METAFİZİK Dersi OLAY KATEGORİSİ soru cevapları:
Toplam 52 Soru & Cevap#1
SORU: Çoğulcu olay kuramı nasıl ortaya çıkmıştır?
CEVAP: Genellikle somut nesnelerin varoldukları buna karşılık olayların meydana geldikleri söylenir. Ancak Olay’ın bir temel ontolojik kategori mi yoksa bir türetilmiş ontolojik kategori mi olduğu tartışma konusudur. Baz› felsefeciler Olay kategorisinin temel ontolojik kategori olduğunu, bazıları da türetilmiş ontolojik kategori olduğunu savunurlar. Olay kategorisinin temel ontolojik kategori olduğunu savunanlardan bazıları ise (örneğin A. N. Whitehead) daha da ileri giderek (Küme gibi soyut matematiksel nesne kategorilerini bir yana bırakırsak Olay’ın tek temel ontolojik kategori olduğu tekçi (monist) bir kuram savunurlar. Bu gruptan diğer bazıları ise (örneğin D. Davidson) hem Olay’ı hem de somut Nesne’yi temel ontolojik kategori sayarak çoğulcu (pluralist) bir kuram geliştirirler.
#2
SORU: Türetici olay kuramı nasıl ortaya çıkmıştır?
CEVAP: Olay’ın türetilmiş ontolojik kategori olduğunu savunanlar (J. Kim, L. B. Lombard, R. M. Chisholm, J. Bennett gibi) Olay kategorisini, Somut Nesne, Tümel Özellik, Zaman, Uzay, Trop, Durum gibi daha temel olduğunu düşündükleri başka ontolojik kategorilerden oluşturan ya da türeten türetici bir kuram ortaya koyarlar.
#3
SORU: Davidson’un Olay Kuramı nedir? Ne amaçla ortaya konmuştur?
CEVAP: Davidson’un olay kuramındaki temel kategorilerin ikisi de somut tikel olan Somut Nesne ile Olay kategorileridir. Yani Sıkı Adcılık’ın tek kabul ettiği Somut Nesne kategorisine gene somut tikel olan Olay kategorisini eklemekle elde edilen bir kuramdır. Bu nedenle Davidson’un kuramı Sıkı Adcılık’ıın bir uzantısı sayılabilir. Bu kuram, ilk olarak, yüklemleri belirteçli fiil olan özne-yüklem önermelerinin mantıksal yapısını ortaya koyarak, bu tür önermelerden mantıksal çıkarımlar yapmayı sağlamak amacıyla ortaya konulmuştur.
#4
SORU: Davidson’un dönüştürme işleminin kabul edilmesi nasıl bir durum ortaya çıkarır?
CEVAP: Davidson’un dönüştürme işlemi kabul edilirse, Quine’ın varlık bilimsel yüklenim ilkesi de kabul edildiğinde, birtakım olayların varlığının kabul edilmesi sonucu ortaya çıkar.
#5
SORU: Davidson’un olaylar için verdiği özdeşlik koşuluna göre iki olayın özdeş olması ne demektir?
CEVAP: Davidson’un olaylar için verdiği özdeşlik koşuluna göre, iki olayın özdeş olması bu iki olayın nedenlerinin ve etkilerinin tamtamına aynı olması demektir.
#6
SORU: Kendi özdeşlik koşuluna getirilen eleştiriler karşısında Davidson’un tutumu nedir? Açıklayınız.
CEVAP: Kendi özdeşlik koşuluna getirilen eleştiriler karşısında Davidson’un da benimsediği, Quine’ın olaylar için özdeşlik koşuluna göre, her biri aynı uzay bölgesinin bütün içeriğini oluşturan iki olay özdeştir.
#7
SORU: Kim’in Olay Kuramı nedir?
CEVAP: Kim’in olay kuramında Somut Nesne ve Zaman anları temel tikel kategoriler, Özellik ise temel tümel kategoridir. Olay kategorisi ise, yapıtaşları bu üç kategoriden oluşan türetilmiş bir kategoridir. Ancak Kim, amacının Olay kategorisini bu üç kategoriye indirgemek olmadığını belirtmiştir.
