Yönetim, temelde insan davranışlarının yönlendirilmesidir. Yönetim; hedeflerin belirlenmesi, hedeflere götürücü kararların alınması, kararların uygulanması, düzeltilip geliştirilmesidir.

Uygulandığı alanın adı, yönetimin alanını da gösterir. Kamu yönetimi, sağlık yönetimi, işletme yönetimi gibi. Eğitimle ilgili kaynakların kullanımı da eğitim yönetimi bütününü oluşturur. Bu bütün, bizim ülkemizde merkez ve taşra yönetimi şeklinde düzenlenmiştir.

Ülkemizde eğitim yönetimi merkez ve taşra yönetimi şeklinde düzenlenmiştir. Merkez yönetimi, Milli Eğitim Bakanlığı ve bağlı merkezî örgütlerin yönetimidir. İl ve ilçe eğitim örgütlerinin yönetimi, merkez örgütünün il ve ilçelerdeki birimlerinin (taşra) yönetimidir. Kısaca, Eğitim yönetimi, merkez, il, ilçe, okul yönetimi olarak basamaklandırılabilir. Bu basamakların öğrenciye en yakın ucunda Sınıf Yönetimi bulunur.

Okul, eğitsel çabaların ürüne en yakın gerçekleştiği merkezdir. Okulun tipik bir özelliği, çevresinin eğitim merkezi oluşudur. Okul, yalnızca kendisine gelen öğrencilerin değil, çevrenin de eğitiminden sorumludur.

Milli Eğitim Bakanlığı merkez örgütü dışında kalan, il-ilçe eğitim yönetimlerinin en dönümcül ögesi, okul yönetimidir. Çünkü okul, eğitsel çabaların ürüne en yakın gerçekleştiği merkezdir. Okulun tipik bir özelliği, çevresinin eğitim merkezi oluşudur. Okul, yalnızca kendisine gelen öğrencilerin değil, çevrenin de eğitiminden sorumludur. Bu gerçek, okul yönetimi alanını, okul sınırlarının çok dışına taşır, okulu çevredeki diğer kurumlarla işbirliği ve eşgüdümle çalışmak durumunda bırakır.

Sınıf; eğitim amacıyla, hazırbulunuşluk düzeyi benzeyen insanların bir arada bulunduğu mekân, insan ve kaynaklardan oluşan bütündür.

Sınıf yönetimi; mekânın, öğrencilerin ve kaynakların yönetimidir. Uygun öğrenme çevresi hazırlama, bu çevredeki olanak ve ortamı, kuralları, öğrenme düzenini, süreçlerini oluşturma ve kullanma, sınıf yönetimi olarak adlandırılır.

Etkili bir sınıf yönetimi, sınıftaki insan ve diğer kaynakların, sınıf yaşamının bir orkestra gibi yönetilmesidir. Öğretmenin rolü, orkestranın demokratik ve yaratıcılığı destekleyen bir şefi olması, zamanla bu şefliği öğrencilerle paylaşmasıdır. Zaten bir orkestrada müzik sesini şef değil, orkestranın elemanları çıkarır. Sınıfta da üretim, eylem, ürün, öğrenci çabaları sonucu olmalıdır. Bu durumda sınıf yönetimi, öğretmenin sınıfı yönetmesi değil, öğretmen kılavuzluğunda, sınıfın içindekilerce yönetimi biçimindedir.

Sınıf yönetimi alanı içinde; eğitsel hazırlıkların yönetilmesi, eğitim sürecinin yönetilmesi, zaman yönetimi, sınıfın ilişki düzeninin yönetimi ve sınıftaki davranış düzeninin yönetimi yer alır.

Eğitsel hazırlıkların yönetilmesi fiziksel düzenlemeler ve plan-program hazırlıkları olarak iki grupta toplanabilir. Okulun eğitim için ayıracağı alanların fiziksel uygunluğunun sağlanması için yapılacak çalışmalar, fiziksel düzenlemelerdir. Sınıfın yerinin insan sağlığına uygunluğu, mekân genişliğinin öğrenci sayısına uygunluğu, oturma yerleri dışında, mekânın diğer eğitsel etkinlikler için yeterliği, eğitsel araçların hazırlanması, ısı - ışık - gürültüsüzlük - renk - temizlik - estetik gereklerinin sağlanması, yerleşim ve işleyiş düzeni, bu tür düzenlemelerdendir.  Plan-program hazırlıkları ise; eğitsel amaçların çözümlenmesiyle ulaşılan hedefler esas alınarak, bu hedeflere götürücü bir planın yapılması, günlük plan (ders planı) olarak ayrıntılı bir biçimde programa dönüştürülmesi işlerinin yönetimidir.

