Finansal kesimin yabancı para (döviz) cinsinden borcu var. Mesela döviz cinsinden mevduat topluyor bankalar. Ayrıca yurt dışındaki bankalardan borç alıyorlar. Bankaların elbette yabancı para cinsinden varlıkları da var: Döviz cinsinden kredi açıyorlar, döviz cinsinden çeşitli ülkelerin hazinelerinin tahvillerini tutuyorlar. İşte finansal kesimin döviz borçları ile döviz cinsinden varlıkları arasındaki farka döviz cinsinden açık pozisyon deniliyor.

Bir merkez bankasının iki temel amacından ilki fiyat istikrarıdır.

Kaldıraç oranı, bir bankanın toplam varlıklarının sermayeye oranı olarak tanımlanabilir.

Bir mali varlığın, mesela hisse senedinin bugünkü fiyatı iki unsur tarafından belirleniyor: İktisadi temeller ve balonlar.

Temel amacı fiyat istikrarıdır.

Merkez Bankasının görevleri arasındadır.

Merkez bankası bir borç verme, bir de borç alma faiz oranı açıklıyor. Merkez bankasının borç verme faiz oranı, geçici likidite sıkışıklığına düşen bir bankanın merkez bankasından kısa vadeli borçlanmak için ödemeyi kabul ettiği faiz oranı oluyor. Merkez bankasının borç alma faiz oranı ise, geçici likidite fazlası olan bir bankanın, bu fonunu değerlendirerek, bir faiz getirisi sağlamak için merkez bankasına bu fonu mevduat şeklinde yatırması halinde almayı kabul ettiği faiz oranına deniyor. Bu açıklamalardan anlaşılacağı gibi, borç verme faiz oranının (iv ), borç alma faiz oranından (ia ) yüksek olması gerekiyor.

Likidite yönetimi, ekonomide, merkez bankalarının fiyat istikrarını ve finansal istikrarı sağlamak
amaçlarına uygun likidite koşullarının oluşması için yapılıyor.

Makro-sakıngan önlemler, ‘bankaların işler iyiye giderken gaza daha az, işler kötüye giderken de bu sefer frene daha az basmalarını sağlamaya çalışmak’tır.

Reeskont kredisi merkez bankalarınca finansal kurumlara veriliyor. Amaç, bankaların geçici likidite ihtiyaçlarını karşılamaktır.

Merkez bankalarının finansal sistemden döviz almalarının iki temel etkisi olur: Birincisi, sistemde döviz talebi artar ve aksine başka bir gelişme yoksa döviz kuru yükselir. İkincisi, finansal sisteme çıkan yerli para miktarı satın alınan dövizin yerli para karşılığı kadar artar. Merkez bankaları döviz sattıklarında ise bu etkilerin tersi gözlenir.

Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler iki haftada bir cuma günleri itibarıyla hesaplanır.

TCMB açık piyasa işlemlerini ya İMKB RepoTers Repo Pazarı’nda ya da kendi bünyesinde gerçekleştiriyor.

Verilen kredi karşılığında TCMB vadesine en çok 120 gün kalmış şirket ticari senetlerini ve akreditif alacağı gibi ticari belgeleri teminat olarak alıyor (iskonto ediyor). Hangi senetleri teminat olarak kabul edeceğini, doğal olarak TCMB saptıyor. Likidite ihtiyacı olan bankaya verdiği reeskont kredisi karşılığında bankanın ödemesi gereken reeskont faizini TCMB belirliyor.

TCMB’nin en önemli iki iletişim aracı Para Politikası Kurulu toplantılarından sonra yayınlanan duyurular ve üç ayda bir yayınlanan Enflasyon Raporudur.

2001 krizinden sonra Türkiye’de dalgalı döviz kuru rejimi uygulanmaya başlandı.

Birinci temel unsur, zorunlu karşılık uygulaması. İkinci temel unsur, bankaların müşterilerinin nakit taleplerindeki değişiklikler. Üçüncü temel unsur ise hazinelerin borçlanma politikaları.

Bankacılık sisteminin likidite talebini belirleyen üç ana unsur var. Birinci temel unsur, zorunlu karşılık uygulaması. İkinci temel unsur, bankaların müşterilerinin nakit taleplerindeki değişiklikler. Üçüncü temel unsur ise hazinelerin borçlanma politikaları. Merkez bankaları politika araçlarını kullanarak sistemin likiditesini ayarlamaya çalışıyorlar. Bu işleme likidite yönetimi deniliyor.

2002

Açık piyasa işlemleri, çağdaş merkez bankalarının temel likidite yönetimi araçlarıdır.