MEDYA HUKUKU Dersi BASIN VE YAYIN FAALİYETLERİ VE YASAL DÜZENLEMELER soru cevapları:

Toplam 64 Soru & Cevap
PAYLAŞ:

#1

SORU: Basın, yayın faaliyeti ile ilgili olarak süreli yayınlar bakımından usul ve esasları düzenleyen kanun hangi kanundur?


CEVAP: Basın, yayın faaliyeti ile ilgili olarak süreli yayınlar bakımından usul ve esasları düzenleyen kanun 2004 tarihli ve 5187 Sayılı Basın Kanunu’dur.

#2

SORU: Süresiz yayınlar bakımından cezai sorumluluk yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Esas olarak eser sahibi sorumludur. Özel durumlarda yayımcı ya da basımcı sorumlu olabilecektir.

#3

SORU: Gazete kavramı neyi ifade etmektedir?


CEVAP: Gazete politika, ekonomi, kültür ve daha başka konularda haber ve bilgi vermek için yorumlu ya da yorumsuz olarak, her gün ya da haftanın belirli günlerinde düzenli olarak çıkarılan basılı yayını ifade etmektedir.

#4

SORU: 5187 sayılı Basın Kanunu hangi gerekçeyle yürürlüğe girmiştir?


CEVAP: Günümüzde teknoloji alanında yaşanan gelişmeler haberleşmeyi, bilgiye ulaşmayı, düşünce açıklamayı ve yayma olanaklarını alışılmış sınırların ve kalıpların ötesine taşımıştır. Artık evrensel bir nitelik kazanmış olan iletişim alanı, düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü ile onun temel araçlarından biri olan basın özgürlüğü kavramlarının yeniden ele almayı, bütün çağdaş ülkelerin benimsediği ilke ve kuralların içselleştirilip yürürlüğe konulmasını, gerekli ve zorunlu kıldığı düşünülmüştür. Bu gerekçe ile de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 9 Haziran 2004 tarihinde kabul edilen 5187 Sayılı Basın Kanunu 26 Haziran 2004 tarihli ve 25504 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

#5

SORU: Basın Kanunu’na göre eser sahibi tanımı neyi ifade etmektedir?


CEVAP: Basın Kanunu’nda yer verilen diğer tanımlara bakacak olursak karşımıza, süreli veya süresiz yayının içeriğini oluşturan yazıyı veya haberi yazanı, çevireni veya resmi ya da karikatürü yapan kişi yani eser sahibi tanımı çıkmaktadır.

#6

SORU: Bölgesel süreli yayın nedir?


CEVAP: Tek bir basın-yayın kuruluşu tarafından basılan ve en az üç komşu ilde veya en az bir coğrafi bölgede yayımlanan süreli yayın bölgesel süreli yayın olarak tanımlanmıştır.

#7

SORU: Basın Kanunu’na göre künye nedir?


CEVAP: Bir kimsenin adı, soyadı, ülkesi, doğumu, mesleği vb. bilgilerini gösteren kayıt. Süreli yayınlarda ise süreli yayının kimlik bilgileri gösteren bölüm.

#8

SORU: Kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla basın özgürlüğü hangi hakları içermektedir?


CEVAP: Basın Kanunu açısından gazeteciler bakımından en önemli özgürlük basın özgürlüğüdür. Kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla bu özgürlük; • Bilgi ve haberlere ulaşmayı, • Bu haber ve düşünceleri yaymayı, • Bu haber ve düşünceleri eleştirmeyi ve yorumlamayı, • Bütün bunlardan bir eser yaratma ve bunu yayma hakkını içermektedir.

#9

SORU: Basın kelimesi ile ifade edilmek istenen nedir?


