Gâziyân-ı Rûm (Anadolu gâzîleri), ahîyân-ı Rûm (Anadolu Ahîleri), bâciyân-ı Rûm (Anadolu bacıları) ve abdâlân-ı Rûm (Anadolu abdalları)

Kapıkulu ve timarlı sipâhi ordusunun kurulmasına kadar düzenli askerî birliklere duyulan ihtiyaç yaya ve müsellem adıyla bilinen askerî birliklerce karşılanmıştır.

Yaya ve müsellemler birer askerî güç olarak XV. yüzyılın ortalarına kadar kullanıldılar. Bu dönemde, yeniçeri ve timar ordusu güçlendikçe, geri plânda kalmışlar; savaşlara aktif bir şekilde katılmak yerine, geri hizmeti elemanları olarak kullanılmaya başlanmışlardır.

Yaya ve müsellemlerin tamâmen ortadan kaldırılmaları XVI. yüzyılın sonlarını bulmuştur.

Kapıkulu ordusunun temel eleman kaynağını oluşturan Acemi Ocağı, ilk defa Gelibolu’da Şehzâde Süleyman tarafından kurulup teşkilâtlandırılmıştı.

Kapıkulu ordusunun temel eleman kaynağını oluşturan Acemi Ocağı, ilk defa Gelibolu’da Şehzâde Süleyman tarafından kurulup teşkilâtlandırılmıştı.

1. Savaşlarda elde edilen Hıristiyan esirler,
2. Devşirme sistemi çerçevesinde toplanan gayr-i müslim çocukları,
3. Kapıkulu ordusu mensuplarının çocukları (kul oğulları),
4. Esir pazarlarından satın alınan köleler.

Yeniçeri Ocağı 1363 yılında kurulmuştur.

Devşirme sistemi Yıldırım Bâyezid zamanında devreye sokulmuştur.

Acemi Ocağı’nın önemli kaynaklarından birisi olan esir gençler, pençik (penç-yek) kanunu denen kanuna göre, savaş esirlerinin beşte biri devlete âitti; bunlara pençik oğlanı denirdi.

Her esire 125 akçelik bir değer biçilmiş olduğu için, esir sâhibi, isterse, esirin yerine bu meblağın beşte birini (25 akçe), pençik akçesi adıyla vergi olarak ödeyebilirdi.

Selçuklu hassa ordusunun da devletin Hıristiyan halkı arasından devşirilen gençlerden oluştuğu bilinmektedir.

Gayr-i müslimlerden Yahûdî âilelerin çocukları devşirilmezdi.

Sekban birliklerinin 1451’de Fâtih Sultan Mehmed tarafından Yeniçeri Ocağı’na katılmasıyla, bir sınıftan oluşan yeniçeriler iki sınıfa çıkarılmış oldu.

Yeniçeri Ocağı’na katılan sekbanların asıl görevi, sultanların avlanmaları sırasında kullandıkları tazıları beslemek ve av esnâsında kendisine eşlik etmekti.

XV. yüzyılın sonlarında ağa bölükleri denen ve idâresini baş bölükbaşının üstlendiği yeni bir sınıf daha ihdas edilerek yeniçeri bölüklerine katıldı.

15. Yüzyıl sonlarından itibaren Yeniçeri Ocağı cemaat, sekban ve ağa bölüklerinden oluşmaktaydı.

Yeniçeri ocağında, ağadan sonra, rütbe sırasıyla şu ağalar bulunuyorlardı: Ocak kethüdâsı veya kul kethüdâsı, zağarcıbaşı, saksoncubaşı, turnacıbaşı, baş-çavuş ve muhzır ağa.

Fâtih Sultan Mehmed, merkezî otoritesine saldırıyı önlemek için üç sac ayağı oluşturacak şekilde ulemâyı, yeniçerileri ve sipâhi ordusunu yeniden organize etmiş; bunlardan birinin ileri gitmesi durumunda, diğerleriyle durumu dengelemeye çalışmıştı.

III. Murad devrinden itibâren ocağa askerlikle ilgisi bulunmayan kişiler alınmaya başlandı.