2. Dünya Savaşından sonra, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948), Ekonomik, Sosyal, Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme (1966), Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme (1966), Toplumsal Gelişme ve Kalkınma Bildirgesi (1969), Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi (1959), Çocuk Hakları Sözleşmesi (1989), Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Kaldırılması Bildirgesi (1967) ile Sözleşmesi (1979), Açlık ve Kötü Beslenmeden Korunma Bildirgesi (1974), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO 1919), Philedelphia Bildirgesi (1944), Dünya Gıda Örgütü (FAO 1945), Dünya Sağlık Örgütü (WHO 1948), Dünya Bankası (1944), BM Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF 1946), BM Kalkınma Programı (1950), Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü (EEC 1948), Birleşmiş Milletlerin bildirge ve sözleşmeleri paralelinde Avrupa Konseyi’nce oluşturulan ve üye ülkelere taahhütler getiren Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlükleri Koruma Sözleşmesi (1950), Avrupa Sosyal Antlaşması (1961) ve Helsinki Sonuç Belgesi (1975), Kopenhag Deklarasyonu (1995) uluslararası sosyal mevzuatı belirleyen önemli metinler olarak değerlendirilmektedir.

Sosyal sigortalar, sosyal yardımlar ve sosyal hizmetlerdir

• Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar/ICESCR-1966

• Uluslararası Medeni ve Siyasal Haklar/ICCPR-1966

• Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılması Konvansiyonu/CEDAW-1979

• Çocuk Hakları Konvansiyonu/CRC-1989’dur.

Osmanlılar döneminde çağdaş anlamda ilk sosyal güvenlik kurumu emeklilik hakkının gerçekleştirilmesi için 1806 yılında kurulan “Askeri Tekaüt Sandığı” ile başlamıştır. 1861 yılında ise sivil memurlar için bir emekli sandığı kurulmuş ve 1909 tarihli bir kanunla, sivil ve askeri hizmet emekliliğinin iki ayrı sandıkça sağlanması yeniden düzenlenmiştir.

Cumhuriyet döneminde, sosyal güvenliğin gelişimi daha çok sosyal sigorta uygulamalarına önem ve ağırlık verilmesi biçiminde gelişmiştir. Bu alanda Cumhuriyet döneminde Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar ve Bağkur olmak üzere üç önemli sosyal güvenlik kurumu geliştirilmiştir. 

Bağ-Kur, bağımsız çalışanlara, yaşlılık, malullük, ölüm ve sağlık sigortası gibi sosyal güvenlik hakları sağlamaktadır.

1) Finansmana dışardan katkı ilkesi

Türkiye’de sosyal sigortanın gelişimi bilimsel ve pratik anlamda 1936’lara gitmektedir. Bu tarihte çıkan 3308 sayılı İş Kanunu, 27 Haziran 1945 tarih ve 4772 sayılı İş Kazaları, Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortası Kanunu, 1949 İhtiyarlık Kanunu, 1950 Hastalık ve Analık Sigortası, 1950’de çıkan 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu, 1957 Maluliyet, İhtiyarlık ve Ölüm Sigortası, 5 Ocak 1961 tarih 224 sayılı Sağlık Hizmetleri Sosyalleştirme Kanunu, 1965’de 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, 1971’de 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu, ILO’nun 1952 tarih ve 102 sayılı Sosyal Güvenliğin Asgari Normlara İlişkin Sözleşmesi, 10 Temmuz 1976 tarihli 2022 kanunu, 1983 SHÇEK kanunu, 1983’te 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu, 1983’te 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu, 1992 Yeşil Kart, 2006 tarih 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gibi düzenlemelerin hemen hepsi de sosyal sigortaların gelişimi hakkında bilgi vermektedir.

Sosyal güvenlik sisteminin primsiz ödemeler kısmını sosyal hizmetler ve sosyal yardım uygulamaları oluşturmaktadır. Sosyal hizmetler genel olarak sosyal sorun yaşayan; yaşlı, yoksul, engelli, aile, kadın, çocuk gibi özel gereksinim gruplarına ve psikososyal destek anlamında toplumun tüm kesimlerine yönelmektedir. Kavramsal olarak sosyal hizmet sanayi toplumunda özel gereksinim gruplarının bakım ve korunmalarının toplumun sorumluluğu ve görevi olduğu anlayışından hareketle kamusal, yarı kamusal ve gönüllü etkinliklerle bu tür nüfus gruplarının bakımlarını, korunmalarını iş edinen, insanların yardımsız çözemedikleri bireysel ve toplumsal sorunlarının çözümü için geliştirilen dizgeli, düzenli ve sürekli etkinliklere verilen addır.

