Tarım sektörünün ekonomiye olumlu etkilerinin artırılmasında işgücü, sermaye gibi kontrol edilebilir faktörlerle, toprak, iklim, bitki örtüsü gibi kontrol edilemeyen doğal faktörlerin yönetimi önemlidir. Günümüzde birçok ülke, kalkınma plan ve programlarıyla tarımsal yapının yönetimi sürecine etkide bulunmaktadır. Bu amaçla yöresel ve bölgesel düzeyde uygulanan finansman politikalarından yararlanılmaktadır. Makro bazda bölgeler arası gelir adaletsizliğini ortadan kaldırmada, tarım işletmelerinin ekonomik ölçek büyüklüğüne ulaşmasında ve üretimde eksik sermaye unsurlarının tamamlanması açısından önemlidir. 

Tarım sektörünün gelişmesiyle birlikte finansal piyasalarla ilişkileri artmaktadır. Ülkesel farklılık görülmekle birlikte, yaşanan krizler ve ekonomik dalgalanmalar tarım sektörünün destekleme yapısını ve finansman kaynaklarını da etkilemektedir. Genel olarak tarım sektörünün finansmanında kamunun etkinliği yerini özel banka ve tarım kooperatiflerine bırakmaktadır. Tarımla ilişkili olan gıda sanayide, çeşitli girdilerin temini yoluyla tarım işletmelerine finansman sağlamaktadır. Tarım işletmelerinin her türlü finansal uygulama ve olanaklardan yararlanması, açılan kredi ve fonların tarıma uygun olup olmamasıyla doğrudan ilişkilidir. 

Gerek duyulan fonların uygun koşullarda sağlanması ve bunların verimli, kârlı ve etkin biçimde kullanımına yön verilmesidir. 

Arazi, hayvan, makine, işgücü ve yönetsel yeteneklerin yani tüm üretim faktörlerinin optimum kombinasyonu temel koşuldur. İşletmelerde üretim sürecinde sabit ve değişen sermaye miktarının tam ve uyumlu olması gerekir. Yani bunların ihtiyaç duyulan zamanda ve değerde hazır bulunması, üretimin devamlılığı için gereklidir. 

• İşletmenin en uygun koşullarla donatımı ve faaliyetlerinin sorunsuz sürdürülebilmesi için gerekli girdilerin temin edilmesi, 
• İşletmenin fiziksel gereksinimlerini karşılamak için gerekli harcamaların miktarının ve harcama alanlarının belirlenmesi,
• Üretim amaçlı harcamalarda kullanılacak kaynak miktarının ve sağlanacak kaynakların belirlenmesi,
• Öz ya da yabancı kaynaklardan sağlanan finansmanın ihtiyaçlara göre dağılımının nasıl ve ne şekilde nasıl yapılacağının planlanması,
• İşletmenin bugünkü ve önceki dönemlerdeki mali durumunun analizi ve finansal yapının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi,
• İşletmenin geleceğe ilişkin planlarının düzenlenmesi ve stratejilerin alternatiflerle ortaya konulması.

1. Gerekli üretim girdilerinin işletme içi veya dışından sağlanması

2. Üretim faaliyetinin devamlılığının sağlanması

3. Ürün satış ve pazarlama sürecinin istikrarlı sürdürülmesi

4. İşletme organizasyonu ve planların yürütülmesi.

1. Tarımsal üretim faaliyetinin bazı istisnalar dışında genel olarak doğa koşullarına bağlı olması,

2. Tarım işletmelerinin kapalı yapısıyla öz tüketime yönelik üretimden pazar amaçlı üretime yönelimi,

3. Doğal afetlerin neden olduğu üretim azalması ve özellikle kuraklık, hastalık, su baskını gibi doğal yıkımlarla işletme gelirinde görülen dalgalanmalar,

4. Tarımsal gelir düzeyinin sürekli dalgalanma göstermesi sonucunda işletmelerin tasarruf olanaklarının belirsizliği ve kısıtlılığı,

5. Tarımda yaygın üretimde bulunan işletmelerin küçük aile işletmeleri yapısında oluşu,

6. Tarımsal ürünlerde maliyet ve fiyat oluşumunda etkili faktörlerin fazlalığı,

7. Tarımsal ürün geliri ve giderleri arasında zaman uyumunun olmaması, sürekli giderlerle bir veya birkaç kez oluşan gelirin dengelenmesi,

8. Tarımsal üretim ve yatırım sürecinde, teknolojiden yararlanmada yaşanan problemler, teknik olanakların yetersizliği ve altyapı başta olmak üzere diğer yapısal sorunların devamlılığı.

