Şarlman’ın ölümünden sonra yerine oğlu I. Louis geçmiş, o da 840 yılında ölmüştür. I. Louis’in büyük oğlu Lothair de kardeşlerinin muhalefetiyle karşılaşınca 843 yılında Verdun Antlaşması ile ülke toprakları üç kardeşe paylaştırılmıştır.

Bu antlaşmaya göre Doğu Frankia olarak anılan ve Ren Nehri’nin batısındaki Almanya topraklarını kapsayan kısım Louis’e, Batı Frankia olarak anılan ve Rhone Nehri’nin batısındaki Gaskonya, Septimania ve Akitanya’yı içine alan kısım Charles’a ve Orta Frankia olarak anılan Rhon ve Ren nehirleri arasındaki kısım ile İtalya Krallığı imparator unvanını kullanan Lothair’e verilmiştir.

Bu dönemin en önemli gelişmesi III. Haçlı Seferi’dir.

Orta Dönem Ortaçağ Avrupası’nın en büyük monarşisi 962’den 1806 yılına kadar varlığını devam ettiren Kutsal Roma İmparatorluğu’dur. Bu imparatorluk Merkezi Avrupa’nın büyük bir kısmı ile İtalya’yı kapsamaktadır.

Kutsal Roma İmparatorluğu’nun 2 Şubat 962’de Papa XII. John’un 936 yılında Aachen’de “Alman Kralı” ilan edilen I. Otto (936-973)’ya taç giydirmesiyle kurulduğu kabul edilmektedir.

Sakson Hanedanı.

Hohenstaufen Hanedanı.

Bu dönemde her iki hanedanın da izlediği temel politika İtalya’nın kontrol altına alınmasıydı.

8.yüzyılda anavatanlarından ayrılan Viking toplulukları iki yüzyıl boyunca Avrupa’dan Asya’ya kadar olan geniş bir alana yayılmışlardır. Bu dönem boyunca Avrupa’ya akın eden Danlar ve Norveçliler İngiltere, İrlanda, Almanya, Fransa ve İspanya kıyılarını talan etmişlerdir.

İngiltere’nin ilk Norman kralı I. William’dır. 1066 Noel’inde Webminister Manastırı’nda taç giyerek kral ilan edilmiştir.

Yeni yönetim Fransızca, halk ise Sakson dili konuşmaktaydı.

I. William 1087 yılında öldükten sonra en büyük oğlu Robert Normandiya dükü olurken diğer oğlu II. William (1087-1100) İngiltere tahtına oturmuştur. Kanalın iki yakasındaki krallık topraklarının birleşmesini isteyen soyluların ateşlemesi kardeşler arasında mücadele yaşanmasına sebep olmuştur. 1088 yılında tahtı ele geçirmek için kardeşine karşı isyan başlatan Robert başarılı olamamıştır. Bunun üzerine I. Haçlı Seferine çıkan Robert, gerekli olan finansmanı sağlaması karşılığında Normandiya’daki haklarını da kardeşi II. William’a devretmiştir. William’ın ölümünden sonra Robert yeniden Normandiya’ya hâkim olurken İngiltere tahtına kardeşi I. Henry geçmiştir.

II. Henry (1154-1189) tahta oturduktan sonra annesini sürgün eden ve Stephen döneminde güçlenen baronların gücünü kırmıştır. Ayrıca I. Henry döneminde yapılan reformlar le merkezi idare karşısında gücü azaltılan kilisenin yeniden eski nüfusunu kazanması için çaba sarf eden Canterbury Başpiskoposu Thomas Becket de II. Henry döneminde öldürtülmüştür.

I. Richard İngiltere krallık tacını giydiği Webminister Sarayı’ndaki resmi törene Yahudilerin katılmasını yasaklamıştır. Daha sonrasında kendisine hediye vermek isteyen Yahudi önde gelenleri tartaklayarak saraydan attırmıştır. Daha sonra Londra’da Richard’ın bütün Yahudilerin öldürülmesi emri verdiği söylentileri ortaya çıkmış ve şehirde evleri yakılan, malları yağmalanan Yahudiler acımasızca katledilmişlerdir.

