Siyasi Tarih kitapları genellikle Fransız Devrimi’nin yapıldığı 1789 yılını bir başlangıç noktası olarak alırlar.

Çünkü Fransız Devrimi, sadece Avrupa değil, dünya siyasi dengelerini de köklü biçimde etkileyen sonuçlara yol açmıştır. Bu sonuçların bir bölümünün XXI. yüzyılda bile dünyanın çeşitli yerlerinde etkisini sürdürdüğünü söylemek Fransız Devrimi’nin önemini vurgulamak açısından yerinde bir tespittir.

İngiltere daha çok Amerika ve Asya’da, Fransa ise Avrupa içinde ve Yakın Doğu’da geniş ticaret imkânlarına kavuşmuştu.

1756-1763 yılları arasında devam eden ve hem Avrupa’da hem de Akdeniz, Hindistan, Kuzey Amerika ve Karayipler’de yapılan Yedi Yıl Savaşları sırasında Fransa İngiltere karşısında büyük bir hezimete uğramıştır.

Şubat 1763’te Fransa, İngiltere, İspanya ve Portekiz arasında imzalanan Paris Antlaşması’yla Fransa Kuzey Amerika’daki topraklarını kaybetti.

XVIII. yüz yılda Batı Avrupa ülkelerinde bilimde büyük ilerlemeler yaşandı. Elbette, bir önceki yüzyıl bu yolda önemli dönüm noktasını oluşturmuştu. Gerçekten de XVIII. yüzyıl Galile’nin, Newton’un, Bacon’un, Descartes’in insanlığa yepyeni ufuklar kazandırdığı bir dönem olmuştu. Teknik alandaki buluşlar, yeni düşünceleri yaratmaktan da elbette geri kalmayacaktı. Bunun siyasal anlamı ise şuydu: Çevresindeki pek çok şeyi değiştirebileceğini gören insan, siyasal kaderini de kendi eline alabileceğini görmeye başladı. Böylece, özgürlüklerin ve demokratik kurumların yeşermesine uygun bir zemin doğdu. Kilise dogmalarına dayalı katı dinsel inanış iyice sarsıldı. İnsanlar kendi güçlerini fark edip yaşadıkları dünyayı daha refah dolu bir duruma getirebileceklerini gördüler. Bu gelişme ise Avrupa’da laikleşmenin yaygınlaşmasını, sonuçta da Kilise’nin toplumdaki ağırlığının azalmasını sağladı. Artık, hükümdarların dilediği şekilde yönetmesi güçleşiyordu. Birçok yerde, keyfi otoriteye karşı çıkan yazarlar yaygın biçimde okunmaya başlamıştı. İşte, kökünü bir önceki yüzyıldan alan XVIII. yüzyıldaki bu uyanışa “Aydınlanma Çağı” denilmektedir.

Ansiklopedistler adını alan Diderot, Voltaire, Montesquieu, Rousseau gibi yazarlar, XVIII. yüzyılın ortaları ile ikinci yarısında ortaya koydukları çalışmalarıyla Aydınlanma Çağı’nın Fransa’da kök salmasını sağlamışlardır.

Fransa Kralı Bourbon Hanedanı’ndan XVI. Louis, İngiltere’ye karşı Amerikan kolonilerine büyük destek vererek, Yedi Yıl Savaşları’nın intikamını İngiltere’den almak istiyordu.

Kuzey Amerika kolonileri 1783’te İngiltere’den Amerika Birleşik Devletleri (ABD) adıyla bağımsızlıklarını kazandılar.

Fransa Meclisi, Üç alt-Meclis’ten oluşmaktaydı. Birinci ve İkinciye Aristokrasi egemendi. Üçüncü alt-Meclis’te ise bankacıların başını çektiği orta sınıf (Burjuvazi) ile köylüler ve işçiler yer alıyordu.

Kuzey Amerika’da İngiltere’ye karşı yürütülen Amerikan bağımsızlık hareketinin başarıya ulaşmış olması, Üçüncü alt-Meclis’te bulunanlarda, Fransa’da da millî egemenliğin kurulması kararlılığını yaratmıştı.