CEVAP: Basın günlük dilde sadece belirli zaman aralıklarıyla yayımlanan gazete ve dergi gibi basılmış eserleri ifade etmek üzere kullanılmaktadır. Bu ifade dar anlamda bir basın kavramına karşılık gelmektedir. Basının bu dar anlamının dışında bir de geniş anlamı vardır. Geniş anlamda basın, düşüncelerin bazı aletler vasıtasıyla, yazı resim şeklinde ve kâğıt gibi maddeler üzerinde sınırlı olmayan sayıda basılması ve kamuoyuna açıklanmasıdır. Basın, düşüncelerin basılmış eserlerle yazılı olarak kamuoyuna açıklandığı bir kitle yayım ve iletişim aracıdır. Bu araçları da belirli ve düzenli aralıklarla yayın yapıp yapmamalarına göre süreli ve süresiz olarak ikiye ayırmak mümkündür. Geniş anlamıyla basın hem süreli hem de süreli olmayan bir kitle yayın aracıdır.

#10

SORU: Basılmış bir eserdeki, künye olarak bilinen uygulamada hangi bilgilere yer verilmelidir?


CEVAP: Basılmış bir eserdeki, künye olarak bilinen uygulamada aşağıdaki bilgilere yer verilmelidir. • Her basılmış eserde basıldığı yer ve tarih • Basımcı ve yayımcının adları ve ticari unvanları ve iş yeri adresleri • Haber ajansı hariç her türlü süreli yayınlarda yönetim yeri, sahibinin varsa temsilcisinin adları ve yayının türü gösterilmesi gerekmektedir.

#11

SORU: Süreli yayınlar bakımından zorunlu bilgilerin gösterilmesi yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süreli yayınlar bakımından zorunlu bilgilerin gösterilmesi yükümlülüğünün sorumlusu sorumlu müdür ve sorumlu müdürün bağlı olduğu yetkilidir.

#12

SORU: Cevat Fehmi Başkut gazeteyi nasıl tanımlamıştır?


CEVAP: Cevat Fehmi Başkut’a göre gazete, bir fabrikadır. Tüm fabrikalar gibi kimi ham maddeleri alır, bunları işler ve piyasaya sürerek satar. Ancak bu fabrika ile öbür fabrikalardan çıkan mallar arasında önemli bir ayrım vardır. İşte gazeteyi sattıran bu yönüdür. Gazete aynı zamanda toplumsal yönü olan bir kurumdur. Bilindiği gibi demokrasilerde yönetim kamuoyuna bağlıdır. Gazete ise, kamuoyunu yaratmak görevi ile de yükümlüdür. Basının işlevleri açısından gazete olaylardan halkı sürekli haberdar ederek kamuoyu oluşumuna yardımcı olan, yönetici otoriteleri uyaran, ele aldığı konular yönünden uğraş alanı sınırsız olan, bir yayın organıdır.

#13

SORU: Ahmet Emin Yalman gazeteyi nasıl tanımlamıştır?


CEVAP: Ahmet Emin Yalman Günlük olaylara ilişkin haberleri, bunlara ilişkin yorumları kapsayan, bir haftayı aşmayan aralarla, çokça basılan ve belirli bir eder karşılığında, isteyenlere satılan bir yayım aracı olarak tanımlamıştır.

#14

SORU: Nezih Demirkent gazeteyi nasıl tanımlamıştır?


CEVAP: Nezih Demirkent gazeteyi, İnsan davranış ve düşüncelerini doğrudan yansıtan kitle iletişim aracı olarak tanımlamıştır

#15

SORU: Yayımcı kime denir?


CEVAP: Kanunda tanımlanmış biçimi ile yayımcı, bir eseri basılmış eser durumuna getirip yayımlayan gerçek veya tüzel kişi yayımcı olarak ifade edilmektedir.

#16

SORU: Süresiz yayınlar bakımından zorunlu bilgilerin gösterilmesi yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süreli yayınlar bakımından zorunlu bilgilerin gösterilmesi yükümlülüğünün sorumlusu yayımcı ve basımcıdır.

#17

SORU: Süreli yayın sahibi kime denir?


