Kurumun temel amacı; sosyal sigortacılık ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve mali açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda sosyal güvenlik sistemini yürütmektir.

Kurumun görevleri şunlardır:
• Ulusal kalkınma strateji ve politikaları ile yıllık uygulama programlarını dikkate alarak sosyal güvenlik politikalarını uygulamak, bu politikaların geliştirilmesine
yönelik çalışmalar yapmak.
• Hizmet sunduğu gerçek ve tüzel kişileri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek, haklarının kullanılmasını ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak.
• Sosyal güvenliğe ilişkin konularda uluslararası gelişmeleri izlemek, Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşlar ile iş birliği yapmak, yabancı ülkelerle yapılacak sosyal güvenlik sözleşmelerine ilişkin gerekli çalışmaları yürütmek, usulüne göre yürürlüğe konmuş uluslararası antlaşmaları uygulamak.
• Sosyal güvenlik alanında, eğitim, araştırma ve danışmanlık faaliyetleri yapmak ve yaptırmak, kamu idareleri arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak.
• Bu Kanun ve diğer kanunlar ile Kuruma verilen görevleri yapmak (m.3).

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun ana hizmet birimleri; Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü,
Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü, Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanlığı'dır.

Yönetim Kurulu aşağıda sıralanan temsilcilerden oluşur:
• Başkan (6/a),
• Başkanın teklifi üzerine müşterek kararname ile atanan iki başkan yardımcısı (6/b),
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığını temsilen Aile, Çalışma ve Sosyal
Hizmetler Bakanının teklifi üzerine müşterek kararname ile atanan bir üye (6/c),
• Maliye Bakanlığını temsilen Maliye Bakanının teklifi üzerine müşterek kararname
ile atanan bir üye (6/ç),
• Hazine Müsteşarlığını temsilen Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine müşterek kararname ile atanan bir üye (6/d),
• İşverenleri temsilen seçilecek bir üye (6/e),
• İşçileri temsilen seçilecek bir üye (6/f),
• Kamu görevlilerini temsilen seçilecek bir üye (6/g),
• Tarımda kendi nam ve hesabına çalışanları temsilen seçilecek bir üye (6/h),
• Kurumdan gelir veya aylık alanları temsilen seçilecek bir üye (6/ı),
• (h) bendi dışındaki kendi nam ve hesabına çalışanları temsilen seçilecek bir üye (6/i), olmak üzere 12 üyeden oluşur.

Genel Kurulun görevleri şunlardır:
• Sosyal güvenlik politikaları ve bunların uygulamaları hakkında görüş ve önerilerde bulunmak.
• Kurumun bütçe ve bilançolarını, faaliyet raporlarını, performans programlarını, orta ve uzun vadeli gelir-gider dengesini, sigorta kolları itibarıyla yapılan en son aktüeryal hesap sonuçlarını değerlendirerek görüş oluşturmak.
• Kurumun performans programlarında yer alan hedefleri ile sonuçlarını değerlendirerek bir sonraki dönemin performans hedeflerine ilişkin görüş oluşturmak.
• Yönetim Kurulunun seçimle gelen asıl ve yedek üyelerini beşinci fıkrada belirtilen usule göre seçmek.

Başkanlık merkez teşkilatında üç danışma birimi vardır. Bunlar; Strateji Geliştirme Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğidir.

Yönetim Kurulunun toplantı esasları:Yönetim Kurulu, en az haftada bir defa ve asgari yedi üye ile toplanır. Kararlar toplantıya katılan üyelerin çoğunluğu ile alınır. Oylarda eşitlik olması hâlinde Başkanın bulunduğu taraf çoğunluk sayılır. Gerekli görüldüğünde Başkanın veya yedi üyenin talebi ile Yönetim Kurulu olağanüstü toplantıya çağrılabilir.

Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
• Sosyal güvenlik mevzuatında genel sağlık sigortası ile ilgili konularda verilen görevleri yapmak.
• Genel sağlık sigortalıları ile hak sahiplerinin hastalıklardan korunması amacıyla ilgili kamu idareleriyle kişisel koruyucu sağlık hizmetleri politikalarının tespitine ve etkin bir şekilde uygulanmasına katkı sağlamak.
• Genel sağlık sigortalıları ile hak sahiplerini ve işverenleri genel sağlık sigortası mevzuatından doğan hakları ve ödevleri konusunda her türlü iletişim araçları ile bilgilendirmek.
• Görev konusuyla ilgili uygulamaları izlemek ve geliştirmek.
• Başkan tarafından verilecek benzer nitelikteki diğer görevleri yapmak (m.14).

Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
• Kurumun nakit ve benzeri varlıklarını finansal araçlar vasıtasıyla değerlendirmek.
• Nüfus yapısı ve finansman yönünden kısa, orta ve uzun vadeli aktüeryal esaslara göre projeksiyonlar yapmak; finansman, fon yönetimi ve aktüerya ile ilgili her türlü istatistiki bilgiyi derlemek, bu bilgileri değerlendirerek sonuçlarını ilgili birimlere bildirmek.
• Tahsilat ve ödemelerin hızlı, güvenli ve düşük maliyetle yapılması hususunda banka ve diğer finansal kuruluşlarla protokol yapmak.
• Finansman kaynakları ile yapılmakta olan ödemelerden yararlanma şartları ve yardım tutarları arasındaki ilişkiyi inceleyerek teknik bilançoyu hazırlamak.
• Başkan tarafından verilecek benzer nitelikteki diğer görevleri yapmak (m.18).

Başkanlık merkez teşkilatında üç yardımcı hizmet birimi vardır. Bunlar; İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı, Destek Hizmetleri
Daire Başkanlığı, İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığı ve Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığıdır.

Sosyal Güvenlik Yüksek Danışma Kurulu; Bakanın başkanlığında Başkan ile Millî Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından, en az genel müdür düzeyinde, görevlendirilecek birer temsilciden; Türkiye İş Kurumu Genel Müdürü, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürü, Özürlüler İdaresi Başkanı, Üniversitelerarası Kurul tarafından fakültelerin çalışma ekonomisi, sosyal güvenlik ve/veya iş hukuku bilim dallarından seçilecek bir öğretim üyesi, Genel Kurula üye gönderen kuruluşların başkanları ile Türkiye Odalar veBorsalar Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türk Diş Hekimleri Birliği, Türk Eczacılar Birliği, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Türkiye SerbestMuhasebeci, Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği başkanlarından, Bakan tarafından uygun görülecek kişiler veya kurum temsilcilerinden oluşur.

Kurumda sosyal güvenlik uzman yardımcısı veya müfettiş yardımcısı kadrolarına atanabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde sayılan genel şartlara ilave olarak
• En az dört yıllık eğitim veren yükseköğretim kurumlarının hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler, tıp, diş hekimliği, eczacılık fakültelerinden veya sosyal hizmetler, sağlık idaresi veya sağlık yönetimi, matematik, istatistik, aktüerya, bankacılık, sigortacılık, işletme mühendisliği, endüstri mühendisliği, yazılım mühendisliği, elektronik mühendisliği, elektrik ve elektronik mühendisliği, bilgisayar mühendisliği bölümlerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulunca kabul edilmiş yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmak,
• Mesleki konular ve yabancı dilde yapılacak yarışma sınavında başarılı olmak,
• Sınavın yapıldığı yılın ocak ayının ilk gününde otuz yaşını doldurmamış olmak şartları aranır.

Kurumun gelirleri şunlardır:
• Sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası prim gelirleri, idari para cezaları, gecikme cezaları, gecikme zamları ve katılım payları.
• Sosyal sigorta ile genel sağlık sigortasına yapılan Devlet katkısı.
• Taşınır ve taşınmaz gelirleri.
• Kurumca hazırlanan her türlü standart form, manyetik, elektronik veya akıllı kart satışından elde edilecek gelirler ile her türlü data hattı, internet kullanımı ve benzeri kira gelirleri.
• Merkezî yönetim bütçesinden yapılacak diğer transferler.
• Gerçek veya tüzel kişiler tarafından doğrudan veya vasiyet yoluyla yapılan bağışlar.
• Primlerin ve diğer gelirlerin değerlendirilmesinden elde edilen gelirler.
• Eğitim ve danışmanlık hizmetlerinden elde edilen gelirler.
• Diğer gelirler

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığına atanabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde sayılan şartlara ek olarak aşağıdaki şartlar aranır:
• En az dört yıllık eğitim veren yükseköğretim kurumlarının hukuk, siyasal bilgiler, iktisadi ve idari bilimler, iktisat, işletme, matematik, istatistik, aktüerya, bankacılık, sigortacılık, işletme mühendisliği, endüstri mühendisliği, yazılım mühendisliği,
elektronik mühendisliği, elektrik ve elektronik mühendisliği, bilgisayar mühendisliği; sosyal hizmetler ve sağlık idaresi/yönetimi fakülte, yüksekokul veya bölümlerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanmış yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak (m.31/1/a).
• Yapılacak yarışma sınavında başarılı olmak (m.31/1/b).
• Sınavın yapıldığı gün itibarıyla 30 yaşından gün almamış olmak (m.31/1/c).

