Televizyon için hazırlanan kapsamlı haber programları, izleyicilerin ülke ve dünya gündemine ilişkin konu ve olaylar hakkında daha detaylı bilgi edinmelerini, tartışmaları değerlendirebilmelerini ve derinlemesine bilgi sahibi olmalarını amaçlamaktadır.

Haber programlarının hazırlanmasında; güncel, toplumun ilgisini çekebilecek ya da toplumun ilgisinin çekilmek istendiği konular üzerinde derinlemesine araştırma yapılarak, olayın her yönünün ortaya çıkarılması amaçlanır.

Haber programları, düz program çeşidine girer.

Düz programlarda, anlatımı ağırlıklı olarak kullanmak, efekt, müzik ve oyunlaştırma (canlandırma) yöntemlerine başvurmamak esastır.

Haber programları tasarlanıp düzenlenirken, temel izleyici kitlesi saptanmalıdır. Ancak unutulmaması gereken önemli bir konu da şudur: Her ne kadar belirli bir kitle hedef alınsa da izleyici kitle, geniş bir yelpazeden oluşur. Hedef kitlenin belirlenmesi, bu kitlenin özelliklerine göre sunuş biçimini ve programla ilgili tüm çalışmaları belirleyecek temel etken olacaktır.

Haber programı hazırlamak uzun soluklu bir çalışma, geniş çaplı bir araştırma sürecini kapsar. Haberciliğin her alanında olduğu gibi, haber programı hazırlamak ekip çalışması, habercilik deneyimi ve zamana karşı mücadeleyi gerektirir. Programın konusu olacak habere ilişkin derinlemesine yapılacak araştırmalarla farklı ve güncel bilgilere ulaşmak, ulaşılan bu bilgileri farklı kaynaklardan doğrulatmak, haber konusunun bilirkişi ve uzmanlarından görüşler almak, gerçek kanıt ve belgelere ulaşmak, bir haber programı hazırlarken üzerinde en çok zaman ve emek harcanan aşamalardır.

Haber programlarında anî gelişen olaylar, ?aş haberler olarak olayın geliştiği anda yayınlanır.

Bir kanalda en önemli haber kuşağı, ana haberdir.

Ana haberler, akşam saatlerinde yayınlanır. Bu bültende gün içinde gelişen önemli olaylar, ayrıntılı olarak izleyiciye ulaştırılır. Ana haber bülteni, bir kanal için prestij unsurudur.

Televizyonda haber programlarını genel olarak canlı yayın, günlük ana ve ara haber bültenleri, açık oturum, tartışma programları, geniş kapsamlı haber programları, yorum programları ve haber belgeselleri şeklinde gruplandırmak mümkündür.

Televizyonu diğer kitle iletişim araçlarından üstün kılan en önemli araçsal özelliği görüntü ve sesi aynı anda ve anında iletebilmesidir.

Canlı Yayın: Radyo ve televizyonda, izleyicilerin ve dinleyicilerin olayları olduğu anda ve mekanda izleyebildiği ve duyabildiği yayın tekniğidir.

Canlı yayın tekniği ile izleyiciler olayı naklen izleyebilmekte; olaya ilişkin görgü tanıklığı yapmakta ve bu nedenle de habere duydukları güven artmaktadır.

Canlı yayın tekniği, olayı ekranları başındaki izleyicilerin oturma odasına getirerek onları tanık kılmaktadır. Bu tanıklık, aynı zamanda, inandırıcılığı ve ikna ediciliği de arttıran bir algılama yaratmaktadır. Uzaya gönderilen roketin canlı yayın ile izleyiciye iletilmesinin yaratacağı heyecan oldukça yüksektir; bir sel felaketinin mağdurlarının görüntüleri ekran başındaki izleyicilerin mağdurlara ve orada yaşananlara ilişkin empati geliştirmelerine neden olabilmektedir.

