19. yüzyıl sanatı için önceki yüzyıllarda olduğu gibi bir dönem tanımlaması yapılamaz. Bu yüzyılda dönem üslupları yerini, etki tepki ilişkisi içinde sürekli değişen akımlara bırakmıştır. Hiçbir ulusal ya da kronolojik sınırın olmadığı bu akımlar kısa aralıklarla ya da aynı anda ortaya çıkmışlardır.

19. yüzyıl başındaki en önemli siyasal olay Fransa’da Napolyon Bonaparte’ın Avrupa’yı tek bir kültür altında birleştirerek bölgesel sınırları değiştirmesidir. Bu durum, yönetim ve yasa sistemlerinin değişmesine neden olmuş, yeni bir ulusçuluk ve kültürel kimlik kavramını ortaya çıkarmıştır.

Arts and Crafts hareketi, sanatlar ve el sanatları anlamına gelmektedir. 19. yüzyılın sonunda Endüstri Devrimi’nin sanatsal karmaşasına karşı İngiltere’de ortaya çıkmış bir sanat akımıdır. Bu hareketin önderi William Morris, çağının ucuz ve kötü seri üretim mallarının niteliksizliğini vurgulayarak, geçmişin el sanatlarına dönmeyi ve sanat ile endüstriyi birleştirmeyi amaçlamıştır.
Art Nouveau (Yeni Sanat/1900 Sanatı ), zarif dekoratif süslemelerin ön plana çıktığı, kıvrımların ve bitkisel desenlerin kullanıldığı bir sanat akımıdır.

Neoklasisizm

Yunan ve Roma Dönemi eserlerindeki estetik kuralları canlandırılarak, Avrupa sanatına yeniden hakim olmasını sağlamıştır. Neoklasisizm yazarlar ve kuramcılar tarafından yaratılan ve akademik bir dil olarak kabul gören ilk sanat üslubudur. Fransız Devrimi’nin güçlü taraftarı ressam Jacques-Louis David akımın en önemli temsilcisidir. Önemli eserleri arasında Horacelar’ın Yemini ve Marat’ın Ölümü sayılabilir. Büyük Odalık, Haussonville Kontesi ve Türk Hamamı gibi eserleriyle tanınan David’in öğrencisi Jean Auguste Dominique Ingres, Vincenzo Camuccini, Benjamin West, Felice Giani, heykeltraş Bertel Thorvaldsen ve Antonio Canova akımın diğer sanatçılarıdır.

Romantizm; Akademik çevrelerin desteklediği neoklasisizmin soğukkanlılığına karşı, bireysel coşkuyu ön plana çıkaran bu akımın başlıca özellikleri; akıldışıcılık, duygusallık, heyecan, içgüdü, öznellik, sezgi ve ifade özgürlüğü, yalnızlık, doğa ile insanın gerilimi ya da uyumu olarak özetlenebilir.Doğanın, resim sanatının asıl konusu olması Alexander Cozens’in manzara resimleriyle başlamış, Paul Sandby, John Crome, Thomas Girtin’in resimleriyle devam etmiştir. John Constable ve William Turner’ın yapıtlarındaysa noktasına ulaşmıştır. Fransız temsilcileri ise Theodore Gericault ve Eugene Delacroix'tir.

Romantik sanatçılardan Delacroix’ya göre sanatta bir tek doğru değil doğrular vardır. Akademik çizim biçimlerin hapishanesidir, renk çizimden daha önemlidir ve kompozisyondaki devinim ve duygu yoğunluğu için çizimden vazgeçilebilir. Dante, Shakespeare ve Lord Byron gibi romantik yazarlardan etkilenen sanatçı, resimlerinde
edebi konuların yanı sıra tarihî ve güncel olaylarla Batı dışındaki toplumların yaşam biçimi ve inançlarını da işlemiştir.