Kurumun giderleri şunlardır:
• Sosyal sigorta kapsamında sigortalı ve hak sahiplerine ödenecek olan gelir, aylık ve ödenekler.
• Genel sağlık sigortası kapsamında yapılacak giderler.
• Genel yönetim giderleri.
• Faiz giderleri.
• Eğitim, araştırma, danışmanlık hizmet giderleri.
• Diğer giderler (m.34).

Finansman hedefleri, her yıl en geç ekim ayında bir sonraki yıl uygulanmak üzere Yönetim Kurulunun önerisi üzerine Bakanın başkanlığında Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı ve Hazine müsteşarları  ile Başkanın katılımıyla oluşan komisyon tarafından belirlenir.

Genel Kurul, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanının veya görevlendireceği bir yetkilinin başkanlığında aşağıda sıralanan temsilcilerden oluşur:
• Sayıştay Başkanlığı, Millî Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı ile öğretim üyeleri arasında Yükseköğretim kurulu tarafından görevlendirilecek birer temsilciden (m.5/a),
• İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku alanında Bakan tarafından belirlenecek iki öğretim üyesi (m.5/b),
• Başkan, genel müdürler, Strateji Geliştirme Başkanı, Rehberlik ve Teftiş Başkanı ile Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanı (m.5/c),
• En fazla üyeye sahip ilk üç işveren sendikası konfederasyonları tarafından üye işveren sendikalarına bağlı işyerlerinde çalışan toplam işçi sayılarıyla orantılı olarak belirlenen 9 temsilci (m.5/ç),
• En fazla üyeye sahip ilk üç işçi sendikası konfederasyonları tarafından üye sayılarıyla orantılı olarak belirlenen 9 temsilci (m.5/d),
• En fazla üyeye sahip ilk üç kamu görevlilerisendikası konfederasyonları tarafından üye sayılarıyla orantılı olarak belirlenen 9 temsilci (m.5/e),
• Tarımda kendi nam ve hesabına çalışanların üye olduğu kanunla kurulu kamu kurumu niteliğindeki en üst meslek kuruluşlarından en fazla üyeye sahip ilk üç kuruluş tarafından üye sayılarına orantılı olarak belirlenen 9 temsilciden, tarım dışında kendi nam ve hesabına çalışanların üye olduğu kanunla kurulu kamu kurumu niteliğindeki en üst meslek kuruluşlarından en fazla üyeye sahip ilk üç kuruluş tarafından üye sayılarına orantılı olarak belirlenen 9 temsilciden (m.5/f),
• Kurumdan aylık veya gelir almakta olanların üye olduğu en fazla üyeye sahip ilk üç kuruluş tarafından üye sayılarıyla orantılı olarak belirlenen 9 temsilci (m.5/g) ve
• 5502 sayılı Kanun’un 5. maddesinin (ç), (d), (e) ve (f) bentleri dışında kalan ve kamu kurumu niteliğindeki en üst meslek kuruluşları tarafından görevlendirilecek birer temsilci (m.5/h).

