Stratejik niyet hiyerarşisi vizyon, misyon, amaç, hedef, plan ve bütçeden oluşur. Bir yönüyle örgütlerin kısa, orta ve uzun vadede nerede olmak istediklerini beyan
eden niyetlerdir.

Vizyon ve misyon uzun vadeli niyetler iken, amaç ve hedefler yıl yıl belirlenen, ulaşılmak istenilen sonuçlardır. Bunlar da kısa, orta ve uzun vadeli olabilirler. Plan ve bütçe ise vizyon, misyon, amaç ve hedeflere hizmet eden faaliyetlerdir. Planlar amaç ve hedeflere ulaşmak için gereğinin yapılmasını belirleyen, açıklayan faaliyetler iken, bütçe ise vizyon, misyon, amaç, hedef ve planlar için kaynak tahsis etmektir.

Vizyon, liderleri birbirlerinden ve yöneticilerden ayıran özellikler bütünü olarak da tanımlanabilir. Vizyonla ilgili çeşitli çözümlemeler şunlardır:

• Örgüte ilişkin güçlenen bir geleceği geliştirme, paylaşma ve tasarlama yetisi,
• Var olanla, öngörüleni yalın bir gerçeklikle dengeleyebilme,
• Bilinenden bilinmeyene yönelik gerçekleri, ümitleri, rüyaları ve fırsatları koruyarak geleceği yaratabilme becerisi.

Kuruluşun, işletmenin gelecekte ne olmak istediğini belirleyen bildirisine vizyon denir.

Vizyonun öğelerini üç başlık altında toplayabiliriz. Bunlar;

• Yönetim Felsefesi, değerler ve ilkeler,
• İmaj, ve
• Amaçlar ve gelecek tahminidir.

Kişilerin, yöneticilerin, girişimcilerin yaptıkları, yapacakları işlere, sektör ve yönetime yükledikleri özel anlam ya da yüklenilmiş anlamların benimsenmesi yönetim felsefesi olarak tarif edilebilir. Bu bağlamda yönetim felsefesi, kişi, grup ve düşünce davranışlarına rehberlik eden idealler, inançlar ve ilkeler bütünü olarak tanımlanabilir.

Değerler; davranış biçimleri, inançlar, hedefler, ilişkileri kontrol teknikleri, dünya görüşü, tarz ve karakterlerdir.

İmaj, belirli bir amaç üzerinde odaklanmayı sağlar. Yönetim felsefesi, vizyon ve misyonun arka planında yer alırken, imaj ise görünen ve gösterilmek istenilen yüzünü oluşturur. Verilmek istenen mesaj, anılmak istenilen pozitif nitelik de imaj ile açıklanabilir.

İşletmeler ya da kurumlar, vizyon ve liderlik perspektifi doğrultusunda incelendiğinde vizyon hakkında aşağıdaki yargılar düşünülebilir;

• Vizyon, kurumun içsel pusulasıdır.
• Vizyon, ilham veren yönüyle senaryo deklarasyonudur.
• Vizyon, gelecek tasarımının bugünkü zihinsel düşüdür, izdüşümüdür.

Klopp'a göre liderlik, insanları topluca etkileyebilecek ve harekete geçirebilecek vizyonları yaratabilme ve iletebilme yeteneğidir. Yöneticilik ise, yapılacak işleri algılama ve insanları çalıştırabilme gücüdür. İnsanlar, diğer insanların değil, vizyon yaratanların peşinden giderler. Bu yönüyle yöneticiler çalışanlarını özverili ve verimli çalışmaya yönlendirebiliyorlarsa başarılı olurlar.

Bir karizmacı teknolojiye uyum gösteremez, bir vizyoncu da başarısı sosyal ilişkilerin etkisine bağlı işlerde varlık gösteremez. Ancak bunun değişmez bir yargı olduğunu söylemek pek mümkün değildir. Doğru değerlendirme için yönetim kavramları daha ayrıntılı tanımlanmalıdır. Bu da ancak, uygulamaların çeşitli biçimlerinde görülür. Karizma ve vizyon en fazla başarılı sonuçlarla doğru orantılı gelişen dönüşümlü yönetimin öğeleridir. O halde doğru düşünüm sağlandıktan sonra teknolojiye yatkın bir karizmacı ya da sosyal ilişkileri güçlü bir vizyoncu kişilik rahatlıkla oluşturulabilir.

Misyon “Biz neyiz?” sorusuna yanıt arar. Sektörde rakiplerimize nazaran neyi en iyi yaptığımız sorusu çerçevesinde geliştirilir.

Bir misyonun dört temel boyutu/öğeyi bünyesinde barındırır:

• Paydaşlara ve ortaklara yükümlülüklerini yerine getirme aracı olarak misyon
• İşin alanı olarak misyon
• Rekabet avantajı kaynağı olarak misyon
• Gelecek yönüyle misyon
  
  

Misyonda dün, bugün ve yarın vurgusu var iken; vizyon amaç, hedef ve strateji sadece gelecekle ilgilidir.

Hedefler amaçlardan farklı olarak sayısal olarak ifade edilir ve daha kısa vadeyi kapsarlar. Bir amacın gerçekleştirilmesine yönelik olarak birden farklı hedef belirlenebilir.

Hedefler;

• Yeterince açık ve anlaşılır olmalıdır,
• Ölçülebilir olmalıdır,
• Sonuç odaklı olmalıdır,
• Zaman çerçevesi açık olmalıdır.

Strateji, kaynakların amaçlara tahsisi olarak tanımlanabileceği gibi, amaçlara nasıl ulaşılacağının belirlenmesi olarak da tanımlanabilir.

Misyon, “biz neyiz?, ne için varız?, neye başlıyoruz? ve işimiz nedir?” sorularının yanıtları olarak ortaya çıkmaktadır.

Vizyon, amaçların ve hedeflerin, misyonların, stratejilerin yönlendirileceği eğilimleri belirlemek anlamındadır. Ulaşılmak istenilen gelecek, farklılaştırılmış bir gelecek yaratmak, geleceği öngörmek de vizyon kavramı içerisinde yer alır.

İşletmelerin, ülkelerin ve kurumların nihai anlamda başarıya ulaşabilmeleri için vizyon, misyon, strateji, amaç ve hedeflerin birbirleriyle uyumlu olması gerekir. Vizyon ve misyonun gelecekle, yeni gelecekle gündemle bağlantılı ve uyumlu olması gerekirken, strateji, amaç ve hedeflerin de vizyon ve misyon ile uyumlu olmaları gerekir. Vizyon, gelecekte başarılması arzu edilen ve başarılacak hedeflere vurgu yaparken misyon; başarılmış, başarılmakta olan, başarılmaya devam edilecek olan hedefleri içerir. Strateji ise, vizyon ve misyonlara nasıl ulaşılacağını gösteren yol demektir. Zaman bağlamında bir betimleme yapılırsa vizyon gelecekle ilgili iken, misyon geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgilidir.

Stratejik niyetin son evresinde planlar ve bütçeler yer alır. Bir yönüyle vizyon, misyon, amaç ve hedefler belirlenirken stratejide örgütler ve uygun harekete geçiş planlarına başlanmış olunur.

Hangi amaca, hangi miktarda fon, hangi miktarda maddi kaynak, hangi miktarda insan kaynağı ve ne kadar zaman tahsis edileceği bütçenin konusudur.