Televizyon program yapım sürecinin son aşaması yapım sonrası süreçtir. Bir başka deyişle kurgu aşamasıdır. Yapım sonrası süreç, farklı zaman ve mekânlarda çekilen analog ya da sayısal olarak kaydedilen ses ve görüntülerin, senaryodaki sıraya göre dizilerek, yönetmenin anlatım dili ve tarzını gerçekleştirmek için yapılması gereken tüm işlemleri kapsar. Bu süreçte öncelikle görüntülerin ve seslerin çekim notlarına göre arka arkaya dizilerek kaba kurgusu yapılır, daha sonra ince kurgu denilen aşamada görsel anlatıma son şekli verilir, görüntülerin ses ile eşlenmesi yapılarak program yayına hazır hale getirilir.

Yapımcı ya da yönetmen görüntü kasetlerini kurguya hazırlar. Yönetmen çekim aşamasında bir saatlik bir program için üç dört saatlik ya da daha fazla çekim yapar. Bu nedenle çekim sırasında, hangi kasette hangi çekimlerin bulunduğunun belirlenmesi gerekir. Bunun için yapımcı ya da yönetmenin kasetleri etiketlemesi gerekir. Yapımcı ya da yönetmen çekim sırasında görüntü içeriklerinin yazıldığı bant kayıt formlarını almak ve korumak zorundadır. Kurgu aşamasına gelindiğinde kayıt kasetleri ve kayıt formları arşivlenmiş olmalıdır. Kayıt formları, kurgu sırasında çekimlerin kolayca bulunmasını ve kurgunun hızlı yürümesini sağlar. Yapımcı ya da yönetmen görüntüleri izleyip dökümünü yapmak zorundandır. Kurguda sayısal kurgu sistemlerinin kullanılmasıyla yapım sonrası süreçte önemli değişiklikler olmuştur. Sayısal kurgu sistemi görüntülerin kurgudan önce izlenerek sayısal ortama aktarma olanağı sağlar. Ancak bu işlemin zaman alıcı ve pahalı bir sürece dönüşmemesi için, görüntüler izlenirken kurgulanacak görüntülerin belirlenmesi ve listelerinin hazırlanması gerekir. Bu liste bir anlamda kurgu karar listesidir. Bu liste yapımcı ya da yönetmen için kâğıt üzerinde yapılmış kurgu taslağı işlevi görür. Bu taslak, kurgu için bir tür çekim senaryosu niteliğindedir ve kurgucuya çekimlerin sıralanışı konusunda açık bir fikir verir. 

Stüdyo ya da stüdyo dışı çekimler

Stok görüntüler (satılmak için profesyonel çekilmiş görüntüler)

Arşiv görüntüler (tarihi filmler ya da fotoğraflar)

Grafikler (Program adı, oyuncu listesi, krediler alt yazılar v.s)

Animasyon ( iki ya da üç boyutlu animasyonlar)

Ses kayıtları (çekimden ayrı kaydedilen sesler)

Doğal ses öğeleri (müzik, özel efekt v.s)

Kurgucu, çekimlerin tamamlanmasından sonra yönetmenle birlikte programın amacına ve süresine göre senaryoya bağlı kalarak görüntüleri ve sesleri seçen, teknik ve sanatsal açıdan onları birbirine ekleyerek kurgulayan kişidir. Bu nedenle kurgucu televizyonun ve kullandığı kurgu teknolojisinin tüm teknik özelliklerini çok iyi bilmeli, teknik olarak ortaya çıkabilecek sorunları çözme becerisine sahip olmalıdır. Usta bir kurgucu, çekimleri ve diğer tüm öğeleri parçalara ayırır, daha sonra onları mükemmel bir akış oluşturacak şekilde bir araya getirir. Yaratıcı bir sanatçı olarak çekimlerin akış hızı, ritmi ile birlikte aksiyonun içindeki çatışma ve gerilimlerle bir atmosfer oluşturmaya çalışır. Teknik olarak kurgucu, özel efektleri ya da sahneler arası geçiş yöntemlerini, renk düzeltmelerini ve programın yayın standartlarına uygun hale getirilmesini de sağlar.

