SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET YÖNETİMİ Dersi SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET YÖNETİMİ,ORGANİZASYONU VE KAYIT DÜZENİ soru cevapları:

Sağlık hizmetleri; koruyucu sağlık hizmetleri, tedavi hizmetleri, rehabilitasyon hizmetleri ve sağlığın geliştirilmesi hizmetleri şeklinde sunulmaktadır.

Sağlık hizmetleri, hizmet kapsamı bakımından üç düzeye ayrılmaktadır. Bunlar:
1. Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri
2. İkinci Basamak Sağlık Hizmetleri
3. Üçüncü Basamak Sağlık Hizmetleri

Birinci basamak sağlık hizmetleri (primary care), genelde koruyucu sağlık hizmetlerinin sunulduğu sağlık hizmetlerdir. Birinci basamak sağlık hizmetlerinin verildiği kurumlarda koruyucu sağlık hizmetlerinin yanında tedavi edici sağlık hizmetleri de verilmektedir.

İkinci basamak sağlık hizmetleri, daha uzmanlık gerektiren ve birinci basamak sağlık kurumlarında tedavi edilemeyen hastalıkların tedavi edildiği yataklı tedavi kurumlarında verilen hizmetlerdir.

Üçüncü basamak sağlık hizmetleri daha çok bölge hastaneleri veya eğitim ve araştırma hastaneleri tarafından verilen ve uzmanlık gerektiren tedavi edici hizmetleri içermektedir.

Sağlık kurumları; koruyucu sağlık hizmeti sunan sağlık kurumları ve tedavi edici sağlık kurumları olarak 2 grupta incelenebilir.

Koruyucu Sağlık Hizmeti Sunan Kurumlar:
• Sağlık Evi
• Sağlık Ocağı
• Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri (AÇSAP)
• Verem Savaşı Dispanseri
• Sıtma Savaş Birimleri
• Deri ve Tenasül Hastalıkları Dispanserleri
• Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi
• Toplum Sağlığı Merkezi ve Toplum Sağlığı Birimi
• Aile Hekimliği ve Aile Sağlığı Merkezi

Tedavi Hizmeti Sunan Kurumlar:
• Özel Muayenehane
• Günübirlik Cerrahi Merkezleri
• Evde Bakım
• Hastaneler

Hastaneler, sağlık ihtiyaçlarının karşılanması için üretim faktörlerini bilinçli şekilde bir araya getirerek sağlık mal veya hizmeti üreten yataklı ve yataksız sağlık hizmeti veren sağlık kurumlarıdır.

Tedavi hizmeti sunan kurumlar arasında yer alan hastanelerin, tedavi hizmetleri, koruyucu ve geliştirici sağlık hizmetleri, eğitim ve araştırma olmak üzere dört temel işlevi vardır.

Hastanelerin amacı belli düzeydeki sağlık hizmetlerini en düşük maliyette ve maksimum nitelikte üreterek topluma sunmaktır. Hastane yöneticisi ise bu amacı gerçekleştirmek için hastane kaynaklarını optimum düzeyde kullanan,
planlayan kimsedir.

Hastanelerin toplam maliyetlerini etkilemesi muhtemel olan hastane özellikleri:

• Hastanenin Mülkiyeti
• Hastanede Eğitim Verilmesi
• Hastanede Sunulan Hizmet Türleri ya da Çeşitliliği
• Hastanenin Büyüklüğü
• Kalite Standartlarının Varlığı
• Hastanelerde Verilen Yataklı Tedavi Hizmetleri ve Yatış Süresi
• Dikey Bütünleşme Basamağı

şekline sıralanır.

Kamu mülkiyetli hastaneler arasında; Sağlık Bakanlığı Hastaneleri, Milli Savunma Bakanlığı Hastaneleri, Üniversite Hastaneleri ve Belediye Hastaneleri yer alır.

Özel mülkiyetli hastaneler; vakıf,dernek, azınlık, yabancılara ait ve özel sermaye ile kurulan özel hastanelerdir.

Sağlık sektörü emek yoğun bir sektör olduğundan, hastaneler için özellikle insan kaynaklarının maliyeti büyük önem taşımaktadır. Yapılan araştırmalar kamu hastanelerinde insan kaynağı maliyetinin ortalama % 70, özel hastanelerde de yaklaşık % 60 olduğunu ortaya koymaktadır.

Hastaneler, eğitim statüsü bakımından, eğitim hastaneleri ve eğitim amaçlı olmayan hastaneler olarak ikiye ayrılır. Eğitim hastanesi, tanı ve tedavi hizmetleri yanında, sağlık profesyonellerinin eğitimine yönelik hizmetler de sağlamaktadırlar. Eğitim veren hastaneler aynı zamanda 3. basamak hastaneler olduklarından, eğitim vermeyen hastanelere göre büyüklük ve sunulan hizmet türü açısından daha kompleks yapıya sahiplerdir.

Hastanelerin büyüklüğünü belirlemede kullanılan başlıca ölçütler, yatak sayısı, personel sayısı, hasta günü sayısıdır. Bunlar içinden en yaygın kullanılan ölçüt yatak sayısıdır. Yatak sayısı bakımından hastaneler 25, 50, 100, 200, 400, 600, 800 ve üstü yataklı hastaneler olarak sınıflandırılmaktadır.

Yatan Hasta Birim Maliyeti: Hastanelerde bir faaliyet dönemi içerisinde yatan hastalara sunulan hizmetlere bağlı olarak oluşan giderlerin, toplam yatan hasta sayıları ile ilişkilendirilmesi ile bulunmaktadır. Yatan hasta birim maliyeti; bir hastanenin bir faaliyet döneminde, yatan bir hastaya yönelik yaptığı işletme maliyetini göstermektedir. Hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılmaktadır:

Yatan Hasta Birim Maliyeti = Yatan Hasta Hizmetleri Gider Tutarı / Yatan Hasta Sayısı

Yatak Birim Maliyeti: Hastanelerde bir faaliyet dönemi içerisinde yatan hastalara sunulan hizmetlere bağlı olarak oluşan giderlerin, fiili yatak sayıları ile ilişkilendirilmesi ile bulunmaktadır. Yatak birim maliyeti; bir hastanenin, bir faaliyet döneminde, bir hasta yatağına yönelik yaptığı işletme maliyetini göstermektedir. Hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılmaktadır:

Yatak Birim Maliyeti = Yatan Hasta Hizmetleri Gider Tutarı / Fiili Yatak Sayısı

Poliklinik Muayenesi Birim Maliyeti: Hastanelerde bir faaliyet dönemi içerisinde ayakta hastalara sunulan hizmetlere bağlı olarak oluşan giderlerin, toplam poliklinik muayene sayıları ile ilişkilendirilmesi ile bulunmaktadır. Poliklinik muayene birim maliyeti; bir hastanenin, bir faaliyet döneminde, bir ayakta hastanın, bir poliklinik muayenesine yönelik yaptığı işletme maliyetini göstermektedir. Hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılmaktadır:

Poliklinik Muayenesi Birim Maliyeti= Ayakta Hasta Hizmetleri Gider Tutarı/Poliklinik Muayene Sayısı