Görünmez el, serbest pazar anlayışına göre işleyen piyasalarda fiyatların arz-talep ilişkilerine bağlı olarak kendiliğinden oluşmasını sağlayan dinamiklere verilen isimdir.

Ağır el kavramı, devletin piyasaya müdahalesini ifade etmek için kullanılan bir
kavramdır.

Mal veya hizmetlerin kamusal ya da özel yönünü değerlendirmede kullanılan başlıca iki özellik rekabet ve dışlanabilirliktir.

Rekabet, bir mal veya hizmetin kullanım sonucu azalması demektir. Örneğin, ilaç
için rekabet söz konusudur. İlaç miktarı, sonsuz olmadığından bir ilaca ihtiyacı olanların o ilacın miktarından daha fazla olmaları durumunda sona kalan bazı ihtiyaç sahipleri ilaç bulamayacaklardır.

Dışlanabilirlik  gibi bazı kişilerin çeşitli nedenlerle mal veya hizmetlerin kullanımından dışlanıp dışlanmadığını ifade eden bir kavramdır. İlaç alabilmek için para gerekir ve ilaca ödeyecek parası olmayan bireylerin “dışlanması” söz konusudur.

İlaç ve ameliyat gibi hizmetler tamamen özel mallar sınıfında rekabetin ve dışlanabilirliğin çok olduğu hizmetlerdir.

Kamusal mal ve hizmet; bir mal ya da hizmetin herkesin kullanımına veya tüketimine açık olması, kullanma veya tüketme ile azalmamasını ifade etmektedir. Rekabet: Bir mal veya hizmetin kullanım ya da tüketiminin başkalarının kullanım veya tüketimini etkilemesi durumudur.

• Ahlaki tehlike sorunları,
• Bilgi asimetrisi nedeniyle sunucu tarafından oluşturulan veya kışkırtılan talep,
• Sağlıkla ilgili ihtiyaçların öngörülemez ve bazılarının ertelenemez olması,
• Yoksulların ve özellikli grupların korunma zorunluluğu,
• Sağlık hizmetleri ile ilgili dışsallıklar,
• Bazı sağlık hizmetlerinin kamusal özellikleri,
• Sağlık hizmetlerinin soyutluğundan ve heterojenliğinden kaynaklanan nedenlerdir.

“Hizmeti sunanlar ile alanlar arasındaki tıbbi bilgi farkı” bilgi asimetrisine neden olmaktadır.

Sağlık ve sağlık hizmetleri konusunda aslında ihtiyaç olmayan bazı isteklerin (estetik amaçlı cerrahi gibi) talep olarak ortaya çıkması mümkün olabildiği gibi
talebe dönüşmesi gerektiği halde çoğu kez fark edilmeyen (bağışıklama, kan basıncı ölçümleri gibi) ya da ifade edilemeyen ihtiyaçlar da (bebeklerdeki
beslenme bozuklukları, komadaki hastalar, evde bakım hizmetleri gibi) bulunabilmektedir.

Dışsallık, bir kişinin yaptığı tüketimin bir başka kişinin tüketimi üzerinde refah
azaltıcı veya arttırıcı etki yaratmasıdır.

1. Toplumun sağlık düzeyinde iyileşme ve bu iyileşmenin adil dağılımı
2. Hizmet maliyetlerinde, harcamalarda azalma ve adil finansal katkı
3. Hizmet alan/sunanların memnuniyetleri ile cevap verebilirlikte artma
4. Sağlık hizmetlerine erişim ve kullanımda hakkaniyettir.

Toplum sağlık düzeyini gösteren temel göstergeler olarak, bebek ölüm hızı, anne ölüm oranı, yetişkin ölüm hızları ve doğumda yaşam beklentisi başta olmak üzere çeşitli mortalite ve morbidite istatistikleri kullanılmaktadır. Tüm toplumun sağlık düzeyini tek bir ölçüt ile özetlenmesi gerektiğinde bunun için en uygun ölçütün Sağlıklı Yaşam Beklentisi (HLE) olduğu DSÖ tarafından önerilmektedir.

Katastrofik harcamalar, beklenmedik bir zamanda ortaya çıkarak bireylerin ve
ailelerin yoksullaşmasına neden olan yüksek sağlık harcamalarıdır.

Hakkaniyet, tıbbi hizmetlerin sunumunun ve yapılacak harcamaların, bireylerin
ihtiyaçları ve ödeme güçleri dikkate alınarak, adil şekilde gerçekleşmesi anlamına
gelir.

• Bilgilendirme
• Düzenleme 
• Zorlama
• Finansman
• Hizmet Sunumu veya Teminidir.

Yönetilen rekabet, hizmetleri sunanlar ile finanse edenlerin devletçe belirlenmiş
kamu yararını koruyucu kurallara uymak kaydıyla, fiyat ve kalite konusunda rekabete girmesidir.

Küreselleşme ile birlikte daha önce yaygın olan “sosyal devlet” anlayışı, “fırsat
veren devlet” anlayışına dönüşmekte, kamu sorumlulukları da bu doğrultuda değişime uğramaktadır. Ortaya çıkan değişimin başlıca dört bileşeni bulunmaktadır. Bunlar; özelleştirme, yeniden metalaştırma, seçici hedefleme ve koşullu dayanışmadır.

“Özelleştirme” ile kamu hizmetlerinde ücrete dayalı rekabet anlayışı oluşmakta, pazar dinamikleri önem kazanmaktadır.

“Koşullu dayanışma” ise, yeni düzende “koşulsuz haklar” yerine kullanılması uygun bulunan terimdir. Hiç bir koşula dayanmayan, sade vatandaş olmaktan kaynaklanan sosyal haklar, yerini bireysel katılımcılık temelinde gelişen koşullu dayanışma anlayışına bırakmaya başlamıştır.