SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU Dersi PRİMLER soru cevapları:
Toplam 45 Soru & Cevap#1
SORU: Prim nedir?
CEVAP: Kanunun güvence verdiği sosyal risklerden birinin gerçekleşmesi durumunda, yapılacak yardımların ve sosyal güvenlik kurumlarının yönetim giderlerinin karşılanması amacıyla, sigortalı, işveren ve bazen de devletten sigortalının prime esas kazancının belirli bir yüzdesi olarak alınan paradır. Prim aynı zamanda sigortalının hissettiği güvenlik duygusunun da bir karşılığıdır (Çubuk, 203).
#2
SORU: Sosyal sigortaların başlıca finansman kaynakları nelerdir açıklayınız?
CEVAP: Sosyal sigortaların başlıca finansman kaynağı, primler ve devlet katkılarıdır. Sosyal sigortalar bu kaynakların yalnız birinden yararlanabileceği gibi her ikisinden de yararlanabilir. Bireyin sosyal güvenliğinin sağlanmasından devleti sorumlu tutan anlayışa göre sosyal güvenlik harcamalarının tümü devlet tarafından karşılanmalıdır. Bu durumda sosyal sigortaların finansmanı devlet katkıları ile gerçekleşir. Bir diğer anlayışa göre ise sosyal güvenliğini sağlamak bizzat bireyin sorumluluğunda olup bireyin sosyal güvenlik harcamalarına katılması gerekmektedir. Bu durumda ise sosyal sigortaların finansmanı, sigortalıların ve işverenlerin ödeyeceği primlerle karşılanır.
#3
SORU: 5510 sayılı Kanun’un 4. Maddesinin 1. Fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime Esas Kazancının Hesabı neleri içermektedir?
CEVAP: • Hak edilen ücretlerin, • Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların, • İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alınacaktır (m.80/1/a).
#4
SORU: Primlerin hesabına esas tutulacak günlük kazancın oranı nedir?
CEVAP: Primlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç, sigortalının bir ay için prime esas tutulan kazancının otuzda biridir. Ancak günlük kazancın hesabına esas tutulan ay içindeki bazı günlerde çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret almamış sigortalının günlük kazancı, o ay için prime esas tutulan kazancının ücret aldığı gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır (m.80/1/g).
#5
SORU: 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazancının hesabı neyi içermektedir?
CEVAP: Aylık prime esas kazanç, 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katıdır. Bu sigortalılar tarafından Kurumca belirlenen sürelerde aylık prime esas kazanç beyan edilir. Beyanda bulunmayan sigortalıların aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katı olarak belirlenir (m.80/2/a).
#6
SORU: 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazancını açıklayınız?
CEVAP: • Aylıklarını personel kanunlarına göre alan sigortalılar için (m.80/3/a), • Kadro karşılığı sözleşmeli olarak görev yapan sigortalılar ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 10. maddesi kapsamındaki sigortalılar için • Açıktan vekil olarak atanan sigortalılar için • Başka bir kadro ya da görevin ödeme unsurları esas alınmak ve kıyaslanmak suretiyle aylık veya ücret ödenen sigortalılar için • 78 sayılı Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname eki cetvellerde yer alan yükseköğretim kurumlarına bağlı konservatuarlarda 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu’nun 15. maddesi uyarınca sözleşme ile istihdam edilen öğretim elemanlarından sanatçı öğretim elemanı olarak istihdam edilenler için, • Büyükşehir belediye başkanları için bakanlık genel müdürünün, diğer belediye başkanları için • İlgili kanunlarında emeklilik ya da ek gösterge açısından belirli bir kadro, unvan veya görevle bağlantı kurulanlar için bağlantı kurulan kadro, unvan veya görevin prime esas kazanç tutarı (m.80/3/f), • 5510 sayılı Kanun’un 80. maddesinin 3. fıkrasının (a) ila (f) bentleri kapsamı dışında kalan sigortalılar için atandıkları görev itibarıyla 657 sayılı Kanun’a göre girebilecekleri sınıflardaki benzer görevlerin aynı kadro, unvan, tahsil ve derecesi için belirlenen prime esas kazanç tutarları esas alınır. Vekâlet veya ikinci görev karşılığında ilgili mevzuatı uyarınca yapılacak ödemeler prime esas kazancın hesabında dikkate alınmaz.