Canlı yayının özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. Hangi teknik kullanılırsa kullanılsın canlı yayın, televizyon haberciliğinin en güçlü
   alanıdır.
2. Televizyon haberciliğine yüksek standartlar sağlamaktadır.
3. Heyecan vericidir.
4. İzleyiciyi tarihe “görgü tanıklığı” etmektedir.
5. Nesneldir.
6. Olayları meydana geldikleri mekanda ve zamanda izleme olanağı vermektedir.
7. Televizyon haberciliğinin görüntüye en fazla gereksinim duyduğu alandır.
8. Pahalıdır; bu nedenle son derece önemli ve ilginç olaylar olduğunda başvurulan
   bir türdür.
9. İzleyicileri etkilemesi açısından televizyon haberciliğine yazılı basın karşısında üstünlük sağlamaktadır.

Ara Haber Bülteni: Radyo ve televizyonda günün önemli gelişmelerinin belli zaman aralıklarıyla özet biçimde sunulduğu haber bültenidir.

Televizyon kanallarının yayın akış planlarındaki en önemli (en çok izlenen) zaman dilimidir.

Prime- time kuşağındaki temel amaç, haber bülteni için ayrılmış kısıtlı süre içinde mümkün olduğunca en geniş izler kitleye ulaşmak olduğu için, ana haber bülteninde verilecek olan haberlerin gündemin en önemli gelişmeleri arasından özenle seçilmesi ve bunların çarpıcı görüntü ve metinlerle izleyiciye verilmesi gerekmektedir. Geniş kitleleri ilgilendirecek genel konular mümkün olduğunca -kısa dahi olsa- detaylarıyla ana haber bültenlerinde yer bulmalıdır.

Tematik haber kanalları ise ara haber bültenlerine yayın akışı içerisinde genel olarak yarım saatlik aralıklarla yer vermektedirler.

Televizyonda günlük haber bültenlerinin hazırlanmasında genellikle şöyle bir işleyişten söz etmek mümkündür: Programın ana maddesi olan haberler muhabir, ajans ya da diğer haber kaynağı kişilerden toplandıktan sonra elde dilen bilgilerin haber metni formatına (5N+1K kuralına göre) dönüştürülmesi ve editoryal süreçte tekrar gözden geçirilmesi; haberin sesli/sessiz görüntülerinin, video ve ses kayıtlarının ya da anlatımı zenginleştirmek için kullanılacak harita ve grafiklerin hazırlanması, görüntü ve metinlerin eş zamanlı akışı için gerekli kontrol ve düzenlemelerin yapılması ve haber metninin spiker tarafından ekran karşısındaki izleyicilere aktarılması ve yayın akışının devamlılığının sağlanması biçimindedir.

Ana haber bültenindeki haberler yerel, ulusal ve uluslararası alanlardaki en önemli olaylardan ve gelişmelerden oluşmaktadır. Bültenlerde siyaset (Cumhurbaşkanlığı, meclis, resmi kuruluşlara ilişkin haberler), ekonomi (borsa, döviz ve bankalara ilişkin haberler), adli olaylar, sanat, spor, magazin ve teknolojik gelişmeler önem sırasına göre aktarılmaktadır.

Ana Haber Bülteni: Radyo ve televizyonda günün önemli gelişmelerinin geniş biçimde sunulduğu haber bültenidir.

Geniş kapsamlı haber programları ile haber bültenlerinde yüzeysel olarak değinilen haberler hakkında, izleyicinin daha ayrıntılı bilgi edinmesi sağlanmaktadır.

Geniş kapsamlı haber programları açık oturum, televizyon haber magazinleri ve haber belgeseli olarak üç farklı grupta toplanmaktadır.

Açık Oturum: Belirli bir gündem haber konusunun, farklı kişilerce ve bakış açılarıyla ele alındığı haber program türüdür.

Geniş kapsamlı haber programları, günlük haber bültenlerindeki zaman sınırlaması nedeniyle tercih edilen programlardı. 40- 50 dakikalık haber bültenlerinde gündemdeki ulusal ve uluslararası gelişme ve haberlerin kuşkusuz tüm boyutlarıyla ele alınması ve uzun uzadıya farklı bakış açıları ile değerlendirilmesi de mümkün değildir. Açık oturum haber programları bu ihtiyacı ortadan kaldırmaya yönelik olarak, konuya ilişkin uzman kişilerin görüşlerinin yer aldığı, konuların değişik bakış açılarıyla masaya yatırıldığı haber program türüdür.

