Defterler genellikle sadece oluşturuldukları bürolar tarafından kullanıldıklarından, evrakta bulunan elkab, övgü, çeşitli edebî cümleler gibi unsurlar defterlerde fazla yer almaz. Evrakta ise diplomatik usul kalıplarından asla taviz verilmez, önceden belirlenmiş alt ve üst makama yazılacak hitap ve saygı cümleleri eksiksiz yer alırdı.

Birinci örnek metinde geçen “âhar” sözcüğünün anlamı “gayrı, başkası; diğeri”dir.

Birinci örnek metinde geçen “bârgîr” sözcüğünün anlamı “yük taşıyan; beygir”dir.

Birinci örnek metinde geçen “ibtidâr” sözcüğünün anlamı “bir işe sür’atle başlama”dır.

Birinci örnek metinde geçen “kârbân” sözcüğünün anlamı “kervan”dır.

Birinci örnek metinde geçen “mahâll” sözcüğünün anlamı “yerler; mekânlar”dır.

 Birinci örnek metinde geçen “rahne” sözcüğünün anlamı “gedik, yarık”tır.

Birinci örnek metinde geçen “sâmî” sözcüğünün anlamı “yüksek, yüce”dir.

Birinci örnek metinde geçen “tesyâr” sözcüğünün anlamı “kâtipler, yazıcılar”dır.

Birinci örnek metinde geçen “vüzerâ” sözcüğünün anlamı “vezirler”dir.

İkinci örnek metinde geçen “add” sözcüğünün anlamı “hesablamak; saymak; sayılmak; itibar etmek”tir.

İkinci örnek metinde geçen “birle” sözcüğünün anlamı “ile”dir.

İkinci örnek metinde geçen “fahîm” sözcüğünün anlamı “akıllı; anlayışlı”dır

İkinci örnek metinde geçen “hasene” sözcüğünün anlamı “iyilik; güzellik; hayırlı amel”dir.

İkinci örnek metinde geçen “kâffe” sözcüğünün anlamı “akıllı; anlayışlı”dır.

İkinci örnek metinde geçen “meşrût” sözcüğünün anlamı “şartlı”dır.

Cizye-güzâr, “cizye veren” anlamına gelen ve cizye vermekle yükümlü gayri müslimleri ifade eden terimdir

İkinci örnek metinde geçen “murahhas” teriminin anlamı “tam yetkili delege”dir.

Üçüncü örnek metinde geçen “adîd” sözcüğünün anlamı “çok; birçok sayı; çok şeyler; müteaddid; birinin dengi”dir.

Üçüncü örnek metinde geçen “cesîm” sözcüğünün anlamı “iri vücutlu; kebir; ehemmiyetli; büyük”tür.

Üçüncü örnek metinde geçen “i‘tâ” sözcüğünün anlamı “vermek; bahşetmek; ihsan etmek”tir.

Üçüncü örnek metinde geçen “kurâ” sözcüğünün anlamı “karyeler, köyler, kasabalar”dır.

Üçüncü örnek metinde geçen “muzırr” sözcüğünün anlamı “ziyan veren, zararlı, zarara sokan”dır.

Üçüncü örnek metinde geçen “tahlîs” sözcüğünün anlamı “kurtarmak; halâs etmek; bir şeyin özünü, hülâsasını almak”tır.

Üçüncü örnek metinde geçen “zâhir” sözcüğünün anlamı “görünen, âşikâr olan”dır.

Üçüncü örnek metinde geçen “devlet-i aliyye” teriminin anlamı “Osmanlı Devleti”dir.

Üçüncü örnek metinde geçen “kâşif” sözcüğünün anlamı “Mısır’da nâhiye veya kaza idarecilerine verilen ad”dır.

Birinci metinde geçen “adem” sözcüğünün anlamı “yokluk, olmama, bulunmama; fakirlik”tir.

Birinci metinde geçen “bâhir” sözcüğünün anlamı “aşikâr; açık; belirli; apaçık; güzel; meşhur, namdar; galip”tir.

Birinci metinde geçen “gûşt” sözcüğünün anlamı “et”tir.

Birinci metinde geçen “mantûk” sözcüğünün anlamı “söz, nutuk, mânâ, mefhum”dur.

Birinci metinde geçen “sâl” sözcüğünün anlamı “yıl”dır.

Birinci metinde geçen “vâye” sözcüğünün anlamı “nasib, kısmet, behre”dir.

Ağnâm rûznâmçesi, İstanbul’da kesim için mezbahaya getirilen küçükbaş hayvanların kesim ve dağıtım hesablarının tutulduğu dairedir.

 İlmühaber, bir daireden diğer daireye, her hangi bir konu, bir karar veya hükmü bildirmek için yazılan belgelerdir.