Üçüncü alt-Meclis’te bulunanlarda Fransa’da da millî egemenliğin kurulması kararlılığını yaratması Meclisi daha başlangıçta devrim havası içine sokmuştu. Üçüncü alt-Meclis, toplantıları 6 hafta kadar boykot ettikten sonra, 17 Haziran 1789’da kendini “Millî Meclis” olarak ilan etmişti.

Paris halkı, 14 Temmuz 1789’da monarşinin sembolü olan Bastille (Bastil) hapishanesinin önünde toplandı. Buradaki karışıklıklar sırasında askerlerle çatışma çıktı. Halk birdenbire büyüyen kanlı olaylar sırasında Bastille’i ele geçirdi. Bu durum karşısında Kral geriledi ve Üçüncü alt-Meclisin ilan ettiği Millî Meclisi tanımaya yanaştı. Fransız Devrimi başlamıştı.

“Jacobin”ler (Jakobenler), Kral’a veto yetkisi tanınmasını ve çift meclis sisteminin kurulmasını istiyorlardı.

Radikaller, Kral’ın ancak Meclis çalışmalarını askıya almak yetkisi olabileceğini ve tek meclisin gerektiğini savunuyorlardı.

Millî Meclisin 1791 Anayasasında, Kral’a sadece Meclisi askıya alma yetkisinin tanındığı ve tek meclisli bir sistemin kurulduğu görüldü. Yani, Radikallerin görüşü doğrultusunda bir anayasa ortaya çıkmış oluyordu.

Fransız Devrimi, esas itibarıyla Aristokrasi’ye (Soylulara) karşı gerçekleştirilmişken, Devrimcilerin Kilise’nin mallarına el koyma kararı almaları Kilise’yi de kesin biçimde muhalefete itti. Devrim’in doğmasında önemli bir rol oynayan köy papazları bu el koyma kararına tepki duydular. Papa, Devrim’i ve gerçekleştirdiklerini kınadı. Devrim’in Kilise’yi böylesine karşısına alması ise hem içerideki hem de dışarıdaki muhaliflerinin sayısını arttırmaktan başka bir işe yaramadı.

Fransa’da sol kanatta yer alan ve yönetimde gittikçe etkisi artan Girondin’ler grubu, Devrim Avrupa’ya yayılmadıkça Fransa’nın güven içinde olama­yacağı görüşündeydi.

10 Ağustos 1792’de Paris’te bir ayaklanmayla krallığın kaldı­rılması istendi. Bunun üzerine Ulusal Meclis, XVI. Louis’in yetkilerini askıya ala­rak, yeni bir anayasa yapmak üzere Ulusal Konvansiyon (Kurultay) oluşturulma­sına karar verdi.

1792’den, Direktuvar yönetiminin kurulacağı 1795’e kadar­ki dönem, Ulusal Konvansiyon dönemi olarak adlandırılır.

Nisan 1793’te ülke içinde dirlik ve düzeni sağlamak adına Jacobinlerin öncülüğünde Kamu Güvenliği Komitesi adlı bir kurum oluştu­ruldu.

24 Haziran 1793 ’da Fransa Cumhuriyeti’nin ilk anayasası Meclis tarafından kabul edildi.

Maximillien Robespierre Komite’nin en etkili üyesidir.

Fransa da terör dönemini Maximillien Robespierre başlatmıştır.

Robespierre, Cumhuriyet’e ihanetle suçlanarak bazı Jacobin arkadaşlarıyla birlikte 28 Temmuz 1794’te idam edildi.

1795-1799 yılları arası direktuvar  dönemi olarak belirtilir.

Bu anayasayla siyasi haklar genişletildi ve iki meclisli sistem benimsendi. Beşyüzler Meclisi ve Yaşlılar Meclisi adlarındaki bu iki kamaradan, asıl yasama yetkisine sahip olan Beşyüzler Meclisiydi. Yaşlılar Meclisi’nin ise “askıya alma” yetkisi bulunmaktaydı.

Beşyüzler Mec­lisinin gönderdiği bir liste içinden Yaşlılar Meclisinin seçtiği beş Direktör yürütme işlevini yerine getireceklerdi. Bu sebeple yeni model “Direktuvar” adını aldı.