Ses yönetmeni ses öğelerini kullanarak programın daha etkili bir hale gelmesini sağlar. Ses yönetmeni diyalogları, doğal sesleri, müziği ve ses efektlerini bir anlatım aracı gibi kullanarak bunu gerçekleştirmeye çalışır. Ses yönetmeninin ustalığı, programın niteliğinin arttırılmasında en önemli unsurdur. Yönetmenin ses yönetmeni ile yakın bir işbirliği içinde çalışması ve kurgunun her aşamasında bu yakın işbirliğini sürdürmesi gerekir. Görüntü ve ses kurgusu tamamlandıktan sonra yönetmen, ses yönetmenine ses kayıtları ile dökümlerini vermeli, son kurgu ile ilgili olarak yapacağı bir toplantıda kendisini bilgilendirerek ses miksi konusundaki düşüncelerini onunla açıkça paylaşmalı ve önerilerini almalıdır. Yönetmen, ses miksinden önce programın kaba kurgusunu ses yönetmeni ile beraberce izlemeli, ses düzeylerindeki farklılıklar, vınlamalar, uğultular ve dip gürültüleri gibi kaba kurguda yakalanmayan ya da fark edilmeyen ses hatalarını belirlemeye çalışmalıdırlar. Bu ortak çalışmada müzik ile ilgili kararlar, görüntüdeki vurgu noktaları ve seslerin giriş çıkış yerleri belirlenmeye çalışılır. Ses yönetmeninin görevi, ses miksini yaparken diyaloglar ile diğer seslerin düzey ve şiddetlerini eşitlemeye, müzik ve efektler gibi programa zenginlik ve derinlik sağlayacak öğeleri eklemeye çalışmaktır. 

Görüntülerin izlenmesi, kütüklenmesi ve aktarılması

Senaryodaki sıraya göre çekimlerin arka arkaya eklenmesi

Kaba kurgunun yapılması

Ses kurgusu ve eşlemesinin yapılması

İnce kurgunun yapılması

Yayın kopyasının çıkarılması kurgu işleminin basamaklarındandır.

Televizyon programlarının kurgu süreci kullanılan teknolojiye bağlı olarak analog (doğrusal) ya da sayısal (doğrusal olmayan) olarak gerçekleştirilir.

Analog kurgu, banttan banda yapılan kurgudur. Analog kurgu çekimlerin ardışık işlendiği, bir çekimden sonra onu diğer çekimin izlediği bir süreçtir.

Analog kurgu çekimlerin ardışık işlendiği, bir çekimden sonra onu diğer çekimin izlediği bir süreçtir. Hatayı sonradan telafi edecek herhangi bir kolaylaştırıcı işlem yoktur. Her çekim, kurgulanmış son çekimi izlediğinden, önceki bölümlerde yapılmak istenecek bir düzeltme, o ana kadar kurgulanmış görüntüler bozulmadan gerçekleştirilemez. Analog kurgunun geriye dönülmez yapısı, kurgucuya hata yapma oranını aza indirirken, yüksek düzeyde kaygıya da neden olur. Analog kurgu, önceden kayıt edilmiş çekimlerin oynatıcıdan kayıt yapan cihaza kopyalanarak aktarılmasına dayanır.

Video band üzerinde yapılan analog kurgu iki şekilde gerçekleştirilir. Birincisi, görüntü ve seslerin arka arkaya eklenerek yapıldığı “assemble kurgu”dur. İkincisi ise, görüntülerin ve seslerin arasına yeni ses ve görüntülerin eklenmesi ile yapılan “insert kurgu”dur. 

Assemble kurgu, görüntü ve seslerin oynatıcıdan kayıt cihazına istenilen sırada kopyalanması işlemine dayanır. Kurgu kontrol cihazı yardımı ile, oynatıcıda kurgulanacak görüntü seçilir, görüntü üzerinde kurguya giriş noktası belirlenir, aynı işlem kayıt cihazında da gerçekleştirildikten sonra kurgu işlemi tamamlanır. Teknik olarak bu tür kurguda, geriye dönülerek kurgusu tamamlanmış görüntü ve sesler üzerinde yeni kurgu yapılamaz.

