Radyo-televizyon yayın ve yönetim sistemlerinde ticari (özel, girişimci) sistem, hükümet yönetimi sistemi ve ulusal sistem şeklinde yapılanmaların uygulandığı görülür (Gökçe,1997: 45). Bu sistemlere Aziz, ulusal tecimsel yöntem ve kurum yayın yöntemini eklemektedir (Aziz, 1981: 34).

Ticari (özel, girişimci) Sistemde (Commercial System); radyo ve televizyonun kuruluşları ticari girişim niteliği taşımaktadır ve tamamen özel hukuk kurallarına tabidir. Yayınlar bağımsızdır. Devlet, yayınların karışmaması için teknik ve hukuksal kurallar koyar. Televizyon istasyonlarının geliri yayın saatlerinin reklamcıya satılmasıyla elde edilir (Gökçe,1997: 45). İzleyici tüketici olarak kabul edilir.

Hükümet yönetimi sisteminde (Goverment System); hükümet yayın alanında bir girişimci olarak faaliyet gösterir, kendi koyduğu kurallar içinde yayın hizmeti verir (Özkan, 1994: 41). Yayın örgütünün geliri genellikle hükümet tarafından karşılanır. Bu sistem merkezi olup, hükümet politikası doğrudan yayınlara yansır ve propaganda, iletişimin önüne geçer (Gökçe,1997: 45). Bu sistem sosyalist ülkeler, bazı Asya ve Afrika ülkelerinde uygulanır (Özkan, 1994: 41).

Ulusal sistemde (National System); radyo ve televizyon kurumları devlet kurumlarıdır (Özkan, 1994: 40). Bu sistemde yönetilen radyo ve televizyon örgütleri ulusal bir nitelikte olup, kamu yararına, yansız, doğru, toplumu eğitici yayınlara yer vermeye çalışır. İzleyici vatandaş olarak kabul edilir. Kamu hizmeti yayıncılığında görev, tüm halka enformasyon, eğitim, kaliteli eğlence sağlamaktır (Mutlu, 1999: 24). Reklam yayınlarına yer vermezler, ruhsat bedellerinden alınan aidatlar ve program satışlarından gelirler ve devlet desteği ile giderlerini karşılarlar (Özkan, 1994: 40). İngiltere’de BBC, Kanada’da CBC, Avustralya’da ABC bu tür kuruluşlardır.

Ulusal tecimsel yöntemde (National Commercial Systems); radyo ve televizyon istasyonları yönetimi ulusal nitelikte olmakla birlikte yayınlarında reklama yer verilir. İstasyonlar bir devlet, bir kamu kuruluşudur. Gelirlerinin bir kısmını devletten, kullanım vergisinden (ruhsatiye ücreti) ve bir kısmını da reklamdan elde eder (Aziz, 1981: 34). Kanada’da bazı istasyonlar, Yeni Zelanda, Hindistan, Pakistan, Seylan, Fransa, Türkiye (TRT), Almanya bu sisteme örnek sayılır (Gökçe,1997: 46).

Çalışma kapsamı içinde işletmenin sosyal unsurları ele alınmaktadır. Sosyal unsurları olarak; işletme ölçeği, işbölümü ve uzmanlık derecesi, bölümlendirme, emir-komuta ve kurmay ilişkiler yapısı, kontrol alanı, merkezileşme derecesi, formalizasyon derecesi, kademe sayısı, komite ve gruplar, haberleşme kanalı, çapraşıklık derecesi kabul edilmektedir (Ülgen, 49; Koçel, 2001: 129-131).

Formalleşme derecesi; bir organizasyonda işler görülürken belirli özel ilke ve yöntemlerin izlenmesidir. Televizyon program yapım sürecinde teknik işlerde belirli yöntemler takip edilmek zorundadır. Kamera, ışık, ses ve kurgu sistemlerinde özel ilkelere uyulmak zorunluluğu vardır.

