Sanayi devrimi ile birlikte; yapılan işin çeşitliliği, miktarı ve çalışan kişi sayısı artmıştır. İşin yapılmasında kullanılan teknolojilerin hızla gelişmesi ve işin sahibinin kontrolü ötesinde boyutlar kazanması gibi nedenler, yönetimi karmaşık bir uğraş alanı haline getirmiştir. Bu nedenler, sadece yönetim ile ilgilenmesi gereken kişilere ihtiyaç duyulmasını gerektirmiş ve “yönetim düşüncesi” ortaya çıkmıştır.

Bilimsel yönetim konusunda yazıldığı bilinen ilk eser, Frederick Winslow Taylor’ın “Bilimsel Yönetimin İlkeleri” isimli eseridir.

Bilimsel yönetimin temelleri Frederick Winslow Taylor’ın “Bilimsel Yönetimin İlkeleri” isimli eseriyle birlikte 1911 yılında atılmıştır.

20. Yüzyılın ortalarına doğru ise “yönetim bilimi” ortaya çıkmış; yönetim, okullarda öğretilen, kitapları ve eğitim-öğretim programları olan bir disiplin haline gelmiştir.

Bilimsel yönetimin ABD’de hızla gelişen işletmelerinin bir ihtiyacı sonucu ortaya çıktığı, “yönetim bilimi”nin ise ikinci dünya savaşını izleyen yıllarda gerek ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki soğuk savaşın etkisi, gerek savaşta büyük hasar görmüş Japonya’nın hızla gelişme hamlelerinin etkisi ile ortaya çıktığı ve geliştiği genel kabul gören bir görüştür.

Bilimsel yönetim kavramı ilk kez 1915 yılında Robert Hoxie tarafından şu şekilde tanımlanmıştır: “İşverenler, çalışanlar ve toplumun ortak ilgi alanlarına hizmet sunmak amacıyla, israfları azaltacak, üretim yöntem ve süreçlerini düzeltecek, ürünlerin adil ve bilimsel dağılımını sağlayacak şekilde endüstri mühendisleri tarafından tasarlanan bir sistemdir.”

• Görevlerin bilimsel şekilde tanımlanması,
• Çalışacakların bilimsel şekilde seçilmesi,
• Çalışanların bilimsel şekilde eğitimi,
• Çalışanlar ile yönetim arasında işbirliği arzusudur.

Yönetim ve sağlık yönetimi alanında kullanılan terminoloji ve kavramların ülkemizdeki örnekleri halen yaygın olarak kullanılmakta olan “Sağlık İdaresi”, “Sağlık Kurumları Yönetimi”, “Hastane Yönetimi”, “Sağlık İşletmeciliği”, “Sağlık
Yönetimi” kavramlarıdır.

Bir kuruluşun elindeki kaynaklar ile dış-iç ortam değerlendirmeleri ışığında, temel amaçlarının belirlenmesi ve bu amaçlara ulaşmak için yapılması gerekenlerin uygulamaya konulması süreçlerini kapsayan kavramdır.

Yönetişim kavramının en kısa tanımı “birlikte, etkileşim içerisinde yönetmek” demektir.

Bireylere ve toplumlara, her türlü sağlık hizmetlerinin sunulması ve daha iyi bir ortamda yaşamalarının sağlanması için yapılacak işleri, kullanılacak kaynakları; ihtiyaçlar ve talepler doğrultusunda planlamak, örgütlemek, yönlendirmek, denetlemek ve koordine etmektir.

• Sağlık kuruluşlarında yapılan işlerin çeşitliliği
• Sağlıkla ilgili faaliyetlerin ağırlıklı olarak hizmetlerden oluşması
• Sağlık hizmetlerinin insan ilişkileri yönünden yoğun olması
• Sağlık mesleklerinin çeşitliliği ve özerkliği
• Hekimlik mesleği ve tıbbi uygulamaların niteliğinden kaynaklanan yönetsel özellikler
• Sağlık hizmetlerinin ekonomik özellikleridir.

