aof.sorular.net
Orhon Türkçesi
ORHON TÜRKÇESİ Dersi ORHUN TÜRKÇESİ GRAMERİ-I SES YAPISI VE SÖZ YAPIMI soru cevapları
ORHON TÜRKÇESİ Dersi ORHUN TÜRKÇESİ GRAMERİ-I SES YAPISI VE SÖZ YAPIMI soru cevapları:
Toplam 114 Soru & Cevap#1
SORU: Bugün Türkiye Türkçesinde bulunup da Orhun Türkçesinde bulunmayan ünsüzler hangileridir?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde bulunup da Orhun Türkçesinde bulunmayan ünsüzler “c, f, ğ, h, j, v”dir.
#2
SORU: Orhun Türkçesindeki art damak ünsüzleri hangileridir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki art damak ünsüzleri “g1, k1, ?”dir.
#3
SORU: Orhun Türkçesindeki dudak ünsüzleri hangileridir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki dudak ünsüzleri “b, p, m”dir.
#4
SORU: İstisnaları olabilmekle birlikte Orhun Türkçesinde söz başında bulunmayan ünsüzler hangileridir?
CEVAP: İstisnaları olabilmekle birlikte Orhun Türkçesinde söz başında bulunmayan ünsüzler “d, g, l, m, n, n, ?, p, r, ş, z”dir.
#5
SORU: Orhun Türkçesindeki en işlek isimden fiil yapma eki nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki en işlek isimden fiil yapma eki +lA-’dır: kış+la- “kışı geçirmek”.
#6
SORU: Orhun Türkçesinde yokluk sıfatları yapan addan ad yapma eki nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde yokluk sıfatları yapan addan ad yapma eki +sXz’dır: san+sız “sayısız”vb.
#7
SORU: Orhun Türkçesinde fiilin sonucunu bildiren adlar türeten fiilden isim yapma eki nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde fiilin sonucunu bildiren adlar türeten fiilden isim yapma eki -(X)g’dır: bil-ig “bilgi” vb.
#8
SORU: Bugün Türkiye Türkçesinde birden çok heceli sözcüklerin sonunda düşmüş olan -g sesinin Orhun Türkçesindeki durumu nasıldı?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde birden çok heceli sözcüklerin sonunda düşmüş olan -g sesi Orhun Türkçesinde henüz korunuyordu.
#9
SORU: Orhun Türkçesinde artlık-önlük (kalınlık-incelik) uyumu nasıldır?
CEVAP: Orhun Türkçesinde de artlık-önlük (kalınlık-incelik) uyumu mevcuttur. Yani ilk hecesinde art ünlü bulunan sözcüklerde diğer heceler de art ünlülü; ilk hecesinde ön ünlü bulunan sözcüklerde diğer heceler de ön ünlülüdür.
#10
SORU: Orhun Türkçesindeki n (palatal n) sesi bugün yalnızca hangi lehçede korunmaktadır?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki n (palatal n) sesi bugün yalnızca Yakutçada korunmaktadır.
#11
SORU: Orhun Türkçesine ait başgu ‘alnı beyaz akıtmalı’ sözcüğünün türediği isim kökü nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait baş+gu ‘alnı beyaz akıtmalı’ sözcüğünün türediği isim kökü baş ‘baş’ sözcüğüdür.
#12
SORU: Bugün Türkiye Türkçesinde söz içi ve söz sonunda /y/’ye dönüşmüş olan ses Orhun Türkçesinde nasıldı?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde söz içi ve söz sonunda /y/’ye dönüşmüş olan ses, Orhun Türkçesinde /d/ şeklindeydi.
#13
SORU: Orhun Türkçesinde söz başında bulunmayan “n” sesiyle başlayan istisnaî sözcüklere bir örnek verir misiniz?
CEVAP: Orhun Türkçesinde ne? “şey; hiç” sözcüğü istisnaî olarak, söz başında bulunmayan “n” sesiyle başlamaktadır.
#14
SORU: Orhun Türkçesinde eklerde düzlük-yuvarlaklık uyumunun durumu nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen ek sayısı oldukça fazladır.
