Medenî yargılama hukukunda davaların ilk derece mahkemelerinde görülmesi açısından iki usûl benimsenmiştir. Bunlardan birincisi yazılı yargılama usûlü, ikincisi ise basit yargılama usûlü.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu, esas itibariyle yazılı yargılama usûlünü ayrıntılı olarak düzenlemiş; basit yargılama usûlüne ise, bu usûlün yazılı yargılama usûlünden farklılaştığı yönleri belirtmek suretiyle, daha kısa olarak yer vermiştir

Sulh dava konusu uyuşmazlığın taraflarının, karşılıklı olarak fedakarlıkta bulunarak, hukukî ilişki konusundaki anlaşmazlığa son vermelerini sağlayan ve davaya son veren taraf usûl işlemidir.

Medenî yargılama usûlünde dava beş aşamadan oluşur. Bunlar, dilekçeler (layihalar) aşaması, ön inceleme aşaması, tahkikat aşaması, sözlü yargılama aşaması ve hüküm aşamasıdır

Dilekçeler aşaması davanın ilk aşaması olup, davacının dava dilekçesiyle başlar.
Davalı taraf, davacının dava dilekçesinde ileri sürdüğü talebine karşı savunmalarını cevap dilekçesi ile mahkemeye sunabilir. Davacı, davalının cevap dilekçesindeki
savunmalarına karşı açıklamalarını cevaba cevap dilekçesinde; davalı da davacının
cevaba cevap dilekçesindeki açıklamalarına karşı olan cevaplarını ikinci cevap dilekçesiyle mahkemeye bildirebilir. Böylece, davanın başında, tarafların iddiaları ve
savunmaları ile bunların dayanağını teşkil eden hukukî ve maddî olgulardan, keza
tarafların ellerinde bulunan delillerden hem mahkeme hem de davanın tarafları
karşılıklı şekilde ve yazılı olarak haberdar olurlar.

Davanın ikinci aşaması ön inceleme aşamasıdır. Bu aşamada mahkeme, dava şartlarını ve ilk itirazları inceler, uyuşmazlık konularını tam olarak belirler, hazırlık işlemleri ile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması için gereken işlemleri yapar, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği davalarda onları sulhe teşvik eder ve bu hususları tutanağa geçirir.

Davanın üçüncü aşaması tahkikat aşamasıdır. Dilekçeler ve ön incele aşaması tamamlandıktan sonra, artık uyuşmazlık konusu ile tarafların iddia ve savunmalarını dayandırdıkları maddî ve hukukî olgular büyük ölçüde ortaya çıkmıştır. Bundan sonra, söz konusu iddia ve savunmaların dayandığı maddî olguların (vakıaların) doğru olup olmadığının mahkemece tespit edilmesi gerekir. Tahkikat aşaması, bu tespitin, medenî yargılama hukukunun kabul ettiği deliller aracılığıyla yapıldığı aşamadır. Diğer bir ifadeyle, tahkikat aşamasında mahkeme, tarafların iddia ve savunmalarını dayandırdıkları vakıaların doğruluğu hakkında, ispat araçları olan delilleri inceleyerek bilgi ve kanaat edinir.

Davacının, yönelttiği talebiyle, mahkemeden, davalının bir şeyi vermeye veya yapmaya yahut yapmamaya mahkûm edilmesini istediği durumlarda, eda davası söz konusu olur.

Tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukukî ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir. Tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır. Maddî vakıalar, tek başlarına tespit davasının konusunu oluşturamaz.

İnşaî dava yoluyla, mahkemeden, yeni bir hukukî durum yaratılması veya mevcut bir hukukî durumun içeriğinin değiştirilmesi yahut onun ortadan kaldırılması talep edilir. İnşaî davadan söz edilebilmesi için, inşaî hakkın dava yoluyla kullanılmasının zorunlu olması gerekir.

Talep konusunun niteliği itibarıyla bölünebilir olduğu durumlarda, talebin sadece bir kısmının dava yoluyla ileri sürülmesi halinde, kısmî dava söz konusu olur. Belirtmek gerekir ki, dava açılırken, talep konusunun kalan kısmından açıkçı feragat edilmiş olması hâli dışında, kısmi dava açılması, talep konusunun geri kalan kısmından feragat edildiği anlamına gelmez.

Borç birden çok edimi kapsıyor, fakat bu edimlerden sadece seçilecek birinin ifa edilmesiyle borç sona eriyorsa seçimlik borç söz konusudur. Seçim hakkı alacaklıya, borçluya veya üçüncü kişiye ait olabilir.

Dernekler ve diğer tüzel kişiler, statüleri çerçevesinde, üyelerinin veya mensuplarının yahut temsil ettikleri kesimin menfaatlerini korumak için, kendi adlarına, ilgililerin haklarının tespiti veya hukuka aykırı durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki haklarının ihlal edilmesinin önüne geçilmesi için dava açabilir (HMK m. 113). Bu dava türü, topluluk (grup) davası olarak adlandırılır.

Pozitif hukuk belirli bir toplumda (devlette) ve belirli bir zaman içinde yürürlüğe giren ve yürürlükte bulunan hukuk kurallarının bütününü ifade eder. Pozitif hukukun kapsamına yürürlükteki anayasa, kanun, tüzük gibi yazılı hukuk kuralların yanısıra, uyulması zorunlu örf ve adet kuralları da girer.

İptal davası İcra ve iflâs hukukunda iptal davası, takip borçlusunun üçüncü kişilerle yapmış olduğu ve alacaklısına zarar veren, kanun tarafından da uygun bulunmayan tasarruf işlemlerinin iptal edilmesi ve alacaklıya dava konusu malı borçlunun malıymış gibi haczettirip sattırarak alacağını tahsil edebilme imkanı veren bir davadır.

Borç ödemeden aciz belgesi, bir icra takibinde, paraların paylaştırılması sonunda, icra dairesi tarafından alacağını tamamen alamayan alacaklıya ödenmeyen alacak kesimini
göstermek için verilen belgedir.

Borçtan kurtulma davası hukukî niteliği itibariyle menfi tespit davası olup, icra takibinde itirazın geçici kaldırılmasına karar verilen borçlu tarafından borçlu olmadığının tespiti talebiyle takip alacaklısına karşı açılan bir davadır. İtirazın geçici kaldırılması kararının tefhim veya tebliğinden itibaren yedi gün içinde borçtan kurtulması davası açılmazsa, geçici kaldırma kesin kaldırmaya dönüşür ve alacaklı borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir.

Kesin yetki kanun koyucu bazı hallerde mahkemenin yetkisini kamu düzenine ilişkin kabul ederek kesin yetki kuralları öngörmüştür. Kesin yetki, dava şartı olduğundan
mahkeme yetkili olup olmadığını resen incelemelidir. 

Tahkim, özel hukuka tâbi bir hukukî ilişkinin taraflarının aralarındaki mevcut veya ileride doğması muhtemel bir uyuşmazlığın çözümü için, devlet yargısı dışında,
hakem denilen özel kişilere başvurmalarıdır.

İlk itirazların dava şartlarından sonra incelenmesi gerekir.