Kitle iletişim araçları, geniş ve heterojen durumdaki insan topluluklarına ulaşabildiği, kendine has nitelikleriyle ve gündem belirleme gücüyle kişileri etkileyip onlara hissettirmeden yönlendirebildiği için, politik aktörler tarafından kendi ideolojilerini yayıp halka benimsetilmesi çalışmalarında daima kontrol altında tutulmaya ve yararlanılmaya çalışılmıştır.

İletişim araçlarının etkileri üzerine yapılan araştırmaların ilham kaynağı, çoğunlukla politik liderlerin ikna ve propagandada bu araçları kullanarak kitleleri denetim altına alma ve yönlendirme çabaları olmuştur.

Siyasal iletişimde kullanılan araçlar; radyo, gazete, dergi, broşür, kitapçık, film, videokaset, televizyon ve internet teknolojisi olarak sıralanabilir.

Kitle iletişim araçlarının etkileri üzerine yapılan araştırmalar genel olarak üç döneme ayrılmaktadır. Bunlardan ilki Birinci Dünya Savaşını kapsayan ve iletişim araçlarının propaganda tekniklerinin uygulanması konusunda yoğunluk kazandığı 1900 – 1940’lı yıllar arasıdır. İkinci dönem kitle iletişim araçlarının kitlelerin ikna edilmesi konusunda sahip olduğu güç ve etki rolünün incelendiği dönem olan 1940 – 1960 arası dönemdir. Üçüncü dönem ise yeni iletişim teknolojilerinin gelişmeye başladığı, iletişim araçlarının gündem belirleme ve kamuoyunu yönlendirme konularında sahip olduğu gücün kabul edildiği 1960 sonrası süreci kapsamaktadır.

Bu dönem kitle iletişim araştırmalarının birinci dönemini kapsayan yılları oluşturmuştur.

Bu dönemde kitle iletişim araçlarının etkileri üzerine yapılan araştırmaların genellikle alıcı konumundaki kitleleri yalnızca mesajı alan ve değişiklik gösteren pasif bir konuma yerleştirdiği görülmektedir.

Dönemin önde gelen isimi H. Laswell’dir.

Aslında bir siyaset bilimci olan Laswell, bu alanda uyguladığı araştırmasını iletişim alanına yerleştirmiş ve çalışmasında iletişim eyleminin etkisi üzerine odaklanmıştır.

Kim, kime, hangi kanaldan, ne söyler soruları üzerine kurulu olan çalışmada, kim sorusu yani vericinin etkinliği ön plana alınırken, kime sorusunu içeren alıcılar ise mesajı sadece alan bir konuma yerleştirilmekte ve alıcının işlevselliği göz ardı edilmektedir.

Lasswell’in alıcı konumundaki kitleleri pasifize ettiği ve kitleleri yalnızca mesajı alan, etkiye açık, eleştiriden uzak ve propaganda ile yönlendirilen sürüler olarak nitelendirdiği çalışmasının bir uzantısıdır. Bu kurama göre kaynak tarafından gönderilen mesajlar, alıcı üzerinde tıpkı damardan vurulan bir iğne gibi anında ve direkt etki etmektedir. Bu kuramda kitle iletişim araçları iğneye, gönderilen mesajlar da ilaca benzetilmektedir ve yöneten burjuva sınıfının gönderdiği iletilerin yönetilen sürüler üzerindeki etkisi kaçınılmazdır.

İkinci etkiler dönemi olarak adlandırılan ve 2. Dünya Savaşını da içine alan 1940-1960 arası dönem ise iletişim araçlarının kitleler üzerindeki etkisi konusunda eleştirel yaklaşımların geliştirildiği bir dönem olarak nitelendirilebilmektedir.

Bu dönemde Lazarsfeld, Berelson ve Klapper tarafından yapılan çalışmalar ön plana çıkmaktadır ve bu araştırmacılar kitle iletişim araçlarının sanıldığı kadar etkili olmadığı görüşünü desteklemektedir.

Suskunluk sarmalı kuramı, bireylerin kitle iletişim araçları aracılığıyla toplumun genel tutum ve kanaatlerini öğrenmesi ve bunun üzerine kendi görüşü toplumun genel kanaatine aykırıysa, toplumdan dışlanmak korkusuyla bunu gizlemesi ve herkes gibi düşünüyormuş izlenimi yaratması anlayışına dayanmaktadır. 

İkinci etkiler döneminde seçmen davranışlarından hareketle yapılan çalışmalar ve ortaya konan model ve kuramlar, kitle iletişim araçları aracılığıyla gönderilen iletilerin alıcılar üzerinde sanıldığı gibi bir etki yaratmadığını ortaya koymaktadır ve alıcı olarak kitleler, ilk etkiler döneminde büründürüldüğü pasif konumdan çıkarılmaktadır. 