#15
SORU: Orhun Türkçesine ait altız- ‘aldırtmak, yakalatmak’ sözcüğündeki /tız/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait al-tız- ‘aldırtmak, yakalatmak’ sözcüğündeki -tız- eki fiilden fiil yapma ekidir.
#16
SORU: Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen sıfat-fiil ekleri hangileridir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen sıfat-fiil ekleri -gUçI ve -DUk ekleridir.
#17
SORU: Orhun Türkçesindeki udı- ‘uyumak’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki u+dı- ‘uyumak’ sözcüğü +dı- isimden fiil yapma ekiyle türemiştir.
#18
SORU: Orhun Türkçesindeki sıgıtçı ‘yasçı, ağlayıcı’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki sıgıt+çı ‘yasçı, ağlayıcı’ sözcüğü +çı addan ad yapma ekiyle türetilmiştir.
#19
SORU: Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen zarf-fiil eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen zarf-fiil eki -(y)U ekidir.
#20
SORU: Orhun Türkçesindeki aşsız ‘aşsız, yemeksiz, fakir’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki aş+sız ‘aşsız, yemeksiz, fakir’ sözcüğü +sız addan ad yapma ekiyle türemiştir.
#21
SORU: Orhun Türkçesindeki tizlig ‘dizli, güçlü’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki tiz+lig ‘dizli, güçlü’ sözcüğü +lig addan ad yapma ekiyle türemiştir.
#22
SORU: Orhun Türkçesindeki diş ve diş eti ünsüzleri hangileridir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki diş ve diş eti ünsüzleri “ç, d, l, n, r, s, ş, t, z”dir.
#23
SORU: Orhun Türkçesinde sahip olan anlamında sıfatlar yapan addan ad yapma eki nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde sahip olan anlamında sıfatlar yapan addan ad yapma eki +lXg’dır: el+lig “devletli, devlet sahibi”.
#24
SORU: Orhun Türkçesinde söz başında bulunmayan “ş” sesiyle başlayan istisnaî sözcüklere bir örnek verir misiniz?
CEVAP: Orhun Türkçesinde şad “yüksek bir unvan” sözcüğü istisnaî olarak, söz başında bulunmayan “ş” sesiyle başlamaktadır.
#25
SORU: Orhun Türkçesine ait kontur- ‘kondurmak, yerleştirmek’ sözcüğündeki /tur/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait kon-tur- ‘kondurmak, yerleştirmek’ sözcüğündeki -tur- eki fiilden fiil yapma ekidir.
#26
SORU: Orhun Türkçesine ait baz ‘tabi, bağımlı’ sözcüğündeki /z/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait ba-z ‘tabi, bağımlı’ sözcüğündeki -z eki fiilden isim yapma ekidir.
#27
SORU: Orhun Türkçesindeki yazı ‘ova, yazı’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki yaz-ı ‘ova, yazı’ sözcüğü -ı fiilden isim yapma ekiyle türemiştir.
#28
SORU: Orhun Türkçesinde söz başında bulunmayan “p” sesiyle başlayan istisnaî sözcüklere bir örnek verir misiniz?
CEVAP: Orhun Türkçesinde purum “Roma, Bizans” sözcüğü istisnaî olarak, söz başında bulunmayan “p” sesiyle başlamaktadır.
#29
SORU: Orhun Türkçesine ait boguzlan- ‘boğazlanmak’ sözcüğündeki /n/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait boguzla-n- ‘boğazlanmak’ sözcüğündeki -n- eki fiilden fiil yapma ekidir.
#30
SORU: Orhun Türkçesindeki kaganla- ‘hakan yapmak’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki kagan+la- ‘hakan yapmak’ sözcüğü +la- isimden fiil yapma ekiyle türemiştir.
#31
SORU: Orhun Türkçesindeki ön damak ünsüzleri hangileridir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki ön damak ünsüzleri “g2, k2, n, y”dir.
#32
SORU: Orhun Türkçesinde söz başında bulunmayan “l” sesiyle başlayan istisnaî sözcüklere bir örnek verir misiniz?
CEVAP: Orhun Türkçesinde lagzın “domuz” sözcüğü istisnaî olarak, söz başında bulunmayan “l” sesiyle başlamaktadır. Bu sözcük yabancı kökenlidir.