Bu kurgu tekniğinde, kurguya başlamadan önce, kayıt bandı üzerine siyah video sinyalinin kesintisiz olarak kaydedilmesi gerekir. İnsert kurgu yapılırken oynatıcı cihazdan gönderilen sync sinyali kurgulanan bant üzerine kaydedilmez. Bu nedenle insert kurguda, kurguya başlamadan önce kurgu bandı üzerine sync sinyalinin de olduğu siyah sinyalin kaydının yapılması gerekir. İnsert kurgu görüntü ve ses üzerine yeni görüntü ve sesin kurgulanması işlemidir. Bu nedenle kurgu bandı üzerine kaydedilen siyah sinyalin bozulmaması için oynatıcıda seçilen görüntünün kurguya giriş ve çıkış noktalarının kayıt kontrol cihazı tarafından belirlenmesi, ön izlemesinin yapılması, daha sonra da kayıt işleminin gerçekleşmesi gerekir.

İnsert kurguda, kurgulanmış bant üzerinde hoşa gitmeyen görüntü ve seslerin çıkartılıp yerlerine yeni görüntü ve seslerin yerleştirilmesi mümkündür. Siyah video sinyali kurgulanan bölümlerde bozulmaya imkan vermeden bu işlemin yapılmasına olanak verir. Oysa assemble kurgu daha önceki bölümlerde bir düzeltmeye imkan vermez. 

Kurguya başlamadan önce görüntülerin sayısal kurgu sistemine aktarılması ve depolanması gerekir. Transfer edilen görüntüler gerçek zamanda sayısallaştırılır. Sekiz saatlik sayısallaştırma, sekiz saatlik görüntü demektir. Kurgucu görüntüleri transfer etmeye başladığında görüntüleri sınıflandırır ve etiketlendirir. Sayısal görüntülerin bilgisayar ortamına aktarılmasında oynatıcı ya da kamera kullanılır.

Görüntülerin sayısal olarak kamera ya da oynatıcıdan bilgisayara aktarılması FireWire diye adlandırılan bir program aracılığıyla olur. FireWire, istenilen çekimin bulunabilmesi için bandın hızla ileri geri sarılmasının sağlar. FireWire yüksek hızlı, kısa süreli standart bilgi transfer programıdır. Bu işlemde veriler kendi doğal sıkıştırılma ve çözülme özelliğine (codec) sahip olarak depolanır. FireWire kuramsal olarak görüntüleri sayısal ortama kayıpsız aktaran bir sistemdir. Bu nedenle kurgulanacak görüntü ve seslerin sayısal ortama depolanmasında etkilidir. FireWire yapımcıya ya da yönetmene yüksek maliyetli JPEG sıkıştırmaya başvurmadan yüksek kapasiteli sayısal kurgu yazılımı ya da harici bellekler satın almadan video transferi yapmaya izin verir.

Dahili sürücüler, harici sürücülerden daha ucuzdur. Bilgisayarın içine yerleştirilirler ve sessiz çalışırlar. Dahili sürücüler FireWire aracılığıyla çalışan harici sürücülere göre daha hızlı bilgi transferi yaparlar. Bu, sürücüden bilgisayarın işlemcisine hızlı bilgi transferi demektir.

Harici sürücüler, genellikle, bilgisayarın dışında olmaları nedeniyle ısınma sorunu yaratmazlar. FireWire harici sürücü dizüstü bilgisayarlarla yapılacak bir çalışma için iyi bir tercihtir Dahili sürücülere göre genellikle daha büyük olmaları nedeniyle taşınabilir bilgisayarların içine yerleştirmek için uygun değildirler. Harici sürücülerin kolay değiştirilebilir özelliği, bilgisayar yeniden çalıştırılmadan bilgisayara bağlanma ve çıkartılma imkanı sağlar. Harici sürücüler, potansiyel olarak, çok miktarda görüntüyü düzenleyebilir ya da farklı projelere ait görüntüleri ayrıştırabilir. Kurgucu büyük bir projeye ait görüntüleri çeşitli sürücülere bölüp aktarabilir. İhtiyaç olduğunda ilgili sürücüyü bilgisayara bağlayıp kullanabilir. Ayrıca aynı sürücüyü birden fazla bilgisayarla kullanabilir. Bu durum kurguya taşınabilir bir özellik sağlar.