Merkezileşme derecesi; organizasyonda karar verme yetkisinin kademeler arasında dağılımı ile ilgilidir. Televizyonlar zamana karşı yarışan, değişime açık ortamlarda çalıştıklarından dolayı kararların tek elden verilmesi gerekmektedir. Bir televizyonda çalışanlar ne kadar yaratıcılıklarını kullansalar da son kararı Genel Müdürler vermektedir.

Çapraşıklık derecesi; organizasyonun dikey, yatay ve coğrafi olarak yayılma durumunu gösterir. Televizyon işletmeleri genellikle büyük plazalarda konumlanmış durumdadır. Coğrafi olarak geniş bir alana yayıldığı söylenemez. Aynı bina içinde birimleri toplu halde bir arada bulunmaktadır. Yayıncılık işinde zamanlama çok önemli olduğundan; merkezi bir yönetim hızlı ve yerinde karar alarak işlerin aksamasına engel olacaktır

Fonksiyon temelli örgüt yapısı

Program birimi

Matriks örgüt yapısı

Teknik yönetmen

Kurumun teşkilat yapısı

a) Merkez teşkilatı; ana hizmet, danışma ve denetim ile yardımcı hizmet birimlerinden,

b) Taşra teşkilatı; Genel Müdürlüğe bağlı müdürlükler ve haber bürolarından,

c) Yurt dışı teşkilatı; bürolardan,

ç) Yönetim Kurulu Bürosu Koordinatörlüğü, Televizyon Kanal Koordinatörlükleri, Yeni Medya Kanal Koordinatörlüğü, İç Yapımlar Koordinatörlüğü ile TRT Medya Eğitim Koordinatörlüğü birimlerinden oluşmaktadır.

Bu kavramlar ışığında bir televizyon ekibi iki ana grupta toplanmaktadır (Kars, 2003: 44). Bunlar yaratıcı ekip ve teknik ekiptir.

Yaratıcı ekip

Teknik işler

İdari işler

Bir program yaratmanın dört aşaması vardır. Yapım öncesi (pre-production), hazırlık ve provalar (set up and rehearsal), yapım (production) ve yapım sonrası (post-production) aşamalarıdır.

Yapım öncesi aşama, programın yapımcının kafasında fikir olarak belirlenmesinden başlayıp, içeriği, yaklaşımı ve yapım özelliklerinin belirlenmesi süreçlerini kapsamaktadır. Bu aşamada yönetmen belirlenir, diğer ekip üyelerinin kim olacağına karar verilir ve ekip üyelerinin görev alanlarına giren konularda programın geliştirilmesi ayrıntılarıyla tartışılır (Gökçe, 1997: 77).

Teknik hazırlıklar ve provalar

TRT kanallarında yayınlanacak programlar, kurumda üretilerek, dışarıya ısmarlanarak, satın alınarak ya da ortak yapım olarak gerçekleştirilerek dört yoldan temin edilir. Hangi programların hangi yöntemle elde edileceğinin belirlenmesi Program Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü tarafından saptanır (Ersin, 2007: 221).

Kıyaslama; bir işletmenin etkinliğini arttırabilmek için üstün performansa sahip diğer işletmeleri incelemesi, bu işletmelerin iş yapma yöntemleri ile kendi iş yapma yöntemlerini karşılaştırması ve bu karşılaştırmadan çıkan sonuçları uygulamasıdır (Genç, 2004: 219).

Küçülme ve kademe azaltma, örgütsel etkinliğe katkısı olmayan örgütsel unsurların ortadan kaldırılmasıdır (Genç, 2004: 186).

Stratejik ortaklık, iki veya daha fazla işletmenin kendi öz yetenekleri doğrultusunda faaliyetlerini birleştirerek kendileri dışında ayrı bir kimliği olan ayrı bir işletme yaratmalarıdır (Koçel, 2001: 348).