#33
SORU: Orhun Türkçesinde söz başında bulunmayan “m” sesiyle başlayan istisnaî sözcüklere bir örnek verir misiniz?
CEVAP: Orhun Türkçesinde mag “övgü, alkış” sözcüğü istisnaî olarak, söz başında bulunmayan “m” sesiyle başlamaktadır. Bu sözcük yabancı kökenlidir.
#34
SORU: Orhun Türkçesinde kaç ünlü (vokal) bulunmaktadır?
CEVAP: Orhun Türkçesinde sekiz ünlü (vokal) bulunmaktadır.
#35
SORU: Orhun Türkçesindeki ünlüler hangileridir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki ünlüler Türkiye Türkçesinde olduğu gibi a, e, ı, i, o, ö, u, ü ünlüleridir.
#36
SORU: Orhun Türkçesine ait azkıña ‘azıcık, pek az’ sözcüğünün türediği isim kökü nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait azkıña ‘azıcık, pek az’ sözcüğünün türediği isim kökü az ‘az’ sözcüğüdür.
#37
SORU: Orhun Türkçesindeki damak genizsili ? (nazal n) sesinin bugün Türkiye Türkçesindeki durumu nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki damak genizsili ? (nazal n) sesi bugün için yazı dilimizde yer almamakta fakat ağız ve lehçelerde bulunmaktadır.
#38
SORU: Orhun Türkçesine ait armakçı sözcüğündeki /mak/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesi ar-mak+çı sözcüğündeki -mak eki fiilden isim yapma ekidir.
#39
SORU: Bugün Türkiye Türkçesinde /c/’li olan Türkçe kökenli sözcükler Orhun Türkçesinde nasıldı?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde /c/’li olan Türkçe kökenli sözcükler Orhun Türkçesinde /ç/’liydi.
#40
SORU: Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumu (küçük ünlü uyumu) nasıldır?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde yalnızca yazı dilimize göre varlığını kabul ettiğimiz düzlük yuvarlaklık uyumu (küçük ünlü uyumu) Orhun Türkçesinde çok az örnekte görülmektedir.
#41
SORU: Bugün Türkiye Türkçesinde söz içi ve söz sonunda /v/’ye dönüşmüş olan ses Orhun Türkçesinde nasıldı?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde söz içi ve söz sonunda /v/’ye dönüşmüş olan ses, Orhun Türkçesinde /b/ şeklindeydi.
#42
SORU: Orhun Türkçesindeki ıgaç ‘ağaç’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki ı+gaç ‘ağaç’ sözcüğü +gaç küçültme ekiyle türetilmiştir.
#43
SORU: Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen eylem çekim eklerine hangi örnekler verilebilir?
CEVAP: Belirsiz geçmiş zaman eki, 3. tekil ve çoğul belirli geçmiş zaman eki, 3. tekil kişi emir eki Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen eylem çekim eklerine örnektir.
#44
SORU: Orhun Türkçesindeki biti- ‘yazmak’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki biti- ‘yazmak’ sözcüğü +i- isimden fiil yapma ekiyle türemiştir.
#45
SORU: Bugün Türkiye Türkçesinde ikinci ve daha sonraki hecelerin başında düşmüş olan /g/ sesinin Orhun Türkçesindeki durumu nasıldı?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde ikinci ve daha sonraki hecelerin başında düşmüş olan /g/ sesi Orhun Türkçesinde henüz korunuyordu.
#46
SORU: Bugün Türkiye Türkçesinde söz başında d-’li ve g-’li söylediğimiz tüm sözcükler Orhun Türkçesinde nasıldı?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde söz başında d-’li ve g-’li söylediğimiz tüm sözcükler Orhun Türkçesinde t-’li ve k-’liydi.
#47
SORU: Orhun Türkçesinde hangi ünsüzler söz başında bulunabilmektedir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde söz başında b-, ç-, k-, s-, t-, y- ünsüzleri bulunabilmektedir.
#48
SORU: Orhun Türkçesindeki kulad- ‘kul olmak’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki kul+ad- ‘kul olmak’ sözcüğü +a- isimden fiil yapma ekiyle türemiştir.