I. Richard 1199 yılında, Fransa Kralı II. Philip ile yaptığı savaşta kazayla atılan bir okun kolunu yaralaması ve yarasının kangren olması sonucunda ölmüştür.

I. Richard babasına karşı isyan başlattığında kardeşi İrlanda Lordu John abisinden yana bir tutum izlemiştir. Bunun üzerine I. Richard kardeşini Mortain kontu yapmış ve İngiltere’den de pek çok arazi vermiştir. I. Richard Üçüncü Haçlı Seferi’ne çıkarken İngiltere’ye girmeyeceğine söz veren kardeşi John, 1190 yılında yeğeni Arthur’un veliaht ilan edilmesinden sonra yönetimi ele almıştır. 1194 yılı başında İngiltere’ye dönen I. Richard önce kardeşini önce sürgüne göndermiş daha sonra özür dilemesinin ardından affetmiştir.

John 1205 yılında Stephen Langton adlı birinin Papa tarafından Canterbury başpiskoposluğuna atanmasına karşı çıkarak bu makama kendi belirlediği adayın getirilmesini istemiştir. Bunun üzerine Papa III. Innocentius vaftiz, evlilik ve cenaze gibi dini törenlerin kilise tarafından yapılmayacağını bildirmiş ve 1209 yılında İngiltere kralını aforoz ettiğini açıklamıştır. John ise Papa’nın bu kararına misilleme olarak kilisenin mallarına el koymuştur.

Latince “Büyük Sözleşme, Büyük Ferman” anlamına gelen Ortaçağ’da İngiltere ile feodaller arasında yapılmış bir antlaşmadır.

• Kilise, din görevlilerinin atanmasında özgür olacak.
• Baronların rızası alınmadan kararlaştırılan miktardan daha fazla oranda vergi alınmayacak.
• Mevcut yasalara uyan hiçbir özgür insan keyfi olarak cezalandırılmayacak.

III. Henry 1216 yılında, 9 yaşındayken tahta geçmiştir. Bu nedenle iktidarın gerçek hâkimi olamamıştır. 1234 yılına kadar ülke naibler tarafından idare edilmiştir.

I. Edward tüm Britanya üzerinde kesin bir otorite kurmak istemiştir. Bu nedenle 1277-1282 yılları arasında düzenlediği seferler sonucunda Galler’i kesin olarak İngiltere idaresi altına almıştır. 1296’da düzenlediği seferle de İskoçya’yı istila etmiştir. Ancak İskoçya istilası kesin bir sonuç vermemiş çıkan isyanları bastırmak için düzenlediği bir sefer için yoldayken ölmüştür.

Frank İmparatorluğu dağıldıktan sonra İtalya’da soylular ve şehir devletleri arasında hâkimiyet mücadeleleri başlamıştır. Ortaya çıkan mücadeleler nedeniyle oluşan kaosu sona erdirebilmek amacıyla Alman Kralı I. Otto’dan yardım istenmiştir. 951 yılında İtalya’da hâkimiyetini tesis eden I. Otto, 962 yılında Roma’da imparatorluk tacını giymiş ve böylelikle Kutsal Roma İmparatorluğu’nun temeli atılmıştır.

Normanlar 11.yüzyılın başlarında bir siyasi ve askeri güç haline gelmişlerdir. 1030’da Aversa, 1042’de Apulia’nın yönetimini ele geçirmişlerdir.

Sicilya Krallığı Ruggiero tarafından, 1120 yılında kurulmuştur. Kuruluş amacı Normanların tek bir bayrak altında toplanmasıdır.

Norman Hanedanlığı II. Guglielmo’nun ardında varis bırakmadan ölmesiyle sona ermiştir. Bu nedenle Ruggiero’nun kızı Constanza’nın kocası Heinrich krallık tahtını ele geçirmiştir. Bu sayede Hohenstaufen Hanedanlığı Norman Hanedanlığının yerini almıştır.

