Hükümdar.

Felsefe tarihinde Sokrates’ten önceki döneme Presokratik felsefe dönemi adı verilir. Presokratikler için doğada olduğu kadar toplumda da bir uyum ve düzen olması gerekliydi. Presokratik felsefenin asıl ilgisi doğa felsefesiydi. Bununla birlikte Eskiçağ’da presokratik düşünürler insan ve toplum sorunuyla da ilgilenmişlerdir. 

Eskiçağ’da para karşılığı ders veren kişilerdi. Sofistlik denilen akım da bilgi konusunda mutlak ya da nesnel hakikatlere ulaşmanın olanaksız olduğunu; böyle hakikatlerin olmadığını, olsa bile bunlara ulaşmanın insan kavrayışını aştığını ileri sürerek bir tür toplum, ahlak ve bilgi eleştirisine yönelmiş akımdır.

Sokrates.

Platon’un toplum ve devlet öğretisi onun idealar kuramı olarak bilinen kuramı üzerinde temellenir. Bu öğretiye göre varolanlar bilinmeleri bakımından ikiye ayrılırlar.

Arzular-istekler yanı, akıl yanı ve ikisi arasında dengeyi sağlayan irade denilen yan. Platon insan ruhunun bu üç yanından her birinin kendi işini görmesiyle insanın adil olacağı sonucuna, toplumu oluşturan bölümlerin her birinin kendi üzerine düşeni yapmasıyla da bir toplumun adil olabileceği görüşüne varır.

Platon’a göre toplum insanın doğal ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir araya gelerek oluşturduğu bir bütündür. Bu yüzden de toplum veya toplum düzeni anlamına gelen devlet de doğal bir varlıktır.

Platon’a göre en iyi yönetim biçimleri monarşi ya da aristokrasidir. Bozuk yönetim biçimleri ise timokrasi, oligarşi, demokrasi ve
tiranlıktır.

Bunun nedeni, adaletsizlik yapmadan toplumu yönetecek insan bulmak olanaksız olduğundan yasaların konmasını zorunlu görür. Buna göre devletler yasalar tarafından yönetilmelidir. Devleti yönetenler yasaya uygun olarak devleti yönetmelidirler.

Politika.

Aristoteles’in toplum ve devlet anlayışı da onun insan anlayışına bağlıdır. Aristoteles’e göre insan her şeyden önce bir “zoon politikon”dur, toplumsal bir varlıktır. Bu insanın olanaklarını ancak bir toplum ve devlette gerçekleştirebileceği anlamına gelir. Bu yüzden de insanın kendi olanaklarını gerçekleştirebilmesi açısından toplumsal düzenin ve devletin varlığı zorunludur. Devletin varlık nedeni de erdemli yurttaşlar yetiştirmek, insanları erdem bakımından geliştirmektir.

Aristoteles’e göre devlet siyasal bir birlikteliktir, siyasal bir bütündür. Bütün birliktelikler bir iyiyi amaç edindiği için her siyasal birliktelik ortak bir iyiyi amaç edinir ve bu ortak iyi de devlettir. Aristoteles’e göre devlet en yüksek iyidir
çünkü devlet herkesin iyi yaşaması ya da ortak mutluluğu için vardır. İnsan doğası gereği hep bir iyiye yöneldiğinden, siyasal düzen olarak devletin ortaya çıkışı da doğal bir zorunluluk olmaktadır.

Aristoteles’e göre devletin en son amacı yurttaşların iyiliğini ve mutluluğunu sağlamaktır.

Buna göre monarşi, aristokrasi ve politeia doğru yönetim biçimleri, tiranlık, oligarşi ve demokrasi bozuk yönetim biçimleridir.

Aristoteles’e göre devletin amacı bütün toplumun iyi olmasını sağlamaktır. Toplumun bütününün iyiliği de toplumu oluşturan bireylerin iyi olmasından geçer. Bunun yolu da yurttaşlara iyi bir eğitim vermektir. Dolayısıyla devlet, yurttaşlarını eğiterek tek tek iyi bireyler olmalarını sağlamak yoluyla toplumun bütününün iyiliğini amaçlar.

Tanrı Devleti Üzerine.

Augustinus’a göre de hukuk ve toplum düzeninin temelini adalet oluşturur. Ama bu adalet tanrısal bir adalettir. Başka bir deyişle
yasa koyucu olmadan hiçbir yasa olamaz ve bu yüzden de adalet sadece bir uzlaşım sorunu olarak rastlantısal bir şey olamaz, insanüstü bir kaynağı olmalıdır.

Augustinus

Augustinus’a göre yeryüzü devleti şeytanın krallığıdır. Tanrı devleti ise Hıristiyanlığın dogmalarına dayanan İsa’nın krallığıdır. Roma İmparatorluğu nasıl yıkıldıysa bütün yeryüzü devletleri de yıkılacaktır, çünkü hepsi de geçicidir. Sonunda Tanrı devleti kazanacaktır. Tanrı devletinin yeryüzündeki temsilcisi de Kilise’dir. Bu yüzden kötü bir yönetimin iyi bir yönetimi, yani yeryüzü devletinin Tanrı devletini örnek alması gerekir.

Aristoteles ideal anayasayı belirlemenin, seçilmeye en uygun yaşamın ne olduğuna bağlı olduğunu söyler. Bu yüzden en iyi yaşamın ne olduğu sorusu önemlidir. Eğer erdem tek insan için önemliyse tek tek insanların biraraya gelmesinden oluşmuş olan devlet için de önemlidir.