğünde yeni klasik makroekonomi tarafından sürdürülmüştür. Bu ekonomistler piyasa ekonomilerinin kendi kendilerini düzelttiğini Friedman’dan daha ateşli biçimde savunmuşlar ve kamu politikalarının ekonomiyi sistematik olarak istikrara kavuşturmada etkisiz olduğunu iddia etmişlerdir. Bu teorinin taraftarları John F. Muth tarafından ortaya atılan rasyonel beklentiler kavramını makroekonomik analizlerde kullanarak geliştirmişlerdir. Rasyonel beklentiler hipotezi, bireylerin ve işletmelerin gelecekteki ekonomik olaylar hakkındaki beklentilerini oluştururken “rasyonel” bir biçimde davrandıklarını, yani mevcut bilgilerini en iyi biçimde kullanarak geçmişte yaptıkları hatalara düşmekten kaçındıklarını öne sürmektedir. Bu durumda kamu politikalarındaki değişmelerin etkileri standart Keynesyen modellerin öngördüğünden çok daha az olmaktadır. Nitekim yeni klasik ekonomistlerin ortaya koydukları en önemli hipotez, ekonomi politikalarının etkin olmadığı şeklindedir. Buna göre sistematik ya da beklenen politikalar ekonominin istihdam ve üretim gibi reel değişkenleri üzerinde etkili değildir. Ancak sürpriz ya da şok politikalarla bu değişkenler etkilenebilmektedir.

1970’lerde gelişmiş ekonomilerde gözlenen verimlilik artışındaki ve ekonomik büyümedeki yavaşlama, bu sorunlara çözüm bulmak amacına yönelen ve oldukça farklı görüşleri olan, Robert L. Bartley ve Arthur Laffer gibi ekonomistlerce geliştirilen arz yönlü ekonomi yaklaşımını ön plana çıkartmıştır. ABD’de 1980’lerde Reagan yönetimi döneminde etkili olduğu için Reaganomics olarak da adlandırılan arz yönlü ekonomide, vergilemenin piyasalardaki özendiriciler (üreticileri ve tüketicileri kararlarında yönlendiren etkenler) üzerindeki etkisine büyük önem verilir. Vergi oranlarının düşürülmesinin ekonomiyi canlandıracağı, milli geliri ve vergi gelirlerini artıracağı ve enşasyonu azaltacağı iddia edilir. Ancak Reagan dönemindeki uygulamalar, arz yönlü ekonominin fanatik taraftarlarının iddia ettiği kadar parlak sonuçlar vermemiştir. Fakat ABD ekonomisinin 1990’larda gösterdiği yüksek performansı ortaya çıkaran faktörler arasında Reagan döneminde benimsenen politikaların önemli bir yeri olduğu bugün kabul görmektedir.

Yeni Keynesyenler olarak adlandırılan grup Keynes’in temel görüşlerini daha sağlam teorik temellere oturtmaya çalışmaktadır. Aktivist makroekonomik politikaları yeniden ön plana çıkarmaya çalışan yeni Keynesyenler özellikle uzun dönemde monetarizmi ve rasyonel beklentiler yaklaşımını kabul ederler. Ancak asimetrik bilgi, fiyatların ve ücretlerin yapışkanlıkları ve katılıkları gibi nedenlerle piyasaların temizlenmediğini ileri sürerler. Bu durumda eksik istihdam oluşacak ve dolayısıyla genişletici kamu politikaları reel hasıla ve istihdam üzerinde etkili olacaktır. Bunlara göre eksik rekabet ve piyasa başarısızlıkları önemlidir, hatta ekonomik dalgalanmaların nedeni olarak piyasa başarısızlıkları gösterilmektedir. Stanley Fischer, Joseph Stiglitz, Gregory Mankiw ve J. Anna Gray bu yaklaşıma katkıları olan ekonomistlerden bazılarıdır.