Müslümanlar 8.yüzyıl başından itibaren İber Yarımadası’na girmeye başlamıştır. Bu durum 4.yüzyılda Aryanist ve 6.yüzyılın sonundan sonra Katolik mezhebine bağlı Vizigotlar’ın yarımadanın kuzeyine çekilmesine neden olmuştur.

Yeniden fetih anlamına gelen bu kelime AsturiasGaliçiya Krallığı ile Ortaçağ boyunca Hristiyan İberialıların İber yarımadasını yedinden Hristiyanlaştırması anlamına gelmektedir.

Bu dönemde değirmenlerin mali getirisi yüksektir. Bu nedenle fazla ilgi görmüşlerdir.

Bunun nedeni yel değirmenlerinin su değirmenlerinin aksine dondurucu kış aylarında da çalışabilmesi ve bu sayede sayıca çoğalıp karlı bir yatırıma dönüşmesidir.

Üç dönüşümlü nadas sistemi Ortaçağ tarımı için önemli gelişmelerden biridir. Bu sisteme göre bir arazi üç eşit parçaya bölünür, ilk yıl birinci tarlaya kış ürünü, ikinci tarlaya ilkyaz ürünü ekilir, üçüncü tarla ise nadasa bırakılır. Dört yılda bir farklı ürünlerin ekilmesine ve toprağın dinlendirilmesine imkân veren bu sistem ekili arazi alanını artırdığı gibi bir yılda iki farklı ürün alınmasına da olanak sağlıyordu.

Pulluk çiftçilere toprağı sürmede büyük kolaylık sağlamıştır. Pahalı makineler ve hayvan edinmeye gücü yetmeyen küçük çaplı çiftçiler, aralarında kooperatifler kurarak pulluk edinmişlerdir. Pulluk ve bunun gibi yenilikler sayesinde 11. ve 13. yüzyıllarda tarımda verim iki katına çıkmıştır.

• Bu hareket Benedikten manastırı sayesinde inzivaya çekilme şeklindeki Batı manastırcılığını, değişen koşullara uyarlayabilmiştir.
• Baronlar gibi iç güçlere karşı korunmasız olan manastırları ortaklaşa bir çabayla güçlendirmeyi başardılar.
• 910 yılında Auvergne Kontu Sofu Guilliaume tarafından kurulan Cluny tarikatı mensupları aşırı uzun ibadet ve ayin kurallarını değiştirdiler.
• Birlikte çalıştıkları bütün kardeş kurumların üstünde kendi başrahiplerinin söz sahibi olmalarını sağladılar. Yani çok sayıdaki manastırların tek bir önderin idaresinde toplanarak tek nizamın uygulanmasını kolaylaştırdılar.
• Cluny tarikatı disiplinli teşkilatı ile Papalığın üstünlüğüne destek verdi. II. Urbanus gibi papalar bu tarikattan çıktılar. Böylece Papalık kendi monarşisini ve reformlarını gerçekleştirebilmek için bir model ve güçlü bir destek kaynağı bulmuş oldu.

Engizisyonun görünürdeki amacı Hristiyanlıktan uzaklaşan veya dini esaslara aykırı davranan kimseleri cezalandırmaktı. Bu amaçla Katolik Kilisesi’nin inisiyatifinde bir adli ve cezai mekanizma oluşturuldu. 1179 yılında Papa III. Aleksander dini yapıdan kopan ve uzaklaşanlar için ilgili memurlarına tutuklama, aforoz ve mallarının ellerinden alınması yetkisini verdi. Hatta bu işi kutsal bir cihat olarak ilan etti. Papalığın bu tavrına Alman İmparatoru Friedrich Barbarossa (1155-1190) da kendi topraklarında destek verdi.

Engizisyon uygulamaları Papa IX. Gregory (12271241) zamanında işlevsellik kazanmıştır.

Engizisyon mahkemeleri sürgün, mallara el koyma, yurttan uzaklaştırma, vatandaşlıktan çıkarma gibi cezaların yanı sıra insanları yakma ve dillerini kesme gibi cezalar da uygulamıştır.

İspanya’daki Engizisyon uygulamaları en çok Yahudi ve Müslümanlar üzerinde olmuştur.