1798’de Napoleon’un Mısır Seferi’yle başlayan ve 1914’te I Dünya Savaşı’yla son bulan oryantalist resim akımı, aslında belirli bir okul oluşturmaz. Bu resimler birbirlerine üslup yönünden çok, tematik bakımından bağlıdır. Oryantalist ressamlar harem, Doğu’nun kadınları ve yaşantısı gibi Batı toplumu için ilgi uyandıran konuları işlemişlerdir. Bu akımın en önde gelen sanatçıları arasında John Frederick Lewis, Jean Leon Gerome, Thomas Allom, Fausto Zonaro, Türkiye’den Osman Hamdi Bey sayılabilir.

Barbizon Okulu: Bu grubun sanatçıları konularını yakınlarındaki Fontainebleau Ormanı ve çevresinden almış ve doğada açık havada çalışma geleneğini başlatmışlardır. Böylece taslak ile bitmiş tablo ayırımını kaldırmak, gözlemlere bağlı kalmak, atmosfer ve ışık etkilerine önem vermek suretiyle boyayı daha özgürce kullandıkları eserler gerçekleştirmişlerdir. Doğaya hayran ve tutkun bu gözlemci sanatçılar realizme ve sonrasında empresyonizme yönelmişlerdir.

Klasik ve romantik akımlardan farklı olarak realizm şimdiki anı yüceltmiş, gerçek dünyanın dikkatli bir gözlemle, doğru, nesnel ve tarafsız betimlenmesini amaçlamıştır. Bu akımla edebi ve dinsel konuların yerini iş ve işçilik temaları almıştır. Realizmin önde gelen sanatçıları Gustave Courbet, Constantin Meunier, Wilhelm Leibl, Honore Daumier ve Jean François Millet’dir.

Courbet’nin 1850 yılında yaptığı Taş Kırıcıları realizmin kurallarının görüldüğü ilk örnektir. Sanatçı, Ornans’da Cenaze, Günaydın Bay Courbet gibi tablolarında da aynı tarzını devam ettirerek bir nevi realist manifestoyu ilan etmiştir. 

Dante Gabriel Rossetti, John Everett Millais ve Holman Hunt tarafından başlatılmıştır. Yüksek Rönesans Dönemi’nin önde gelen ismi Rafael’den ve diğer geç Rönesans Dönemi ressamlarından etkilenen sanatçılar, yaşadıkları zamanın egemen sanat anlayışına, bayat ve katı olarak nitelendirdikleri akademi geleneğine karşı çıkmışlardır

Goya 1808’de Napolyon’un ordularının İspanya’ya girmesinin ardından buradaki Fransız vahşetini yansıtan bir dizi resim yapmıştır. Bunların en iyi bilineni Madrid’deki ayaklanmanın ardından Fransızlar tarafından kurşuna dizilen bir grup insanın betimlendiği Üç Mayıs 1808 adlı tablodur.

Grubun amacı; ciddi, önemli, anlamlı konuları betimlemek ve doğadan ya da yaşamdan aldıkları konuları tüm gerçekçiliğiyle vermek olmuştur. Başlangıçta konularını tarih ve dinî konulardan seçen sanatçılar, doğayı inceleyerek doğal gerçekçiliği, güzel olanı yakalamak istemişlerdir. Ön-Rafaellocu ressamların en etkileyici özelliklerinden biri tablolarındaki aydınlıktır. Bu aydınlığa ulaşmak için önce tuvallerini beyaz, ıslak boyayla kaplıyor, ardından boya kurumadan resmi yapmaya başlayarak daha önceleri pek görülmeyen bir aydınlık elde ediyorlardı.