#49
SORU: Orhun Türkçesinde bir şeyden yoksun olma anlamında sözcükler türeten isimden fiil yapma eki nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde bir şeyden yoksun olma anlamında sözcükler türeten isimden fiil yapma eki +sXrA-’dır: el+sire- “devletsiz kalmak”.
#50
SORU: Orhun Türkçesinde yön zarfları türeten ek hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde yön zarfları türeten ek +dXn ekidir: kurı+dın “batıda” vb.
#51
SORU: Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen ad çekim eklerine hangi örnekler verilebilir?
CEVAP: Tamlayan durumu eki, 3. tekil kişi iyelik eki, yön gösterme eki Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen ad çekim eklerine örnektir.
#52
SORU: Orhun Türkçesine ait yügürt- ‘akıtmak’ sözcüğündeki /t/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait yügür-t- ‘akıtmak’ sözcüğündeki -t- eki fiilden fiil yapma ekidir.
#53
SORU: Orhun Türkçesine ait bulga-nç‘karışık, isyankâr’ sözcüğündeki /nç/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait bulganç ‘karışık, isyankâr’ sözcüğündeki -nç eki fiilden isim yapma ekidir.
#54
SORU: Orhun Türkçesinde meslek adı yapan addan ad yapım eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde meslek adı yapan addan ad yapım eki +çI’dır: tamga+çı “mühürdar” vb.
#55
SORU: Orhun Türkçesindeki sıgta- ‘yas tutmak, ağlamak’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki sıgt+a- ‘yas tutmak, ağlamak’ sözcüğü +a- isimden fiil yapma ekiyle türemiştir.
#56
SORU: Orhun Türkçesinin ünsüzleri nelerdir?
CEVAP: Orhun Türkçesinin ünsüzleri “b, ç, d, g, k, l, m, n, ?, n, p, r, s, ş, t, y, z”dir.
#57
SORU: Orhun Türkçesine ait san ‘sayı’ sözcüğündeki /n/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait sa-n ‘sayı’ sözcüğündeki -n eki fiilden isim yapma ekidir.
#58
SORU: Orhun Türkçesinde söz içi ve söz sonunda /d/ sesi bulunduran sözcüklere örnek verir misiniz?
CEVAP: Orhun Türkçesinde söz içi ve söz sonunda /d/ sesi bulunduran sözcükler adak, adgır, kod-, edgü vb.’dir.
#59
SORU: Orhun Türkçesindeki ö?dün ‘önde, doğuda’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki ö?+dün ‘önde, doğuda’ sözcüğü +dün addan ad yapma ekiyle türetilmiştir.
#60
SORU: Orhun Türkçesinde söz başında bulunmayan “g” sesiyle başlayan istisnaî sözcük hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde istisnaî olarak söz başında bulunmayan “g” sesiyle başlayan sözcük “gU” soru edatıdır.
#61
SORU: Bugün Türkiye Türkçesinde v- ile başlayan var, var-, ver- sözcükleri Orhun Türkçesinde nasıldı?
CEVAP: Bugün Türkiye Türkçesinde v- ile başlayan var “var”, var- “varmak”, ver- “vermek” sözcükleri Orhun Türkçesinde bar, bar-, ber- şeklinde yani b-’liydi.
#62
SORU: Orhun Türkçesindeki edgü ‘iyi, yarar, kazanç’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki ed+gü ‘iyi, yarar, kazanç’ sözcüğü +gü addan ad yapma ekiyle türetilmiştir.
#63
SORU: Orhun Türkçesindeki içger- ‘bağımlı kılmak, tabi kılmak’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki iç+ger- ‘bağımlı kılmak, tabi kılmak’ sözcüğü +ger- isimden fiil yapma ekiyle türemiştir.
#64
SORU: Orhun Türkçesine ait teril- ‘derilmek, toplanmak’ sözcüğündeki /il/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait ter-il- ‘derilmek, toplanmak’ sözcüğündeki -il- eki fiilden fiil yapma ekidir.
#65
SORU: Orhun Türkçesine ait tamgaçı ‘mühürdar’ sözcüğündeki addan ad yapma eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait tam-ga+çı ‘mühürdar’ sözcüğündeki addan ad yapma eki +çı ekidir.