Feodalite Avrupa’nın 10.yüzyıldan 13.yüzyıla kadar toplum yapısını belirleyen ilişkiler sistemidir. İki dönemde değerlendirilir. 9.yüzyıldan 11.yüzyıla kadar devam eden süreç birinci feodal dönem olarak adlandırılır. En temel özelliği itaat edilen efendiler ile köylüler arasında kast temeline dayalı bir ilişki olmasıdır. 11.yüzyılın ortalarından 13.yüzyılın ortalarına kadar olan süreç ikinci feodal çağ olarak bilinir. Bu dönemde ise efendi olanların kalıtsal soyluluk temelinde bu haklarını korumuşlardır.

Feodal sistemin temel unsurları ekonomik hayatı sürdürebilecek bir toprak parçasından oluşan dirlik, bu dirlik üzerinde ziraat faaliyetinde bulunabilecek köylüler, onların güvenliğini sağlamak için özel kaleler inşa ederek zırhlı süvari özelliği taşıyan şövalyeler, şövalyelerin vasallık sistemiyle bağlı oldukları ve itaat ettikleri senyörlerdir.

Avrupa feodalitesinin kurucusu Charles Martel (686-741)’dir. Feodalite sistemi askeri ihtiyaçlardan ortaya çıkmıştır. At ve zırhlı savaşçı birlikten meydana gelen ağır süvari kavramını Batı, Müslüman Araplardan ve Bizans’tan öğrenmiştir. Bu tür süvariyi ordusunda kullanarak iç ve dış rakiplerine karşı başarılı olan kişi Charles Martel olmuştur. Süvarinin temel unsuru olan atı beslemek için geniş topraklara ihtiyaç duyuluyordu. Charles Martel sadece sivillerin değil, geniş kilise topraklarına el koyarak atlı süvarinin teminini de sağlamıştır. Bundan dolayı Avrupa feodalitesinin kurucusu unvanını almıştır.

Avrupa’ya güneyden Müslüman Arapların, kuzeyden Vikinglerin ve Orta Avrupa’dan Macarların akınlarıyla Avrupa’da otoritenin zayıflaması nedeniyle Orta dönem ortaçağ boyunca feodalite sistemi İtalya, Fransa, Batı Almanya, Kuzey Avrupa ve İngiltere’de uygulanmıştır. Merkezi otoritenin zayıflamasıyla fief sahiplerinin yerel güçleri artmış ve bunun sonucu olarak dış saldırılara karşı koymak kadar kendileri için üretim yapan serflerin ihtiyaç halinde güvenliğini sağlamak için şatolar inşa edilmeye başlanmıştır. 9. ve 10. yüzyıllarda ahşaptan inşa edilen bu şatolar 11.yüzyılda taştan inşa edilmeye başlanmıştır. 10.yüzyıldan 12. yüzyıla kadar yapılan şatolarda öncelikli amaç fief sahibi (derebeyi) ailenin barınak ihtiyacını karşılamak, onun erzaklarını ve silahlarını muhafaza edecek bir ambar kurmak ve dış saldırılara karşı korunaklı bir yer inşa etmektir. Bu nedenle şatonun yüksek yerlerine burçlar yapılmış, etrafı kalın duvarlarla ve hendeklerle çevrilmiştir. İner kalkar köprülerle, mazgallarla, saldırganların üstüne yakıcı maddelerin döküldüğü deliklerle şato ele geçirilmesi güç bir kaleye dönüşmüştür. Ayrıca şatolar fief sahibinin kalabalık ailesine olduğu kadar hizmetçileri ve hatta yakınlarda yaşayan köylüleri bile zaman zaman içinde ağırlayan yerler olmuştur.

Fief sahibi kişi aldığı arazi karşılığında şatonun korunması, efendinin askeri seferlerine refakat etme ve lordunun ikametgâhına hizmet etme yükümlülüklerini taşıyordu. Ayrıca efendisinin büyük oğlunun evlenmesinin masraflarına ve büyük kızının çeyizine katkı vermek zorundaydı.