#8
SORU: Kim’e göre olay, somut nesnenin değişimi ve somut nesne kavramları ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Kim olay teriminin genel olarak değişimi içerdiğini, çoğu değişimlerin ise somut nesnelerde gerçekleştiğini söylüyor. Genel kabule göre, bir somut nesnenin değişimi, o nesnenin daha önce sahip olmadığı bir özelliği edinmesi, ya da önceden sahip olduğu bir özelliği yitirmesi demektir. Somut nesne teriminin bu kuramda ne anlama geldiğine gelecek olursak, Kim herhangi bir somut nesne kuramını benimsemeyeceğini, ortaya koyacağı olay kuramının bunu gerektirmediğini ileri sürüyor.
#9
SORU: Kim, bir olay kuramı geliştirirken savunduğu düşünce nedir? Açıklayınız
CEVAP: Kim, bir olay kuramı geliştirirken değişimlerle durağanlıklar, dolayısıyla da olaylar ve nesne-durumları arasında kesin bir ayrım yapılmaması için önemli nedenler olduğunu söylüyor.
#10
SORU: Kim’e göre, bir olay (event) ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Kim, bu nedenle, olay terimini nesnedurumlarını kapsayacak bir biçimde ele alarak aşağıdaki gibi tanımlıyor: Bir olay (event), bir somut nesnenin belli bir zamanda bir niteliksel özellik taşıması ya da birden fazla somut nesneden oluşan sıralı n-linin belli bir zamanda bir bağıntısal özellik taşımasıdır.
#11
SORU: Bennett’in Olay Kuramı nedir? Açıklayınız.
CEVAP: Bennett’in olay kuramı bir bakıma Kim’in olay anlayışında yapılan bazı değişikliklerin sonucu ortaya çıkan bir kuram olarak da yorumlanabilir. Kim’in kuramında bir olay, bir somut nesnenin (ya da somut nesnelerin) belli bir zaman anında bir (niteliksel ya da bağıntısal) özellik taşıması iken, Bennett’in kuramında, bir olay belli bir uzayzaman bölgesinin bir tümel özelliğin ya da bağıntının örneği olan bir niteliksel ya da bağıntısal tropu taşıması demektir.
#12
SORU: Bennett İçerdiği somut nesnelerin tam belirli olmadığı olayların yapısını açıklayabilmek için nasıl bir açıklama getirmiştir?
CEVAP: Bir somut nesne yerine, bir uzay-zaman bölgesinin özellik taşıması, somut nesnelerin tam belirli olmadığı olayların yapısını açıklamakta başarı sağlamış olur. Örneğin 23 Ağustos 2005’teki Katrina Kasırgası olayını ele alalım. Bu olayda hangi somut nesnenin ya da nesnelerin özellik taşıdığı tam belirli değildir. Buna karşılık belli bir uzay-zaman bölgesinin kasırga olma özelliğini taşıdığını söylemek daha kolay olacaktır.
#13
SORU: Chisholm’un Olay Kuramı nedir? Açıklayınız.
CEVAP: Chisholm, olayları olgu olarak tanımlar. Bu durumda bir olay, A gibi bir (birli ya da bileşik) somut nesnenin belli bir t anında B gibi bir özelliği ya da bağıntıyı taşıması durumudur.
#14
SORU: Kim’ in olay kuramı ve Chilsom olay kuramı arasındaki fark nedir?
CEVAP: Kim’in kuramında A, B’yi t anında taşır ise [A, t, B] olayı vardır derken, Chisholm’un kuramında, A’nın B’yi taşıma durumu, kısaca [A, B] durumu, t anında vardır deriz. Yani [A, B] durumunun t anında varolması bir olaydır. Böylelikle Chisholm’un görüşünde bir olay tekrarlanabilir. Örneğin, Chisholm’un görüşünde, Vezüv Yanardağı’nın M.S. 79 yılında patlaması ile Vezüv Yanardağı’nın M.S. 172 yılında patlaması olayları aynı olaylar olacaktır. Çünkü her iki olayın da yasal biçimi [Vezüv Yanardağı, Patlama özelliği] durumudur.
#15
SORU: Lombard’ın Olay Kuramı nedir?
CEVAP: Lombard’ın olay kuramında Somut Nesne ile Olay temel tikel kategoriler, Belirlenebilir ile Belirlenmiş Özellikler ve Somut Nesne Türleri ile Olay Türleri temel tümel kategorilerdir. Bu durumda, Lombard’ın kuramında, belirlenmiş özellikler birer trop değil, yinelenebilir tümel özelliklerdir. Bu kuramda olaylar ile somut nesneler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar şunlardır. Her ikisi örnekleyenleri veya taşıyıcıları olmamaları bakımından tikeldir. Buna karşılık bizim deyimimizle somut nesneler tam somut iken olaylar yarı somut - yarı soyuttur. Lombard’in kendisi olayları soyut tikel olarak niteliyor.