1929 ile 1932 arasında endüstriyel üretim ABD’de yaklaşık %50, Almanya’da %40 civarında, Fransa’da %30’a yakın, İngiltere’de ise %10 olmak üzere dünya çapında düşüş göstermiştir. Ancak İngiltere’deki düşüş 1920’lerin ilk yıllarında başladığı için söz konusu dönemdeki üretim azalışı düşük görünmektedir. Bu dönemde sanayileşmiş ülkeler birbirine eşit olmayan bir deflasyonu da yaşamışlar ve fiyatlar İngiltere’de %25 düşerken fiyatlardaki azalış Almanya’da ve ABD’de %30, Fransa’da %40’tan fazla olmuştur. Ancak buhranın en büyük maliyeti işsizlik olarak ortaya çıkmış ve işsizlik trajik düzeylere çıkmıştır. 1933’te ABD’de tüm iş gücünün dörtte biri işsiz kalmış, Almanya 1930’larda bir işsizlik felaketi yaşamıştır.

Bir ekonomi tarihçisi olan Charles Kindleberger sorunun uluslararası yönlerini daha ön plana çıkaran bir yorum ortaya attı. Onun görüşüne göre dünya ölçeğinde bir ekonomik liderliğin olmaması yüzünden 1920’lerde başlayan ekonomik gerileme önlenememiş ve bir buhranla sonuçlanmıştır. Ne Amerika Birleşik Devletleri ne de İngiltere, dünya ticaretini felce uğratan tarife artışlarına fren koyarak veya ekonomik genişlemenin finansmanına yönelik kredi sağlayarak dünya ekonomisinin çöküşünü önleyecek liderliği yapamamışlardır. ABD dünya ticaretinin düşüşünü önleme konusunda liderlik yapmak bir yana, 1930’daki yüksek oranlı korumalar getiren Smoot-Hawley tarife yasası ile durumu daha da kötüleştiren en önemli adımlardan birini atmıştır. Kindleberger’in görüşüne göre liderliğin yokluğu tarihi bir kaza idi: Birleşik Krallık dünya liderliğini kaybetmiş, ABD ise 1930’larda henüz liderliğin sorumluluklarını üstlenmemişti. Ayrıca Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi zordaki ülkelere kredi sağlayarak krizin giderilmesine katkısı olabilecek uluslararası kuruluşlar henüz mevcut değildi

Tam esnek fiyatlar ve ücretler klasik ekonominin temel varsayımlarındandır. Buna göre tüm piyasalar temizlenir, ekonomi tam istihdamda ve reel GSYİH potansiyel düzeyindedir.

Keynesyen analizde ise başta iş gücü piyasası olmak üzere piyasaların temizlendiği kabul edilmez. Talepteki bir azalma istihdamı ve hasılayı azaltır. Bu durumda genişletici maliye ve para politikaları ile işsizliğin azaltılması ve üretim hacminin genişletilmesi mümkündür.

Ekonomik faaliyetlerin temel ölçüsü olan GSYİH ile ilgili üç ölçüm yöntemi kullanılır:

1-Harcama Yöntemiyle GSYİH’nın Ölçülmesi

2-Gelir Yöntemiyle GSYİH’nın Ölçülmesi

3-Üretim Yöntemiyle GSYİH’nın Ölçülmesi

Harcamalar toplanarak harcama yaklaşımı çerçevesinde GSYİH hesaplanır. Buna göre;

GSYiH = C + I + G + NX

Burada, 

C=Tüketim Harcamaları

I=Yatırım Harcamaları

G=Devletin Nihai Tüketim Harcamaları

NX= Net İhracatı (ihracat-ithalat değeri)

gösterir. 

Gelir yaklaşımı çerçevesinde GSYİH şe şekilde hesaplanır:

GSYİH = Ücret + Rant + Faiz + Kâr + Dolaylı Vergiler + Amortismanlar

GSYİH, yurt içinde üretilmiş nihai mal ve hizmetlerin değeridir. GSMH ise bir ülke vatandaşlarının ürettiği bütün ekonomik değerleri içermektedir. Buna göre GSYİH’nin bir kısmı diğer ülke vatandaşlarınca üretilmiş olabileceği gibi, GSMH’nin bir kısmı da ülkenin diğer ülkelerde yerleşik vatandaşlarınca üretilmiş olabilir. Kısaca bu iki kavram sadece kapsadığı coğrafik alan bakımından farklılık gösterir. GSMH hesaplanırken GSYİH rakamına dış âlem faktör gelirleri ilave edilmelidir. Dış âlem faktör gelirleri arasında işçi dövizleri, müteşebbis gelirleri, kâr transferleri, dış borç faiz ödemeleri ve faiz gelirleri yer alır.

