Yeni TBK 71 ile öngörülen bu genel hükmü uygulayabilmek için şu koşullar
gerçekleşmiş olmalıdır: (1) Bir işletmenin bulunması (2) İşletmenin faal(iyette) olması, (3) İşletmenin önemli ölçüde tehlike arzetmesi, (4) Bir zarar doğmuş olması, (5) Zarar ile işletmenin faaliyeti arasında tehlike (illiyet) bağı bulunması.

Hakkaniyet sorumluluğunda, ayırt etme gücünden sürekli yoksun olanların verdikleri zarardan dolayı, kusura dayanmaksızın hakkaniyet gereği sorumlu tutulmaları söz konusudur (TBK 65). Aslında böyle bir kişinin haksız filden sorumlu olması için kusur ehliyeti yoktur. Örneğin, çok zengin bir akıl hastasının yoksul bir seyyar satıcının el arabasına zarar vermesi halinde, hakkaniyet gereği, yargıç, bu zararı akıl hastasının tazmin etmesine karar verebilir.

Özen sorumlukları esas itibariyle, zararın doğmasını önlemek için yeterli ve gerekli özen tedbirlerinin alınmasını gerektirir durumlarda, bu özen yükümlülüğüne aykırı bir davranışı ifade etmektedir. Bu gibi hallerde söz konusu olan objektif özen yükümlülüğüdür.

Bedensel bütünlük ihlâli (yaralanma) halinde zararın kapsamına fiilî zararlar ve kazanç (kâr) yoksunluğu, iş (çalışma) gücünün azalması ya da kaybı ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zararlar girmektedir.

Ölüm dolayısıyla meydana gelen zararlarda ise, ölüm, olay anında derhal gerçekleşmiş ise, def’in (gömme) giderleri ve destekten yoksun kalmadan dolayı zararlar istenebilmektedir.

Destekten yoksun kalan kavramı için, ilk bakışta mirasçılar akla gelse de, bu,
mirasçılık sıfatına bağlı değildir. Ölenin destek verdiği tüm yakınları bu kavrama dahil edilebilmektedir. Destek kavramında, ölümü anına değin başkalarına fiilen yardım ve destekte bulunan ölen için gerçek destekten; ölümü anında değil, ama ileride (gelecekte) başkalarına yardım ve destekte bulunacağı varsayılan ölen için ise farazî (varsayımsal) destekten söz edilmektedir. Ölen baba ya da eş ise gerçek destek, çocuk ya da nişanlı ise farazî destek sayılmaktadır.

Kişiye verilen zararlarda tazminatın kapsamı belirlenirken kusurun ağırlığı, zarar görenin zarara rızası, zarar görenin birlikte kusuru indirim sebepleridir.

Manevî tazminat, zarar görenin, kişilik varlık ve değerlerinde zarar verici olay nedeniyle meydana gelen acı, ızdırap, elem duygularını giderme, eksiklik duygusunu ortadan kaldırma amacı güden tazminattır.

Manevî tazminat, ölüm, bedensel bütünlüğün ihlâli ya da bunların dışında kalan kişilik varlık ve değerlerinin ihlâli halinde istenebilmektedir.

Tazminat davası sürerken yargıç, zarar görenin inandırıcı kanıtlar göstermesi ve malî durumu da gerektirmesi halinde, daha sonra mahsup edilmek –dava reddedilirse faiziyle geri ödenmek– üzere ona geçici ödeme yapılmasına karar verebilir (TBK 76).

Haksız fiilden doğan tazminat alacağı ve rücu alacağı iki zamanaşımı süresine tâbidir. Kısa zamanaşımı süresi, TBK 72’de iki (2) yıl olarak öngörülmüştür. Gerek eski gerekse yeni Kanunlar uzun zamanaşımı olarak on (10) yıllık bir süre öngörmüş bulunmaktadırlar. 

Sebepsiz zenginleşme, haklı bir sebep olmaksızın bir kimsenin malvarlığının diğer bir kimsenin malvarlığı aleyhine artmasıdır (TBK 77/I). Örneğin, sözleşme gereği ifa edilmiş olan şey, sözleşme irade sakatlığı yüzünden iptal yoluyla geçersiz kılınınca, daha önce sebepsiz olarak verilen şimdi geri verilmelidir.

Sebepsiz zenginleşmeye dayanan borç ilişkisinin de üç öğesi vardır. Zenginleşen denen borçlusu, haklı bir sebep olmaksızın malvarlığı artan kişidir. Bu adla anılması tartışmalı olmakla birlikte terminolojik alışkanlık nedeniyle yoksullaşan denen alacaklısı, malvarlığı diğer malvarlığındaki bu artış oranında azalan veya aleyhine zenginleşme meydana gelen kişidir. Borçlunun edimi geri verme (iade) dir.

Zenginleşme, zenginleşenin malvarlığının şimdiki durumu ile, haklı bir sebebe dayanmayan değişim olmasaydı sahip olacağı durum arasındaki farktır.

bepsiz zenginleşmeden zenginleşen için doğan borç, geri verme (iade) borcudur (TBK 77/I). Sebepsiz zenginleşmede geri verme, yoksullaşan tarafın zenginleşen tarafa açacağı dava ile sağlanır. Bu davaya “sebepsiz zenginleşme davası” ya da “iade davası (istirdat davası)” denir.

Kötü niyetli iade borçlusu, mala yapılan zorunlu harcamaların ödenmesini isteme hakkına sahiptir. Yararlı masraflarını ise, iade anında mevcut fazlalık oranında isteyebilir (TBK 80/II). İade anında yararlı gider konusu fazlalıktan bir şey kalmamışsa ya da iade anında, bu gider konusu, değer artışı olarak kabul edilemiyorsa diğer gider istenemez. Örneğin tüyleri kırpılan hayvanı aşırı soğuktan
korumak için örtü / hırka diktirilmişti, fakat iade anında artık hayvanın tüyleri uzamış, soğuk hava geçmiştir; hırka giderleri istenemez. Lüks (diğer) giderler bakımından kötü niyetli zenginleşen de iyiniyetli gibidir.

Sebepsiz zenginleşmeden doğan taleplerin zamanaşımı hakkında tıpkı haksız fiillerde olduğu gibi kısa ve uzun olmak üzere iki süre öngörülmüştür. Yeni TBK 82nci maddesinde sırasıyla iki (2) ve on (10) yıllık süreler öngörülmüş bulunmaktadır (krş. eBK 66).

Para borcu, alacaklının ifa zamanındaki yerleşim yerinde ifa edilir.

Alacaklının temerrüdünün genel sonuçları olarak, borçlunun sorumluluğu hafifler, hasar alacaklıya geçer, alacaklı artık ödemezlik def’ini ileri süremez, borçlunun temerrüdü sona erer, borçlunun giderleri isteme hakkı doğar, sözleşmeden doğan faiz işlemeye devam eder. Alacaklının temerrüdünün özel sonuçları olarak borçlunun tevdi ve dönme olanaklarından söz edilmelidir. 

Borçlunun temerrüdü, borçlunun zaman itibariyle doğru ifa gereğine uymamasıdır. Borçlunun temerrüdünün koşulları,
a. muaccel (vadesi gelmiş ve istenebilir) bir borç,
b. ifası mümkün bir borç,
c. alacaklı temerrüdünün olmaması
d. İfa için ihtarda bulunulmasıdır