Zaman yönetimi eğitsel etkinliklere ayrılan zamanı çoğaltmak ve en uygun dağılımını yapmak amacıyla gerçekleştirilen bir sınıf yönetimi alanıdır. Öğrenci devamının artırılması, okuldan ayrılmaların azaltılması, eğitsel hedeflere, onlar için ayrılan en kısa zamanda ulaşılmasının sağlanması da zaman yönetiminin hedefleri arasındadır.

Sınıfın ilişki düzeninin yönetimi, sınıf yönetimi alanlarından bir başkasıdır. Eğitim sürecindeki kuralların belirlenmesi, öğrenci-öğretmen, öğrenci-öğrenci ilişkilerinin amaçlara gidişi kolaylaştırıcı hâle getirilmesi, güç ilişkisi yerine adalet ve anlayış ilişkisinin kurulması, bu alanın amaçlarındandır.

Sınıf yönetiminin alanlarından biri de sınıftaki davranış düzeninin yönetimidir. Sınıfın, istenen davranışların kolayca sergilenebileceği hâle getirilmesi, sınıf ikliminin olumlu hâle getirilmesi, sorunların, istenmeyen davranışların önlenmesi, değiştirilmesi etkinlikleri, bu yönetim alanı içinde yer alır. Bu alanın hedefi, eğitim sürecindeki davranışlarla, istendik davranışların bütünleşmesinin sağlanmasıdır.

Model, uygulamayı şekle, düzene bağlar, yöntem seçmeyi kolaylaştırır, eylemin sonuçlarını önceden görmeyi, işlem süreçlerinde nelerle karşılaşacağını bilmeyi sağlar. Sınıf yönetimi uygulamalarında da bu yararların görülebilmesi için uygulamaya, amaçlara, duruma göre değişik modellerden yararlanmak gerekir. Model kullanımı, bir modelin belli bir durum için izlenmesi şeklinde olabileceği gibi, durumun değişik aşamaları için farklı modellerden yararlanma şeklinde de olabilir.

Tepkisel model, sınıf yönetiminin en eski olduğu kadar, tepki gerektiğinde kullanılması en yararlı olan, vazgeçilemez modellerinden biridir. Adından da anlaşılabileceği gibi, bu model, bir durum, oluşum ya da davranışa karşı hedefler belirlenerek tepki gösterilmesini içerir. İstenen duruma dönüşü sağlamak için, genellikle ödül veya ceza türü yaptırımları içerir şekilde kullanılmaktadır. Cezanın karşı tepkisinin olumsuzluklarından kaçınabilmek için modelin, ceza yerine, hedeflenen yeni duruma götürücü, yeni düzenlemeleri içermesi önerilir. İstenmeyen bir duruma tepki olan bu modeldeki etkinlikler, duygusal olmamalı, tepki, istenen sonuca götürücü şekilde düzenlenmelidir.

Önlemsel model, tepkiye ve ona neden olan istenmeyen duruma yol açmamak için, istenen durumdan sapmamanın önlemlerini almayı içerir. Eğitim sürecindeki düzenlemeler, önceden planlanarak, olasılıklar gözetilip önlemleri alınarak yapılmalıdır. Bu plan, program ve kurallar dizini özenle kullanıldığında, çoğu kez tepkisel modele, onun getireceği ek zaman ve kaynak yüklerine gerek kalmayacaktır.

Öğrencilerin fiziksel, deneyimsel, duygusal gelişim özelliklerinin gözetildiği, eğitsel etkinliklerin bunlara göre planlanıp gerçekleştirildiği model, gelişimsel modeldir. Öğrenci gelişiminin çeşitli aşamalarında gözlemlenebilecek olan kişisel özelliklerin gözetilerek eğitsel yaşamın düzenlenmesi, öğrenci direncinin yerine yardım ve isteğini koyacağından, çok sık kullanılması önerilen bir modeldir. Modelin kullanımı, öğretmenin öğrenci gelişim süreçlerini ve özelliklerini bilmesine olduğu kadar, öğrencilerin her birini tanımasına da bağlıdır.

