Dıştan mekanik bir etki sonucu oluşan ve bir organın ya da bir dokunun yapısını ya da biçimini bozan yerel yara olarak tanımlanabilir.

Spinal kord koruyucu bir zarla örtülüdür; dıştan içe doğru;

• duramater,
• araknoidmater ve

• piamater olarak adlandırılır.

Spinal kordun sinir çiftleri; 8 servikal, 12 torasik, 5 lumbar, 5 sakral, 1 koksigeal şeklinde sınıflandırılır.

Servikal sinirler başın arkası, boyun, kollar ve diyafragmayı inerve eder.

Torasik sinirler göğüs, bazı sırt kasları ve abdomenin bir kısmını inerve eder.

Lumbal sinirler abdomenin alt bölümünü, sırtın alt bölümü, kalçalar,
bazı eksternal genitaller ve bacak kısımlarını inerve eder.

Boyun bölgesinde, spinalkord hasarının en yaygın görülen şekli posterior ligamentin kopması ve dislokasyonu ile sonuçlanan ve ciddi nörolojik patolojilerle sonuçlanan şeklidir.

Bu sendrom genellikle;

• servikal hiperextansiyon,

• fleksiyon,

• kontüzyon (ezilme) veya

• kompresyon (baskı) gibi yaralanma mekanizmaları sonucu gelişmektedir.

Spinal kordun merkezi, damarlanması yoğun bir alan olduğundan ödemin sebep olduğu hasara daha duyarlıdır. Hastaların % 90’ı ilk beş günde yardımla yürüyebilir hale gelir. İlk olarak alt ekstremite düzelir, sonra mesane fonksiyonu, ardından üst ekstremite, en son da parmak fonksiyonları düzelir. Duyu düzelmesi ise herhangi bir sıra izlemez.

Bu sendrom genellikle eksiyon tip yaralanmalarda görülür.

Sıklıkla servikal kordun kesici alet yaralanmala- rında gelişir, travmatik spinal kord yaralanmalarının yaklaşık % 2-4’ünü oluşturur.

Servikal ve üst thoracal spinal kord yaralanması olan hastalarda soluk alıp vermeye ait sorunlar, mortalite ve morbiditenin en önemli sebebidir.

Omurilik yaralanması sonrası gelişen mesane disfonksiyonu iki başlık altında incelenir:

1. Suprasakral lezyonlar (T11 vertebra ve üzerindeki yaralanmalarda): Hiperrefleks mesaneden bahsedilir. SKY’li hastalarda mesanenin detrüsör kası hiperaktiftir.

2. Sakral lezyonlar (L1 vertebra ve altındaki yaralanmalarda): Refleks mesane kasılmaları kaybolmuştur.

• Hastanın pozisyonlamasının zor, bazen imkânsız olması,

• Hasta gevşetilemediği ya da uygun pozisyona getirilemediği için bazı medikal uygulamalardaki zorluklar,

• Özellikle adduktör kaslardaki spastisiteye bağlı olarak kişisel bakım verilmesindeki zorluklar,

• Pozisyonlamadaki zorluklar nedeni ile hastanın beslenmesi sırasında karşılaşılan zorluklar

• Vücut kısımları uzun süre sabit kaldığı için kontraktür ve bası yarası gelişme riskini kontrol altında tutmak şeklinde sıralanabilir.

Nörolojik muayene; duyusal ve motor muayene olmak üzere iki temel bileşenden oluşur. Duyu muayenesi için, vücudun her iki yarısında bulunan 28 anahtar nokta, sivri/künt ve hafif dokunma duyuları 3 puanlı skala (0-2 aralığında) ile değerlendirilir. Motor muayene; Üst ekstremite- de beş (C5 - T1 periferik sinirlerinden uyarılan) ve alt ekstremitede beş (L2-S1 periferik sinirlerinden uyarılan) olmak üzere 10 anahtar kasın kuvveti, 0 (tam paralizi)- 5 (normal) puan arasında, bi- lateral olarak değerlendirilir.

Tetrapleji (Kuadripleji): Spinal kordun servikal segmentlerindeki motor ve/veya duyusal fonksiyonunun kaybolması veya azalması anlamındadır. Tetrapleji kollarda, vücutta, bacaklarda, mesane, barğırsak ve cinsel fonksiyonlarda bozukluğa neden olur.

Parapleji, spinal kordun torasik, lomber veya sakral segmentlerinin spinal kanal içindeki hasarı sonucu motor ve/veya duysal fonksiyon bozukluğu anlamındadır. Paraplejide kolların fonksiyonu korunmuştur. Ancak lezyon seviyesine göre gövde, bacaklar veya pelvik organlar tutulmuş olabilir.

C3 ve üzerinde yaralanması olan hastalar mekanik ventilatör ve frenik sinir stimülatör desteğine gereksinim duyarlar. C4 düzeyindeki hastalar spontan solunum yapabilirler. C1 - C4 seviyesindeki hastalar fonksiyonel olarak tamamen bağımlıdır. Ağız çubukları ile yazı yazma, sayfa çevirme gibi bazı faali- yetleri yapabilirler.

Hastalar bir joystick yardımı ile akülü tekerlekli sandalyeleri kullanabilir ya da özel eldivenler ile manuel bir tekerlekli sandalyeyi itebilirler. Transfer (yer değiştirme) aktivitelerinde tamamen bağımlıdırlar. Bu seviye hastaların çoğu, özel bir splint ile yemek yiyebilmelerine rağmen günlük yaşam aktivitelerinde yardıma gereksinim duyarlar.

Hastalar, günlük yaşam aktiviteleri, bağırsak/ mesane bakımı, manuel tekerlekli sandalye kullanımı ve transferlerde bağımsızdır. Üst torakal seviye lezyonlarda amaç terapatik ambulasyondur, bu seviye hastalar sosyal olarak ambule (yürümek) olamazlar. Alt torakal yaralanmalı hastalarda ise gövde kontrolü vardır, alt ekstremite ortezleri ya da walker yardımı ile ev içinde ayağa kalkıp hareket edebilirler.

• Metabolizma hızında azalma,

• Doku ve kaslarda atrofi,

• Kemiklerde deminerilizasyon ve osteoporoz,

• Kan akımında yavaşlama,

• Akciğer ventilasyonunda azalma,

• Trombus oluşumu,

• Eklemlerde kontraktürler,

• Konstipasyon,

• Deri bütünlüğünde bozulma (dekübitüs ülserleri) gibi istenmeyen durumlar gelişebilir.