#7
SORU: Sosyal sigorta kurumlarında prim alınma yolları nelerdir?
CEVAP: Sosyal sigorta kurumları kapsadıkları bütün sigorta kolları için ayrı ayrı ya da bütün sigorta kolları için tek prim almayı tercih edebilirler (Alper, 178). Uygulamada ise yaygın olarak ayrı ayrı prim alınması yoluna gidilmiştir. Her bir sigorta kolu için uygulanacak prim oranları, 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinde düzenlenmiştir.
#8
SORU: Meslekî Eğitim Kanunun ‘da belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrencilerin primi ne kadardır?
CEVAP: 5510 s. K. m.5/1(b): 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanunun ’da belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82. maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu bentte sayılanlar, 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.
#9
SORU: Günlük kazancın alt sınırı nedir?
CEVAP: 5510 sayılı Kanun’a göre alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, sigortalıların yaşlarına uygun asgari ücretin otuzda biri, üst sınırı ise 16 yaşından büyük sigortalıların günlük kazanç alt sınırının 6,5 katıdır.
#10
SORU: Asgari işçilik uygulanması ve uzlaşma nasıl sağlanmaktadır?
CEVAP: Sosyal sigortalar uygulamalarında bazı işyerlerindeki gerçek iş hacmi, çalışılan süre ve yapılan üretim, çalıştırılanların sayısı gerçekte olduğundan çok daha az bildirilmektedir. Daha çok ihale mevzuatına göre yapılan inşaat işlerinde görülen bu duruma çözüm olarak Kurum, kendi olanaklarıyla ve kendi görevlileriyle gerçek durumu tespit etmeye çalışmakta; eksik bildirildiği anlaşılan işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, gecikme zammı ile birlikte işverenden istenmektedir. Konuya ilişkin raporun Kurumun ilgili birimine gönderilmesinden önce işverenle uzlaşma yapılabilir. Uzlaşmaya varılması hâlinde bu durum tutanakla tespit edilir. Uzlaşılan tutarlar kesin olup uzlaşma konusu yapılan tutarlar hakkında işverence dava açılamaz ve hiçbir mercie şikâyet ve itirazda bulunulamaz. Uzlaşılan prim ve idari para cezaları, uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.
#11
SORU: İşverenin düzenlemesi gereken prim belgeleri ve iş yeri kayıtları ve süreleri nelerdir?
CEVAP: İşveren bir ay içinde 5510 sayılı Kanun’un 4. ve 5. maddelerine tabi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tâbi sigortalıların • Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını, • 80. maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, • Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, 4. maddenin 1. fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren on beş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür (m.86/1).
#12
SORU: Belirlenen prim ödeme gün sayısı nedir?
CEVAP: Sigortalının aynı ay içinde birden fazla işyerinde çalışması hâlinde o aydaki toplam prim ödeme gün sayısı 30 günü geçemez. Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında olup bir ay içinde tam çalışan ve buna göre ücret alan sigortalının prim ödeme gün sayısı, ayın kaç gün olduğuna bakılmaksızın 30 gün üzerinden bildirilir. Ay içinde işe alınan sigortalının prim ödeme gün sayısı, işe başladığı tarih ile ayın kalan günleri kadar, işten ayrılan sigortalının prim ödeme gün sayısı ise o ayda çalıştığı gün sayısı kadar Kuruma bildirilir.
#13
SORU: Kısmi süreli çalışmalarda prim ödeme gün sayısı nedir?
CEVAP: : İş sözleşmesi saat ücreti karşılığı yapılmış ise kısmi süreli çalışan sigortalıların ay içinde çalıştığı toplam sürenin, 4857 sayılı ‹ş Kanunu’na göre günlük olağan çalışma süresi olan 7,5 saate bölünmesiyle sigortalı için bildirilmesi gereken prim ödeme gün sayısı hesaplanır. Bu şekilde yapılacak hesaplamalarda 7,5 saatin altındaki çalışmalar 1 güne tamamlanır.