#16
SORU: Lombard’ın somut nesnelerin taşıdığı özellikler konusunda savunduğu düşünce nedir?
CEVAP: Lombard’ın kuramında somut nesnelerin taşıdığı (sahip olduğu) özellikler durağan (statik) ve değişimsel (dinamik) olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca değişimsel özellikler anlıkdeğ işimsel özellikler ve sürelideğ işimsel diye ikiye ayrılır.
#17
SORU: Lombard’ın kuramına göre Krm bilimsel kuramı ve özellikleri nedir?
CEVAP: Lombard somut nesnelerin değişimine dayanarak olay kavramını tanımlamak için atomsal nesne ile atomsal nitelik uzayı kavramlarını Krm gibi bir bilimsel kurama göreli olarak şöyle tanımlıyor: Tanım 1 A somut nesnesi Krm kuramına göre bir atomsal nesnedir ancak ve ancak Krm kuramına göre A varolan bir somut nesnedir ve A’dan farklıolup A’yı oluşturan başka somut nesneler yoktur. Tanım 2 K kümesi Krm kuramına göre bir atomsal nitelik uzayıdır ancak ve ancak K bir nitelik uzayıdır ve öğeleri Krm kuramının atomsal nesnelerini taşıyabildiği özelliklerdir. Tanım 3 E, Krm kuramına göre bir atomsal olaydır ancak ve ancak bu kurama göre öyle bir A atomsal nesnesi, [t1, t2] zaman aralığı ve aynı K atomsal nitelik uzayının farklı öğeleri olan B1 ile B2 belirlenmiş durağan-özellikleri vardır ki; (i) E, A’nın t1 anındaki B1-olma durumundan t2 anındaki B2-olma durumuna geçiş değişimidir. (ii) A, t1’den sonra ve t2’den önceki herhangi bir t anında, K’nın öğesi olup B1 ile B2’den farklı B3 gibi bir özelliği taşırsa, bu özelliği olumsal olarak değil, E’nin özü gereği taşır.
#18
SORU: Nitelik uzayının öğeleri olan belirlenmiş durağanözellikler arasında bir sıralama ilişkisi bulunur düşüncesi nedir? Örnek vererek açıklayınız.
CEVAP: Genellikle nitelik uzayının öğeleri olan belirlenmiş durağan-özellikler arasında bir sıralama ilişkisi bulunur; öyle ki her özelliğin yerini bir sayı tutabilir. Örneğin tek tek belirlenmiş renklerin yerini, kırmızıdan mora doğru renk tayfındaki yerlerine göre veya karşılıkları olan elektromanyetik dalga frekanslarına göre, birer doğal sayı tutabilir. Öte yandan sıcaklık derecesi, kütle, uzunluk gibi belirlenmiş niceliksel özelliklerin yerini reel sayılar tutabilir. Buna dayanarak her bir nitelik uzayında A somut nesnenin [t1, t2] zaman aralığında bu nitelik uzayının öğeleri bakımından uğradığı değişim, birinci koordinatının öğeleri belirlenmiş özelliklerin yerini tutan sayılar, ikinci koordinatının öğeleri ise zaman anlarının yerini tutan reel sayılardan oluşan bir grafik ile gösterilebilir.
#19
SORU: Lombard, atomsal nesne ile ilgili nasıl bir yol izlemektedir?
CEVAP: Atomsal nesnelerin (uzaysal) parçaları yoktur, ama birden çok zaman anında varlıklarını sürdürürler. Dolayısıyla aynı atomsal nesne farklı zamanlarda aynı belirlenebiliri örnekleyen farklı belirlenmiş durağanözellikler taşıyabilir. Lombard, atomsal nesne, atomsal nitelik uzayı ve atomsal olay kavramlarını kuramlara göreli olarak tanımlamaktadır.
#20
SORU: Lombard’ın gündelik dil ve yaşam anlamındaki olaylar olarak adlandırdığı olaylar nelerdir?
