Sosyal hizmet uzmanı, mikro düzeyde bireylerle, mezzo düzeyde gruplarla ve ailelerle, makro düzeyde ise örgütlerle, organizasyonlarla ve toplumla sosyal hizmet uygulamaları yürüten bir meslek elemanı olarak uygulama sürecinde müracaatçıların üstün yararı için çaba göstermekte, insanların sorunlarını çözmelerine ve gereksinimlerini karşılamalarına yardımcı olmaktadır.

Değer kavramı, kişilerin önem atfettikleri, benimsedikleri, erişmeye çalıştıkları ve toplumda yaygın olarak benimsenen soyut kuralları belirtmektedir (Tomanbay, 1999).

Etik kelimesi Türk Dil Kurumunun Türkçe sözlüğünde; (1) töre bilimi, (2) çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü anlamlarında ifade edilmektedir (www.tdk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 05 Kasım 2015). Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi Bürosuna (1987) göre ise; etik, uygulama ve karar verme sürecinde insanlara rehberlik eden ortak kabul görmüş bir dizi ilkeye ve düzenlemelere işaret etmektedir.

Sosyal hizmet mesleği için bilgi ve değer arasındaki etkileşim önemlidir. Biri diğerinin gerekçesini oluşturduğu gibi, birbirlerinin de destekleyicisi olmaktadırlar (Kut, 1988). Değerler, sosyal hizmetin müdahale sürecini doğrudan etkileyen, sunulan hizmetin müracaatçıya faydası ya da zararı dokunması bakımından etkililiğe sahip olan temel bir sütun konumundadır.

NASW, 1981 yılında, etkili sosyal hizmet uygulaması için gerekli olan değer temelini şu şekilde tanımlamıştır:

• Bireyin onuruna ve biricikliğine saygı,

• Müracaatçının kendi kaderini tayin etme hakkı,
• Gizlilik,
• Baskı altındakiler için savunuculuk ve sosyal aksiyon,
• Yetkinlik,
• Örgütsel oryantasyon (örgüt içinde çalışma),
• Başkalarının dinsel veya tinsel inançlarına / değerlerine saygı duymak (Duyan, Sayar, Özbulut, 2008).

Soruda anlatılan "sosyal hizmet uzmanı mesleki objektifliğini sürdürmelidir" ilkesine uymaktadır.

Sosyal hizmet uzmanı, uygulama sürecinde müracaatçıyla ilgili arzulanan değişime yardımcı olmak için çaba harcar. Planlanan değişim sürecinde sosyal hizmet uzmanı sorumlu aktör olduğu için yapılan hataların farkında olmalıdır. Sosyal hizmet uzmanı müracaatçının cesaretini kırıcı ve müracaatçının sosyal işlevselliğinin önüne engel koyucu uygulamalardan kaçınmalıdır.

Meslek etiği, “bir görevi yerine getiren bireylerin, iş ilişkisi kurdukları kişilere karşı davranışlarını düzenleyen ve onların davranışlarının etik çerçevede nasıl olması gerektiği konusunda yol gösteren kurallar ve ilkeler bütünü” olarak ifade edilmektedir (Arslan, 1998).

Meslek etiği, Levy (1976) tarafından “değerlerin eyleme geçmiş hali” şeklinde tanımlanmıştır ve mesleki uygulama için mesleğin en önemli değerlerinden elde edilen ilkelere işaret etmektedir.

İlk etik kurallar Mary Richmond tarafından hazırlanmış ayrıca mesleğin ilk yıllarında bazı sosyal hizmet örgütleri, mesleğin etik kurallarını oluşturma gayretini göstermişlerdir ancak 1947 yılına kadar resmî olarak etik kurallar oluşturulmamıştır. Dernek kurulduktan beş yıl sonra, 1960 yılında ilk etik kurallar oluşturulmuştur.

“Sosyal hizmet felsefesi” sosyal hizmet eğitiminde ve sosyal hizmetin müdahale sürecinde, değer, tutum ve davranışların niteliğini belirler. Sosyal hizmet felsefesi, etik kurallar, ilkeler ve standartlar olarak somutlaşarak uygulamaları yönlendirici bir fonksiyon üstlenir.

Sosyal hizmet mesleğinin ilkeleri mesleğin felsefesine, değerlerine, etik ilkelerine ve uygulama becerisine dayanır (Sheafor ve Horejsi, 2015).

Etik ikilem, iki ya da daha fazla seçenek arasında hangi seçeneğin daha faydalı olduğu ile ilgili kararsızlık yaşandığında ve ortaya çıkan gereksinimlerin elimizdeki alternatiflerle çözülemediği durumlarda ortaya çıkmaktadır (Noureddine, 2001).

Bireysel değerler, mesleki değerler ve kurumsal değerler arasında denge
kurma görevi olan sosyal hizmet uzmanının, karşılaştığı etik ikilemlerin çözümü için etik kararlar vermesi beklenir. Müdahale sürecinde mesleğin etik standart ve sorumluluklarını kabul eden ve uygulayan sosyal hizmet uzmanları, etik karar verme sürecinde de bu standart ve sorumlulukları kendisine rehber olarak alır (Gökçearslan Çifçi ve Gönen, 2011).

Üç temel öneri eleştirel düşünme sürecine rehberlik edebilir. Bu öneriler ne tür
bir müdahalenin izlenebileceği konusunda bir temel oluşturma amacıyla insan davranışının değerlendirilmesi bağlamında yapılıyor.
1. Çalışırken insan davranışı hakkındaki kuramsal ve olgusal bilginizi temel alın.
2. Mesleklerle ilgili kendi değerlerinizi tanımayın ve ardından kendi değerlerinizle
profesyonel etik ilkeleri birbirinden ayırın.
3. Siz ve müracaatçınız için uygun olan her alternatifin getiri ve götürülerini tartın, ardından size en olumlu görünen alternatifi belirleyin (Zastrow ve KirstAshman, 2014).

Dolgoff ve ark. (2005) sosyal hizmet uzmanlarının mesleki müdahale sürecinde karşılaşabileceği etik ikilemler karşısında ne yapılması gerektiğini belirlemede, işe ilk adım olarak mevcut durumu saptamakla başlamıştır.

Hayatın korunması ilkesidir.

Asgari Zarar ilkesine göre; zarar verme potansiyeli bulunan etik ikilemlerle
karşılaşıldığında sosyal hizmet uzmanı zarardan kaçınmalı ya da zararı önlemelidir. Bu ilke inşaların zarar görmeye karşın korunması gerektiğini ifade etmektedir.

Etik ikilemlerin basmakalıp ya da basit çözümleri yoktur. Tüm etik ikilemlerde olduğu gibi, sosyal hizmet uzmanları, makul kararlar almak için meslekteki etik konular hakkında en kullanışlı bilgileri temel alarak bir dizi adımlar atmalıdır. Bir çok sosyal hizmet yazarı, sosyal hizmet uzmanlarına bu tür zor kararları almalarında yardımcı olabilecek kavramsal çerçeveler ve protokoller önermektedir.

"Soruna ve sorunun varlığını sürdürmesine neden olan etmenlerin tanımlanması" yer almaktadır.