Tımarda olduğu gibi bu sistem içerisinde de devlet genellikle bizzat işletmecilik yapmamakta bunun yerine etkin bir denetimi ve payına düşen gelirleri toplamayı tercih etmiştir.  İşletme işi bir  kısım yerli ve yabancı kişilere ve kuruluşlara verilmiştir. 

Osmanlı iktisadî yapısının başlıca iki ana döneme ayırarak inceleyebiliriz:

1.Birinci dönem,temel kurumları, değerleri  ve dayandığı ilkeleri ile önemli sayılabilecek bir değişmeye sahne olmadığı için klasik veya tipik olarak nitelendirilebilecek olan "başlangıçtan 18. yüzyılın sonlarına kadar" çok uzun bir süreyi kapsar.

2.İkinci dönem, 19.yüzyılın başlarından itibaren yavaş yavaş temelleri atılan ama yüzyılın ortalarından sonra netlik kazanan değişmelerin çerçevelediği ve modernleşmeye yöneldiği açıkça belli olan yüzyıldan daha kısa bir süreyi kapsar.

Provizyonizm (iaşecilik) : Buna göre iktisadî faaliyetin amacı, ülke içinde mal ve hizmet arzının mümkün olduğu kadar bol, kaliteli ve ucuz olmasını sağlamaktı. Mal ve hizmet üretenler önce kendi ihtiyaçlarını karşılamalı, ondan sonra da kademeli olarak bütün toplumun ihtiyaçlarına cevap vermeliydiler.

Devlet:

60-150 dönümlük küçük ölçekli aile işletmelerini ön görmüştü,

ayrıca toprakların miras yolu ile parçalanmadan babadan oğula geçmesi sağlanıyor ve

köylülerin toprağı terk ederek başka yerlere gitmelerine veya işlemeden bırakmalarına da müsaade etmiyordu.

“Dar Bölge Denge Sistemi” olarak tanımlanan bu sistemde, kazanın ihtiyacı karşılandıktan sonra kalan mal kademeli şekilde önce ordu ve sarayın ihtiyaçlarını gidermeye tahsis edilir, kalanı da dev nüfusu nedeniyle İstanbul’a yönlendirilirdi.Bölge içinde üretilen ziraî veya sınaî malların hiçbiri kazanın ihtiyaçlarını karşılamadıkça bölgenin dışına çıkarılamazdı. 

Mülkiyeti, beytülmal adına devletin denetiminde tutulan topraklara miri toprak denirdi.

Köylü toprağını vakıf, hibe veya devletin izni olmadan başkasına devredemez, mazeretsiz üst üste üç yıl ekmeden bırakırsa elinden alınır ve toprağa ihtiyacı olan başka bir köylüye verilebilirdi. Toprağını bırakıp başka yere giderse, gittiği yerde yeni bir tahrir defterine kaydedilmedikçe 10 yıl içinde geri getirilebilir veya “çift-bozan resmi” adı ile önemli bir vergiyi ödemek zorunda kalırdı. Öldüğü zaman toprağı, mirasçılar arasında paylaştırılmadan bütün halinde herhangi bir miras vergisi de alınmadan, oğluna intikal ederdi.

Bir çift öküzle sürülüp ekilen küçük aile işletmelerine dayanan sistemin adıdır.

Trakya ovaları, Tuna havzası, Dobruca’dan Don nehrine kadar uzanan düzlükler, Volos’tan itibaren Makedonya ve Teselya ovaları, Batı Anadolu ve Mısır önemli buğday üretiminin yapıldığı bölgelerdi.

Pirinç üretimi, özel sulamadan başlayarak, oldukça farklı süreçler gerektirdiği için “çeltikçiler” veya “çeltikçi reaya” diye adlandırılan pirinç üreticileri daha baştan ayrı bir statüye sahip olup, maden çıkaran veya derbentlerden sorumlu köylüler gibi "avarız türü" olağandışı vergilerden muaf tutulmuşlardır.

Zeytinyağı ve buğday.

Tütün, Amerika kıtasının keşfinden sonra ilk defa Avrupa’ya getirilmiş ve müteakip yüz yıl içinde de bütün dünyaya yayılmış tarım ürünüdür.

19. yüzyıl boyunca, şehirlerin nüfusunun artmış olması -  demiryollarının yapımıyla - iç pazarların genişlemesidir.

Hayvanlardı.

"Deri, pamuk ve pamuk ipliği "gibi sanayi ham ve yan mamul maddelerinin  ihracı tamamen yasakdı.

Dağıtımdan aldıkları ya da bizzat değişik yerlerden getirttikleri ham derileri işleyen,boyayan ve kullanılabilecek hale getiren deri işçiliği sanatına (debbâğhâne işlemciliği) denirdi.

Bunlar Üç kısıma ayrılırdı:

1. Keten, kenevir, pamuklu dokuma sanayii
2. Yünlü dokuma sanayii
3. İpekli dokuma sanayii

Bursa

Bu komisyonun amacı sanayi eğitimi vermek, gümrük resmini arttırmak, sergiler açmak ve en önemlisi şirketleşmeyi esnaf içinde sağlamak gibi amaçlara yönelik görevlere sahipti.

17. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlılar teknik bakımdan Batı’dan geri kalmaya başlamışlardı.