#14
SORU: Prim ödeme yükümlüleri kimlerdir?
CEVAP: • 4. maddenin 1. fıkrasının (a) ve (c) bentlerine ve 5. maddenin (a) bendine tabi olanlar için bunların işverenleri, • 4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendine tabi olanlar ile bu kapsamda sayılan kişilerden sosyal güvenlik destek primine tabi olanlar, isteğe bağlı sigortalı olanlar ve 60. maddenin 1. fıkrasının (d) ve (g) bentlerinde sayılan kişilerin kendileri, 60. maddenin 1. fıkrasının (c) bendinde sayılan kişiler için primi yılı merkezî yönetim bütçesinden karşılanmak üzere ilgili kamu idareleri, • 60. maddenin 1. fıkrasının (e) bendinde sayılan kişiler ile 5. maddenin (e) ve (f) bentlerinde belirtilenler için Türkiye ‹ş Kurumu, 60. maddenin 1. fıkrasının (e) bendinde sayılan kişiler ile 5. maddenin (e) bendinde belirtilenler için Türkiye İş Kurumu, • 5. maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim görenler ile meslek liselerinde staja tabi tutulan öğrenciler için Millî Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yükseköğrenim sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumu, • 5. maddenin (c) ve (g) bentlerine tabi olanlar için işverenleri veya kendileri prim ödeme yükümlüsüdür (m.87).
#15
SORU: Primlerin ödenme zamanı nedir?
CEVAP: 5510 sayılı Kanun’un 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalıları çalıştıran işveren, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların primlerine esas tutulacak kazançlar toplamı üzerinden bu Kanun gereğince hesaplanacak sigortalı hissesi prim tutarlarını ücretlerinden keserek ve kendisine ait prim tutarlarını da bu tutara ekleyerek en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma öder (m.88).
#16
SORU: 4857 sayılı Kanun’un 13 ve 14. maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanun’a göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalıların durumu nasıl ifade edilmiştir?
CEVAP: 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte 4857 sayılı Kanun’un 13 ve 14. maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanun’a göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri, 60. maddenin 1. fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir.
#17
SORU: 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un uygulamasından doğacak uyuşmazlıkların çözümlenmesinde kim yetkilidir?
CEVAP: Kurumun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un uygulamasından doğacak uyuşmazlıkların çözümlenmesinde Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yerdeki iş mahkemesi yetkilidir. Yetkili iş mahkemesine başvurulması, alacakların takip ve tahsilini durdurmaz.
#18
SORU: Prim borçlarına nasıl halef olunur?
CEVAP: Sigortalının çalıştırıldığı işyeri aktif veya pasifi ile birlikte devralınır veya intikal ederse ya da başka bir işyerine katılır veya birleşirse eski işverenin Kuruma olan prim ile gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarından, aynı zamanda yeni işveren de müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bu hükme aykırı sözleşme hükümleri Kuruma karşı geçersizdir. Bu hükümle Kurum alacakları garantiye alınmaya çalışılmaktadır.
#19
SORU: Geciken prim ve diğer alacaklar için Kurum’un tedbirleri nedir?
CEVAP: Kurumun prim ve diğer alacakları, süresi içinde ve tam olarak ödenmezse ödenmeyen kısmı sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 2 oranında gecikme cezası uygulanarak artırılır.
#20
SORU: Yersiz alınan primlerin iadesi var mıdır?
CEVAP: Yanlış veya yersiz alınmış olduğu tespit edilen primler, alındıkları tarihten on yıl geçmemiş ise hisseleri oranında işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara veya genel sağlık sigortalılarına veya hak sahiplerine kanuni faizi ile birlikte geri verilir. Prim iadesi nedeniyle sigortalıların, isteğe bağlı sigortalıların, genel sağlık sigortalılarının aylık, gelir, ödenek ve sağlık hizmetlerinden yararlanma şartlarını yitirmeleri durumunda bu Kanun’a göre ödenen aylık, gelir ve ödenekler ile sağlanan sağlık hizmetleri durdurulur. Yanlış veya yersiz yapılan masraflar, 96. madde hükümlerine göre ilgililerden geri alınır.