9. Tarımsal işletmelerde küçük çiftçi muaflığı ve diğer nedenlerden dolayı kayıt tutulma zorunluluğunun olmayışı ve işletmelerin finansman taleplerinin değerlendirilmesinde bu bilgilerin eksik ya da yetersizliği,

10. Tarımsal işletmelerin finansal sözleşme koşullarına yönelik yükümlülüklerini yeteri ölçüde yerine getirememeleri,

11. Tarım kesimine yönelik politik yaklaşımlar ve toplumsal nedenler,

12. Tarım kesiminin finansman gereksinimini karşılamada örgütsel sorunların oluşu ve işletmelerin finansal açıdan yönetim yetersizlikleri. 

Tarımsal üretimin doğal koşullara bağlı olması ve üretim süresinin uzunluğu işletmelerin finansmanı bakımından önemlidir. İşletmeler için özellikle yabancı finansmanın vadesi ile üretim süresinin uyumlu olması zorunludur. Tarımsal kredilerin vadesi diğer sektörlere göre daha uzun olmalıdır ve kredi geri ödemeleri hasat dönemine eş zamanda gerçekleşmelidir. Birçok tarımsal üründe üretim sürecinin göreceli uzunluğu, işletme gelirleri ve giderleri arasında zamanlama bakımından dengesizlik yaratmaktadır. İşletmeler üretim döneminde sürekli masraf yaparken, ancak hasat döneminde gelir elde edebilmektedir. Bu duruma özellikle uzmanlaşmış/ihtisaslaşmış ve tek bir üretim faaliyetinde bulunan işletmelerde daha fazla rastlanılmaktadır. Bu işletmelerde masraflar işletme dallarına göre değişmekle birlikte üretim dönemi süresince yapılırken, gelir üretim süresinin tamamlanmasından bir süre sonra elde edilmektedir. 

Bir dönem içinde elde edilen kârdan harcama yapıldıktan sonra ya da işletme hisselerine göre dağıtımı yapıldıktan sonra kalan değerin öz sermayeye eklenmesi ile işletmenin kendi kendini finansmanı gerçekleşir. Öz sermaye yoluyla finansman, işletmenin kendi kaynaklarından yararlanmasıdır.

• Yabancı sermayenin öz sermayeye dönüşümü
• Öz sermayenin yabancı sermayeye dönüşümü
• Servetin şekli değiştirilerek öz sermayeye dönüşümü olarak üç şekilde gerçekleşir. 

Bir işletmenin kurulması, faaliyetini sürdürmesi ve her türlü açıdan gelişmesi için gerekli olan mal ve para olarak tanımlanabilir. Sermaye, kazanç amacı ile işletmeye ayrılan varlıkların parasal değerleri toplamını açıklamaktadır. Sermaye sonradan üretime katılan bir üretim faktörüdür.

• Üretime bağlı olarak sürekli devam eden ve tekrarlanan finansman
• Bir defaya özgü yapılan finansman

• Tarımsal faaliyetin finansmanına yönelik olarak örgütlenmiş ya da teşkilatlanmış kredi kuruluşları: Bunların temel görevi ve kuruluş amacı, tarımsal faaliyette bulunan işletmelere kredi sağlamaktır. Çeşitli ülkelerde kurulan tarım bankaları, tarım kredi kooperatifleri bunlara örnek olarak verilir.
• Temel finans faaliyetleri yanında tarımsal finansmanı da hedefleyen örgütlenmiş ya da teşkilatlanmış kredi kurum ve kuruluşları: Özel bankalar, sigorta şirketleri, kiralama şirketleri, çeşitli tarım kooperatifleri bu kapsamda değerlendirilir. 
• Özel kişiler, aracılar ve tefeciler: Bunlar genellikle yüksek faizle kredi veren kişilerdir.
• Diğer kaynaklar: Sözleşmeli üretimde bulunan gıda firmaları, tarıma yönelik hibe ve çeşitli desteklerde bulunan, fon transferlerini gerçekleştiren yerli ve yabancı kuruluşlar. 