CEVAP: Belirli aralıklarla yayımlanan gazete, dergi gibi basılı eserler ile haber ajansı yayınlarının sahibi olan gerçek ya da tüzel kişiler süreli yayın sahibi olarak ifade edilmektedir. Gazetenin sahibi gerçek bir şahıs olabileceği gibi Limited Şirket ya da Anonim Şirket gibi tüzel kişilik de olabilir.

#18

SORU: Basılmış eserlerde gösterilmesi öngörülen hususların gösterilmemesi veya gerçeğe aykırı olarak gösterilmesi hâlinde, uygulanacak yaptırım nedir?


CEVAP: Basılmış eserlerde gösterilmesi öngörülen hususların gösterilmemesi veya gerçeğe aykırı olarak gösterilmesi hâlinde, süreli yayınlarda sorumlu müdür ve sorumlu müdürün bağlı olduğu yetkili, süresiz yayınlarda yayımcı ve adını ve adresini göstermeyen veya yanlış gösteren basımcı beş yüz milyon liradan yirmi milyar liraya kadar ağır para cezasıyla cezalandırılması öngörülmüştür. Bu ceza, bölgesel süreli yayınlarda iki milyar liradan, yaygın süreli yayınlarda beş milyar liradan az olamaz.

#19

SORU: Süreli yayınlar bakımından düzeltme ve cevap hakkının uygulanması yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süreli yayınlar bakımından düzeltme ve cevap hakkının uygulanması yükümlülüğünün sorumlusu sorumlu müdürdür.

#20

SORU: Süresiz yayınlar bakımından hukuki sorumluluk yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süresiz yayınlar bakımından hukuki sorumluluk yükümlülüğünün sorumlusu eser sahibi ile yayımcıdır. Yayımcının belli olmaması hâlinde ise basımcı müştereken ve müteselsilen sorumludur.

#21

SORU: Yerel süreli yayın nedir?


CEVAP: Tek bir yerleşim biriminde yayımlanan süreli yayınlar ile haftada bir veya daha uzun aralıklarla yayımlanan yaygın ve bölgesel yayınlar ise yerel süreli yayınları ifade etmektedir.

#22

SORU: Süreli yayın ve süresiz yayın neyi ifade etmektedir?


CEVAP: Gazete, dergi gibi belirli ve düzenli zaman aralıklarıyla yayımlanan basılmış eserler süreli yayın olarak ifade edilirken, süreye bağlı olmaksızın yayımlanan kitap, armağan gibi basılmış eserler ise süresiz yayınları ifade etmektedir.

#23

SORU: Yazı İşleri Müdürü olarak da kullanılan Basın Kanunu’ndaki ifade ediliş biçimiyle sorumlu müdürün sahip olması gereken şartlar nelerdir?


CEVAP: Yazı İşleri Müdürü olarak da kullanılan Basın Kanunu’ndaki ifade ediliş biçimiyle sorumlu müdür, periyodu ne olursa olsun, Türkiye’de yayımlanan gazete ve dergilerin sorumluluğunu taşıyan ve bu görevi üstlenmek için, yaş, öğretim durumu ve sabıkasızlık yönünden belirli şartlara sahip olması gereken kişidir. Basın Kanunu gereğince bir kimsenin bir gazete veya dergide sorumlu müdür olabilmesi için; • Onsekiz yaşını bitirmiş olması, • Türkiye’de yerleşim yeri sahibi olması ve devamlı oturması, • En az ortaöğretim veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, • Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması, • Yüz kızartıcı suçlardan mahkûm olmaması, • T.C. vatandaşı olmayanlar için karşılıklılık şartları aranmaktadır.

#24

SORU: Basın Kanunu’na göre süreli yayın ve süresiz yayın nedir?


CEVAP: Belli aralıklarla yayımlanan gazete, dergi gibi basılmış eserler ile haber ajansı yayınları süreli yayın olarak tanımlanırken, belli aralıklarla yayımlanmayan kitap, armağan gibi basılmış eserler ise süresiz yayın olarak tanımlanmıştır. 5187 Sayılı Basın Kanunu’na göre süreli yayın “Belli aralıklarla yayımlanan gazete, dergi gibi basılmış eserler ile haber ajansları yayınlarını” ifade etmektedir.