Hekim ile hasta ilişkilerinde iletişim ve kararların hekim tarafından alınmasına
dayanan yaklaşımdır. Hasta ilişkide pasif edilgen konumda iken hekim aktif ve
“baba” figürü konumundadır.

Piyasaya bırakılabilen sağlık hizmetlerinin sunumu sırasında, hizmeti alanlar ile
sunanlar arasındaki bilgi asimetrisinden kaynaklanan nedenlerle, hizmetlerin türü, kapsamı, veriliş şekli ve zamanı konusunda sunucuların her zaman bir üstünlüğü bulunmaktadır. Bunun doğal sonucu olarak “sunucu tarafından oluşturulan talep” sağlık hizmetlerinin ekonomik özelliğini belirleyicidir.

Ahlaki tehlike; hizmeti alanlar ile sunanlar arasındaki para alışverişinin üçüncü taraflara -devlet, sigorta- devredilmesi sonucu ortaya çıkan ve hizmeti alan kişinin, sigorta kapsamında olan sağlık hizmetlerini kullanma konusunda
artan bir savurganlığı ile sağlığını koruma konusunda özensizliği şeklinde
kendini gösteren sorundur.

Sağlık hizmetleri yönetiminin başlıca işlevleri: planlama, örgütleme, insan kaynakları, yönlendirme, denetleme ve karar vermedir.

• Gelecekle ilgilidir.
• Bir karar sürecidir.
• Dinamik ve süreklilik gerektiren bir süreçtir.

• Stratejik planlama
• Operasyonel planlama
• Taktik planlama
• Program veya proje planlama
• Hesapta olmayan/beklenmedik planlamadır.

Yöneticiler tarafından oluşturulan ve örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için
birimlerin görevlerini tanımlayan yapıdır. Formel olmayan yani informel yapı ise
personelin isteklerini, tercihlerini ve aralarındaki ilişkileri yansıtır.

Klasik örgüt anlayışında ortak olan başlıca noktalar;

• İş bölümü
• Yetki ve sorumluluk ilişkisi
• Bölümlere ayrılma
•  Denetim mekanizmaları
• Koordinasyondur.

Denetim mekanizmaları kurulurken şu noktaların göz önünde tutulmasında
yarar vardır:

• Astların eğitim durumu ve uzmanlık düzeyi
• Yapılan işteki belirsizliklerin oranı
• İşin standardizasyonu
• Yöneticiler ile çalışanlar arasındaki ilişkinin derecesi
• İşin bütünlüğü
• Yöneticilerin eğitim ve beceri düzeyi

Pozitif Bakış: Bu bakışa göre ise insanlar için işle ilgili bedensel ve zihinsel enerji
harcamak, oyun oynamak ya da dinlenmek kadar doğal bir şeydir. Bu anlamda sıradan bir insan, yapısal olarak işe karşı değildir. Ancak; iş ortamının koşullarına bağlı olarak iş, bir doyum kaynağı olabileceği gibi kaçınılan bir konu da olabilir.

• Gross ve Net ölüm hızları
• Anestezi Ölüm Hızı
• Postoperatif Ölüm Hızı
• Doğumhane Ölüm Hızı
• Bebek ve Fetüs Ölüm Hızları
• Sağlık Kuruluşları Enfeksiyon Hızları
• Otopsi Hızı
• Sezaryen Hızı
• Gereksiz Cerrahi İşlem Hızı
• Ortalama Yatış Süresi
• Yatak İşgal Hızı
• Yatak Değişim Aralığı
• Yatak Değişim Hızıdır.

Hastalıkların görülme sıklığını ölçmek amacıyla kullanılan iki önemli ölçüt vardır:
• Prevalans: Halen toplumda var olan hastalık miktarını gösterir.
• İnsidans: Yeni hastalık vakalarının ortaya çıkış hızını gösterir