#66
SORU: Orhun Türkçesindeki ölüg ‘ölü, ölmüş’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Sözcük -üg fiilden isim yapma ekiyle türemiştir.
#67
SORU: Orhun Türkçesinde 2. kişi iyelik ekleri ile kişi eklerinde görülen ses nöbetleşmesi nedir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde 2. kişi iyelik ekleri ile kişi eklerinde görülen ses nöbetleşmesi, geniz ünsüzü /?/ ile /g/ ’nin nöbetleşmesidir: bardıgız ~ bardı?ız “gittiniz” vb.
#68
SORU: Orhun Türkçesinde kan bağı olan kişileri belirten addan ad yapım eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde kan bağı olan kişileri belirten addan ad yapım eki +daş’tır: ka+daş “kardeş, yakın akraba”.
#69
SORU: Orhun Türkçesinde geçen yaşıl “yeşil” ve kızıl “kızıl” renk adları hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde geçen yaşıl “yeşil” ve kızıl “kızıl” renk adları addan ad yapan +(X)l ekiyle türemiştir: yaş+ıl, kız+ıl.
#70
SORU: Orhun Türkçesindeki emgek ‘sıkıntı, dert’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki emge-k ‘sıkıntı, dert’ sözcüğü -k fiilden isim yapma ekiyle türemiştir.
#71
SORU: Orhun Türkçesinde ulandığı sözcüğe küçültme ve sevgi anlamı katan addan ad yapım eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesinde ulandığı sözcüğe küçültme ve sevgi anlamı katan addan ad yapım eki +(X)ç’dir: ata+ç+ım “babacığım” vb.
#72
SORU: Orhun Türkçesindeki -gAn sıfat-fiil eki Türkiye Türkçesinde nasıl bir gelişim göstermiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki -gAn sıfat-fiil eki Türkiye Türkçesinde /g/ sesini düşürerek -An halini almıştır.
#73
SORU: Orhun Türkçesindeki kagansıra- ‘hakansız kalmak’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki kagan+sıra- ‘hakansız kalmak’sözcüğü +sıra- isimden fiil yapma ekiyle türemiştir.
#74
SORU: Orhun Türkçesindeki özlük ‘kişiye ait, şahsi’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki öz+lük ‘kişiye ait, şahsi’ sözcüğü +lük addan ad yapma ekiyle türemiştir.
#75
SORU: Orhun Türkçesindeki ödüş ‘tam gün, 24 saat’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki öd+üş ‘tam gün, 24 saat’ sözcüğü +(X)ş addan ad yapma ekiyle türemiştir.
#76
SORU: Orhun Türkçesindeki batım ‘batma, batım’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki bat-ım ‘batma, batım’ sözcüğü -l fiilden isim yapma ekiyle türemiştir.
#77
SORU: Orhun Türkçesine ait yo?aşur- ‘karşılıklı kışkırtmak’ sözcüğündeki işteşlik eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait yo?aşur- ‘karşılıklı kışkırtmak’ sözcüğündeki işteşlik eki -ş- ekidir.
#78
SORU: Orhun Türkçesindeki erdem ‘erdem, yiğitlik, cesaret’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki er+dem ‘erdem, yiğitlik, cesaret’ sözcüğü +dem addan ad yapma ekiyle türetilmiştir.
#79
SORU: Orhun Türkçesine ait bedizet- ‘resim ve heykellerle süsletmek’ sözcüğündeki isimden fiil yapma eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait bediz+e-t- ‘resim ve heykellerle süsletmek’ sözcüğündeki isimden fiil yapma eki +e- ekidir.
#80
SORU: Orhun Türkçesine ait odgur- ‘uyandırmak’ sözcüğündeki /gur/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait od-gur- ‘uyandırmak’ sözcüğündeki -gur- eki fiilden fiil yapma ekidir.
#81
SORU: Orhun Türkçesindeki iç+ik- ‘içeri girmek; tabi olmak, bağımlı olmak’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki iç+ik- ‘içeri girmek; tabi olmak, bağımlı olmak’ sözcüğü +ik- isimden fiil yapma ekiyle türemiştir.