#21
SORU: İhale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini 15 gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlü olan kuruluşlar hangileridir?
CEVAP: Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar; ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini 15 gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
#22
SORU: İşverenlerin hak edişleri nasıl iade edilir, usul ve esasları nasıl belirlenir?
CEVAP: İşverenlerin hak edişleri, Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödenir. Kesin teminatları ise ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra iade edilir. Hak edişlerin mahsubu ve ödenmesi ile teminatların prim ve idari para cezası borçlarına karşılık tutulmasına ilişkin işlemlerin usul ve esasları Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle tespit edilir.
#23
SORU: Hangi durumlarda bilgi ve belgelerin istenmesi zorunludur?
CEVAP: Ülke çapında uygulanan ve özel bir izne veya belgeye dayanmayan genel düzenlemeler hariç olmak üzere, belirli bölgelere veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak kamudan kaynak tahsis edilmesi şeklinde kanun, kararname ve diğer mevzuatla sağlanan araştırma, geliştirme, üretim, yatırım, pazarlama ve benzeri tüm aşamalarda uygulanan devlet yardımı, teşvik ve desteklerin, daha önce başlayıp devam eden nakdi olmayanlar ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından proje ve faaliyetleri karşılığında kamu kurum ve kuruluşlarına sağlananlar hariç olmak üzere, verilmesinden önce işverenlerden Kuruma muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına dair belge ve bilgilerin istenmesi zorunludur.
#24
SORU: Afet durumunda belgelerin verilme süresi ve primlerin ertelenmesi nasıl yapılır?
CEVAP: 5510 sayılı Kanun’un 91. maddesine göre işyerleri yangın, su baskını, yer kayması, deprem gibi afete uğrayan tabii afet nedeniyle tarımsal faaliyetinden dolayı zarar gören işverenler ile 4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılar; bu durumu belgelemeleri kaydıyla olayın meydana geldiği tarihten itibaren üç ay içinde talepte bulunmaları ve prim ödeme aczine düştüklerinin, yapılacak inceleme sonucu anlaşılması hâlinde afet tarihinden önce ödeme süresi dolmuş mevcut prim borçları ile afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçları, olayın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıla kadar Kurumca ertelenebilir (m.91). Yukarıda belirtilen durumlarda afetin meydana geldiği ayda verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgeleri, afetin meydana geldiği ayı takip eden üç ay içinde Kuruma verildiği takdirde süresinde verilmiş sayılır.
#25
SORU: Prim borcunun ertelendiği sürede gecikme cezası var mıdır?
CEVAP: Prim borcunun ertelendiği sürede zaman aşımı işlemez ve ertelenen kısmına gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaz (m.91).
#26
SORU:
Sosyal sigortaların başlıca finansman kaynağı nedir?
CEVAP:
Sosyal sigortaların başlıca finansman kaynağı, primler ve devlet katkılarıdır.
#27
SORU:
Prim nedir?
CEVAP:
Prim; kanunun güvence verdiği sosyal risklerden birinin gerçekleşmesi durumunda,
yapılacak yardımların ve sosyal güvenlik kurumlarının yönetim giderlerinin karşılanması
amacıyla, sigortalı, işveren ve bazen de devletten sigortalının prime esas kazancının belirli
bir yüzdesi olarak alınan paradır.
#28
SORU:
5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların
prime esas kazançlarının hesabında hangi hususlar esas alınır?
CEVAP:
• Hak edilen ücretlerin,
• Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel
emeklilik sistemine ödenen tutarların,
• İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alınacaktır.
#29
SORU:
5510 sayılı Kanun’un 4. Maddesinin 1. Fıkrasının (b) Bendi Kapsamındaki Sigortalıların Prime Esas Kazancının Hesabı nasıl yapılır?
CEVAP:
Aylık prime esas kazanç, 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt
sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük
kazancın otuz katıdır. Bu sigortalılar tarafından Kurumca belirlenen sürelerde aylık prime
esas kazanç beyan edilir. Beyanda bulunmayan sigortalıların aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katı olarak belirlenir
#30
SORU:
5510 sayılı Kanun’a göre ilk defa 4. maddesinin 1. fıkrasının (c)
bendi kapsamında sigortalı olanların prime esas kazançlarının hesabında; Aylıklarını personel kanunlarına göre alan sigortalılar için hangi hükümler esas alınır?
