Bir objektifin en temel görevi; içindeki mercekler aracılığı ile nesnelerin küçük ve net bir görüntüsünü oluşturarak kameranın ışığa duyarlı yüzeyine ulaştırmaktır.

Fotoğraf Makinesinde Görüntü Oluşumu. Nesneden gelen ışınlar optik yani objektif yoluyla film ya da algılayıcı yüzeyinde görüntüyü oluşturur.

CCD (Charge Couple Device) ve CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) algılayıcılar, yarı iletken bir devre üretim teknolojisidir. Kamera gövdesinde bulunan bu algılayıcılar üzerlerine düşen ışığı elektronik sinyallere çevirir. CCD ya da CMOS, bildiğimiz elektronik devreler gibidir, sürekli kullanılan “elektronik film” görevi görürler.

Profesyonel kamera objektiflerinin üzerinde bazı ana ayarlamalar için çeşitli bilezikler ya da diğer adıyla halkalar bulunur. Bu düzenekler, optik yoluyla oluşturulan görüntünün niteliğini düzenler. Bu ayarlamalar ne kadar olanaklı ise objektifin verdiği görüntünün niteliği de o kadar artar. Objektifin gövdesi üzerinde önden arkaya doğru yer alan bu bilezikler sırasıyla şunlardır:

• Netlik bileziği,
• Zoom bileziği,
• Diyafram bileziği,
• Makro bileziği,
• Odak uzaklık arttırıcı (range extender)

Objektif üzerinde bulunan netlik bileziği, çevrildiğinde netliği değiştiren, ayarlayan bileziktir. Bu bileziğin sağa ve sola döndürülmesi ile objektifin içindeki mercekler hareket ederek görüntünün net olması sağlanır.

Diyaframın görevi; ışığı miktar açısından kontrol etmektir. Diyafram, objektifin ışık alma gücünün ölçüsüdür. Birbirine tutturulmuş metal plakalardan oluşmuş ve delik şeklindeki diyafram açılıp kapatılarak, ışığa duyarlı yüzeyler üzerine (film ya da görüntü algılayıcıları) istenilen miktarda ışık düşürülmesini sağlar.

Makro Bileziği: Nesnelerin tamamının ya da bir bölümünün çok yakından görüntülenmesine genel olarak makro adı verilir. Video çekimlerde kameralarda kullanılan zoom objektiflerin çoğunda makro çekime olanak veren makro bileziği ya da diğer bir adıyla makro tuşu bulunur.

Zoom objektiflerin en yakın netlik sınırı 60 - 100 cm. arasındadır. Objektifin üzerinde bulunan makro konumu, bir nesneye netsiz olmadan çok yaklaşabilmemize ve bu nesnenin büyük bir görüntüsünü elde edilmesine olanak tanır.

Odak Uzaklık Arttırıcı (Range extender): Objektif üzerinde bulunan ve birlikte kullanıldığı objektifin odak uzaklığını, yani yakınlaştırma gücünü belirli bir oranda arttıran ek bir mercektir. Eğer video kameramızın zoom objektifiyle konuya istediğimiz kadar yaklaşamıyorsak objektifin arka tarafında bulunan odak uzaklık arttırıcıdan yararlanabiliriz.

Odak Uzaklığı: Objektifle çok uzaktaki, sonsuzdaki bir nesneye netlik yapıldığında objektifin optik merkeziyle film ya da görüntü algılayıcısı arasındaki uzaklıktır.

Bir objektifin görebildiği açı bakış açısıdır. Objektifin bakış açısında ise, objektifin odak uzaklığına göre açının derecesi kesin olarak bellidir. Bakış açısı denildiğinde, objektifin odak uzaklığına göre 5, 10, 50 derece gibi kesin açılar söz konusudur. 

Odak uzaklığı ve görüntü boyutu büyüklüğü arasında doğru orantılı bir ilişki söz konusudur. Odak uzaklığı arttıkça görüntü yüzeyi üzerindeki görüntü boyutu da büyür, odak uzaklığı azaldıkça ise görüntü boyutu küçülür.