Tüm görüntüler, ses ve grafik öğeleri sayısal ortama aktarıldıktan sonra, kurgucu kaba kurguya başlar. Kaba kurgu bitmiş çalışmanın özünü ya da çekirdeğini oluşturur. Zaman içinde gelişir ve değişir. Ancak bu ilk kurgu projeye şeklini verir.

Zaman kodu, kurguda kaydedilen ses ve görüntünün kesin yerini belirleyen ve ses ile görüntünün senkronlanmasını sağlayan sistemdir. Zaman kodu, görüntünün yerini saat, dakika, saniye ve kare olarak belirtir ve bir anlamda, çekimin her bir karesini zaman açısından damgalar. Eğer çekim saniyede 30 karede yapılıyorsa, kaydedilen materyal saniyenin 30 da 1’i oranında kodlanır. Zaman kodunun standart formatında zaman saat, dakika, saniye ve kare olarak gösterilir.

Zaman kodu, kayıt ve kurgu sırasında ses ile görüntünün eşlenmesine yardım eder. Zaman kodunun rasgele girişe olanak tanıması, sayısal kurgunun yapılabilmesine olanak sağlamıştır. Zaman kodu çekimlerin her karesinin tanımladığı için, bilgisayara aktarılan materyale ulaşmak, istenilen çekimin zaman kodunu yazmakla mümkündür. Yirmi saniyelik bir çekimi saatlerce aramak yerine kurgucu zaman kodu ile çekimin ilk karesine kısa sürede ulaşır. Zaman kodu bilgisi asla değişmez. Kayıt sırasında kameranın görüntü üzerine kaydettiği zaman kodu, görüntü, bilgisayarın belleğine aktarılırken de aynı kalır. Bu özellik kurguda çalışma kolaylığı sağlarken, proje dosyasında kurgusu tamamlanmış program kurgu karar listesinin hazırlanmasına da olanak tanır.

Kurgu sırasında kurgucu, ses kurgusu ile de ilgilenir. Diyaloglar, senkronsuz sesler, müzik ve ses efekleri için ayrı ayrı ses kuşakları belirler ve görüntüye bağlı olarak zaman hattında bu sesleri ilgili yerlerine yerleştirir. Yerleştirdiği seslerin, ses düzeylerini ayarlar ve mikse hazır hale getirir. Kurgucu kimi zaman bu seslerin kaba misklerini, gerektiğinde de asıl miksini yapar. Genellikle seslerin son miksi görüntü ve ses kurgusu tamamlandıktan sonra ses yönetmeni tarafından gerçekleştirilir.

Kurgu süreci, kimi zaman kurgu tamamlanana kadar, birkaç kez kaba kurgu yapılmasını gerektirir. Kurgu son halini aldığında, kurgucu kurgu karar listesini hazırlar. Bu listede, kaset numaraları, çekimlerin zaman kodları, ve kullanılan görsel geçiş yöntemleri vardır. Kurgucu bu listeden yararlanarak yüksek kalitedeki orijinal görüntülerden son kurguyu yapar. Son kurgu karar listesinin bir sonucudur. Son kurgu yapılırken, kurguda ince ayarlar gerçekleştirilir. Çekimler, kısaltılır, uzatılır, değiştirilir, grafikler eklenir, renk düzeltmeleri yapılır, ses düzeyleri ayarlanır. Tüm bu ince ayarlar tamamlandıktan sonra proje, sayısal olarak sıkıştırılarak kaydedilecek ortama aktarılır. Televizyon programında yer alan çeşitli başlık, yazılar ve krediler de son kurgu aşamasında yerlerine yerleştirilir.

İki ayrı ancak birbiriyle ilişkili olayların aynı zamanda gerçekleşmesidir. Kurgucu olaylar arasında çapraz kesmeler yaparak aksiyonun gelişmesini sağlar

Bu kurgu işleminde çekimler hızlı kesmelerle bir araya getirilerek bir sekans yaratılır. Bunun sonucunda bir aksiyon, bir düşünce ya da yoğunlaştırılmış olaylar dizisi sunulur. Bu kurgu tekniğinde genellikle, yakın çekimler, bindirmeler, sık kesmeler kullanılır. Bu kurgu tekniği ile az bir süre içinde seyirciye birçok bilgi vermek mümkündür.

