0-7 hesap numaraları ile sınıflandırılmış giderler şunlardır:

0 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

1 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ

2 MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ

3 DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER

4 ÇEŞİTLİ GİDERLER

5 VERGİ, RESİM VE HARÇLAR

6 AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI

7 FİNANSMAN GİDERLERİ

Bu gider grupları şunlardır:

001 KIRTASİYE MALZEMELERİ GRUBU

002 BESLENME, GIDA AMAÇLI ve MUTFAKTA KULLANILAN TÜKETİM MAL. GRUBU

003 TIBBİ VE LABORATUVAR SARF MALZEMELERİ GRUBU

004 YAKITLAR, YAKIT KATKILARI ve KATKI YAĞLAR GRUBU

005 TEMİZLEME EKİPMANLARI GRUBU

006 GİYECEK, MEFRUŞAT VE TUHAFİYE MALZEMELERİ GRUBU

007 YİYECEK GRUBU

008 İÇECEK GRUBU

009 CANLI HAYVANLAR GRUBU

010 ZİRAİ MADDELER GRUBU

011 YEM GRUBU

012 BAKIM ONARIM VE ÜRETİM MALZEMELERİ GRUBU

013 YEDEK PARÇALAR GRUBU

014 NAKİL VASITALARI LASTİKLERİ GRUBU

015 DEĞİŞİM, BAĞIŞ VE SATIŞ AMAÇLI YAYINLAR GRUBU

016 SPOR MALZEMELERİ GRUBU

017 BASINÇLI EKİPMANLAR GRUBU

090 ÜRETİM İLK MADDESİ GRUBU

099 DİĞER TÜKETİM AMAÇLI MALZEMELER

Bu gider grupları şunlardır:

101 HEKİM İŞÇİLİK GİDERLERİ

102 HEMŞİRE İŞÇİLİK GİDERLERİ

103 DİĞER SAĞLIK PERSONELİ İŞÇİLİK GİDERLERİ

104 DİĞER PERSONEL İŞÇİLİK GİDERLERİ

Bu gider grupları şunlardır:

201 HEKİM İŞÇİLİK GİDERLERİ

202 HEMŞİRE İŞÇİLİK GİDERLERİ

203 DİĞER SAĞLIK PERSONELİ İŞÇİLİK GİDERLERİ

204 DİĞER PERSONEL İŞÇİLİK GİDERLERİ

Bu gider grupları şunlardır:

301 ELEKTRİK SU YAKACAK GİDERLERİ

302 HABERLEŞME GİDERLERİ

303 BAKIM ONARIM GİDERLERİ

304 DIŞARIDAN SAĞLANAN HİZMET GİDERLERİ

305 DIŞARIDAN SAĞLANAN PERSONEL HİZMETLERİ

306 DIŞARIDAN SAĞLANAN HİZMET GİDERLERİ

307 PAZARLAMA FAALİYETLERİ İLE İLGİLİ DIŞARIDAN SAĞLANAN HİZMETLER

308 DANIŞMANLIK HİZMETLERİ GİDERLERİ

309 DIŞARIDAN SAĞLANAN DİĞER FAYDA VE HİZMET GİDERLERİ

Bu gider grupları şunlardır:

401 SİGORTA GİDERLERİ

402 PAZARLAMA VE REKLAM GİDERLERİ

403 KİRA GİDERLERİ

404 SOSYAL GİDERLER

405 EĞİTİM VE KÜLTÜR GİDERLERİ

406 KONAKLAMA VE SEYAHAT GİDERLERİ

407 ORTAK GİDERLERİ KATILMA PAYLARI

408 MAHKEME VE NOTER GİDERLERİ

Bu gider grupları şunlardır:

501 VERGİLER

502 RESİMLER

503 HARÇLAR

504 KAMU PAYLARI

505 VERGİ RESİM VE HARÇLARA İLİŞKİN GECİKME ZAMLARI

506 DİĞER VERGİ RESİM VE HARÇLAR

Bu gider grupları şunlardır:

601 MADDİ DURAN VARLIK AMORTİSMANLARI

602 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIK AMORTİSMAN GİDERLERİ

603 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR TÜKENME PAYLARI

609 DİĞER AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI

Bu gider grupları şunlardır:

701 KISA VADELİ BANKA KREDİ FAİZLERİ

702 UZUN VADELİ BANKA KREDİ FAİZLERİ

703 KISA VADELİ DİĞER KREDİ KURUMLARI FAİZLERİ

704 UZUN VADELİ DİĞER KREDİ KURUMLARI FAİZLERİ

705 KISA VADELİ BORÇLANMALARDAN DOĞAN KUR FARKLARI

706 UZUN VADELİ BORÇLANMALARDAN DOĞAN KUR FARKLARI

707 SATICILARA VERİLEN FAİZLER

709 DİĞER FİNANSMAN GİDERLERİ

Gider merkezi (gider yerleri), birbirinden ayrılabilen fakat kendi içerisinde benzer faaliyetleri kapsayan ve bu faaliyetler için katlanılan giderlerden sorumlu kişinin bulunduğu örgüt bölümüdür. Diğer bir ifade ile giderlerin yapıldığı veya yüklendiği hesap birimidir. Literatürde gider merkezleri; maliyet merkezleri, gider yerleri, maliyet yerleri gibi isimler almaktadır. Bir işletmede üretim, pazarlama, yönetim gibi bölümler gider merkezlerine örnek olarak verilebilir. Bir hastanede ise gider yaratan poliklinik, servis, hasta kabul, laboratuvar, başhekimlik, kalite, muhasebe, finans, güvenlik, yemekhane, vb. gibi departmanlar (bölümler) gider merkezlerine örnek olarak verilebilir.

Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliği’ne göre gider merkezleri, üretim ve hizmetlerin yapıldığı ve maliyetlerin oluştuğu bir örgüt bölümünü ya da örgüt bölümü içindeki bir yeri ifade eder. Tebliğde gider yerleri şu şekilde bölümlenmiştir:

10 Esas Üretim Gider Yerleri (Merkezleri)

20 Yardımcı Üretim Gider Yerleri (Merkezleri)

30 Yardımcı Hizmet Gider Yerleri (Merkezleri)

40 Yatırım Gider Yerleri (Merkezleri)

50 Üretim Yerleri Yönetimi Gider Yerleri (Merkezleri)

60 Araştırma ve Geliştirme Gider Yerleri (Merkezleri)

70 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gider Yerleri (Merkezleri)

80 Genel Yönetim Gider Yerleri (Merkezleri)

Gider merkezlerinin belirlenmesinde ve ayrımında sorumluluk muhasebesi yaklaşımı ile hareket edilip, her alt bölüm bir sorumluluk merkezi gibi düşünmesi ayrımı daha kolay hale getirecektir. Sorumluluk muhasebesi, muhasebe veri ve bilgilerinin örgütsel sorumluluk alanları dikkate alınarak toplanması, işlenmesi, raporlanması ve bunlara bağlı olarak, yöneticilerin başarılarının ölçülmesi temeline dayanan bir muhasebe sistemidir.

Gider merkezlerinin eksiksiz ve doğru bir ayrımla belirlenebilmesi için şu noktaları göz önünde bulundurmak yararlı olacaktır:

• Maliyet Analizinin Amacının Belirlenmesi
• Gider Merkezlerinde Üretim Şekillerinin Homojen Olması
• Gider Merkezlerinde Sorumluluk Alanlarının Ayrılması
• Üretim ya da Hizmetin Yer Olarak Dağınık Olması
• Maliyet Kontrolü Yapma Olanağı
• Pratiklik ve Uygulanabilirlik
• Yönetimin Talebi

Gider merkezlerinin ayrılması işletme için şu faydaları sağlamaktadır:

• Giderlerin İlgili Gider Yerinde Toplanması: Aynı gider merkezine ilişkin giderlerin ilgili gider merkezleri itibariyle toplanmasını sağlamak.
• Gider Kontrolü: Giderlerin gider merkezleri itibariyle kontrolünü sağlamak.
• Bütçeleme ve Kontrol: Giderlerin gider merkezleri itibariyle bütçelenmesini ve planlanmasını sağlamak.
• Maliyet Hesaplama: Gider merkezlerinde üretimi gerçekleştirilen mamul veya yarı mamullerin maliyetinin hesaplanmasına yardımcı olmak.
• Sorumluluk Yükleme: Gider merkezlerinde sorumlu olarak çalışan kişilere giderlerin oluşumu açısından da sorumluluk yüklemek.

Sağlık kurumlarında gider merkezleri Tekdüzen Muhasebe Sistemine uygun olarak şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Esas Üretim Gider Yerleri
• Yardımcı Üretim Gider Yerleri
• Yardımcı Hizmet Gider Yerleri
• Yatırım Gider Yerleri
• Üretim Yerleri Yönetimi Gider Yerleri
• Araştırma ve Geliştirme Gider Yerleri
• Pazarla Satış ve Dağıtım Gider Yerleri
• Genel Yönetim Gider Yerleri

Sağlık kurumlarında etkili bir maliyet dağıtımı için gerekli ön şartlar şunlardır:

• Sağlık kurumunun organizasyona uygun gider merkezleri ayrımı yapılmalıdır.
• Sağlık kurumunun gider merkezleri ayrımına uyumlu muhasebe kayıtları olmalıdır.
• Sağlık kurumunda her bir gider merkezi için finansal veriler, maliyet verileri ile istatistiksel ve diğer finansal olmayan verileri sağlayabilecek tam bir bilgi sistemi bulunmalıdır.
• Sağlık kurumuna uygun bir maliyet dağıtım tekniği bulunmalıdır.

Giderlerin dağıtımı amacına göre giderleri en az üç dağıtımı ortaya çıkmaktadır.

• Gider çeşitlerinin gider merkezlerine dağıtılması (1. Dağıtım)
• Yardımcı gider merkezleri ve/veya diğer gider merkezlerinde toplanan giderlerin dağıtılması (2. Dağıtım)
• Esas üretim gider merkezlerinde toplanan giderleri o gider merkezlerinde üretilen mamül ve hizmet maliyetlerine yüklenmesi (3. Dağıtım) veya birim maliyet hesaplama.

Giderlerin dağıtımında kullanılan genel dağıtım anahtarları şöyledir:

• İş maliyetleri (iş emirleri)
• Tüketim miktarları
• Yevmiye adedi
• İşçi sayısı
• Malzeme tüketimi
• Önceden belirlenen oranlar

İkinci dağıtımda kullanılan yöntemler şunlardır:

• Basit Dağıtım Yöntemi
• Basamaklı (Kademeli) Dağıtım Yöntemi
• Turlama (Tekrarlanan Dağıtım) Yöntemi
• Matematiksel Dağıtım Yöntemi
• Önceden Saptanmış Değerler Üzerinden Dağıtım

Dağıtım sırasını belirlerken şu üç yöntem kullanılabilir:

• Gider merkezlerinin gider tutarı göre (gider merkezine en son tamamlanan dağıtımda yüklenen toplam gider) büyükten küçüğe göre sıralamak
• Gider merkezlerini gider tutar oranlarına göre (gider merkezine en son dağıtımda yüklenen giderin oranı) büyükten küçüğe göre sıralamak
• Gider merkezlerinden yararlanmaya göre büyükten küçüğe göre sıralamak

Toplu dağıtım, belirli bir çıktıyı ölçü almak suretiyle yapılır. Burada şu dağıtım ölçütleri kullanılır:

• Yatak Sayısı
• Yatan Hasta Sayısı
• Poliklinik Hasta Sayısı
• Hasta Günü Sayısı
• Ameliyat Sayısı