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu 27 Mayıs 1983 tarihinde yürürlüğe giren 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ile kurulmuştur. SHÇEK Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü, illerdeki Korunmaya Muhtaç Çocukları Koruma Birlikleri, Sosyal Hizmetler Enstitüsü ile Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumunun birleştirilmesiyle meydana gelmiştir.

Türkiye’de sosyal refah hizmetlerini tek çatı altından koordine etmek için 2011 tarih ve 6223 sayılı Kanunla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı kurulmuştur.

• Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü.

• Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü.

• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.

• Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.

• Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü.

• Denetim Hizmetleri Başkanlığı.

• Strateji Geliştirme Başkanlığı.

• Şehit Yakınları ve Gaziler Dairesi Başkanlığı bulunmaktadır.

Sosyal yardımın sistematik olarak ilk kez düzenlendiği ülke İngiltere'dir. 

Sosyal yardımlar genel olarak aile, sağlık, eğitim, engelli, işsiz nüfus gruplarına yönelik olarak yapılan yardımları kapsamaktadır.

• Aile yardımları,

• Sağlık yardımları,

• Eğitim yardımları,

• Özürlü yardımları,

• Özel amaçlı yardımlardır.

Sosyal ve ekonomik destek, yoksulluk içinde olup da temel gereksinimlerini karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük seviyede dahi sürdürmekte güçlük çeken kişilere ve ailelere kaynakların yeterliliği ölçüsünde yapılan ayni ve nakdi destekleri kapsamaktadır.

İkinci Dünya Savaşı sırasında çıkarılan, 1941 tarihli 4109 sayılı Asker Ailelerine Yardım Kanunu askerlik hizmetinde bulunanların, aileyi geçindiriyor olmaları koşuluyla, ailelerine (usul, füruu, karısı, muhtaç kız veya erkek kardeşi) ayni ve nakdi yardımın belediyelerce ve köy ihtiyar meclislerince asgari ücret dâhilinde verilmesini öngörür.

• Bakanlığın şehit yakınları ve gazilere yönelik sosyal hizmet faaliyetlerini yürütmek ve koordine etmek.

• Şehit yakınları ve gazilerin hakları ile onlara yönelik yardım, hizmet ve muafiyetlere ilişkin ulusal politika ve stratejilerin belirlenmesine yönelik çalışmaları koordine etmek, belirlenen politika ve stratejileri uygulamak, uygulanmasını izlemek ve değerlendirmek.

• Kamu kurum ve kuruluşları, gönüllü kuruluşlar ile gerçek ve tüzel kişilerce şehit yakınları ve gazilere yönelik yürütülen faaliyetlere ilişkin ilke, usûl ve standartları belirlemek ve bunlara uyulmasını sağlamak.

• Şehit ve gazi çocuklarının eğitimi konusunda, ilgili kurum ve kuruluşlar ile gönüllü kuruluşların da desteğiyle gerekli çalışmaları yürütmek.

• Şehit yakınları ve gazilerin ekonomik, sosyal ve kültürel bakımdan desteklenmesi ve toplumdan kopmaması amacıyla çalışmalar yürütmek, bu konuda toplumsal duyarlılığı güçlendirici faaliyetler yapmak.

• Gazilerin toplumsal hayata adaptasyonu, tedavi gereksinimlerinin karşılanması, istihdam sorunlarının giderilmesi ve sosyal güvenlik haklarının geliştirilmesi amacıyla çalışmalar yürütmek.

• Şehit ve gazi yakınları arasında iletişim ve dayanışmayı güçlendirmek.

• Şehit yakınları ve gazilere yönelik yardım kampanyalarına ilişkin usûl ve esasları belirlemek, istismar amaçlı girişimlere karşı ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde her türlü önlemi almak.

• İlgili mevzuatı çerçevesinde şehit ve gazi yakınlarının öncelikli istihdamına yönelik uygulamaları koordine etmek.

• Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.