Vukıyye, “okka”, “kıyye”, “vakıyye” gibi adlarla da anılan bir ağırlık ölçüsüdür.

İkinci metinde geçen “ibâd” sözcüğünün anlamı “kullar, Allah’ın kulları”dır

İkinci metinde geçen “inhâ” sözcüğünün anlamı “bir hususu resmen bildirme, tebliğ”dir.

Meclis-i Tehaffuz, 1838 yılında, karantina ile ilgili nizamların hazırlanması konusunda görevlendirilen bir komisyondur.

İkinci metinde geçen “penâh” sözcüğünün anlamı “sığınma; sığınacak yer; dayandığı nokta”dır.

 İkinci metinde geçen “veliyyü’l-emr” sözcüğünün anlamı “âmir; emir veren; emir sahibi”dir.

Birinci metinde geçen “esbâb” sözcüğünün anlamı “sebebler; bir şeye vâsıta olanlar; sebeb olanlar”dır.

Birinci metinde geçen “mübâderet” sözcüğünün anlamı “bir işe hemen girişme, başlama”dır.

Birinci metinde geçen “tathîrât” sözcüğünün anlamı “temizlikler”dir.

Birinci metinde geçen “tevfîkan” sözcüğünün anlamı “uygun olarak; uyarak”tır.

İkinci metinde geçen “avdet” sözcüğünün anlamı “dönüş, geri gelme, dönme”dir.

İkinci metinde geçen “giriftâr” sözcüğünün anlamı “tutulmuş; yakalanmış”tır.

İkinci metinde geçen “istihkâmât” sözcüğünün anlamı “istihkâmlar; siperler”dir.

İkinci metinde geçen “mecrûh” sözcüğünün anlamı “yaralı; yaralanmış”tır.

İkinci metinde geçen “sâye” sözcüğünün anlamı “gölge; himaye, sahip çıkma, koruma; muavenet, yardım”dır.

“Vekâlet-penâhi” tabirinden sadrıazamlığa hitap edildiği anlaşılır.

“fetvâ-penâhî”, şeyhülislâmlık makamına sunulan belgede yer alır

“Şehinşâhî, hümâyûn, mülûkâne, şâhâne ...”’ gibi övücü kelime ve sıfatlardan ise belgenin padişaha hitap ettiği veya sunulduğu anlaşılır.

XVIII. yüzyılda taşradaki nüfuzlu kişilere verilen yarı resmî unvan. Ayân kendi bölgesindeki eşraf arasından sivrilir, birtakım yetkiler elde ederek yönetime ortak olurdu. Tanzimata kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir.

Gayrı, başkası. Diğeri

Üstün. Yüce. Çok büyük. Meşhur. Necib

Aşiretler. Kabileler

Şefkat. Çok merhametli oluş.

Uzak. Irak. Umulmadık.

Görünür olmak, kendini göstermek. Meşhur. Namdar

Kendi tarafına çekmek. Çekmek, götürmek

Kalbe sıkıntı veren gönül tutan. Gücenmiş olan, kırgın.

Yağmalar. Çapulculuklar

Tutulmuş. Yakalanmış

Dolayı, cihetiyle, gereğince

Bir işe sür’atle başlama

Lâzım gelme, gerekme. Lâzım, ihtiyaç. Gerek. İşe yarama.

Çıkarma, çıkarılma, sudur ettirme. Rücu ettirmek, geri döndürmek,
vazgeçirmek

Kervan.

Yakın. Hısım. Akraba. Arkadaş. Yaşı aynı olan arkadaş. Refik. Komşu.
Bir şeyi elde eden, nâil olan. Pâdişahın daimi surette yakınında
bulunan. Mâbeynci.

Kalmış, gitmemiş olan.

Kat’i niyet edilmiş, cezmolunmuş. Kat’i karar verilmiş.

Korkulacak ve sakınılacak şeyler. Maniler, engeller.

Yapışmak, değmek, dokunmak. Meydana gelmek

Lâzım getirilmiş. Lüzumuna binaen istenmiş. İcab eden. Lâzım gelen

 Nefret eden, tiksinen, sevmeyen. Aslâ hazmetmeyip çekinip kaçınan

Gedik, yarık. Gemilerin bordalarında veya su kesimlerinin altında
mermi isabetiyle veya herhangi bir te’sirle açılan delikler, yarıklar.
Yara. Bozukluk. Zarar.

Yazılmış kâğıt. Mektub.

Gönderme, gönderilme

 Affedilmiş. Halâs bulmuş, kurtulmuş. Rahat, serbest

İç taraf. Maksad, gaye. Açıktan söylenmeyip dolayısıyle anlatılan.