Radyo-televizyon yayın ve yönetim sistemlerinde ticari (özel, girişimci) sistem, hükümet yönetiminsistemi ve ulusal sistem şeklinde yapılanmaların uygulandığı görülür

Radyo ve televizyonun kuruluşları ticari girişim niteliği taşımaktadır ve tamamen özel hukuk kurallarına tabidir. Yayınlar bağımsızdır. Devlet,
yayınların karışmaması için teknik ve hukuksal kurallar koyar. Televizyon istasyonlarının geliri yayın saatlerinin reklamcıya satılmasıyla elde edilir. İzleyici tüketici olarak kabul edilir

Hükümet yayın alanında bir girişimci olarak faaliyet gösterir, kendi koyduğu kurallar içinde yayın hizmeti verir. Yayın örgütünün geliri genellikle hükümet tarafından karşılanır. Bu sistem merkezi olup, hükümet politikası doğrudan yayınlara yansır ve propaganda, iletişimin önüne geçer . Bu sistem sosyalist ülkeler, bazı Asya ve Afrika ülkelerinde uygulanır

Ulusal sistemde (National System); radyo ve televizyon kurumları devlet kurumlarıdır . Bu sistemde yönetilen radyo ve televizyon örgütleri ulusal bir nitelikte olup, kamu yararına,yansız, doğru, toplumu eğitici yayınlara yer vermeye çalışır. İzleyici vatandaş olarak kabul edilir.

Kamu hizmeti yayıncılığında görev, tüm halka enformasyon, eğitim, kaliteli eğlence sağlamaktır. Reklam yayınlarına yer vermezler, ruhsat bedellerinden alınan aidatlar ve program satışlarından gelirler ve devlet desteği ile giderlerini karşılarlar . İngiltere’deBBC, Kanada’da CBC,Avustralya’da ABC bu tür kuruluşlardır.

Radyo ve televizyon istasyonları yönetimi ulusal nitelikte olmakla birlikte yayınlarında reklama yer verilir. İstasyonlar bir devlet, bir kamu
kuruluşudur. Gelirlerinin bir kısmını devletten, kullanım vergisinden (ruhsatiye ücreti) ve bir kısmını da reklamdan elde eder (Aziz, 1981: 34). Kanada’da bazı istasyonlar, Yeni Zelanda, Hindistan, Pakistan, Seylan, Fransa, Türkiye (TRT), Almanya bu sisteme örnek sayılır

Bu sistemde devletin sahibi olduğu radyo televizyon yanında özel ticari nitelikte kuruluşlar da vardır. Japonya, Kanada, Avusturya, Türkiye ve İtalya’da karma sistem uygulanır

Kurum yayın yöntemi (Institutional Broadcasting Systems); ulusal veya özel radyo televizyonlarının yanında yalnızca eğitmek, belirli bir hizmetin görülmesi amacıyla radyo ve televizyon istasyonları kurulur. Bu gibi radyo televizyonların geliri devletten ve çeşitli kurumlardan elde edilir. Bu istasyonlar, lise, üniversite veya diğer eğitim kurumlarınca kurulup işletilir. Okul, polis, meteoroloji radyo ve televizyonu gibi

Radyo kanallarının örgüt yapılarını özel veya kamu mülkiyetinde olması yanında, radyoların verici güçleri, kapsama alanları, çalışan eleman sayısı, parasal olanakları, en önemlisi yayınların amacı ve bu
amacı gerçekleştirecek program türlerinin ağırlığı gibi özellikler de belirlemektedir (Aziz, 2002: 18). Bu nedenle radyoları verici güçleri, kapsama alanları bakımından sınıflandırmak gerekmektedir

Radyo kanallarının örgüt yapıları, farklı ölçütler dikkate alınarak dört temel grupta toplanmaktadır(Aziz, 2002: 19): Ulusal radyolar (örneğin 1200Kw’lık vericileriyle TRT radyoları), bölgesel radyolar (örneğin 200-600Kw arasında değişen vericileri ile Diyarbakır ve Antalya Radyoları), yerel radyolar (örneğin küçük kent ve kasabalara yönelik yayın yapan radyolar) ve uluslararası radyolar (örneğin Türkiye’nin Sesi Radyosu).

Ulusal radyolar; ulus çapında ya da o ülkenin büyük kısmına seslenen yayınlar yapıyorsa bu tür radyolara denir. Bu tür radyo kanallarında aşağı yukarı tüm birimler mevcuttur.