CEVAP: Lombard gündelik dil ve yaşam anlamındaki olaylar ile Tanım 3’teki atomsal olaylar arasındaki ilişkiyi aşağıdaki varsayımla (hipotezle) dile getiriyor. (H) Bütün olaylar aşağıdaki dört çeşide ayrılır: i. Atomsal olaylar. ii. Ardı ardına meydana gelen atomsal olaylar dizisi. iii. Aynı zamanda meydana gelen atomsal olaylardan oluşan atomsal-olmayan olaylar. iv. Ardı ardına meydana gelen atomsal-olmayan olaylar dizisi.
#21
SORU: Atomsal olay tipi ne demektir?
CEVAP: Genel olarak D(B1,B2) atomsal olay fiilini, yani B1-olma durumundan B2 olma durumuna geçer fiil ifadesini ele alalım. Buna göre A gibi bir atomsal nesnenin [t1, t2] zaman aralılığında B1-olma durumundan B2-olma durumuna geçişi (Tanım 3’ün (ii) koşulunun da yerine geldiğini varsayarsak) bir atomsal olaydır. Bu atomsal olayın örneklediği olay türü, D(B1,B2) atomsal olay fiilinden türeyen D(B1,B2) oluşu ad fiili ile gösterilir. Dolayısıyla olay türünün kendisi D(B1, B2) oluşu olup, bu olay türü bir atomsal olay tipidir.
#22
SORU: Eşzamanlı karmaşık atomsal olmayan olaylar ne demektir?
CEVAP: Tek bir atomsal nesnede ve zaman aralıkları da aynı olduğundan, aynı zaman aralığında meydana gelen değişimlerden oluşur. Örneğin, bir atomsal nesnenin aynı [t1, t2] zaman aralığında hem rengini hem de şeklini değiştirmesi, iki atomsal olaydan oluşan bir eşzamanlı yalın atomsal-olmayan olaydır. Öte yandan A1 ... An koşulu yerine gelmezse, yani atomsal-olmayan olayda en az iki farklı atomsal nesne varsa, bu olaylara eşzamanlı karmaşık atomsal olmayan olaylar denir. Buna karşılık atomsal olan ve/veya atomsal-olmayan olayların ardı ardına gelmesinden oluşan olaylar da zamanlar arası karmaşık atomsal olmayan olaylardır.
#23
SORU: Whitehead’in Olay Kuramı nedir? Açıklayınız.
CEVAP: Whitehead’in olay kuramında, temel kategoriler, somut tikel sayılan Olay kategorisi ile soyut tikel nesne sayılan Küme kategorisi, temel ontolojik ilişkiler ise iki olay arasındaki Kapsama İlişkisi ile Eşzamanlılık İlişkisi’dir. Türetilmiş kategoriler ise, Zaman ve Uzay kategorileridir.
#24
SORU: Tekçi olay kuramı 17. Whitehead kuramına göre nasıl tanımlanmaktadır?
CEVAP: Soyut tikel nesne olan küme kategorisi dışında Whitehead’ın kuramında tek temel kategori olay kategorisi olduğundan, bu kuramı tekçi olay kuramı olarak adlandırıyoruz.
#25
SORU: Sonlu olay ve sınırsız olay ne demektir?
CEVAP: Her olayın belli bir zamansal uzanımı ve belli bir uzaysal uzanımı vardır. Hem zamansal hem uzaysal uzanımı sonlu olan olaya, sonlu olay, öyle olamayana da sınırsız olay denir.
#26
SORU: Geçip giden olay zamansal uzanımı daha geniş olan yeni bir olayın parçası olması nedir? Örnek vererek açıklayınız.
CEVAP: Olaylar değişmezler, onun yerine geçip giderler. Geçip giden olay zamansal uzanımı daha geniş olan yeni bir olayın parçası olur. Bunu örneklendirmek için sözü geçen E1, E2 ve E3 olaylarını ele alalım. E3 olayı, yani bugün saat 14: 00 ile 14: 15 arasında Ankara’nın Çankaya ilçesinde yağmur yağışı olayı, saat 14: 00 ile 14: 15 arasında varlığını sürdürdükten sonra saat 14: 15’ten itibaren geçip gider. Geçip gittikten sonra da onu kapsayan (zamansal uzanımı olan) E2 olayının, yani bugün saat 14: 00 ile 14: 30 arasında Ankara’nın Çankaya ilçesinde yağmur yağışı olayının zamansal parçası olur.
#27
SORU: Algı olayında zamansal sınırı, eşzamanlı olduğu algı olayının zaman uzanımıyla özdeştir düşüncesi ne demektir? Örnek vererek açıklayınız.
