Aristotelesçi bir perspektiften hareketle yapılan siyaset tanımı, ortak yaşamın ortak iyiye göre düzenlenmesi olduğu biçimindeki tanımdır.

Machiavelli’in düşünceleri çerçevesinde yapılmış olan en geniş tanım, siyasetin iktidar mücadelesi olduğu biçimindeki tanımıdır.

Süreci dikkate alan bir perspektifle yapılmış olan siyasetin tanımı, toplumdaki değerlerin otorite yoluyla bölüştürülmesi olduğu biçimindeki tanımdır.

Siyaset sosyolojisi, siyaset-toplum ilişkisini konu olarak alır.

Bu nedenlerden biri, siyaseti anlamaya çalışırken politika kavramının etimolojisinin çıkış noktası olarak alınmasıdır. Diğer neden ise, modern dönemde devletin toplumsal yaşam üzerindeki etkisidir.

Politika kavramının etimolojik anlamını polis sözcüğünden alır. Etimolojik olarak polis; site, kent, yöre veya vatandaşların toplantısı anlamlarına gelir. Polis söcüğü ile yakın anlama sahip bir sözcük olan politeia ise; siyasal yapı, siyasal rejim, cumhuriyet ve vatandaşların hakkı anlamlarını içerir. Nihayetinde, politicos’un çoğulu olan politika; siyasal şeylere, vatandaşlık hakkına ilişkin şeylere, polis’in yapısını ve rejimini ilgilendiren şeylere gönderme yapar.

Weber’e göre, modern devletin ortak yaşam üzerindeki hâkimiyetinin sebebi, onun yönetim araçlarının yoğunlaştığı alan olmasından kaynaklanmaktadır.

• Modern devletin en temel özelliği, meşru olarak şiddet kullanma ya da fiziki zora başvurma tekelini elinde bulundurmasıdır.
• Modern devletin bir diğer özelliği ise, sınırları kesin bir biçimde belli olan belirli bir toprak parçası üzerinde kurmuş olduğu hâkimiyettir.
• Faaliyetlerini hukuk temelinde gerçekleştirmesi, modern devletin bir başka özelliğini oluşturur.
• Nihayetinde modern devlet, toplumsal yaşam üzerindeki hâkimiyetini hayata geçiren bürokrasisi yoluyla da, diğer siyasal organizasyonlardan ayrılır.

Bürokrasi, belirli amaçlar doğrultusunda eğitim alan, yetişen ve uzmanlaşan, belirli kurallarla iş başına gelen ve yine belirli kurallar doğrultusunda faaliyetlerini yürüten kamu görevlilerinden oluşur.

Weber, teknolojik gelişmeye bağlı olarak toplumsal yaşamın daha karmaşık hale geleceği ve bu karmaşıklığı düzenleme ihtiyacı ile birlikte bürokrasinin toplum üzerindeki etkisinin daha da artacağı kanaatindeydi.

Evans-Pritchard ve Fortes, iki toplum biçiminden bahseder: Bunlardan biri merkezi bir otoriteye, bir iktidar aygıtına ve hukuksal kurumlara sahip toplumlar, yani devletli toplumlar; diğeri ise belirli bir siyasal organizasyonun bulunmadığı toplumlar, yani devletsiz toplumlardır.

Toplum sözleşmesi düşüncesine göre, siyasal toplum ya da devlet, insanların özgürlüklerinin bir kısmını bir üçüncü şahsa devrettikleri bir anlaşma yoluyla bir araya gelmeleri ile birlikte ortaya çıkar.

Bu düşüncenin en önemli örneğini Hobbes’un siyaset felsefesinde bulunabilmektedir.

Abélès’in toplum sözleşmesi düşüncesine yönelik eleştirilerinde altını çizdiği şey, toplumun varlığının devletin varlığına bağlı olmadığı ve bununla bağlantılı olarak da, siyasal ilişkinin devletin öncesinde ya da devletin dışında da olabileceğidir.

Marx önemsemiş olduğu toplumsal ilişkiler içerisinde belirleyici olanın üretim ilişkileri olduğu yönündeki kabulü nedeniyle, siyaseti bütünüyle ekonomiye bağımlı bir değişken olarak ele alır.

Marx, toplumsal yaşamda belirleyici olan faktörün ekonomi olduğunu kabul eder.

Marx’a göre, toplumsal değişim sürekli devinim halinde olan üretim güçlerinin belirli bir gelişme düzeyine ulaşması ile vuku bulan çatışmalar yoluyla işler

Marx’a göre ideal toplumsal düzen, tarihsel sürecin sonunda ulaşılan ve içerisinde özgürlüğün evrensel anlamda gerçeklik kazandığı ortak yaşam biçimine karşılık gelir. Marx, bu ortak yaşam biçiminin komünist toplum olduğunu düşünür.

Marx, bireyin kendi üzerinde kontrole sahip olmasının, ortak yaşamın kolektif kontrolü ile doğrudan bağlantılı olduğunu kabul etmiş ve ekonominin, ortak yaşamın temeli olduğu yönündeki düşüncesine uygun olarak, üretim araçları ve üretim süreci üzerindeki kolektif kontrolü, özgürlüğün ön koflulu olarak görmüştür.

Gramsci’ye göre tarihsel blok, tarihin belirli bir evresine denk düşen alt yapı ile üst yapı arasındaki bütünlüğe karşılık gelir.

Dar anlamıyla devlet siyasal toplum demektir. Bu anlamıyla devlet sivil toplumdan ayrı bir üstyapı kurumudur. Geniş anlamıyla devlet ise, siyasal toplumun yanı sıra sivil toplumu da içeren bir bütünlüğe karşılık gelir.

Althusser, insanın kendisini verili olan birtakım yapılar içerisinde bulduğunu ve insani yaşamın bu yapılarca belirlendiğini kabul ettiği için hümanizmi reddeder.

Buna göre devletin baskı aygıtları; hükümet, idare, ordu, polis, hapishaneler gibi unsurlardan oluşurken, devletin ideolojik aygıtları; dini kurumlar, öğrenim kurumları, aile, hukuk kurumları, sendikalar, siyasal partiler, iletişim ve haberleşme araçları, kültür, sanat ve spor faaliyetlerinin yürütüldüğü kurumlar gibi unsurları içerir.

Beck’e göre, bugünün dünyasını karakterize eden şey, belirsizlik ve öngörülemezliktir.

Beck günümüz toplumunu risk toplumu olarak niteler. Risk toplumu geleceğin öngörülemediği, eylemlerin sonuçlarının kestirilemediği bir toplumsal yaşam biçimine işaret eder.