1970’li yıllardan sonra ilk etkiler dönemine geri dönülmesinin başlıca nedeni iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve bunun sonucunda ortaya çıkan ve Neil Postman’ın ‘öldüren eğlence’ olarak nitelendirdiği televizyon olgusu olabilir. Çünkü bu yeni iletişim aracı sayesinde kaynaktan gönderilen mesajlar, hem ses hem de görüntü ile kitleleri diğer iletişim araçlarının yapamadığı kadar en yüksek seviyede etkisi altına almayı başarabilmiştir.

Bunlardan ilki, seçim kampanyalarında ağırlığın artık partiden adaya doğru kaymasıdır. İkincisi, adayın ön plana çıkmasıyla birlikte, parti örgütlerinin, profesyonel uzmanların ve kampanya danışmanlarının konum ve işlevlerinin değişmeye başlamasıdır. Üçüncüsü, seçim stratejilerinin değişmeye başlamasıdır. Dördüncüsü ise kitle iletişim araçlarının ve özellikle de televizyonun, seçim kampanyalarında parti ve aday imajı oluşturmak için gitgide daha fazla ön plana çıkması, kişisel iletişim yöntemlerinin yerini kitlesel iletişim yöntemlerine bırakmasıdır.

Kitle iletişim araçlarının toplumsal, siyasal, ekonomik ve bilgilendirme (enformasyon) olmak üzere dört temel işlevi vardır

Gazete ve Dergiler

Diyalojik iletişim; karşılık, etkileşimlilik ve ilişkisel bir boyuta dayanan ve İletişim bilimciler Grunig ve Hant tarafından geliştirilerek sosyal medyaya atfedilmiş olan bir kavramdır.

Kurtuluş Mücadelesi yılları, 1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyetinin henüz taze bir devlet olması ve bu yeni devletin karşıt ittifakların tehlikelerinden korunması gerekliliği hızlı ve güvenilir haberleşme ihtiyacı meydana getirmiştir. Bu da radyonun Türkiye’de batı ile aynı anda gelişmesini sağlamıştır.

Bunun amacı radyo yayınlarının içerik ve yayın denetimlerini tamamen devlet kontrolüne geçirerek radyoyu bir propaganda aracı olarak kullanmak ve halkı nasyonal sosyalizme ikna etmektir.

1983 seçimlerinden sonra ANAP iktidarlığı döneminde, iktidar partisini yüceltmeye dayalı bir içerik ile hazırlanıp sunulan ‘İcraatın İçinden’, Türkiye’de tanıtıma dayalı pozitif bir siyasal reklam programı olarak yayınlanan ilk çalışmadır

• Televizyon, diğer içerikler gibi siyasal enformasyonları da görüntülü biçimde sunması sayesinde izleyicinin dikkatini kolay bir şekilde konuya çekebilmektedir.
• Televizyonun zaman ve mekân kavramlarını ortadan kaldırması sayesinde siyasal aktörler gazete, dergi ve radyo gibi diğer kitle iletişim araçlarına göre daha fazla bireye ulaşabilme imkânı elde etmiştir.
• Yine mekân sınırlılığını ortadan kaldırması bağlamında televizyon, seçmenleri yalnızca ulus sınırları içindeki siyasal iletişime değil, ulus ötesi küresel siyasete de dâhil edebilmektedir.
• Eskiden yalnızca belirli elit kesimlerin temsilleriyle gerçekleştirilen siyasal iletişim etkinliğine televizyon sayesinde herkes katılabilir hale gelmiştir.
• Televizyon çok hızlı yayın akışına sahip olan bir kitle iletişim aracıdır. Bu yüzden anlık iletileriyle hissettirmeden izleyicinin uzun vadedeki eğilimlerini ve oy verme davranışını yönlendirebilmektedir.

Retorik, kökeni Antik Yunan’a dayanan, akla ve mantığa uygun biçimde bireyleri veya toplulukları ikna etmek için yapılan güzel konuşma sanatıdır.

İnternetin siyasal iletişim aracı olarak kullanılmasının ilk örneği 1992 yılında ABD’de yapılan başkanlık seçimleridir. Bill Clinton seçim döneminde sitesinde açıklamalarına, biyografisine ve kampanyasına yönelik bilgilere yer vermiştir. Bu durum, anılan seçimin, ABD’deki bazı yorumcular tarafından ilk internet seçimleri olarak adlandırılmasına neden olmuştur.