#25

SORU: Basın Kanunu’na göre basımcı tanımı neyi ifade etmektedir?


CEVAP: Bir eseri basım araçları ile basan veya diğer araçlarla çoğaltan gerçek veya tüzel kişi basımcı olarak tanımlanmıştır.

#26

SORU: Basın Kanunu’na göre yayın sahibi tanımı neyi ifade etmektedir?


CEVAP: Basın Kanunu’nda göre bir eseri basılmış eser durumuna getirip yayımlayan gerçek veya tüzel kişi yayın sahibi olarak tanımlanmıştır.

#27

SORU: Basılmış eser ne demektir?


CEVAP: Basılmış eser; yayımlanmak üzere her türlü basım araçları ile basılan veya diğer araçlarla çoğaltılan yazı, resim ve benzeri eserler ile haber ajansı yayınlarını ifade etmektedir.

#28

SORU: Süreli yayınlar bakımından beyanname verilmesi yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süreli yayınlar bakımından beyanname verilmesi yükümlülüğünün sorumlusu süreli yayım sahibi ve sorumlu müdürdür.

#29

SORU: Süreli yayınlar bakımından teslim yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süreli yayınlar bakımından teslim yükümlülüğünün sorumlusu basımcıdır.

#30

SORU: Süreli yayının teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyen basımcıya uygulanacak yaptırım nedir?


CEVAP: Süreli yayının teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyen basımcı, üç yüz milyon liradan bir milyar liraya kadar ağır para cezasıyla cezalandırılır.

#31

SORU: Süresiz yayınlar bakımından teslim yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süresiz yayınlar bakımından teslim yükümlülüğünün sorumlusu basımcıdır.

#32

SORU: Basımcı kime denmektedir?


CEVAP: Bir eseri basım araçları ile basan veya diğer araçlarla çoğaltan gerçek veya tüzel kişi basımcı olarak tanımlanmıştır. Bazı durumlarda basım işi de yayımcı tarafından gerçekleştirilebilmektedir. Yayımcı eğer matbaa tesisine sahipse kendi olanakları ile çoğaltma ve basma işlemini gerçekleştiriyorsa yayımcı aynı zamanda basımcı sıfatını da üstlenmiş demektir.

#33

SORU: Bir süreli yayında yayımlanmış haber, yazı ve resimleri kaynak göstermeksizin yeniden yayımlamanın yaptırımı nedir?


CEVAP: Bir süreli yayında yayımlanmış haber, yazı ve resimleri kaynak göstermeksizin yeniden yayımlayanlar beş milyar liradan on milyar liraya kadar ağır para cezasıyla cezalandırılırlar.

#34

SORU: Yaygın süreli yayın nedir?


CEVAP: Yaygın süreli yayın, tek bir basın-yayın kuruluşu tarafından aynı isimle basılan ve her coğrafi bölgede en az bir ilde olmak üzere, ülkenin en az yüzde yetmişinde yayımlanan süreli yayın ile haber ajanslarının yayınlarını ifade etmektedir.

#35

SORU: Sorumlu müdür, eser sahibinin, bilgi ve belge dâhil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanabilir mi?


CEVAP: Basın Kanunu’nun 12. maddesi’nin başlığı “Haber Kaynağı”dır. Bu maddeye göre “Süreli yayın sahibi, sorumlu müdür ve eser sahibi, bilgi ve belge dâhil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamaz.” Gerçekten de bu madde, gazeteciler açısından önemli bir düzenlemedir. Bu maddeye göre hiçbir biçimde ne süreli yayın sahibi, ne sorumlu müdür ne de eser sahibinin, bilgi ve belge dâhil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamayacağı ifade edilmiştir.

#36

SORU: Süreli yayınlar kaça ayrılır ve bunlar nelerdir?