CEVAP:
• İlgili kanunları uyarınca aylık gösterge ve ek göstergeler üzerinden ödenen aylık tutarları,
• Memuriyet taban aylık ve kıdem aylık tutarları,
• Makam, temsil ve görev tazminatları ve diğer bir kısım tazminatları ile ek
ödemeleri,
#31
SORU:
Her bir sigorta kolu için uygulanacak prim oranları, 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre alınacak sigorta prim oranları nasıldır?
CEVAP:
• Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının % 20’sidir. Bunun % 9’u sigortalı hissesi, % 11’i işveren hissesidir (m.81/1/a).
• Bu Kanun’da belirtilen fiilî hizmet süresi zammı uygulanan işlerde 4. maddenin 1.
fıkrasının;
• 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin. 1. fıkrasının, (a) bendi kapsamında çalışan
sigortalılar için uygulanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, bu
maddenin (a) bendinde belirtilen % 20 oranına; 40. maddeye göre 60 fiilî hizmet
gün sayısı eklenecek işlerde 1 puan, 90 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1,5
puan, 180 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3 puan,
• (c) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için ise uygulanacak malullük, yaşlılık ve
ölüm sigortaları prim oranı, bu maddenin (a) bendinde belirtilen % 20 oranına; 40.
maddeye göre 60 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3,33 puan, 90 fiilî hizmet
gün sayısı eklenecek işlerde 5 puan, 180 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 10
puan
eklenmesi suretiyle belirlenir ve bu şekilde bulunan oran ile bu maddenin (a) bendinde belirtilen %20 oranı arasındaki farka ait primin tamamı işveren tarafından ödenir.
• Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının %2’sidir.
Bu primin tamamını işveren öder. Bu oranı %1,5 oranına düşürmeye ya da %2,5
oranına artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir (m.81/1/c).
• 5. maddenin 1. fıkrasının (b) bendinde belirtilenler için prim oranı, prime esas
kazançlarının % 6’sıdır. Bu prim oranının % 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 5’i
genel sağlık sigortası primidir. Aynı maddenin 1. fıkrasının (e) bendinde belirtilen
kursiyerler için prim oranı, prime esas kazançlarının % 5,5’idir. Bu prim oranının
% 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 4,5’i genel sağlık sigortası primidir.
• Genel sağlık sigortası primi, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanlar için
82. maddenin 1. fıkrasına göre hesaplanan prime esas kazancın %12,5’idir. Bu primin % 5’i sigortalı, %7,5’i ise işveren hissesidir. Yalnızca genel sağlık sigortasına
tabi olanlar ile 60. maddenin 1. fıkrasının (e) bendi ve bu Kanun’un geçici 13. maddesinde belirtilenlerin genel sağlık sigortası primi, prime esas kazancın %12’sidir
(m.81/1/f). Ancak, 60. maddenin birinci fıkrasının (g) bendine tabi olanlar için
genel sağlık sigortası primi, prime esas kazancın %3’ü olup, bu oranı %12’ye kadar
artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
• 4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılar (a), (c) ve (f) bentlerindeki prim oranlarının toplamı üzerinden primlerini öderler (m.81/1/g).
• 4. maddenin 1 fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılara bağlanan veya bağlanacak vazife malullüğü aylıkları ile bunların hak sahiplerine bağlanacak ölüm
aylıklarının karşılığı olmak üzere, bu kapsamdaki sigortalılar için kamu idarelerinin bütçelerinden ayrılan sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi ödeneklerinin %20’si oranında ek karşılık primi alınır. Ayrılan ek karşılık priminin tamamı
kurum bütçelerinin yetkili makamlarca onaylanarak yürürlüğe girdiği tarihi takip
eden ay başlarından itibaren altı ay içinde ve aylık eşit taksitlerle ödenir. Genel
bütçe kapsamındaki idarelerin ek karşılık primleri Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesine konacak ödenekten karşılanır (m.81/1/h).