Bölgesel radyolar; nüfusu yoğun olan bölgesel kent merkezlerinde bulunurlar. Bu tür kanallardaki verici gücü, 30kw-600 kw arası değişmektedir (Gürhani, 2006: 74)

Yönetimin Tanımı ve Yönetim İşlevleri İşletmelerde yönetim, ortak bir amacı gerçekleştirmek için bireysel ve grupsal çabaların koordinasyonunun sağlanmasıdır; yani başkalarına iş gördürerek işletme amaçlara ulaşmaktır

Yönetim fonksiyonunun aşamaları; planlama, organizasyon, yürütme, koordinasyon ve kontrol işlevleridir.

Yöneltme (yürütme) işlevi, yöneticilerin astlara -işbirliğini de dikkate alacak şekilde- emrederek yapıyı harekete geçirmesine denir. Yürütme işlevinin evreleri, karar verme, iletme ve eyleme geçmedir (Sabuncuoğlu, 2003: 189). Program müdürü, haber müdürü, yayın yönetim müdürü gibi birim amirleri ile stüdyoda stüdyo şefi yürütme işlevini yerine getiren birim yöneticileridir

Eşgüdüm, bir işletmenin düzenli ve sürekli çalışabilmesi için amaçlar, araçlar, uğraşlar, organlar ve kişiler arasında uyum ve işbirliği sağlanması anlamına gelir (Sabuncuoğlu, 2003: 192). Türkiye’de özel televizyon kanallarında birimler arasında eşgüdümü çoğunlukla genel müdür (veya genel yayın
yönetmeni) sağlamaktadır.

Denetleme; belirlenen standartlara uyulup uyulmadığının saptanmasıdır. Denetim, işletmede plan çerçevesinde alınan kararların ne ölçüde başarıya ulaştığını gösteren bir işlevdir (Sabuncuoğlu, 2003:191). Denetleme türleri; sonuç denetimi, süreç denetimi, önleyici denetim, bütçe ve proje denetimidir (Genç, 2004: 153). Televizyon işletmelerinde en büyük denetim araçları öz denetim ve izlenme oranıdır.

Örgüt yapısı, bir organizasyon içinde var olan temel ilişkileri ifade eder (Genç, 2004: 103). Örgüt yapısını oluşturan unsurları; işletmenin fiziki yapısı ile ilgili olanlar ve sosyal yapısı ile ilgili olanlar olmak üzere iki grupta ele alınmaktadır. Çalışma kapsamı içinde işletmenin sosyal unsurları ele alınmaktadır.

Sosyal unsurları olarak; işletme ölçeği, işbölümü ve uzmanlık derecesi, bölümlendirme, emir-komuta ve kurmay ilişkiler yapısı, kontrol alanı, merkezileşme derecesi, formalizasyon derecesi, kademe sayısı, komite ve gruplar, haberleşme kanalı, çapraşıklık derecesi kabul edilmektedir

Televizyonlarda iç yapımların artması ile stüdyolarda bir kaç program aynı anda yapılmaya başlanmıştır.Bu gelişmenin sonucu olarak televizyonlarda matriks örgüt yapılarının oluşmaya başladığı görülmektedir.
Matriks yapıdaki dikey hiyerarşi süreklilik gösteren fonksiyonlarını, yatay ilişki ise proje içinoluşturulan fonksiyonları göstermektedir. Bu yapının ikinci özelliği otoritede, sorumlulukta ve hesap verebilmede ikili bir yapısı olmasıdır. Matriks organizasyon programa yönelmiş proje ekibi ile uzmanlık yönelimli fonksiyonel personeli yeni ve sinerjik bir ilişki içinde yapıcı bir şekilde harmanlamaktadır. Matriks organizasyon yapısı, birden fazla ürün veya hizmet üreten organizasyonlarda ürün ya da hizmetinde hızlı bir değişim yaratarak teknolojik, çevresel ve başka değişimlere yanıt veren işletmelerde
ortaya çıkmaktadır