#82
SORU: Orhun Türkçesindeki azkıña ‘azıcık, pek az’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki az+kıña ‘azıcık, pek az’ sözcüğü +kıña addan ad yapma ekiyle türemiştir.
#83
SORU: Orhun Türkçesindeki tükel ‘tamam, bütün’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki tüke-l ‘tamam, bütün’ sözcüğü -l fiilden isim yapma ekiyle türemiştir.
#84
SORU: Orhun Türkçesine ait kod- ‘koymak, bırakmak’ sözcüğündeki /d/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait ko-d- ‘koymak, bırakmak’ sözcüğündeki -d- eki fiilden fiil yapma ekidir.
#85
SORU: Orhun Türkçesine ait tegiş ‘(düşmanla) temas, çatışma’ sözcüğündeki /iş/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait tegiş ‘(düşmanla) temas, çatışma’ sözcüğündeki -(i)ş eki fiilden isim yapma ekidir.
#86
SORU: Orhun Türkçesinde ettirgenlik ekleri nelerdir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki ettirgenlik ekleri -gUr-, -(X)t-, -tUr-, -tXz-, -(X)z- şeklindedir.
#87
SORU: Orhun Türkçesindeki tapa ‘-a doğru’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki tapa ‘-a doğru’ sözcüğü zarf yapan -a ekiyle türemiştir.
#88
SORU: Orhun Türkçesindeki bilge ‘akıllı’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki bil-ge ‘akıllı’ sözcüğü -ge fiilden isim yapma ekiyle türemiştir.
#89
SORU: Orhun Türkçesine ait urugsırat- ‘dölsüz bırakmak’ sözcüğündeki isimden fiil yapma eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait urug+sıra-t- ‘dölsüz bırakmak’ sözcüğündeki isimden fiil yapma eki -sıra- ekidir.
#90
SORU: Orhun Türkçesindeki yelme ‘keşif müfrezesi’ sözcüğü hangi ekle türemiştir?
CEVAP: Orhun Türkçesindeki yel-me ‘keşif müfrezesi’ sözcüğü -me fiilden isim yapma ekiyle türemiştir.
#91
SORU: Orhun Türkçesine ait begiçim ‘beyciğim’ sözcüğündeki türetim eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait beg+iç+im ‘beyciğim’ sözcüğündeki türetim eki, +iç addan ad yapma ekidir.
#92
SORU: Orhun Türkçesine ait tamgaçı ‘mühürdar’ sözcüğündeki fiilden isim yapma eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait tam-ga+çı ‘mühürdar’ sözcüğündeki fiilden isim yapma eki -ga ekidir.
#93
SORU: Orhun Türkçesine ait boguzlan- ‘boğazlanmak’ sözcüğündeki addan eylem yapma eki hangisidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait boguz+la-n- ‘boğazlanmak’ sözcüğündeki addan eylem yapma eki +la- ekidir.
#94
SORU: Orhun Türkçesine ait tutuz- ‘tutturmak, yakalatmak’ sözcüğündeki /z/ eki ne ekidir?
CEVAP: Orhun Türkçesine ait tutuz- ‘tutturmak, yakalatmak’ sözcüğündeki -(u)z- eki fiilden fiil yapma ekidir.
#95
SORU:
Orhun Türkçesinin ne zaman yazıya geçirildiği düşünülmektedir?
CEVAP:
Orhun Türkçesi günümüzden yaklaşık 13 yüzyıl önce yazıya geçirilmiştir.
#96
SORU:
Orhun Türkçesinde kaç ünlü (vokal) vardır?
CEVAP:
Orhun Türkçesinde Türkiye Türkçesinde olduğu gibi sekiz ünlü (vokal)
bulunmaktadır.
#97
SORU:
Türk dilinin ve ait olduğu dil ailesinin en tipik özelliği nedir?
CEVAP:
Türk dilinin ve ait olduğu dil ailesinin en tipik özelliği ünlü uyumudur. Büyük ünlü uyumu dediğimiz artlık-önlük uyumu (kalınlık-incelik uyumu = dil benzeşmesi = assimilation palatale) Orhun Türkçesinde vardır.
#98
SORU:
Orhun Türkçesinde düzlük-yuvarlaklık uyumuna girmeyen eklerin başlıcaları hangileridir?