Açık oturum programı; tartışma türünde gelişen, konu seçimi ve zaman kısıtlaması nedeniyle ön araştırma ve hazırlık yapmayı gerektiren program türüdür. Gündeme ilişkin ya da kamuoyu tarafından merak edilen ya da tartışılan bir konu seçmek, oturumu başarıyla yönetecek bir sunucu, canlı ve etkin konuşmacılar, konuyla ilgili uzman kişiler ve teknik bir kadro başarılı bir haber programı gerçekleştirebilmek için en temel unsurlardır.

Açık oturum programlarında genellikle siyaset, ekonomi gibi gündem konuları üzerinde odaklanılır.

Haber değeri taşıyan bir olayın tüm süreçlerini/kişilerini ele alan; herhangi bir değişiklik yapmadan, geçmiş süreçlerini detayları ile izleyiciye aktaran program türüdür.

Belgelere dayalı olması, derinlemesine bir araştırma yöntemiyle olay, durum ya da kişinin araştırılması, en önemlisi de ispatlanabilir bir içeriğe sahip olması gerekmektedir. Tıpkı yorum ya da tartışma programlarında olduğu gibi, konuya ilişkin farklı bakış açılarına, karşıt görüşlere de belgesel içinde yer verilmelidir.

• Açık oturumlar biraz daha resmi bir işleyişe sahipken, haber tartışma programları daha az resmidir.
• Haber tartışma programları, açık oturumlara oranla zaman sınırlaması nispeten daha esnektir, değişebilmektedir .
  
• Açık oturumlarda genellikle siyaset, ekonomi gibi daha ağır konular ele alınırken, tartışma programlarında ekonomi ve siyasetin yanı sıra sanat, spor, magazin gibi pek çok farklı içerik yer alabilmektedir.
  

Haber Yorum Programları: Haber konularına ilişkin programdaki katılımcı kişilerin yorum ve bakış açılarını dile getirebildikleri haber program türüdür.

Yorum programlarında da esas olan, belirlenmiş konu üzerinde uzmanlığı ve birikimi olan kişilerin konular hakkında kişisel bilgi ve görüşlerini paylaşmalarıdır.

Televizyon haberciliğinde yorumlar üç kategoriye ayrılmaktadır:

•  Kurumun genel müdürü ya da haber dairesi başkanı tarafından bir görüşün yansıtılmasına ilişkin olarak geleneksel yorum programları (traditional editorials)
• yetkili bir ağız ya da tanınmış bir gazeteci tarafından sunulan görüşleri kapsayan açıklamalar (commentary)
• Bir olay ya da durumun kökenine inilerek araştırıldığı ve tartışıldığı haberlerin çözümlenmesi (news analysis)

Radyoda haber programları, verilmek istenen iletinin bir ya da iki sesle anlatıldığı programlardır.

Haber programları düz programlardır. Yani anlatımın ağırlıklı olarak kullanıldığı, müzik ve efektlere çok özel durumlarda başvurulan programlardır. Bu tür yayınlar, dar anlamı ile haber bültenlerinden daha kapsamlı, bir anlamda aydınlatıcı, eğitici nitelikteki haber programlarından oluşmaktadır.

Radyoda haber programlarını genel olarak, canlı yayın, günlük ana ve ara haber bültenleri, açık oturum, tartışma ve yorum programları, röportajlar ve haber belgeselleri şeklinde gruplandırmak mümkündür.

Haber yayıncılığın özü hızlılığa dayandığı için, bu noktada radyonun televizyona oranla daha avantajlı olduğunu söylemek mümkündür. Televizyonda olduğu gibi olayları canlı yayın sırasında görüntüye dayanmaksızın iletmek, radyonun kimi zaman özellikle olay anındaki yayınlar açısından öncelikli sırada olmasını sağlamaktadır; bir kameraya ve kamera operatörüne, ışık düzeneğine ya da derli toplu bir stüdyoya ihtiyaç duyulmamaktadır.