Çekimler arasında sürekliliğin sağlandığı bir kurgu tekniğidir. Bu kurgu tekniği, dizilerde, durum komedilerinde ve sinema filmlerinde kullanılır. Bu kurgu tekniğinde çekimler arasındaki geçişler öylesine yapılır ki, seyirci kurgunun varlığını hissetmez, bunun için çekimler arasındaki kesme noktaları hareketin başlangıcında ya da sonunda yapılır. Bu kurgu tekniği ile gerçeklik duygusu yaratılır, geleneksel olarak uzun çekimler ve geçiş türü olarak kesmeler kullanılır.

Bu kurgu tekniği müzik kliplerinin, reklâmların, kurgulanmasında oldukça etkilidir. Bu kurgu tekniğinde kısa çekimler, geçiş türü olarak kesmeler ve özel efektler kullanılır. Görüntülerin müziğin ritmine göre kurgulandığı bir tekniktir.

Çapraz kurgu, farklı olaylar, karakterler ya da mekanlar arasında yapılan ve kesmelerle geliştirilen bir anlatım tarzıdır. Çapraz kurgu, kovalama sahnesi gibi aksiyonun yoğun olduğu sahnelerde kullanılır.

Atlamalı kurgu, belirgin bir şekilde zamanda ileri atlanarak yapılan bir kurgu tekniğidir. Atlamalı kurgu çok etkili bir anlatım dili oluşturur. Bu kurgu, programdaki gerçeklik illüzyonunu bozarak ilgiyi kendisine ve yaratılan zaman aralığına çeker. Atlamalı kurgu genellikle iki çekim arasında aynı kamera açısı ancak farklı çekim ölçeği kullanıldığında çok iyi sonuç verir.

Uzun bir zaman diliminin geçtiğini ifade etmek için geleneksel olarak, uzun geçmeler, açılma ve kararmalar, kurgu ile ve paralel gelişen olaylarla başarılabilir. Seyirci atlanılan bu zaman dilimini deneyimiyle doldurabilir.

Seyircinin dikkatini aynı anda oluşan iki ya da daha fazla olay üzerinde yoğunlaştırır. Bunu başarabilmek için kurgucu ya ekranı birkaç bölüme ayırır ya da paralel gelişen olayları sırayla kurgular. Paralel gelişen olaylar kesiştiğinde, zaman geçişleri sona erer.

Kesintisiz uzun çekim, kurguya başvurulmaması nedeniyle zaman geçişinin çok yavaş olduğu duygusunu yaratır.

Öyküde bir kırılma anıdır. İzleyici zamanda geriye döndürülür. Geriye dönüşler bindirme ile ya da netlikte bir bozulmayla gerçekleştirilir.

Aksiyonun özel bir anının ya da bır görüntünün, bir anlatım etkisi yaratılabilmek için aniden durdurulmasıdır.

Bu geçiş türleri en genel anlamda, kesme, zincirleme, silme, bindirme ve açılma-kararma olarak sıralanabilinir.

Kesme, program yapımında yaygın olarak kullanılan bir geçiş türüdür ve bir görüntüden diğer bir görüntüye yapılan ani bir geçişi sağlar. Kurguda en çok kullanılan görsel geçiş türüdür. Doğru olarak yapıldığında farkedilmez. İnsan gözünün bakış yön ve açı değişimlerine benzer doğal bir etki yaratır. Fiziksel olarak, bir çekimin sonunun diğer çekimin başına eklenmesiyle yapılır. Geleneksel olarak kesme, aynı anda gerçekleştiği düşünülen olaylar arasında kullanılır. Çekimler arasında kesme yapılacaksa, senaryoda “kesme” hiçbir zaman yazılmaz. Çünkü başka bir geçiş yöntemi gösterilmedikçe evrensel olarak bir sahneden diğerine kesme ile geçileceği bilinir. Kesme ile, farklı zaman ve mekan dilimleri birbirleri ile birleştirilerek yapıma özgü bir zaman ve mekan sürekliliği yaratılırken kimi zaman da kesme ile gerçek zaman ve mekan sürekliliği korunacak şekilde kurgu yapılabilir. Kesme zamanın kısaltılmasında, sahnenin ya da bakış noktasının değiştirilmesinde ve sahnede bulunan bir nesnenin vurgulanmasında etkin rol oynar. 