CEVAP: Süreli yayınlar yaygın, bölgesel ve yerel yayın olmak üzere kanunda yayın türleri olarak ayrılmıştır.

#37

SORU: Gazete içinde ne tür bilgiler yer alır?


CEVAP: Gazete içinde haberlerin yanı sıra makale, fıkra, deneme, anı, sohbet, eleştiri, hikâye, karikatür, resim, fotoğraf ve görsel tasarım ürünleri ile birlikte okuyucunun ilgisini çekecek her türlü bilgilere yer verilir.

#38

SORU: Süreli yayınlar bakımından hukuki sorumluluk yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süreli yayınlar bakımından hukuki sorumluluk yükümlülüğünün sorumlusu eser sahibi ile yayın sahibi varsa temsilcisidir.

#39

SORU: Süreli yayınlar bakımından cezai sorumluluk yükümlülüğünün sorumlusu kimdir?


CEVAP: Süreli yayınlar bakımından hukuki sorumluluk yükümlülüğünün sorumlusu esasa olarak eser sahibidir. Özel durumlarda sorumlu müdür, sorumlu müdürün bağlı olduğu yetkili, yayımlatan da sorumlu olabilecektir.

#40

SORU: Basılmış bir eser olarak süreli yayın faaliyetinde bulunulmak istenildiği zaman neler yapmak gerekmektedir?


CEVAP: Süreli bir yayın çıkarmak için, süreli yayının çıkarılacağı yerin Cumhuriyet Başsavcılığına bir beyanname vermesi gerekmektedir. Kayıt için gerekli olan bu beyannamede aşağıdaki unsurların yer alması gerekmektedir: • Süreli Yayının Adı • Süreli Yayının Mahiyeti • Yayın Periyodu • Yönetim Yeri Adresi • Tüzel Kişilik • Süreli Yayın Sahibinin • Adı ve Soyadı • Adresi ve Telefonu • Süreli Yayının Sorumlu Müdürünün • Adı ve Soyadı • Adresi ve Telefonu • Yayın Türü Beyanname ekine ikametgâh ilmühaberi, nüfus cüzdanı fotokopileri, diploma fotokopileri ile sabıka kayıtları eklenmelidir. Yayın sahibi tüzel kişilik ise tüzük ya da ana sözleşmenin ya da vakıf senedinin ve yayın faaliyeti ile ilgili olarak alınan karardan bir örneği iletmesi gerekmektedir. Basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımını düzenlemeyi amaçlayan Basın Kanunu’na göre hak ve yükümlülükleri Basın Kanunu kapsamındaki kişiler bakımından ayrı ayrı değerlendirebiliriz. Basın Kanunu kapsamında yer alan kişiler denildiğinde ise eser sahibi, yayımcı, basımcı, tüzel kişi temsilcisi, sorumlu müdür, süreli yayın sahibi akla gelmektedir.

#41

SORU: Basın kanunu kapsamında basılmış eser kavramı neyi içermektedir?


CEVAP: Basın kanunu kapsamında basılmış eser kavramı; • Her türlü basım araçları ile basılan yazı, resim ve benzeri eserler, • Diğer araçlarla çoğaltılan yazı, resim ve benzeri eserler, • Haber ajansı yayınlarını içermektedir.

#42

SORU: Basın Kanunu’na göre eser sahibi kime denmektedir?


CEVAP: 5187 Sayılı Basın Kanunu’nun 2. Maddesi’ne göre tanımlanan eser sahibi “Süreli veya süresiz yayının içeriğini oluşturan yazıyı veya haberi yazanı, çevireni veya resmi ya da karikatürü yapanı” ifade etmektedir. Bu anlamda gazetede veya dergide haber ya da köşe yazısı yazan kişi, eser sahibidir. Aynı şekilde yabancı dildeki haberi çeviren, resmi ya da karikatürü yapan da kanun kapsamında eser sahibi olarak görülmektedir.