Radyonun günlük yayın akışı sürecinde, gün içindeki gelişen olayları aktarmak amacıyla belli saatlerde, televizyonda olduğu gibi, genellikle saat başlarında ve yarım saat aralıklarla yayınlanan haber program türleri olarak tanımlanır.

Radyo kanallarının yayın akış planlarındaki en önemli zaman dilimi olan prime-time kuşağında (en çok dinlenen zaman dilimi) yer alan ve genellikle 10- 15 dakikalık bir süreyi kapsayan günün ulusal ve uluslararası siyasi, ekonomik, sosyal/kültürel gelişmelerinin aktarıldığı en önemli haber bültenleri, Ana Haber Bültenleri’dir.

Radyoda ana haber bültenlerinin saatleri, televizyona göre farklılık gösterebilmektedir. Televizyonda genellikle ev halkının büyük çoğunluğunun evde olduğu zamanlar ana haber bülteni saatleri olurken, radyoda genellikle böyle bir uygulama yoktur; çünkü radyo hemen her mekân ve ortamda dinlenebilen, taşınabilen bir araçtır ve televizyona göre daha bireyseldir.

Ara haber bültenleri 3-5 dakikalık bir zaman dilimini kapsamaktadır.

Gün boyunca ara haber bültenlerinde derlenen ve sunulan haberler, ana haber bültenlerinde derinlemesine verilir.

Ana haber bültenlerinde gündemdeki konulara ilişkin olarak zaman zaman uzman kişi ya da kişilerden görüş alınması üzere, gerek stüdyodan gerekse telefon bağlantıları aracılığı ile dinleyicilere bilgi aktarımı gerçekleştirilir.

Programı yöneten bir sunucu/haberci, ele alınan konuya ilişkin uzman kişi ya da kişiler etrafında geçen tartışma programları, radyo başındaki dinleyiciler açısından heyecanı daha yüksek olarak değerlendirilir. Tarafsız bir sunucu/haberci yönetimindeki tartışma ve yorum programlarında karşıt görüşlerin açıklanması ve ele alınan konunun farklı bakış açılarıyla değerlendirilmesi amaçlanır. Bununla birlikte, stüdyodaki konuklara telefon bağlantısı ile soruların ya da görüşlerin dinleyiciler tarafından yöneltilebildiği bir program türü de mevcuttur. Yine benzer şekilde sunucu/haberci, dinleyicilerin sorularına göre konunun uzmanı olan konuklarına söz hakkı vererek, kişisel görüş ve değerlendirmelerini açıklamalarına olanak tanır.

Programların konu yelpazesi oldukça geniştir. Yorum ve tartışma programlarında ekonomi ve siyasetin yanı sıra sanat, spor, magazin gibi pek çok farklı içerik yer alabilmektedir.

Röportaj, belirli bir konu üzerinde konu ile ilgili görüşleri alınmak istenen kişiye belirlenen planlama çerçevesinde sorular sorulması ve kişinin görüş, düşünce, yorum ve değerlendirmelerinin alınmasıdır.

Haber Röportaj Programları: Belirli bir haber konusuna ilişkin katılımcı kişilere soru sorularak, detaylı ve derinlemesine görüşlerin alındığı haber program türüdür.

Röportajda ilk yapılacak iş konukla ilgili araştırma yapmak ve gelen konuğun rahatlamasını sağlamaktır. Görüşmenin başında, görüşme konusu ve konuşmacı, özenle tanıtılmalıdır. Röportaj aralarında da konuğun adını sık sık dile getirerek radyosunu yeni açanlara konuğu tanıtma imkânı sağlanmalıdır. Röportajı yapan kişinin röportaj sırasındaki tutum ve davranışları konuşmacıyı etkileyeceğinden her zaman kibar ve nazik olunmalı, konuşmacının sözü sık sık kesilmemelidir. Ancak konuya hâkim olunduğu da hissettirilmelidir.

Haber Belgesel Programı; radyoda belgesel, haber değeri taşıyan bir olayın tüm süreçlerini ele alan, herhangi bir değişiklik yapmadan, geçmiş süreçlerini detayları ile dinleyicilere aktaran program türüdür.