Campo Formio Antlaşması’yla, 1792’den beri süren Birinci Ko­alisyon Savaşları sona ermiştir.

Napoleon,  9 Kasım 1799’da “18 Brumaire Darbesi”ni gerçekleştirdi.

Napoleon’un iktidara gelmesine kapıyı aralayan askerî darbe Kasım 1799’da yapılmış olmasına rağmen “18 Brumaire Darbesi” olarak anılır. Çünkü Fransız Devrimi’nin ardından 24 Ekim 1793’te yeni bir takvim kabul edilmiş, tüm ay isimleri değiştirilmişti. “Cumhuriyet” ya da “Devrim” takvimi olarak anılan bu takvim, 1806’da Napoleon tarafından eskisiyle değiştirilene kadar yürürlükte kalacaktır.

Devlet Konseyi, yasaları önerme yet­kisine, Tribunat yasaları oylamadan tartışma yetkisine, Yasama Meclisi ise yasaları tartışmadan oylama yetkisine sahipti.

7 Şubat 1800’de yapılan halk oylamasında (plebisit) “Birinci Konsül” unvanını alarak yürütme gücünü çok büyük ölçüde kendi elinde topladı.

Napoleon önce 1802’deki bir halk oylamasıyla kendisini ömür boyu konsül olarak seçtirdi. Ar­dından da 1804’te hazırlanan ve yine halk oylamasıyla benimsenen yeni bir ana­yasayla rejimi imparatorluğa dönüştürürken kendisinin de I. Napoleon adıyla “Fransızların İmparatoru” ilan edilmesini sağladı. Böylece, 1789 Devrimi’nden sadece 15 yıl sonra Fransa’daki rejim, Devrim’in getirdiği kurum ve kavramların bir kısmını korumakla birlikte âdeta başladığı noktaya, “monarşiye” geri dönmüş­tü.

Napoleon Bonaparte Devrim’den sonra ülke dışına kaçmış olan her sınıftan kişinin Fransa’ya dönmesine izin verdi. Devlet görevlerinde çalışacakların beceri ve liyakatlerine göre atanması ilkesini getirdi. Devlete hizmet edenlere “Onur Madalyası” (Legion d’honneur) verilmesi uygulamasını başlattı. Herkesin hukuk önünde eşitliğini teminat altına alan Fransız Mede­ni Kanunu’nu (Code Napoleon) yaptı. Fransa Merkez Bankası’nı kurarak, ülkenin mali sistemini düzeltti. Lise adı verilen orta öğretim kurumlarını oluşturdu. Meslek okulları açtı. Fransız Devrimi’nin kopardığı Katolik Kilisesi ile ilişkileri yeniden kurdu. Papalık ile imzaladığı bir anlaşma (concordat) ile Katoliklik “Fransa’da büyük çoğunluğun dini” olarak tanındı.

Metternich, ülkesi için asıl tehlikenin kendi topraklarına doğru genişleyen Rusya olduğunu düşünerek Fransa’yla ilişkileri düzeltmeye yöneldi. Hatta Metternich bu amaca yönelik olarak Napoleon ile Avusturya’nın Habs­burg hanedanı arasında bir akrabalık bağının kurulmasını da teşvik etti. Eşi Josephine’den 1809’da boşanan Napoleon, Metternich’in çabalarıyla 1810’da Avus­turya İmparatoru’nun kızı Marie Louise ile evlendi.

Ekim 1813’te Leipzig’deki Milletler Savaşı’nda çok sayıda devletin orduları katıldığı için bu isim verilmiştir.

9 Mart 1814’te İngiltere ile Avusturya, Rusya ve Prusya arasında Chaumont Antlaşması imzalandı. Buna göre, aralarında 20 yıllık bir “Dörtlü İttifak” oluşuyordu.