Bütünsel model, önlemsel ve gelişimsel modelin özelliklerine öncelik vermeyi ve gerektiğinde tepkisel modeli kullanmayı da içerir. Özellikle, karmaşık-kapsamlı durumlarda, diğer modellerden birinin yetersiz olacağı düşünüldüğünde ve bir modelin olumlu yanlarından yararlanıp, olumsuz yanlarını diğer modellerin olumlu yanlarıyla ortadan kaldırmak amacıyla kullanılması önerilir.

Sınıf yönetimi, yalnızca öğrenci davranışının oluşturulmasına değil, öğrencinin davranışları anlama ve yönlendirme yolları geliştirmesine de hizmet etmelidir. Davranış oluşturmada, bazı davranışların ezberlenip sergilenmesi değil, nedenlerin ve sonuçların düşünüldüğü bilinçli bir davranış oluşumu hedeflenmelidir. Bundan yola çıkarak, kendi bilinçli davranışı ile başkalarının davranışlarına yönelme, davranışlarının başkaları üzerindeki etkilerini kestirebilme, bunları başkalarına da yararlı hâle getirerek toplumun bilinçli bir üyesi olma esas alınmalıdır. Davranışlarının bilincinde olmayan, neyi, ne zaman, nerede, nasıl yapması veya yapmaması gerektiğini bilip uygulamayan, böyle yaptığında veya yapmadığında hangi olumlu ya da olumsuz sonuçlarla karşılaşacağını düşünüp uygun davranamayan birey “bir toplumun üyesi” olamaz.

Sınıf yönetimi, eğitim etkinliklerinin sürekliliğini ve kalitesini artırmaya yönelik bir eğitimin aracı olmalıdır. İyi bir sınıf yönetimi, öğrenci başarısının artmasına hizmet eder. Sınıf yönetimi, başarının ana değişkenlerinden olan ortamı düzenleyerek, öğrenciyi güdüleyerek, öğretim sürecini geliştirerek ve istenmeyen davranışları azaltarak öğrenci başarısı üzerinde olumlu etkiler sağlar.

Sınıf yönetimi; öğrencilerin, ortamın, programın, ders araçlarının, diğer derslerin, aile, çevre ve okulun özelliklerinin bileşimli ve etkileşimli olarak gözetilmesini, bunlardan yararlanılmasını gerektiren zor bir iştir. Çünkü sınıf yönetiminin bu parçaları ve onların alt parçaları arasında sürekli etkileşim, sürekli bir değişim vardır. Bu kararsız ortamda öğrencileri hedeflere ulaştırabilmek için öğretmenin çok dikkatli, hazırlıklı, önlem alıcı, kestirici, duyarlı olması gerekir. Öğretmen, sınıftaki öğrencileri bir bütün olarak görmemeli, herkesin bireysel farklılıklarıyla ayrı bir dünyası olduğunu bilip, buna ulaşarak öğrencileri başarıya götürmelidir. Sınıf yönetimi uygulamaları, öğrencilerin gelişim evrelerine göre de değişir.

Sınıf yönetimi etkinlikleri, öğrenciler için bir “sosyalleşme süreci” alıştırmaları ve uygulamaları olarak hizmet etmelidir. Eğitimde öncelikli amaç, bireyde istendik yönde davranış değişikliği oluşturarak onu toplumsal yaşama hazırlamaktır.

Etkili bir sınıf yönetiminin dönümcül (kritik) ögesi öğretmendir, çünkü sınıf orkestrasının şefi odur. Öğretmen, diğer ögelerin belirleyicisi, bütünleştiricisidir. İyi bir sınıf yönetimi için, iyi öğretmenler yetiştirmeli, öğretmenlerin mesleğe karşı olumlu tutumlara sahip olmaları ve kendilerini mesleklerine adamaları sağlanmalıdır.

Evet. Sınıftaki öğrencilerin özellikleri, hazırbulunuşluk düzeyleri, istek ve beklentileri sınıf yönetimini etkiler.