Yönetim kurulunun görevleri şunlardır:
• Kurum bütçesini, bilançosunu, gelir-gider tablolarını, Kurum bütçesindeki bölümler içinde aktarmaları, bu bölümler arasındaki ek ve olağanüstü ödenek tekliflerini karara bağlamak.
• Kurumun sigorta kolları itibarıyla hazırlanacak aktüeryal hesaplarına ilişkin raporları değerlendirerek finansman dengesinin üçer aylık ve yıllık gerçekleşmelerini izlemek, alınması gereken tedbirleri kararlaştırmak, Genel Kurula sunulacak aktüeryal hesaplara ilişkin raporları gerektiğinde bağımsız kuruluşlara inceletmek.
• Genel müdürlükler ile Strateji Geliştirme Başkanlığı bünyesindeki daire başkanlıklarının, taşrada ise sosyal güvenlik merkezlerinin kurulmasına veya kapatılmasına karar vererek Bakan onayına sunmak.
• Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikleri karara bağlamak.
• Her türlü kiralama sözleşmesi hakkında karar vermek, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı kadar her yıl artırılmak üzere bedeli beş yüz bin Türk lirasından fazla olan her türlü kiraya verme, satış, alım, devir, takas, inşaat, taşınmazların ferağı, yapım ve diğer işlere ilişkin karar vermek, ihale komisyonu kararlarını onaylamak.
• Kurum personeline ödenecek ek ödeme, ikramiye ve fazla mesai ücretine ilişkin usul ve esasları belirlemek.
• Kurum yararının bulunması hâlinde; yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu’nda gösterilen miktara kadar olan hak ve alacakların terkinine karar vermek, prim ve primlerden kaynaklanan alacaklar hariç olmak üzere uyuşmazlıkların dava açılmadan veya icra takibi yapılmadan uzlaşma veya tahkim yoluyla çözümlenmesine, Kurum tarafından veya Kuruma karşı açılan dava veya icra takiplerinin uzlaşma veya tahkim yoluyla çözümlenmesine, sulhe, kabule, feragate ve kanun yollarına başvurulmamasına karar vermek.
• Kurumun performans hedef, gösterge ve programı ile hizmet kalite standartlarını karara bağlamak.
• Her yıl için prim borcu kamuoyuna açıklanacak işverenlerin belirlenmesine esas olmak üzere asgari borç tutarını belirlemek.
• Kurum alacaklarının tahsilat işlemleri ile diğer kanunlarla tahakkuk ve tahsilat yetkisi Kuruma verilen alacakların tahsilat işlemlerinin, kısmen veya tamamen kamu gelirlerinin toplanması ve takibinden sorumlu olan kamu idarelerinden hizmet almak suretiyle gerçekleştirilmesine karar vererek Bakan onayına sunmak.
• Kurumun dava ve icra takipleri için vekâlet akdi yoluyla avukat çalıştırılmasına, özel uzmanlık gerektiren ve geçici nitelikteki işler için ise hizmet satın alınması yoluyla yerli veya yabancı uzman çalıştırılmasına karar vermek, bunların sözleşme şartlarını ve avukatlara ödenecek ücretleri belirlemek.
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
• Kurumun prim ve prime ilişkin diğer alacaklarının tahsilatını yapmak, tahsil edilemeyen prim ve prime ilişkin diğer alacakları gecikme süresi ve miktarına göre sınıflandırarak takibine öncelik vermek, süresi içerisinde tahsil edilemeyen prim ve prime ilişkin diğer alacaklar ile ilgili olarak borçlular hakkında gerekli idari ve icrai takibatı yapmak, bunlardan kaynaklanan davaların kadrolu veya vekâlet akdine dayanılarak çalıştırılan sözleşmeli avukatlarca yetkili mercilerde her derecede takip edilmesini, savunulmasını ve sonuçlandırılmasını sağlamak üzere Hukuk Müşavirliğine iletilmesini sağlamak.
• 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun gereği tahsil edilmesi gereken işsizlik sigortası primlerinin tahsil ve takip işlemlerini yapmak.
• Yönetim Kurulunca gerekli görülen durumlarda, Kurumun süresinde ödenmeyen prim ve prime ilişkin alacakları ile diğer kanunlarla tahsil ve takip yetkisi Kuruma verilen alacakların tahsilat işlemlerini, yapılan protokoller çerçevesinde kısmen veya tamamen kamu gelirlerinin toplanması ve takibinden sorumlu olan kamu idarelerinden hizmet almak suretiyle gerçekleştirmek.
• Kapsamda olduğu hâlde tescili yapılmayan sigortalıların, genel sağlık sigortalılarının ve işyerlerinin işlemlerini re’sen sonuçlandırmak; kayıt dışı çalışmanın önlenmesi amacıyla diğer kamu idareleri, bankalar, aracı kurumlar, oda, borsa, birlik ve meslek kuruluşları ve her türlü gerçek ve tüzel kişilerle sigortalılık ve işyeri denetimi, veri paylaşımı ve kontrolü konusunda iş birliği yapmak, projeler oluşturmak, geliştirmek ve uygulamak.
• İşverenleri sosyal güvenlik mevzuatından doğan hakları ve ödevleri konusunda bilgilendirmek.
• Diğer kanunlarda yer alan ve görev alanına giren hususlarla ilgili iş ve işlemleri yapmak.
• Görev konusuyla ilgili uygulamaları izlemek ve geliştirmek.
• Başkan tarafından verilecek benzer nitelikteki diğer görevleri yapmak

Başkan, Başkan Yardımcısı, Genel Müdür, Rehberlik ve Teftiş Başkanı, Strateji Geliştirme Başkanı, Genel Müdür Yardımcısı, Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanı ve I. Hukuk Müşaviri kadrolarına müşterek kararname; diğer Daire Başkanı Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanı ve Yardımcısı ile Sosyal Güvenlik İl Müdürü kadrolarına Başkanın önerisi üzerine Bakan onayı, bunların dışında kalan Kurum kadrolarına ise Başkan onayı ile atama yapılır (m.29/2).