Napoleon’un Müttefik güçlerce teslim alınıp, sürgüne gönderilmesi Fransa’da rejim sorununu ortaya çıkardı. Fransız siyasetçilerinin bir bölümü yeniden cum­huriyet kurulmasını, bazıları Napoleon’un küçük yaştaki oğlunun İmparator ilan edilmesini, bazıları meşruti (anayasalı) monarşiye geçilmesini, bazıları ise “Eski Rejim”e geri dönülmesini istiyorlardı.

Fransa Dışişleri Bakanı Talley­rand, “meşru Kral”ın XVI. Louis’nin kardeşi XVIII. Louis olduğunu savunarak, onun en birleştirici kişi olabileceğini büyük çoğunluğa kabul ettirmeyi başardı. Müttefikler de idam edilen XVI. Louis’nin ailesi olan “Bourbon”ların (Burbon) Fransa’ya geri dönmesine karar vermiş bulunuyorlardı. Çünkü Fransa’ya kabul ettirecekleri barış şartlarına ancak bir Bourbon Kralı’nın sadık kalacağına ve ye­niden toprak kazanmaya kalkışmayacağına inanıyorlardı. Böylece XVIII. Louis Mayıs 1814’te Fransa Kralı ilan edildi.

Müttefikler Napoleon’u yendikten sonra Viyana’da bir uluslararası kongre toplayarak Avrupa’nın çeşitli sınır ve statü sorunlarını görüşüp çözüme bağlamak istemişlerdir.

Viyana Kongresi Eylül 1814’te toplandı.

Kongre’de ipler dört büyük ve galip devletin yani İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya’nın elindeydi.

Kongre’de Rusya, birtakım toprak isteklerinin yanı sıra bir uluslararası ortak güvenlik sisteminin kurulmasında da ısrar etmiştir.

İngiltere, Avusturya ve Fransa ise, kıta Avrupasında bir dengenin oluşturulması üzerinde özellikle duruyorlar­dı. Avrupa tarihinin daha önceki gelişmelerinin ortaya koyduğu ve sonraki dö­nemlerde de doğrulanacağı gibi Avrupa devletleri, tüm kıtanın tek bir ülkenin boyunduruğu altına girmesini önleyecek düzenlemeler arıyorlardı.

3 Ocak 1815’te, İngiltere, Avusturya ve Fransa arasında, Prusya ve Rusya’ya karşı gerektiğinde savaşa gitmek üzere bir gizli antlaşma bile imza­landı.

Kongre’nin uluslararası ilişkiler açısından önemi, yalnızca büyüklüğünden ve siyasi yanından ileri gelmiyordu. Kongre, uluslararası hukuk açısından da önem taşıyordu. Nitekim Kongre’de korsanlığın yasaklanması, uluslararası nehirlerde seyrüsefer durumunun düzenlenmesi, köleliğin yasaklanması gibi konularda da kararlar alındı.

Napoleon’un ordusu 18 Haziran 1815’te Brüksel yakınlarındaki Waterloo’da Müttefiklerle yaptığı savaşı kaybetmiştir.

Napoleon’un siyasi kariyerinin de sonu oldu. İngilizler tarafından ele geçirilen “İmparator”, bu kez Afrika’nın güney batısındaki St. Helene adasına gönderildi. 1821’deki ölümüne kadar orada kalacaktır.

Avusturya Başbakanı Metternich ve İngiltere Dışişleri Bakanı Castlereagh’nin büyük çabalarıyla kurulan ve “güç dengesi” yaklaşımının doğal bir sonucu olan bu konferanslar sistemine “Avrupa Uyumu” adı verilecektir.

Avusturya, Prusya ve Rusya, Eylül 1815’te “Kutsal İttifak” adında bir başka birleşmeyi oluşturdular.

Çar I. Alexander’ın, “Hristiyanlığın korunması amacıyla” önerdiği bu ayrı ittifak, gerçekte üç monarşinin Avrupa’daki liberal akımlara karşı bir set oluşturmasına yönelikti.

Bu amaçla ilki 1818 yılında müttefik kuvvetlerin Fransa’dan çekilmesi için yapılan Aix-la-Chapelle (Aachen) Kongresi olmak üzere, birçok toplantı (kongre) düzenlenmiştir.

Bu kongreler, Avrupa’ya ilişkin konuların uluslararası alanda düzenlenmesi yolunda önemli bir ilk adım sayılabilir.