CEVAP:
Tamlayan durumu eki ve 3.tekil kişi iyelik ekidir.
#99
SORU:
Orhun Türkçesinde kaç ünsüz (konsol) bulunur?
CEVAP:
Orhun Türkçesinde 17 ünsüz harf bulunur.
#100
SORU:
Bugün Türkiye Türkçesinde söz başında /d/’li ve /g/’li söylediğimiz Türkçe kökenli tüm sözler Orhun Türkçesinde nasıl dile getirilir?
CEVAP:
Bu tür sözler Orhun Türkçesinde de /t/’li ve /k/’li başlar.
#101
SORU:
Türkiye Türkçesinde /v/ ile başlayan üç sözcük Orhun Türkçesinde ne ile başlar?
CEVAP:
Türkiye Türkçesinde /v/ ile başlayan üç sözcük Orhun Türkçesinde /b/’lidir.
#102
SORU:
Orhun Türkçesindeki söz başı ünsüzler hangileridir?
CEVAP:
Orhun Türkçesindeki söz başı ünsüzler "b-,ç-,k-,s-,t-,y-"dir.
#103
SORU:
Orhun Türkçesinde ünsüz fonemler boğumlama yerlerine göre ne şekilde gruplanır?
CEVAP:
Orhun Türkçesinde ünsüz fonemler boğumlama yerlerine göre "dudak ünsüzleri", "diş ve diş eti ünsüzleri", "ön damak ünsüzleri", "art damak ünsüzleri" şeklinde gruplanır.
#104
SORU:
Türkçedeki katı, ölü, sarı, arı gibi birde fazla heceli sözcükler Orhun Türkçesinde nasıl kullanılır?
CEVAP:
Orhun Türkçesinde bu sözcüklerin sonunada /g/ kullanılır. Katıg, ölüg, sarıg, arıg... gibi.
#105
SORU:
Orhun Türkçesinde hangi ünsüzler arasında nöbetleşme vardır?
CEVAP:
Orhun Türkçesinde k-g, ç-c, b-v, n(kuyruklu)-g, ç-s ünzüleri arasında nöbetleşme vardır.
#106
SORU:
Orhun Türkçesindeki agıt sözcüğünün anlamı nedir?
CEVAP:
Dağa çıkartmak, sürmek anlamları taşır.
#107
SORU:
Orhun Türkçesi "kod" sözcüğü ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Koymak, bırakmak anlamlarına gelir.
#108
SORU:
Orhun Türkçesi "kalı" sözcüğü ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Artık, kalıntı anlamlarına gelmektedir.
#109
SORU:
Orhun Türkçesi "erig" sözcüğü ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Erişilen yer anlamına gelir.
#110
SORU:
Orhun Türkçesi "yaylag" sözcüğü ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Yaz geçirilecek yer anlamına gelmektedir.
#111
SORU:
Orhun Türkçesi "buyruk" sözcüğü ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Kumandan anlamına gelmektedir.
#112
SORU:
Orhun Türkçesi "kergek" sözcüğü ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Gerek, gerekli olan, yok olan anlamına gelir.
#113
SORU:
Orhun Türkçesi "közünük" sözcüğü ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Çadır penceresi anlamına gelmektedir.
#114
SORU:
Orhun Türkçesi "tükel" sözcüğü ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Tamam, bütün anlamına gelmektedir.
#1
#2
#3
#4
#5
#6
#7
#8
#9
#10
#11
#12
#13
#14
#15
#16
#17
#18
#19
#20
#21
#22
#23
#24
#25
#26
#27
#28
#29
#30
#31
#32
#33
#34
#35
#36
#37
#38
#39
#40
#41
#42
#43
#44
#45
#46
#47
#48
#49
#50
#51
#52
#53
#54
#55
#56
#57
#58
#59
#60
#61
#62
#63
#64
#65
#66
#67
#68
#69
#70
#71
#72
#73
#74
#75
#76
#77
#78
#79
#80
#81
#82
#83
#84
#85
#86
#87
#88
#89
#90
#91
#92
#93
#94
#95
#96
#97
#98
#99
#100
#101
#102
#103
#104
#105
#106
#107
#108
#109
#110
#111
#112
#113
#114