Üretim faktörlerini dört temel grup altında değerlendirmek mümkündür. Bu faktörleri kısaca aşağıdaki gibi tanımlamaktadır:
• Emek: Üretimde kullanılan insan gücü
• Toprak: Üretimde kullanılan doğal kaynaklar
• Sermaye: Üretimde emeğin kullandığı doğal kaynaklar dışındaki her şey
• Girişimcilik: Diğer üç üretim faktörünü birleştirme becerisi.

Üretim faaliyetinde kullanılan insan gücüne emek denir.

İstihdam kavramının anlamı geniş ve dar anlamda iki farklı biçimde yorumlanmaktadır. Geniş anlamda, tüm üretim faktörü türlerinin kullanımı olarak yorumlanan istihdam kavramı, dar anlamda ise üretim faktörü türlerinden sadece emeğin kullanım miktarı olarak yorumlanmaktadır. Bu şekilde yorumlanmasına rağmen, istihdam kelimesi tek basına kullanıldığında genel olarak dar anlamdaki tanımı ifade etmektedir.

İstihdamın tam istihdam düzeyinin altında olması eksik istihdam olarak tanımlanır

Çalışma çağında olan kişileri tanımlamak için kullanılan yaş aralığı 15-65 aralığıdır.

Bağımlı nüfus: Çalışma çağındaki nüfusun belirlenmesinde, alt ve üst yaş limitlerin dışında olan nüfus bağımlı nüfus olarak tanımlanmaktadır. 15 yaş altı ve 65 üstü nüfus, bağımlı nüfus olarak tanımlanmaktadır.

İş gücü: Kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içinde, emek piyasasıyla ilişkisi olan nüfus iş gücü olarak tanımlanmaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumu 7 grubu İşgücüne dahil olmayan nüfus içinde değerlendirmektedir. Bunlar http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/Hia_2011/turkce/metaveri/ tanim/index.html#):

1- İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar: Çeşitli nedenlerle bir iş aramayan, ancak 2 hafta içinde işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir. Bu kişiler iki alt başlıkta ele
alınmaktadır:
     • İş bulma ümidi olmayanlar: Daha önce iş aradığı hâlde bulamayan veya kendi vasıflarına uygun bir iş bulabileceğine inanmadığı için iş aramayan ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirtenler.
     • Diğer: Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, irad sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz hâlde olma gibi nedenlerle iş aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirtenler.
2- Mevsimlik çalışanlar: Mevsimlik çalışması nedeniyle iş aramayan ve işbaşı yapmaya hazır olmayan kişiler.
3- Ev işleriyle meşgul: Kendi evinde ev işleriyle meşgul olması nedeniyle iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişiler.
4- Öğrenci: Bir öğrenim kurumuna devam etmesi nedeniyle iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişiler.
5- Emekli: Bir sosyal güvenlik kuruluşundan emekli olduğu için iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişiler.
6- Çalışamaz hâlde: Bedensel özür, hastalık veya yaşlılık nedeniyle iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişiler.
7- Diğer: Ailevi ve kişisel nedenler ve bunun dışındaki diğer nedenler ile iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişiler.

İstihdam: Türkiye İstatistik Kurumunun resmi istihdam tanımına göre, işbaşında olanlar (Ücretli, maaşlı, yevmiyeli, kendi hesabına, işveren ya da ücretsiz aile işçisi olarak referans dönemi içinde en az bir saat bir iktisadi faaliyette bulunan kişiler) ve işbaşında olmayanlar (İşi ile bağlantısı devam ettiği hâlde, referans haftası içinde çeşitli nedenlerle işinin başında olmayan kendi hesabına veya işveren olarak çalışanlar) grubuna dâhil olan kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus, istihdam edilen nüfustur.

Emek piyasası ile ilişkili olan bireylerin ilişkili olma potansiyeli olan bireylere oranı iş gücüne katılım oranı olarak tanımlanabilir.