Bu kongreler, Avrupa’ya ilişkin konuların uluslararası alanda düzenlenmesi yolunda önemli bir ilk adım sayılabilir.

Avusturya Başbakanı Metternich,  ayaklanmaları yeni bir ihtilal kasırgası olarak  görüp gerekli önlemlerin alınmasını zorunlu saydı. Bunlardan dolayı Metternich’in girişimiyle 1820’de Troppau’da bir kongre toplandı.

Troppau Kongresi’nin devamı niteliğinde 1821’de düzenlenen Laibach Kongresi’nde de, liberal ve milli­yetçi ayaklanmalara karşı ortak bir tutum benimsendi.

Napoleon’un İspanya’yı işgal etmesi üzerine, bu ülke­nin Güney Amerika’daki sömürgeleri birer birer ba­ğımsızlıklarını ilan etmeye başlamışlardı. Napoleon döneminin sona ermesinden sonra kurulan Avrupa Uyumu’nun bir parçası olarak 1822’de Verona’da topla­nan kongrede, bağımsızlıklarını ilan eden Güney Amerika’daki İspanyol sömürgelerine Avrupa ülkelerinin müdahale imkânlarının tartışılması ABD tarafından tepkiyle karşılandı. ABD bu ülkelerin bağımsızlıkları­nı desteklemekteydi. Meksika, Venezuela, Kolombiya, Ekvador, Arjantin, Uruguay, Paraguay, Şili, Bolivya ve Brezilya’nın gibi ülkelerin bağımsızlık kazanmasının kendi çıkarlarına uygun olduğunu düşünen ABD yö­netimi, Avrupalıların bu coğrafyadan uzak durmalarını istiyordu. ABD Başkanı James Monroe Aralık 1823’te kendi adıyla anılan doktrini ilan ederek, Avrupa ülke­lerinin Güney Amerika’ya müdahalesine izin verme­yeceklerini ilan etti. Böylece Avrupa Uyumu, Amerika kıtası için işlememiş oldu.

Fransız Devrimi, devrim sonrasında yaşanan uzun süreli savaşlar ve XVIII. yüz­yılın son çeyreğinde başlayan Sanayi Devrimi’nin meydana getirdiği siyasal, ekonomik ve sosyal şartlar, Avrupa’da yeni siyasal dokt­rinlerin ortaya çıkmasına ve taraftar toplamasına yol açtı. 1819’da “Liberalizm”, 1820’de “Radikalizm”, 1832’de “Sosyalizm”, 1835’te “Muhafazakârlık” kelimeleri si­yasal alanda kullanılmaya başladı. Yine 1830’larda “bireycilik”, “anayasacılık” gibi kavramlar yaygınlık kazandı. “Milliyetçilik” ve “Komünizm” ise 1840’larda siyaset sözlüğüne dahil oldular.

XIX. yüzyılın başlarında doğan bu akım, çeşitli ülkelerde edebiyat alanında birçok büyük isimler yaratmıştır. İnsanın iç dünyasına (duygularına) ve tecrübelerine önem veren bu akım, sosyal sorunlara da yeni bir yaklaşım getirdi. Aklın (mantığın) yanı sıra “duygu”nun üze­rinde özellikle duruldu. Romantizm, insan tecrübesine ağırlık vermesiyle de uzak­taki toplumlara ve geçmişin ilgi çekici dönemlerine karşı yeni bir merakın doğma­sını sağladı.

Libe­raller XIX. yüzyılın süreklilik yanlısı (statükocu) güçlerine karşı özgürlüğü savunmuşlardır.

Liberaller genellikle iş çevrelerinden çıkmıştır.

İnsanın kendini yönetebilme gücüne, yani parlamenter rejime inanç duyuyorlardı. Hiç olmazsa meşruti (ana­yasalı) monarşide ısrar ediyorlardı. Kıta Avrupa’sındaki Liberaller’in İngiltere’ye hayranlık duymaları bundandı.

Uluslararası alanda serbest ticaret yanlısıydılar. Yani, “bırakınız yapsınlar—-bırakınız geçsinler” (“la­issez faire—-laissez passer”) görüşünü savunuyorlardı.