Empresyonist sanatçıların amacı her türlü ön yargıyı bir yana bırakarak doğayı gözlemlemek ve nesnelerin güneş ışığı ile birlikte değişen anlarını ışık ve renk kullanarak yakalamaktır. Fotoğraf ve ışık üzerine yapılan keşiflerden de etkilenen sanatçılar anı yakalamak için fırçalarını çok hızlı kullanmak, ayrıntılarda boğulmak yerine görünümün bütünüyle ilgilenmişlerdir.1874-1886 yılları arasında yedi sergi açan empresyonistler arasında Auguste Renoir, Camille Pisarro, Alfred Sisley, Edgar Degas, Berthe Morisot ve Paul Cézanne yer almıştır. Empresyonistlerden genel olarak farklı bir anlayışa sahip olmakla beraber onlara öncülük etmiş olan Edouard Manet’nin Kırda Öğle Yemeği adlı resmi söz konusu serginin en çarpıcı eseridir. 

Ressam Georges Seurat, empresyonizm ve renk üzerine yapılmış bilimsel çalışmaların etkisiyle divizyonizm, noktacılık ya da puantizm denilen bir teknik geliştirmiştir. Paul Signac, Camille Pisarro, Henry Edmund Cross bu teknikte çalışmış diğer sanatçılardır.

Cézanne: Kuramcı yönüyle öne çıkan Cézanne, resimde aradığı özelliklere yalnız zihinsel yöntemlerle değil aynı zamanda doğaya bakarak ulaşılacağına inanmıştır. Sanatı, saf biçimlerle, doğadaki nesnelerin bize görünen biçimleri arasında bir denge olarak tanımlamıştır. Ona göre doğa taklit edilemez ancak doğadaki imgeler biçimsel bir kuramdan geçirilerek soyut bir düzenlemeye dönüştürülür.
Gaugin: Sadece gözlemlediklerini yapan empresyonistleri, düşünceyi resimden uzaklaştırmakla eleştirmiştir. Gauguin’e göre sanatçı izlenimlerinin bir sentezini yapmalı ve doğayı kopyalamak yerine resimde dekoratif ögelere de yer açmalıdır.

Sembolizm olarak ortaya çıkan anlayışı benimseyen sanatçılara göre gerçek sadece fiziksel olanla sınırlı değildir, düşünceyi de içermektedir. Hugo Simberg William Blake, Gustave Dore, Philipp Otto Runge ve Pre-Raphaelist sanatçılar sembolizmin öncüleri arasında yer alırlar. Gustave Klimt, Odilon Redon ve Giovanni Segantini akımın önde gelen diğer temsilcilerindendirler. Sembolist sanatçıların sözcüsü Gustave Moreau, sembolizmin ana kuralını ‘sanatta sadece irade ile bir şey yaratılmaz, güzellik ancak bilinçaltına teslim olmak ve düşüncenin üstünlüğüyle yaratılabilir’ şeklinde özetlemiştir.

1900’lerin başında Henry Matisse öncülüğünde Fransa’da geliştirilen bu akımın temsilcileri arasında Andre Derain, Maurice de Vlaminck, Henry Charles Manguin, Georges Rouault, Marquete ve Dufy sayılabilir. Tuval üzerine doğrudan sürdükleri doğal olmayan renkleri, bozuk perspektifleri ve kaba teknikleriyle izleyenleri şaşırtmışlardır. Kalın dış çizgilerin belirlediği figürleri, kaba fırça vuruşları, parlak, canlı ve karşıt renkleri kullanarak geniş alanlar hâlinde boyamışlardır. 

Norveçli Ressam Edward Munch’a aittir. Dışavurumculuk veya anlatımcılık olarak da adlandırılan ekspresyonizm akımı altında ele alınır.

Alman dışavurumculuğu iki farklı grup olarak belirir: Birincisi 1905 yılında Dresden’de kurulan Die Brücke (Köprü) grubudur.  İkinci grup, Münih’te kurulmuş olan Der Blaue Reiter (Mavi Süvari)’dır.

Die Brück: Topluluğa daha sonra Emile Nolde, Max Pechstein ve Otto Mueller de katılmıştır. 1913 yılında dağılan grup, 1906 yılında yayımlanan programında sanat alanındaki tüm ilericileri güçlerini birleştirmeye ve ortaya yenilikçi bir sanat koymaya çağırmıştır.