Objektifin bakış açısı ve görüntü büyüklüğü ilişkisi, objektifin bakış açısı genişledikçe nesnenin çerçevede kapladığı alan küçülür; açı darlaştıkça nesnenin çerçevede kapladığı alan büyür.

Her odak uzunluğu ve diyafram değeri için özel bir seçiklik (netlik) mesafesi vardır. Bu mesafe hiperfokal uzaklık olarak tanımlanır. Bu, hem sonsuzdaki hem de yakındaki nesnelerin seçik göründüğü en yakın seçiklik ayarı mesafesidir. Diğer bir deyişle, bir objektif sonsuza odaklandığı (net yapıldığı) zaman seçiklik belirli bir uzaklıktan başlayıp sonsuza kadar devam eder. Objektiften seçikliğin başladığı bu noktaya kadar olan uzaklığa hiperfokal uzaklık denir.

1. Objektifin odak uzunluğu
2. Diyafram değeri
3. Bulanıklık halkası

Objektifin odak uzunluğu büyüdükçe hiperfokal uzaklık da artar, küçüldükçe azalır. Örneğin, 25 mm odak uzunluklu bir objektifin f 8 deki hiperfokal uzaklığı 2 m ise, 50 mm odak uzunluklu objektifte 8 m olur.

Bir objektifin oluşturduğu görüntü yapısı itibariyle daire şeklindedir. Görüntünün en net bölgesi ise ortasında oluşur. Bir objektifin oluşturduğu görüntünün en net olduğu bölgenin çapına “objektifin kaplama alanı” adı verilir.

Sabit odak uzaklıklı objektifler belirli bir odak uzaklığına sahip objektiflerdir. Örneğin 50 mm. ya da 135 mm. objektif gibi. Bu objektiflerin odak uzaklığına bağlı olarak bakış açısı da sabittir. Bakış açısının değişmesi söz konusu değildir. Bu nedenle, farklı bir bakış açısı istendiğinde doğal olarak objektifin değişmesi gerekir. 

Bakış açısına göre objektifler üç başlık altında sınıflandırılır:

• Normal bakış açılı objektifler - Normal odak uzaklıklı
• Geniş bakış açılı objektifler - Kısa odak uzaklıklı
• Dar bakış açılı objektifler - Uzun odak uzaklıklı

Geniş açılı objektiflerle nesnelerin, insanların objektife doğru yaklaşma ya da uzaklaşma hareketinin hızı olduğundan daha fazlaymış gibi görünür. Bunun nedeni, geniş açılı objektif ile daha uzaktaymış gibi görünen nesne gerçekte o kadar uzakta olmadığından örneğin kameraya doğru yaklaştığında hızla büyüyerek gelmesi algıda bir yanılsama yaratmakta ve hızlıymış gibi algılanmaktadır. Yani, insanlar ya da nesneler kameraya doğru yaklaştıklarında hızla büyürler, kameradan geriye doğru hareket ettiklerinde hızla küçülürler ve bu da izleyicinin, hareketin hızını gerçekte olduğundan daha fazlaymış gibi algılamasına yol açar. Benzer şekilde, kameranın nesnelere doğru yaklaşma ya da uzaklaşma hareketinin hızı da olduğundan daha fazlaymış gibi görünür. Çünkü, geniş açılı bir objektifle örneğin öne doğru bir kaydırma hareketi sırasında kamera nesnelere yaklaştıkça kameraya yakın nesnelerin boyutları görüntüde hızlı bir biçimde büyür. Böylelikle kaydırma hareketinin hızı da olduğundan çok daha fazla abartılı olarak ortaya çıkar.

Dar açılı objektiflerin önemli bir özelliği; nesnelerin kameraya doğru ya da kameradan uzağa doğru olan hareketlerinde ya da kameranın nesnelere yaklaşıp uzaklaşma hareketinde hız etkisini azaltmasıdır. Bunun nedeni; hareket sırasında nesnelerin boyutlarının geniş açılı objektiflere göre daha yavaş biçimde derece derece değişmesidir.