Kavram olarak ilk defa 1820’lerde İngiltere’de ortaya çıkan Radikalizm, hem he­nüz doğmakta olan İşçiler’in önderleri arasında, hem de birçok yeni sanayicile­rin çevresinde benimsenmekteydi.

Radikaller’in ortak bazı özellikleri kısaca şöyleydi: Kurumsallaşma yanlısıydılar. Tarih, gelenek ve görenek gibi kavramları bir yana iterek, her şeyin kendine özgü gerçek “köklerine” inmeye ağırlık verdiler. Parlamento’nun ve yargı erkinin tümüyle yeniden düzenlenmesini istiyorlardı. Demokrat yanları daha güçlüydü. Siyasi oy hakkının herkese verilmesinden yanaydılar.

Kıta Avrupa’sında Radikalizm, Cumhuriyetçilik adı altında ortaya çıkmıştır.

Siyasi eşitlikten (genel oydan) yanaydılar. Kilise’ye karşıydılar. Parlamenter yönetimden yanaydılar. Fakat - parlamentolu da olsa - monarşiye karşıydılar. Mevcut rejimi kuvvet yoluyla ortadan kaldırmak fikrine de fazla karşı çıkmıyorlardı. Yani, Cumhuriyetçilerin parlamenter sistem konusunda Liberaller kadar ısrarlı olmadıkları görülüyordu.

Önde gelen ilk Sosyalistler arasında yer alan Robert Owen, Kont Saint- Simon ve Louis Blanc vardır.

Marx ve En­gels 1848’de kaleme aldıkları Komünist Parti Manifestosunda İşçi sınıfının istek­lerini sıralamışlardır.

1830 ve 1848 Devrimleri arasındaki temel farkı şöyle belirtebiliriz: 1830’da temel güç Liberalizm’di; 1848’de ise öne geçen Milliyetçilik ve Sosyalizm oldu.

“Chartist”ler (Çartistler) denilen grup, 1838 yılında “Halkın Misakı”nı (“People’s Charter”) yayınladılar.

Avrupa yönetimlerinin korkulu rüyası 1848’de gerçekleşti. Birçok yerde hükûmetleri düşüren yeni bir şiddet dalgası, 1789 sonrasında olduğundan daha da hızlı biçimde yayıldı. Sokaklarda devrimcilerin çarpıştığı, kralların kaçtığı gö­rüldü. Birçok yerde cumhuriyetler kuruldu. Fakat Fransa örneğinde tipik biçimde göreceğimiz gibi, bu çatışma ortamının ardından yine otoriter eğilimler güçlendi. Fransa’da 4 yıl içinde “yeni bir Napoleon” iş başına geldi.

20 Aralık’ta Louis Napoleon, 10 yıl için yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. Bir yıl sonra da kendisine “III. Napoleon” adıyla İmparator ilan etti. Böy­lece 1815’ten beri Fransa’da Parlamentolu hayata ilk defa veda edilmiş oluyordu. Fransa’da III. Napoleon’un diktatörlüğü kurulmuştu.

Liberal ve Sosyalist yanlarıyla Fransa’da geçici bir başarıdan sonra başarısızlığa dönüşen 1848 Devrimleri, Milliyetçi yanıyla da Almanya, İtalya ve Macaristan’da başarısızlıkla sonuçlandı. Belçika, Danimarka, Hollanda, İsviçre ve Sardinya’da ise liberal yanının, anayasaları (özgürlükleri) güçlendirdiği görülmektedir. Fa­kat yine de 1848 Devrimlerinin genellikle başarısızlıkla sonuçlandığını söylemek doğru olacaktır. 1848’in başarısızlığı bir yönüyle Avrupa’da demokrasinin gelişmesini aksatmış sayılabilir. Ancak, öte yandan ise bu başarısızlığın Avrupa’yı harabeye dönmek­ten kurtardığını söylemek de mümkün olabilir.