Fiilen bir işte çalışanların, emek piyasası ile ilişkide olma potansiyeli olan bireylere oranı, istihdam oranı olarak bilinmektedir.

Toplumda istihdam edilerek üretimde fiilen değerlendirilen bireyleri, istihdam şekillerine göre şu şekilde sıralamak mümkündür;

• Ücretsiz aile işçisi,

• Kendi namına çalışan,

• İşveren ve

• Ücretli, maaşlı ya da yevmiyeli çalışanlar.

İşsiz tanımı en genel ifade ile şu şekilde yapılabilir: “İşsiz; işi olmayan, iş arayan ve işe başlamaya hazır olan kişidir”. İşsizliğin bu tanımı gereği, işsiz kavramının üç kriteri bulunmaktadır:
• Kişinin işinin olmaması (referans dönemi içinde ücretli ya da kendi hesabına istihdam edilmemiş olmalı)
• Kişi iş arıyor olmalı (iş aramak için girişimde bulunmuş olmalı)
• Kişi fiziksel ve zihinsel olarak işe başlamaya hazır olmalı (gelen iş teklifini kabul edip on beş gün içinde istihdam edilmeye hazır olmalı)

Türkiye İş Kurumu'nun yaptığı tanıma göre çalışma çağında ve gücünde olan, çalışmak isteyen, Kuruma başvurduğunda asgari ücret düzeyinde gelir getirici bir işi olmayan, Kurum tarafından, henüz kendisine iş bulunamamış aktif kayıtlardaki kişiler işsiz kabul edilmektedir.

Ekonomik olarak işsizliğin tanımı; “emek talebiyle emek arzındaki dengenin olmaması” şeklindedir.

İşsizlik rakamlarının olduğundan daha düşük hesaplanmasının birçok nedeni vardır. Bu nedenlerden bazılarını şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Tarımda istihdamının toplam istihdam içindeki payı: Tarım sektörünün ağırlıklı olduğu ekonomilerde işsizlik düşük çıkmaktadır.
• Kayıt dışı ekonominin varlığı: Kayıt dışı istihdam olduğu sürece işsizlik oranları gerçeği yansıtmayacaktır ve işsizlik olduğundan düşük çıkacaktır.
• İşsizlik maliyetinin yüksek olması: İşsizler yaşamlarını devam ettirebilmek adına seçici davranamamakta, yüksek ücret getirisi ve yeteneklerine uygun olmasa bile çalışma yaşamına katılmaktadırlar. Bu durum piyasa ücretinin altında bir ücret alan, ancak mecburi iş gücüne katılmak zorunda olanları temsil eder.
• Kamunun en büyük işveren durumunda olması: Kamuda aşırı istihdam gizli işsizliği doğurmaktadır. Bu yapı işsizlik oranlarının olduğundan düşük çıkmasına neden olmaktadır (Biçerli,2005,468).

Amerikalı iktisatçı olan Arthur Okun, işsizlik ile üretim kayıpları arasındaki ilişkiyi incelemiş ve bu ilişkiyi Okun Yasası olarak isimlendirmiştir. Okun Yasası’na göre; işsizlik oranındaki her %1’lik artış, Gayrisafi Millî Hasılanın (GSMH) %2.5 oranında azalmasına neden olmaktadır. (Biçerli, 2005, 420). Okun Yasası’na göre işsizlik ile hasıla arasında ters yönlü bir ilişki söz konusudur.

Kişinin iradesi ile işsiz olma durumu, iradi işsizlik olarak tanımlanır.

Kişinin isteği dışında ortaya çıkan işsizlik, gayri iradi işsizlik olarak tanımlanmaktadır.

İşsizlik sigortası; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayarak kendilerinin ve aile fertlerinin zor duruma düşmelerini önleyen, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren, devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur.

Türkiye’de işsizlik sigortasıyla ilgili yasal düzenleme, 1999 tarihinde 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’yla uygulanmaya başlamıştır.