Der Blaue Reiter: Grubun bu adı seçmesi, Kandinsky ve Franz Marc’ın atları ve mavi rengi sevmelerinden dolayıdır. 1911-1914 yılları arasında faaliyet gösteren grubunun sanatçıları soyut bir anlatımı tercih etmiş, doğayı parlak, çok renkli, simetrik kompozisyonlar, dinlendirici renkler ve şekiller ile göstermek istemişlerdir.

Modern kelimesi, Latince hemen şimdi anlamına gelen modo kelimesinden türetilen modernus’tan gelmektedir. Avrupa’da felsefe, edebiyat, tiyatro, müzik, mimari, sanat, bilim, kültür gibi birçok alanda ortaya çıkan modernizm, teknolojinin gelişimi ve endüstrileşme süreciyle ilişkilidir.
Postmodernizm: Edebiyat, mimarlık, müzik, moda, doğa bilimleri, felsefe, sanat açısından çok yönlü bir kavram ya da söylemi içerir. Modernizme karşı bir tutum ya da modernizmin aşılması olarak da tanımlanmaktadır.

Kübizm akımının en önemli temsilcisi olan İspanyol Ressam Pablo Picasso'nun İspanya’da daha sonra Paris’te sürdürdüğü çalışmaları üç döneme ayrılarak incelenmiştir. Mavi Dönem olarak adlandırılan hüznün ve mavi rengin hakim olduğu 1901-1904 arasındaki birinci döneminde; daha çok göçebeler, körler, sakatlar, sokak kadınları, serseriler, dilenciler gibi büyük kentlerde zor yaşam koşullarında çalışan sıradan insanları resmetmiştir. Pembe, gri ve açık kahverengi renkleri ağırlıklı olarak kullandığı 1904-1906 yılları arasındaki -anneler ve çocuklar, palyaçolar, akrobatlar, ip canbazları gibi sirk insanlarını konu edindiği- ikinci dönemi Pembe Dönem olarak tanımlanmıştır. Zenci dönem olarak adlandırılan 1907-1914 yılları arasındaki üçüncü döneminde ilkel sanattan ve Afrika heykellerinden esinlenerek yaptığı heykelimsi figürlü eserlerle kübizmin öncü eserlerini gerçekleştirmiştir. 1907 yılında yaptığı Les Demoiselles d’Avignon / Avignonlu Kadınlar adlı tablosu kübist sanat anlayışının ilk örneği, modern resmin başlangıcı sayılan eseridir.

Kolaj tekniğiyle eserler yapan ve ölüdoğa ustası olarak anılır.

Kolaj: Gazete ve dergi parçaları, fotoğraf, cam gibi değişik malzemelerin bir tuval üzerinde birleştirilmesiyle yapılan tekniktir.
Ölüdoğa: Bitkiler, meyvalar, eşyalar gibi doğal ya da günlük yaşamın içinden cansız, hareketsiz nesneleri konu alan resimler. Natürmort da denir.

Bu akımın oluşmasında İtalya’da, diğer Avrupa ülkelerine göre daha geç başlayan endüstrileşme hareketleri ve buna bağlı olarak kent yaşamında meydana gelen değişimler etkili olmuştur. Yeni kent hayatının canlılığına, endüstrinin getirdiği dinamizme ve teknolojiye hayranlık duyan fütüristler hızlı gelişip değişen ve makineleşen dünyadan etkilenmişlerdir.