CEVAP: Whitehead bir algı olayı ile eşzamanlı olan olayların bütününe, başka bir deyişle şimdiki doğaya, bir süre (duration) diyor. Her süre uzaysal olarak sınırsız, zamansal olarak sınırlı bir olaydır. Zamansal sınırı, eşzamanlı olduğu algı olayının zaman uzanımıyla özdeştir Örneğin benim 11 Haziran 2010 yılı saat 14: 00 ile 14: 01 arasında Ankara’daki evimin penceresinden bakarak yağan yağmuru algılamam olayı (algı olayı) ile eşzamanlı olayların bütününe, yani doğanın o zaman aralığındaki evresi S1 gibi bir süredir. Görüldüğü bu sürenin zamansal uzanımı 1 saniye ile sınırlı olmasına karşın, uzaysal uzanımı doğanın (yani evrenin) bu zaman dilimi içindeki büyüklüğüdür.
#28
SORU: Olaylar arasında, zamansal ve/veya uzaysal uzanımları gereği, kapsama (extension) denilen ikili temel ontolojik ilişki vardır düşüncesi ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Olaylar arasında, zamansal ve/veya uzaysal uzanımları gereği, kapsama (extension) denilen ikili temel ontolojik ilişki vardır. E1 olayı E2 olayını kapsar ise E2 olayının E1 olayının parçası olduğu, E1 olayının da E2’yi kapsayan bir bütün olduğu söylenir. Sezgisel olarak, E1 olayı E2 olayını kapsar ise, E1’in zamansal ve/veya uzaysal uzanımı E2’inkini içine alır. Bunu şöyle örneklendirelim. Bugün saat 14: 00 ile 14: 30 arasında tüm Ankara kentinde sürekli olarak yağmur yağdığını düşünelim. Bu yağış olayına E1 diyelim. E2 olayı da bugün saat 14: 00 ile 14: 30 arasında Ankara’nın Çankaya ilçesinde yağmur yağışı olayı olup, E3 olayı bugün saat 14: 00 ile 14: 15 arasında gene Ankara’nın Çankaya ilçesinde yağmur yağışı olayı olsun. Görüldüğü gibi E1’in uzaysal uzanımı (yani tüm Ankara) E2’ninkini (yani Çankaya ilçesini) içine alır. Öte yandan E2’in zamansal uzanımı E3’ünkünü içine alır. E1’in hem uzaysal hem de zamansal uzanımı E3’ünkünü içine alır. Sonuç olarak E1 olayı, E2 ile E3 olaylarını kapsar. E2 ile E3 olayları, E1’in parçaları, E3 de E2’nin parçasıdır. Buna göre E3, E2 ile E3’ü kapsayan bir bütün, ayrıca E2, E3’ü kapsayan bir bütündür.
#29
SORU: Kapsama İlişkisi’nin yerine getirdiği başlıca koşullar nelerdir?
CEVAP: Kapsama İlişkisi’nin yerine getirdiği başlıca koşullar şunlardır: 1. Kapsama İlişkisi geçişlidir. 2. Kapsama İlişkisi bakışımsızdır. 3. Her olayı kapsayan en az başka bir olay vardır. 4. Sonlu olan herhangi iki olayı kapsayan en az bir olay vardır. 5. (2) koşulundan aşağıdaki koşul elde edilir: 6. Kapsama İlişkisi yansımasızdır.
#30
SORU: Whitehead’in Olay Kuramına göre süre aileleri ve özellikleri nedir?
CEVAP: Doğanın akışı (passage of nature) süre ailelerine yol açar. Aynı bir sürenin parçaları olan sürelere koşut (paralel) süreler denir. Süreler arasındaki bu koşutluk ilişkisi bir denklik ilişkisi, yani yansımalı, bakışımlı ve geçişli bir ilişkidir. Belli bir süre ile koşut olan sürelerin kümesine bir süre ailesi denir. Aynı süre ailesine ait herhangi iki süreden ya (i) biri öbürünü kapsar ya (ii) hiçbiri öbürünü kapsamaz ama her ikisinin kapsadığı ortak bir süre vardır ya da (iii) iki süre tamamen ayrıktır, yani ikisinin kapsadığı otak bir olay yoktur. Ayrık olmayan iki koşut sürenin kapsadığı ortak bir süre vardır. Her süre başka sürelerin parçasıdır ve kendisinin de süre olan parçaları vardır. Dolayısıyla en-büyük süreler ve en-küçük süreler yoktur.