#43

SORU: Limited şirket nedir?


CEVAP: İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulup, ortaklarının sorumlulukları, koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belirlenmiş olan şirkete Limited şirket denir.

#44

SORU: Anonim şirket nedir?


CEVAP: Bir unvana sahip, esas sermayesi belirlenmiş ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu bulunan şirkete denir.

#45

SORU:

Kitle iletişim araçları arasında en eski olan araç hangisidir?


CEVAP:

Gazete.


#46

SORU:

Basın Kanunu kaç yılında yürürlüğe girmiştir?


CEVAP:

24 Haziran 2004.


#47

SORU:

24 Haziran 2004 tarihinde yürürlüğe giren Basın Kanununun amacı nedir?


CEVAP:

Basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımını düzenlemek.


#48

SORU:

Belli aralıklarla yayımlanan gazete, dergi gibi basılmış eserler ile haber ajansı yayınlarına ne denir?


CEVAP:

Süreli yayın.


#49

SORU:

Belli aralıklarla yayımlanmayan kitap, armağan gibi basılmış eserlere ne denir?


CEVAP:

Süresiz yayınlar.


#50

SORU:

Süreli yayın dendiğinde akla ilk gelen kitle iletişim aracı hangisidir?


CEVAP:

Gazete.


#51

SORU:

Süreli bir yayın çıkarmak için ne gerekir?


CEVAP:

Süreli yayının çıkarılacağı yerin Cumhuriyet Başsavcılığına bir beyanname vermesi gerekmektedir.


#52

SORU:

İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulup, ortaklarının sorumlulukları, koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belirlenmiş olan şirkete ne denir?


CEVAP:

Limited şirketi.


#53

SORU:

Bir unvana sahip, esas sermayesi belirlenmiş ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu
bulunan şirkete ne denir?


CEVAP:

Anonim Şirketi.


#54

SORU:

Basımcı nasıl tanımlanmaktadır?


CEVAP:

Bir eseri basım araçları ile basan veya diğer araçlarla çoğaltan gerçek veya tüzel kişi.


#55

SORU:

Beyanname içeriğinde meydana gelen her değişiklik, ne kadar süre içerisinde gerekli belgelerle birlikte yeni bir beyanname ile aynı makama bildirilir?


CEVAP:

İki hafta içerisinde


#56

SORU:

Bir kimsenin adı,soyadı, ülkesi, doğumu, mesleği vb. bilgilerini gösteren kayıt ve süreli yayınlarda ise süreli yayının kimlik bilgilerini gösteren bölüme ne denir?


CEVAP:

Künye.


#57

SORU:

5187 Sayılı Basın Kanununun amacı nedir?


CEVAP:

Basın özgürlüğünü ve bu özgürlüğün kullanımını düzenlemek.


#58

SORU:

Gazeteci ile haber kaynakları ile olan ilişkilerde nasıl bir yol izlenmelidir?


CEVAP:

Güveni sağlayacak bir yaklaşım.


#59

SORU:

Haber Kaynağı, Basın Kanunun hangi maddesinde yer alır?


CEVAP:

12. madde.


#60

SORU:

“Süreli yayın sahibi, sorumlu müdür ve eser sahibi, bilgi ve belge dahil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamaz.” cümlesi hangi madde içerisinde yer alır?


CEVAP:

Haber kaynağı.


#61

SORU:

Süreli yayınlarda; teslim yükümlülüğü kime aittir?


CEVAP:

Basımcı.


#62

SORU:

Süreli yayınlarda; hukuki sorumluluk kime aittir?


CEVAP:

Eser sahibi ile yayın sahibi varsa temsilcisi.


#63

SORU:

Süreli yayınlarda; düzeltme ve cevap hakkının uygulanması kime aittir?


CEVAP:

Sorumlu müdür.


#64

SORU:

Süresiz yayınlarda; zorunlu bilgilerin gösterilmesi kime aittir?


CEVAP:

Yayımcı ve Basımcı.