Şövalyelerin öncelikli görevleri efendisine bağlı kalmak, kiliseyi korumak, inançsızlarla savaşmak, rahiplik kurumunu el üstünde tutmak, zarar görememeleri için fakirleri himaye etmek, kanlarını kardeşleri için dökmek ve kadınlara saygılı olmaktır.

7. yüzyılda İslamiyet’in ortaya çıkışından sonra Müslümanların topraklarını Hristiyanlar aleyhine genişletmeye başlamaları üzerine Hristiyan dünyasında Kudüs şehri kastedilerek kutsal toprakları geri alma söylemiyle yapılan siyasi ve askeri harekât haçlı seferleri olarak adlandırılmıştır. Amaç Kudüs’ün geri alınması, Arapların İspanya’dan, Türklerin de Anadolu’dan atılmasıdır.

İlk Haçlı seferi çağrısı 1074 yılında, Bizans İmparatoru I. Mihail Dukas tarafından yapılmıştır.

I. Haçlı Seferi 1096-1099 yılları arasında olmuştur. Sonucunda Avrupalı asilzadeler 1097’te İznik’i almıştır. 1097’de Dorileon’da Selçuklu ordusu yenilmiştir. Urfa (1098), Antakya (1098), Kudüs (1099) ve Trablus (1109) Haçlı devletleri kurulmuştur.

II. Haçlı Seferi 1147-1149 yılları arasına yapılmıştır. Sonucunda Fransa Kralı VII. Louis ve Alman Kralı III. Konrad Selçuklular tarafından yenilgiye uğratılmıştır.

III. Haçlı Seferi’ne İngiltere, Almanya, Avusturya ve Fransa’nın katıldığı bilinmektedir. Alman Kralı Friederich Barbarossa 1190’da Silifke Çayı’nda boğulmuştur. İngiltere Kralı I. Richard Kıbrıs, Akka ve Beyrut’u almıştır.

IV. Haçlı Seferi 1202-1204 yılları arasında yapılmıştır. IV. Haçlı Seferi İstanbul’un işgal edilmesi ve Bizans Devleti’nin parçalanmış olması bakımından tarihsel açıdan önemli seferlerden biridir.

Çünkü bu seferde 30 bin Fransız, 20 bin Alman çocuk yollarda ölmüştür.

V. Haçlı Seferi Macar Kralı Andreas, Avusturya Dükü Leopold, Kıbrıs hakimi Hugue ve Bavyera Dükü Ludwig’in katılımıyla Mısır’a yönelik gerçekleştirilmiştir. Bu sefer Haçlı ordusu açısından başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Kudüs VI. Haçlı Seferi sırasında 1129 yılında anlaşma yoluyla Haçlı ordusu tarafından alınmıştır. Kudüs’te Haçlı hakimiyeti 1244 yılına kadar devam etmiştir.

VII. Haçlı Seferi 1248-1250 yılları arasında gerçekleştirilmiştir.

VIII. Haçlı Seferi 1270 yılında gerçekleştirilmiştir. Fransa kralı IX. Louis ve kardeşi Charles d’Anjou tarafından Tunus, Kartaca’ya yapılan sefer başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

1096-1291 yılları arasındaki Haçlı seferleri sonucunda doğuda yaşayan yerli Hristiyanlar zarar görmüş, özellikle IV. Haçlı Seferi ile Bizans parçalanmış, başkenti de yağmalanmıştır. Bizans’ın içine düştüğü bu durum Türklerin Anadolu’daki varlığını güçlendirmiştir. Alınan başarısızlar nedeniyle kilisenin etki ve gücü de azalmıştır. Bununla birlikte Hristiyan kimliği Avrupa’nın en büyük ortak paydası olmuştur. Haçlı seferleri sonucu Batı Avrupa toplum yapısı büyük değişikliklere maruz kalmıştır. Karolenj iktidarının çöküşünden sonra ortaya çıkan otorite boşluğunda güç ve şiddet Avrupa içine yönelmişti. Haçlı seferleri sayesinde içe dönük olan bu şiddet Müslümanlara yöneltilmiş, böylece kralların ve feodal beylerin düzeni sağlamaları kolaylaşmıştır.