#31
SORU: Whitehead, bir noktasal zaman anını (moment) zamansal uzanımları gittikçe azalan süreler dizisinin bir limiti olmasını nasıl tanımlar?
CEVAP: Whitehead, bir noktasal zaman anını (moment) zamansal uzanımları gittikçe azalan süreler dizisinin bir limiti olarak şöyle tanımlıyor. Bu tanım soyutlayıcı süre- kümelerine dayanır. Belli bir süreler ailesinin öğesi olan herhangi bir K kümesi bir soyutlayıcı sürekümedir ancak ve ancak (i) K’nin her öğesi bu aileye ait bir süredir, (ii) K’nin herhangi iki öğesinden biri öbürünü kapsar ve (iii) hiçbir süre K’nin bütün öğelerinin parçası değildir. Bu tanıma göre K kümesi’nin öğeleri, zamansa uzanımları gittikçe küçülen bir süreler dizisi oluşturur.
#32
SORU: Whitehead’ın olay kuramına göre uzay kategorisi ve zaman kategorisi nasıl yapılandırılır?
CEVAP: Dizinin ilk öğesi S1 süresi olsun. İkinci öğesi, S2, benim 11 Haziran 2010 yılı saat 14: 00 ile 14: 001 arasında Ankara’daki evimin penceresinden bakarak yağan yağmuru algılamam olayı ile eşzamanlı olayların bütünü, üçüncü öğesi, S3, benim 11 Haziran 2010 yılı saat 14: 00 ile 14:01 arasında Ankara’daki evimin penceresinden bakarak yağan yağmuru algılamam olayı ile eşzamanlı olayların bütünü, ...olsun. Görüldüğü gibi bu dizinin öğelerinin zamansal uzanımları, sırasıyla 1 dakika, 0.1 dakika, 0.01 dakika... olup, sonsuza dek gittikçe küçülen bir dizi oluşturur. Ancak bu uzanımların her biri sonlu olup, hiçbiri 0 dakika değildir. Dolaysısıyla soyutlayıcı süre-kümesinin hiçbir öğesinin zamansal uzanımı bir noktasal zaman anı değildir. İşte Whitehead bir noktasal zaman anını, belli bir t anında böyle bir soyutlayıcı süre-kümesinin öğelerinden oluşan sonsuz dizinin limiti ile yani zamansal uzanımı 0 olan t anındaki doğanın tümü olarak tanımlıyor. Yukarıdaki örnekte S1, S2, S3, ... süreler dizisinin limiti, bu dizinin ait olduğu süre ailesine göreli olarak evrenin 11 Haziran 2010 yılı saat 14: 00’teki anlık evresidir. Böylece tanımlanan noktasal zaman anlarının sıralanmasıyla Zaman kategorisi yapılandırılır. Bu zaman noktalarına dayanarak uzay noktaları, uzay noktalarının yardımıyla da Uzay kategorisi yapılandırılır.
#33
SORU:
Olay’ın bir temel ontolojik kategori mi yoksa bir türetilmiş ontolojik kategori midir?
CEVAP:
Olay’ın bir temel ontolojik kategori mi yoksa bir türetilmiş ontolojik kategori mi olduğu tartışma konusudur. Bazı felsefeciler Olay kategorisinin temel ontolojik kategori olduğunu, bazıları da türetilmiş ontolojik kategori olduğunu savunurlar.
#34
SORU:
A. N. Whitehead, Olay kategorisinin ne olduğunun savunur?
CEVAP:
Olay kategorisinin temel ontolojik kategori olduğunu savunanlara örnek olarak A. N. Whitehead gösterilebilir.
#35
SORU:
D. Davidson, Olay ile ilgili nasıl bir kuram geliştirmiştir?
CEVAP:
D. Davidson hem Olay’ı hem de somut Nesne’yi temel ontolojik kategori sayarak çoğulcu (pluralist) bir kuram geliştirmiştir.
#36
SORU:
Olay’ın türetilmiş ontolojik kategori olduğunu savunanlara örnek olarak kimler gösterilebilir?
CEVAP:
J. Kim, L. B. Lombard, R. M. Chisholm, J. Bennett
#37
SORU:
Tümel kategorilerin varlığını içermediğinden Davidson’un olay kuramı nasıl bir kuramdır?