İngiltere, Yedi Yıl Savaşları’nda (1756-1763) Fransa’yı yenerek, 1763 Paris Antlaşması’yla Kuzey Amerika kıtasının neredeyse tamamını ele geçirdi. Savaşlar Kuzey Amerika’daki Fransız gücünü tümüyle ortadan kaldırarak, bölgeyi İngilizce konuşanların egemenliğine bıraktı.

Amerikan bağımsızlık mücadelesi, İngilizle­rin Yeni Dünya’ya getirdikleri ilkelere dayanılarak yürütülmüştür. Kuzey Amerika kolonileri, liberal bir temele dayanılarak sömürge hâline getirilmişlerdi. Kuzey Amerika’ya göç edenler, din baskısından, işsizlik ve yoksulluktan kurtulmak, öz­gürce yaşayacakları yeni bir ortam yaratmak ve sürekli yerleşmek umuduyla aile­leriyle birlikte buraya gelmişlerdi.Kuzey Amerika’da bağımsızlık yönünde böyle bir ortam doğarken, bir dış et­ken olarak Yedi Yıl Savaşları bu oluşumu hızlandırdı.

Yedi Yıl Savaşlarından güçlenmiş olarak çıkan İngiltere, savaş giderlerini kolonilerine yüklemek istedi. Kendilerine uygu­lanan yeni vergilere karşı çıkan koloniler 1774’te İngiltere yönetimine karşı ayak­lanmaya başladılar. 1776’da bağımsızlıklarını ilan eden 13 koloni Amerika Birle­şik Devletleri (ABD) adını aldı. İngiltere’nin bu bağımsızlığı tanımaması üzerine yaşanan Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nı, Fransa ve İspanya’dan aldıkları desteğin de yardımıyla Amerikalılar kazandı. 1783’te imzalanan Paris Antlaşması’yla İngil­tere ABD’nin bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı.

Kurulduğu andan itibaren ABD, daha önce kuruluş aşamasında başka hiçbir ül­kenin sahip olmadığı avantajlara sahip oldu. Atlantik kıyılarından Mississippi Nehri’ne kadar uzanan 2,5 milyon kilometrekarelik bir yüz ölçümüne sahip olan ABD, büyük çoğunluğu İngilizce konuşan 300.000 kişilik türdeş bir nüfusa sahip­ti. Nüfusunun çok büyük bir bölümünün Protestan oluşu, Avrupa’dakilere benzer dinsel ayrışmaların yaşanmasının önünde bir engeldi. Amerikan yerlilerinin (Kı­zılderililer) yaşadığı topraklara doğru bir genişleme imkânına sahip olan ABD, özellikle XIX. yüzyılın ortalarından itibaren tüm kıtaya yayılma politikası izledi.

George Washington 1789’da ABD’nin ilk başkanı seçildi.

ABD’nin ilk yıllarında, ana hatlarıyla İkinci Dünya Savaşı’na kadar sürecek olan “Yalnızcılık” (izolasyonizm) adı verilen temel bir dış politika ilkesi de ortaya çıktı.

“Yalnızcılık” (izolasyonizm) adı verilen bu ilke iki aşamada olgunlaştı. Birincisi, ilk başkan Washington’un görev süresinin sonunda 1796’da Kongre’de yaptığı “Veda Konuşması”dır. Washington, ABD’nin bağımsızlığını koruyabilmesi için mutlaka dış etkilerden uzak kalması gerektiğinin altını çizerek “Avrupa ile mümkün olduğunca az siyasi ilişki kurul­masını” ve “yabancı ülkelerle sürekli ittifaklara girmekten kaçınılmasını” salık vermesidir. Yalnızcılık politikasının ikinci aşaması ise 1823’te Başkan James Monroe tara­fından ilan edilen “Monroe Doktrini”dir. Buna göre ABD, Amerikan kıtaların­da Avrupa ülkelerinin yeni sömürgeler elde etmesine izin vermeyecekti. Avrupa ülkelerindeki “despotik” rejimlerin “Batı Yarıküresinde” yayılması hoş karşılana­mazdı. Bu yönde atılacak her adım ABD’nin güvenliğine ve barışına karşı atılmış tehlikeli bir hamle olarak değerlendirilecekti.