GSMH, GSYİH’den fazla ise ülkenin vatandaşları yurt dışında, yabancıların o ülkede ürettiklerinden fazla katma değer üretiyor demektir.

GSMH’yi oluşturan mal ve hizmetlerin üretiminde, diğer üretim faktörleri yanında önceki yıllarda üretilmiş sermaye malları da kullanılır. Kullanılan bu sermaye mallarında aşınma ve yıpranmalar ortaya çıkar. Bu aşınma ve yıpranmalar üretilen malların değerinin parçasıdır. Bu aşınma payını (amortisman) GSMH’den çıkartırsak SMH’ yı elde ederiz.

                                           SMH = GSMH – Amortismanlar

Faktör fiyatlarıyla SMH olarak adlandırılan milli gelir, üretim faktörlerinin üretimden aldıkları payların toplamıdır. Aşağıdaki gibi hesaplanır: 

MG = GSMH – Amortismanlar – Dolaylı Vergiler + Sübvansiyonlar
MG = Ücretler + Kârlar + Faiz + Rant (Kiralar)

Harcanabilir gelir, kişisel gelirden gelir vergisi ve diğer kanuni ödemeler yapıldıktan sonra elde kalan tutardır.

Harcanabilir Gelir = Kişisel Gelir – Dolaysız Vergiler

Enflasyon oranı fiyat düzeyinde belli bir dönemde ortaya çıkan artıştır. 

GSYİH Deflatörü; bir dönemin nominal GSYİH’sinin reel GSYİH’sine oranıdır ve baz alınan yıl ile ölçümü yapılan yıl arasındaki fiyat değişiminin bir ölçüsüdür. GSYİH deflatörü, ekonomide üretilen tüm malları ve hizmetleri içeren, oldukça geniş kapsamlı bir fiyat endeksidir.

TÜFE ile GSYİH deflatörü arasındaki farkları üç noktada toplayabiliriz:
1. Deflatör, TÜFE’ye göre daha geniş bir mal grubunun fiyatlarını ölçer. Deflatör ekonomide üretilen tüm nihai mal ve hizmetleri içerirken TÜFE yalnızca tüketicilerce satın alınan bazı mal ve hizmetleri içerir.
2. TÜFE ithal mallarını da içerirken deflatörde yalnızca yurt içinde üretilen mallar ve hizmetler  değerlendirilir.
3. TÜFE’nin ölçtüğü mal sepeti değişmezken deflatör ekonomide üretilen malların bileşimindeki değişmeyi endekse yansıtır.

İşsizlik oranı (İO), bir ekonomide çalışmak istediği hâlde iş bulamayan iş gücünün toplam çalışabilir iş gücüne oranıdır:

Reel döviz kuru, nominal döviz kurunun bir fiyat endeksi ile veya çeşitli fiyat endeksleri kullanılarak deflate edilmiş ifadesidir.

Başlıca ticaret partnerleri ile oluşan reel döviz kuru değerleri bir biçimde bir endekste bütünleştirilerek nominal efektif döviz kuru (EER) tanımlanabilir. Ağırlıkların, toplamı bire eşit olmak üzere n adet ülkeyle ikili döviz kurları sepete dahil ediliyorken nominal efektif kur;

formülü ile hesaplanır. 

Faiz oranı, herhangi bir nedenle ertelenen bir TL’lik nakdi ödemenin bedeli olup gelecekte yapılacak ödeme ile şimdiki ödeme arasındaki oransal farktır.

Faiz oranlarıyla ilgili yapılması gereken bir ayrım da basit ve bileşik faiz ayrımıdır. Eğer belli bir anapara üzerinden faiz hesaplanıyor, vade sonunda tekrar aynı anapara üzerinden faiz işletiliyorsa burada basit faiz söz konusudur. Yok eğer ilk dönem sonunda tahakkuk ettirilen faiz, dönem sonunda anaparaya ekleniyor ve gelecek dönem için faiz bu tutar üzerinden yürütülüyorsa burada bileşik faiz uygulanmaktadır.

Reel faiz oranı;

formülü ile hesaplanır. (Burada R; nominal faiz oranını,  ise enflasyon oranını temsil etmektedir)