CEVAP:
Tümel kategorilerin varlığını içermediğinden Davidson’un olay kuramı adcı bir kuramdır.
#38
SORU:
Davidson’un olay kuramındaki temel kategorileri nelerdir?
CEVAP:
Davidson’un olay kuramındaki temel kategorilerin ikisi de somut tikel olan Somut Nesne ile Olay kategorileridir.
#40
SORU:
Davidson’un dönüştürme işlemi kabul edilirse, Quine’ın varlıkbilimsel yüklenim ilkesi de kabul edildiğinde ortaya hangi sonuç çıkar?
CEVAP:
Davidson’un dönüştürme işlemi kabul edilirse, Quine’ın varlıkbilimsel yüklenim ilkesi de kabul edildiğinde, birtakım olayların varlığının kabul edilmesi sonucu ortaya çıkar.
#41
SORU:
Davidson’un olaylar için verdiği özdeşlik koşuluna göre, iki olayın özdeş olması ne demektir?
CEVAP:
Davidson’un olaylar için verdiği özdeşlik koşuluna göre, iki olayın özdeş olması bu iki olayın nedenlerinin ve etkilerinin tamtamına aynı olması demektir
#42
SORU:
Kim’in olay kuramında neler temel tikel kategorilerdir?
CEVAP:
Kim’in olay kuramında Somut Nesne ve Zaman anları temel tikel kategorilerdir.
#43
SORU:
Kim’e göre, bir olay (event) nedir?
CEVAP:
Kim’e göre, bir olay (event), bir somut nesnenin belli bir zamanda bir niteliksel özellik taşıması ya da birden fazla somut nesneden oluşan sıralı n-linin belli bir zamanda bir bağıntısal özellik taşımasıdır.
#44
SORU:
Bennett’in olay kuramı bir bakıma hangi düşünürün olay anlayışında yapılan bazı değişikliklerin sonucu ortaya çıkan bir kuram olarak da yorumlanabilir?
CEVAP:
J. Kim
#45
SORU:
İçerdiği somut nesnelerin tam belirli olmadığı olayların yapısını açıklayabilmek için, Bennett olayları somut nesneler yerine, nasıl açıklamayı önermektedir?
CEVAP:
Uzay-zaman bölgelerinin özellik taşıması olarak açıklamayı önermektedir.
#46
SORU:
Chisholm, olayları nasıl tanımlar?
CEVAP:
Chisholm, olayları olgu olarak tanımlar.
#47
SORU:
Chisholm’un görüşünde bir olay tekrarlanabilir.Örneğin, Chisholm’un görüşünde, Vezüv Yanardağı’nın M.S. 79 yılında patlaması ile Vezüv Yanardağı’nın M.S. 172 yılında patlaması olayları aynı olaylar olacaktır. Çünkü her iki olayın da yasal biçimi [Vezüv Yanardağı, Patlama özelliği] durumudur. Dolayısıyla aynı olayın önce M.S. 79 yılında daha sonra da M.S. 172’de meydana geldiğini söylüyoruz.
Buna göre Chisholm'e göre olaylarla ilgili ne söylenebilir?
CEVAP:
Chisholm’a göre olaylar yinelenebilir, dolayısıyla da her olay bir soyut tümeldir. Ancak olaylar sezgisel olarak yinelenemez, yani tikeldir.
#48
SORU:
Lombard somut nesnelerin taşıdığı özelliklerine göre ikiye ayırır. Bunlar neleredir?
CEVAP:
Durağan (statik) ve değişimsel (dinamik).
#49
SORU:
Lombard, atomsal nesne, atomsal nitelik uzayı ve atomsal olay kavramlarını nasıl tanımlamaktadır?
CEVAP:
Lombard, atomsal nesne, atomsal nitelik uzayı ve atomsal olay kavramlarını kuramlara göreli olarak tanımlamaktadır.
#50
SORU:
Lombard'ın Olay tanımına göre, bizim deyimimizle somut nesneler tam somut iken olaylar nasıldır?
CEVAP:
Yarı somut - yarı soyuttur.
#51
SORU:
Lombard'a göre, değişimsel özellikler ikiye ayrılır. Bunlar nelerdir?
CEVAP:
Anlık-değişimsel özellikler ve süreli-değişimsel.
#52
SORU:
Whitehead’in olay kuramında, başvuracağımız türetilmiş kategoriler nelerdir?
CEVAP:
Zaman ve Uzay kategorileridir.