Mobilya, heykel, mimarlık, resim, grafik gibi birçok alanda yazıların yayımlandığı bu dergi çevresinde ressamlar, heykeltıraşlar, tasarımcılar ve mimarlar görüşlerini karşılıklı tartışmalarla değerlendirerek ortak bir anlayışın oluşmasına yol açmışlardır. Felsefeci Josephus Schoenmaekers’ın doğanın bütününün çizgilerin geometrik kesişmelerinden ifade edilmesi düşüncesinden ve Amerikalı mimar Frank Lloyd Wright’ın görüşlerinden etkilenen De Stijl grubundakilerin sanat hareketi yeni plastisizm ya da neo-plastisizm olarak da tanımlanmıştır. Hareketin önde gelen temsilcileri arasında Doesburg ile Piet Mondrian’ın yanı sıra ressam Bart van der Leck, mobilya tasarımcısı ve mimar Gerrit Rietveld da yer almıştır. 

Dada: Fransızca ‘tahta at’ anlamına gelmektedir. Dadaizm akımı ismini rastgele açılan bir sözlükte denk gelen dada kelimesinden almıştır. I. Dünya Savaşı’nın anlamsızlığı ve getirdiği karamsarlıkla beraber siyasi, toplumsal, ekonomik koşulların zorluğu, sıkıntılar, bunalımlar ortamında doğan bu akımda; yıkıma, felakete yol açan devletlere ve toplumlara karşı duyulan hisler ve acılar eserlerde alaycı bir tutumla ele alınmıştır. Bu akımın sanatçıları, savaşa karşı dururken yıkıcı bir tutum benimsemiş, her şeyin anlamsızlığı, gereksizliğini vurgulamak istemişlerdir.New York’ta da Marcel Duchamp öncülüğünde gelişen akım, Francis Picabia ve Man Ray gibi sanatçılarla Fransa’da; Kurt Schwitters, Max Ernst, Richard Huelsenbeck gibi temsilcilerle dadamax adıyla Almanya’da geliştirilmiştir. 

Metafizik resimde, gelecekçilik akımının dinamizmi öne çıkaran anlayışına bir tepki vardır. Konularını us dışı ve düşsel olandan almış, çevrede kenarda köşede kalmış, birbiriyle bağlantısı olmayan nesnelere (yüzü olmayan kuklamsı figürler, mankenler gibi...) yeni anlamlar verip, yalın fakat gizemli bir ikonografiyle sunmuşlardır.

Sanatta yaratıcılığın, özgürlüğün ve bilinçaltı düşüncelerin önemsendiği sürrealizmde Sigmund Freud’un psikanaliz (ruh çözümü) kuramından yararlanılmıştır. İlkel sanata, gizemli şeylere ilgi duyan sanatçılar, nesneleri gözün gördüğü hâliyle değil, bilinçaltında, rüyalarda, us dışı yansıtmayı amaçlamışlardır. Salvadore Dali, René Magritte sanatçıları arasındadır.

Savaş ortamındaki mutsuzluk, kaygılar, bunalımlar, resme aktarılmıştır. Duygusal değerlerin ön planda tutulduğu eserlerde, yaratım süreci ve sanatçının bu süreçteki düşünceleri önemsenmiştir. Savaşın neden olduğu felaketlerden dolayı hem edebiyatçılar hem de sanatçılar akılcılık yerine sürrealistler gibi bilinçaltı ve düşsel dünyaya yönelmişlerdir. Savaşının yarattığı yıkım ortamından kaçan Max Ernst, Salvador Dali, Piet Mondrian, Marc Chagall, Naum Gabo, Amédée Ozenfant gibi dadaist, sürrealist sanatçılar yeni sanat merkezi hâline gelen New York’a gitmiş, oradaki Jackson Pollock, Mark Rothko, Grace Hartigan gibi çağdaş Amerikalı sanatçılarla beraber ortak bir anlayış oluşturmuşlardır. 

Kinetik Sanat

Kinetik sanat içinde değerlendirilen optik/ op sanatta ise optik oynamalarla gözde yanılsamalar yaratılıp izleyenin yer değiştirmesiyle biçim değiştiren eserler gerçekleştirilmiştir. Op sanatçılar temel geometrik düzenlemeleri ve renkleri temel alarak bu dinamizmi sağlamaya çalışmışlardır.