• Bu Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin, bu maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine göre
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık
kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Bu hüküm kamu idareleri işyerleri
ile bu Kanun’a göre sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında
çalışan sigortalılar hakkında uygulanmaz (m.81/1/ı).
• Özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere 4 üncü
maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak yurt içinden
götürülen sigortalılar için, bu maddenin (f) bendine göre prime esas kazanç üzerinden ödenecek primin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar
Hazinece karşılanır (m.81/1/i).
• İsteğe bağlı sigortalılar ve muhtar sigortalılar hariç bu Kanunun 4. maddesinin
1. fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır.
Sigortalıların bu prim indiriminden yararlanabilmeleri için primlerin Hazinece
karşılanmayan kısmının yasal süresi içinde ödenmesi, Kuruma kendi sigortalılıklarından kaynaklanan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve
gecikme zammı borcunun bulunmaması şarttır
#32
SORU:
5510 sayılı Kanuna göre Prime Esas Günlük Kazancın Sınırları nasıldır?
CEVAP:
5510 sayılı Kanuna göre, alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan
günlük kazancın alt sınırı, sigortalıların yaşlarına uygun asgarî ücretin otuzda biri, üst
sınırı ise 16 yaşından büyük sigortalıların günlük kazanç alt sınırının 7,5 katı, ancak sosyal
güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde
çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri için 3 katıdır.
#33
SORU:
Asgari işçilik uygulaması hangi kanunla düzenlenmiştir?
CEVAP:
Asgari işçilik uygulaması 5510 sayılı Kanun’un 85. maddesinde
ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.
#34
SORU:
Sigortalının aynı ay içinde birden fazla işyerinde çalışması hâlinde o aydaki toplam prim
ödeme gün sayısı hangi süreyi geçemez?
CEVAP:
Sigortalının aynı ay içinde birden fazla işyerinde çalışması hâlinde o aydaki toplam prim
ödeme gün sayısı 30 günü geçemez.
#35
SORU:
Hangi çalışmalar kısmi süreli çalışmadır?
CEVAP:
Sigortalının normal haftalık çalışma süresinin tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal
işçiye göre üçte ikisi oranından daha az belirlendiği çalışmalar, kısmi süreli çalışmadır.
#36
SORU:
Kısmi Süreli Çalışmalarda Prim Ödeme Gün Sayısı nasıl hesaplanır?
CEVAP:
İş sözleşmesi saat ücreti
karşılığı yapılmış ise kısmi süreli
çalışan sigortalıların ay içinde
çalıştığı toplam sürenin, olağan
çalışma süresi olan 7,5 saate
bölünmesiyle, sigortalı için
bildirilmesi gereken prim ödeme
gün sayısı hesaplanır.
#37
SORU:
20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı
Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında ayda kaç gün sigortalı bildirileceği nasıl hesaplanır?
CEVAP:
20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı
Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında çalışan sigortalıların ay içinde çalıştığı toplam sürenin sekiz saate
bölünmesiyle ayda kaç gün sigortalı bildirileceği hesaplanır.
#38
SORU:
Yazılı sözleşme ile sigortalının yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç
duyulması hâlinde ödemelerde nasıl bir yol izlenir?
CEVAP:
Yazılı sözleşme ile sigortalının yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç
duyulması hâlinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı çağrı üzerine
çalışmalarda, çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmiş ise bu süreler üzerinden;
taraflar arasında çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise sigortalının aylık
çalışma süresi yukarıdaki fıkralar hükmünce hesaplanan gün sayısı üzerinden bildirilir.
#39
SORU:
5510 sayılı Kanunun uygulanmasında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık
sigortası ve isteğe bağlı sigorta bakımından prim ödeme yükümlüsü hangi kişi ve kurumlardır?