Şarlman'ın 28 Ocak 814’de ölmesinin ardından oğullarından Louis, imparatorluk tahtına oturdu.

imparatorluk Şarlman’ın torunlar› arasında üç k›sma bölündü. Antlaşmaya göre Doğu Frankia olarak anılan ve Ren Nehri’nin batısındaki Almanya topraklarını kapsayan kısım Louis’e, Batı Frankia olarak anılan ve Rhône Nehri’nin batısındaki Gaskonya, Septimania ve Akitanya’yı içine alan kısım Charles’a bırakılırken, imparator unvanını kullanan Lothair, Orta Frankia olarak anılan Rhôn ve Ren nehirleri arasındaki kısım ve İtalya Krallığı üzerinde hüküm sürecektir.

Kutsal Roma İmparatorluğu

Sakson ve Hohenstaufen Hanedanlıkları

Habsburg Hanedanı

Rollo. (Batı Dillerindeki Rolland/Orlando gibi isimler bu norman kökenli izimden türemiştir.)

1187

Latince “Büyük Sözleşme, Büyük Ferman” anlamlarına gelen Magna Carta, Ortaçağ İngilteresi’nin en önemli belgelerinden bir tanesidir. Magna Carta, sonradan farklı şekillerde yorumlanmışsa da aslında feodallerin kral karşısında haklarını garanti altına alan bir belgedir.

Kilise, din görevlilerinin atanmasında özgür olacak, baronların rızası alınmadan kararlaştırılan miktardan daha fazla oranda vergi alınamayacak, mevcut yasalara uyan hiçbir özgür insan keyfi olarak cezalandırılamayacak şeklinde üç temel prensibe vurgu yapan Magna Carta (1215), kralı diğer insanlar gibi kanunlara uymak zorunda bırakmaktaydı.

I. Edward.

I. Friedrich

Welf Hanedanı.

Cluny hareketi Benedikten manastırı sayesinde inzivaya çekilme şeklindeki Batı manastırcılığını, değişken koşullara uyarlayabilmiştir. Baronlar gibi iç güçlere karşı korunmasız olan manastırları ortaklaşa bir çabayla güçlendirmeyi başardılar. 910 yılında Auvergne Kontu Sofu Guilliaume tarafından kurulan Cluny tarikatı mensupları aşırı uzun ibadet ve ayin kurallarını değiştirdiler. Birlikte çalıştıkları bütün kardeş kurumların üstünde kendi başrahiplerinin söz sahibi olmalarını sağladılar. Böylece diğer manastırların Cluny rahibine bağlanmasını gerçekleştirdiler.

Engizisyon Mahkemeleri.

Friedrich Barbarossa (1155- 1190)

Engizisyon mahkemeleri sürgün, mallara el koyma, yurttan uzaklaştırma, vatandaşlıktan çıkarma gibi cezaların yanı sıra insanları yakmak ve dillerini kesmek gibi cezalar da uyguladı.

İngiltere

Birinci feodal çağının belirgin özelliği itaat edilen efendiler ile köylüler arasında kast temeline dayalı bir ilişkinin olmasıdır. İkinci dönem ise efendi olanların kalıtsal soyluluk temelinde bu haklarını korumaları olmuştur.

Birinci feodal çağının belirgin özelliği itaat edilen efendiler ile köylüler arasında kast temeline dayalı bir ilişkinin olmasıdır. İkinci dönem ise efendi olanların kalıtsal soyluluk temelinde bu haklarını korumaları olmuştur.

Feodalite sisteminin temel unsurları ekonomik hayatı sürdürebilecek bir toprak parçasından oluşan dirlik, bu dirlik üzerinde ziraat faaliyetlerinde bulunacak köylüler, onların güvenliğini sağlamak için özel kaleler inşa ederek zırhlı süvari özelliği taşıyan şövalyeler, şövalyelerin vasallık sistemiyle bağlı oldukları ve itaat ettikleri senyörlerdir (efendi, lord).