Başta konstrüktivizm olmak üzere pürizm, de stijl, op sanat gibi akımların görsel ve biçimsel özelliklerinden etkilenerek 1960’lı yılların başında ABD’de minimalizm (azcılık) akımı ortaya çıkmıştır.

Roy Lichtenstein. Pop sanat.

Foto-gerçekçilik

Joseph Kosuth, sanat yapıtının düşüncenin iletilmesinde kullanılan bir araç olduğunu vurgulamış, nesnenin ortadan kalkmasıyla izleyenlerin asıl düşünceye, yani saf ve gerçek sanat yapıtına ulaşmış olacağını, bunun da dilin kullanılmasıyla sağlanabileceğini söylemiştir. Eserlerin satılmasının, yani ticari ürün olarak kullanılmasının karşısında olmuştur. 1965 yılında yaptığı Bir ve Üç Sandalye adlı yapıtında bir sandalyeyi, sandalyenin fotoğrafını ve sandalye tanımının yer aldığı sözlükten alınmış bir yazıyı yan yana koyarak sanat yapıtının gerçekte düşüncenin iletilmesinde kullanılan bir araç olduğunu vurgulamıştır

Ölü Bir Tavşana Resimleri Nasıl Açıklarsınız? (1965), adlı performansında Joseph Beuys kendi kafasına bal, altın yaldızlı pudra ve yağ sürüp, içi doldurulmuş bir kır tavşanını kucağına alarak ona duvardaki modern resimleri, modern sanatı fısıldamıştır. Üç saat süren eyleminde her şeyin geçiciliğine, değişim içinde olduğuna dikkat çekmiştir

Kökeni dadaizme kadar uzanan ve arte povera ismiyle tanınan yoksul sanat hareketinin ilk uygulamaları sanat eleştirmeni Germano Celant’ın öncülüğünde 1967-68 yıllarında İtalya’da düzenlenen Mario Merz, Giovanni Anselmo, Jannis Kounellis, Michelangelo Pistoletto, Gilberto Zoria gibi sanatçıların oluşturduğu bir grubun sergileriyle başlamıştır. Daha sonra Avrupa’ya da yayılan bu eğilim 1980’lerde bienaller ve uluslararası sergilerle yaygınlaşmıştır.

Yeryüzü sanatı

Video sanatı: Televizyon ve videonun keşfedilmesinin ardından, sanat alanında yeni teknolojiler malzeme olarak kullanılmaya başlamış ve 1960’lardan itibaren video sanatı ortaya çıkmıştır. Nam June Paik ve Wolf Vostell bu sanatın yayılmasında öncü olmuşlardır.
Video oyun sanatı: Bilgisayar sanatı kapsamında biçimlendirilmiş video oyunlarını içeren, görsel, işitsel duyulara hitap eden formları olan, gittikçe çeşitlenen bir sanattır. Oyunlarda sanatsal yapılandırma, animasyonlar, izleyici-sanatçı-oyun arasındaki oluşumlar söz konusudur.

Genellikle duvarlara ve ortak yaşam alanları içindeki her türlü zemine uygulanabilen, çoğu sprey boyalarla yapılmış çeşitli resimler, yazılar ve semboller içeren görsel uygulamalardır.

İnstallation ya da yerleştirme, açık ya da kapalı bir mekân içinde yaratılan, sanatçı-izleyici katılımlı bir sanatsal üretim biçimidir. Son otuz yıl içinde yayılmış ve birçok sanat akımı kapsamında uygulanmıştır. Günümüzde dijital sanatlar kapsamında da kullanılmaktadır.

Superflat: Postmodern bir sanat hareketi ve 2011 yılında Takashi Murakami’nin küratörlüğünü yaptığı sergilerin ismidir.
Superstroke: Afrikan modernizmini yansıtan soyutlamaları kapsamaktadır.
Stuckism: 1999’da Billy Childish ve Charles Thomson tarafından ortaya konulan, birçok ülkeye yayılan sanat hareketidir.