CEVAP:
• 4. maddenin 1. fıkrasının (a) ve (c) bentlerine ve 5. maddenin (a) bendine tabi
olanlar için bunların işverenleri,
• 4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendindeki muhtar sigortalılar hariç bu bent kapsamında sigortalı olanlar, isteğe bağlı sigortalı olanlar ve 60. maddenin 1. fıkrasının
(d) ve (g) bentlerinde sayılan kişilerin kendileri,
• 60. maddenin 1. fıkrasının (c) bendi ile aynı maddenin onikinci, onüçüncü ve ondördüncü fıkralarında sayılan kişiler için primi yılı merkezî yönetim bütçesinden
karşılanmak üzere ilgili kamu idareleri,
• 60. maddenin 1. fıkrasının (e) bendinde sayılan kişiler ile 5. maddenin (e) bendinde belirtilenler için Türkiye İş Kurumu,
• 5. maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim görenler ile meslekî veya teknik ortaöğretimde okumakta iken staja tâbi tutulan öğrenciler ile tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler için Milli
Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar veya kurumlar,
kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler
için projenin yürütüldüğü kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör kuruluşları ve
üniversiteler, yüksek öğrenim sırasında staja tâbi tutulan veya işletmelerde meslekî
eğitim gören öğrenciler için öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumu,
• 5. maddenin (c) ve (g) bentlerine tabi olanlar için işverenleri veya kendileri,
• Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrenciler için bursluluk statüleri devam ettiği süre boyunca Yurtdışı Türkler ve
Akraba Topluluklar Başkanlığı veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurum,
• Muhtarlardan 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılığı
olanların il özel idareleri veya yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları,
prim ödeme yükümlüsüdür.
#40
SORU:
4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanların her ay için ne kadar süre prim ödemesi zorunludur?
CEVAP:
4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanların her ay için otuz
tam gün prim ödemesi zorunludur.
#41
SORU:
5510 sayılı Kanun’un 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalıları çalıştıran işveren ne kadar süre içinde primleri Kuruma öder?
CEVAP:
5510 sayılı Kanun’un 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalıları çalıştıran işveren, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların primlerine esas tutulacak kazançlar
toplamı üzerinden bu Kanun gereğince hesaplanacak sigortalı hissesi prim tutarlarını ücretlerinden keserek ve kendisine ait prim tutarlarını da bu tutara ekleyerek en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma öder
#42
SORU:
Genel sağlık sigortalısı sayılanlar için prim ödemesi nasıl yapılır?
CEVAP:
60. maddenin birinci fıkrasının (b), (c), (d) ve (g) bentleri ile aynı maddenin onikinci,
onüçüncü ve ondördüncü fıkraları gereği genel sağlık sigortalısı sayılanlar için, her ay
otuz tam gün genel sağlık sigortası primi ödenmesi zorunludur.
#43
SORU:
Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde hangi Kanun hükümleri uygulanır?
CEVAP:
Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51, 102 ve 106. maddeleri hariç,
diğer maddeleri uygulanır.
#44
SORU:
Afet Durumunda Belgelerin Verilme Süresi ve Primlerin
Ertelenmesi nasıl uygulanır?
CEVAP:
5510 sayılı Kanun’un 91. maddesine göre işyerleri yangın, su baskını, yer kayması, deprem
gibi afete uğrayan tabii afet nedeniyle tarımsal faaliyetinden dolayı zarar gören işverenler
ile 4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılar; bu durumu belgelemeleri kaydıyla olayın meydana geldiği tarihten itibaren üç ay içinde talepte bulunmaları
ve prim ödeme aczine düştüklerinin, yapılacak inceleme sonucu anlaşılması hâlinde afet
tarihinden önce ödeme süresi dolmuş mevcut prim borçları ile afetin meydana geldiği
tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçları, olayın meydana geldiği tarihten
itibaren bir yıla kadar Kurumca ertelenebilir
#45
SORU:
15.05.1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak
Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun uyarınca prim ödemesi nasıl yapılır?
CEVAP:
15.05.1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak
Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun uyarınca genel hayatı etkilediğine karar verilen afetler nedeniyle afet bölgesinde doğrudan veya dolaylı olarak zarar gören işverenlerle sigortalı ve hak sahiplerinin bu Kanuna göre vermekle yükümlü oldukları belgelerin
verilme süresi ile ödenmesi gereken primlerin ve diğer Kurum alacaklarının ödeme sürelerini bu Kanun’daki sürelere bağlı olmaksızın, afet bölgesindeki şartları ve gelişmeleri göz
önünde tutarak belirlemeye ve ertelemeye Kurum yetkilidir.