Çeşitli kesme yöntemleri vardır. Bunlar; eşlenmiş kesme, sıçramalı kesme, dışa kesme, tepki çekimi ve içe kesme olarak sıralanabilir.

Aynı hareketin ya da aksiyonun farklı açılardan alınmış görüntüleri arasında sürekliliği bozmadan yapılan bir kesme türüdür

Aynı açıdan alınan farklı ölçekteki iki çekim arasında yapılan bir kesme türüdür. Aynı oyuncunun iki yakın çekiminin (bel çekimden yüz çekime) arka arkaya kurgulanması ile gerçekleşir

Zincirleme, bir çekimden diğerine yapılan yumuşak bir geçiş türüdür. Zincirlemede ekrandaki görüntü giderek kararırken, aynı anda diğer görüntü belirginleşmeye başlar. Böylece çok kısa bir an her iki görüntü üst üste görünür. Zincirleme, hareket, mekan ve zaman değişiminde yoğun olarak kullanılır. Zincirleme aynı zamanda farklı mekanlarda gerçekleşen olayları birbirleri ile ilişkilendirerek göstermek amacıyla da kullanılır.

Silme, genellikle elektronik olarak gerçekleştirilen çeşitli geçiş yöntemlerinden biridir. Silme arkadan gelen görüntünün öndeki görüntüyü iterek onun yerini almasıdır. Silme geometrik şekillerin kullanıldığı bir geçiş yöntemidir. Gelen görüntü, diğer görüntüyü ekranın dışına iter ya da görüntü ekranda parçalanarak arkadaki görüntüyü açığa çıkarır. Silme, genellikle dikkatleri kendi üzerine çeken bir geçiş türüdür

İki görüntünün üst üste aynı anda çakıştırılması ve birinin diğerinden daha belirgin hale getirilmesidir.

Görüntünün siyahtan başlayarak giderek belirginleşmesi açılma diye adlandırılır. Bu geçiş türünde ekrandaki görüntü karararak yok olur, aynı anda izleyen görüntü siyahtan açılarak ekranda belirginleşir. Açılma, bir olayın, sahnenin başlangıcını simgeler. Süresi belli olmayan zaman atlamalarında ve mekan değişimlerinde de bu yöntem kullanılabilir. Görüntünün giderek siyaha doğru dönüşerek yok olması ise kararma diye adlandırılır. Kararma, programın bölümleri arasındaki ayrımları ve bir olayın, sahnenin sonucunu simgeler.

Ses kurgusu yapılırken kullanılan ses öğeleri;

• Senkronlu sesler (Diyaloglar),

•Senkronsuz sesler (Ses efektleri, doğal sesler),

• Dublaj, • Görüntü üstü ses ya da anlatım ve

• Müzikten oluşur.

Senkronlu sesler oyuncular arasındaki konuşmalardır. Görüntü kaydı yapılırken aynı anda oyuncuların konuşmaları da senkronlu olarak kaydedilir. Görüntüde oyuncu konuşmak için dudağını oynatmaya başladığı anda konuşma sesi de duyulur.

Senkronsuz sesler, çekim sırasında kaydedilmeyen ses öğeleridir. Bunlar doğal sesler, ses efektleri, müzik ve ses stüdyosunda üretilen seslerdir. Ses stüdyosunda üretilen sesler, Foley tekniği ile gerçekleştirilir.

Tüm çekimler bittikten sonra, sokak gürültüsü, kamera sesi gibi çeşitli nedenlerle dış mekanlarda kaydedilen ancak kullanılmayacak durumda olan diyalogların yerine oyuncular tarafından görüntüler eşliğinde dudak senkronu sağlanarak yeniden kaydedilme sürecidir. Oyuncular, farklı bir dilde de senaryodaki diyalogları okuyarak dublaj yapabilirler.

Görüntü kurgusu yapılırken, kurgucu diyalogları, müzikleri, efektleri ve diğer ses öğelerini ayrı ayrı ses kanallarına döşer. Sesleri görüntü ile eşleştirirken kurgucu, her ses kanalı için bir uyarı çizelgesi hazırlar. Bu çizelgede her sesin nerede girip nerede çıkacağı, kesin süreleri, ses köprüsü yapılacak yerler, hangi seslerin baskın ya da seçici olacağı ve üst üste bindirilecek diyalogların yerleri gösterilir.