Çiftçinin nitelikleri, taşınmazların özellikle de toprağın verim kabiliyeti ve sahip olunan her türlü sermaye unsurlarının yaş, değer ve teknik özelliklerinin bilinmesi önemlidir. Çiftçinin iş başarabilme kabiliyeti, girişimcilik ruhu, iş gücü varlığı ve potansiyeli gibi unsurlar yanında geçmiş finansal verileri ve geleceğe yönelik beklenti ve planları da ortaya konulmalıdır. Diğer yandan tarım işletmelerinin kredilerden yararlanmasında, doğal şartlar, ürün fiyatlarının oluşum yapısı ve ürün-girdi maliyet düzeyi gibi teknik konular da etkilidir. İşletmelerin yapısı, onu çevreleyen iç ve dış koşullar, sermaye yapısı, tasarruf eğilimi ve karşılaşılan riskler, işletmecinin anlayışı, psikolojik özellikleri, yönetsel yetenekleri ile birlikte finansman kaynaklarının sektöre bakış açısı ve bunların kredi uygulamaları ve kredi organizasyon yapısı da etkili olmaktadır.

Yatırım projesinden beklenen nakit girişlerinin şimdiki değerini, yatırım maliyetinin şimdiki değerine eşit kılan iskontoya da indirgeme oranıdır. 

İşletme ve finans kurumları arasında güven esasına dayalı olarak yapılan bir sermaye temini ve vadesi sonunda geri ödemesi teminat altına alınan anlaşmadır. 

• Tarımsal işletmelerin eksik sermaye unsurlarını tamamlamak
• Tarıma uygun teknoloji kullanımının yaygınlaşmasını sağlamak
• Tarım işletmelerinin taşınmaz varlıklara sahip olmasını kolaylaştırmak
• Tarımsal yapıda gelişmeler sağlamak ve üretimde verimlilik ve kalite artışı yaratmak
• Tarım işletmelerinde mevcut tesisi genişletmek ya da yeni bir tesis kurmak 
• Tarımsal üretimin arzu edilen şekilde değerlendirilmesine olanak yaratmak, uygun depolama ile ürünlerin yurt içi ve yurt dışına pazarlamasını sağlamak 
• Tarım üreticisine sürekli ve güvenli gelir ortamı yaratarak refah düzeyini artırmak 

• Satılması mümkün olan gayrimenkul rehini ve kuvvetli kefalet karşılığında çiftçiye kredi kullandırmak,
• Faiz karşılığında tevdiat kabul etmek,
• Ziraata ilişkin sarraflık ve aracılık işleri yapmak. 

• Vadelerine Göre Tarımsal Krediler
• Kullanım Amaçlarına Göre Tarımsal Krediler
• Konularına Göre Tarımsal Krediler
• Teminat Konularına Göre Tarımsal Krediler olmak üzere 4 grup altında sınıflandırılır. 

• İşletme Kredileri,
• Yatırım Kredileri,
• Pazarlama Kredileri,
• Tarımsal Sanayi Kredileri,
• Diğer Krediler 

• Bitkisel ve Hayvansal Üretim Kredileri,
• Tarımsal Modernizasyon Kredileri,
• Destekleme Kredileri 

• İpotekli Krediler,
• Ürün ve Mal Karşılığı Krediler,
• Destekleme
• Ödeme Karşılığı Krediler 

Genellikle sabit varlıkların ya da yatırım mallarının özel ve tüzel kişilere sözleşme karşılığı belli bir süre için kiraya vermesidir. 

Bakanlar Kurulu Kararları uyarınca T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koordinasyonunda gerçekleştirilen destekleme ödemelerinde de aracılık yapmaktadır. Bu kapsamda mazot, gübre, prim, sertifikalı tohum, meyvecilik, yaş çay, fındık gibi bitkisel üretim, süt, et, ipek böcekçiliği, yapağı, tiftik, yem bitkileri, aşılama gibi hayvancılık destekleri ve kırsal kalkınma gibi hibe desteklerinin ödenmesinde rol oynamaktadır.

• İşletmenin büyüklüğü, üretim kapasitesi ve verim düzeyi
• İşletmecinin mevcut sermaye yapısı ve geleceğe yönelik beklentileri
• Tarımsal ürün ve girdi piyasalarının mevcut durumu ve beklentiler
• İşletmecinin risk alma yapısı ve yeteneği. 

• Kredinin kullanım amacının net ve açık olarak ortaya konulması
• İşletmelerin üretim yapısı ve üretim desenin belirlenmesi ve geri ödeme kapasitesinin planlanması 
• İşletmenin mevcut ve gelecekteki mali yapısının göz önüne alınması
• İşletmecinin taşınır-taşınmaz varlıklarının ve güvence kaynaklarının analizi 
• İşletmecinin üretim deneyimi, risk alabilme derecesi ve yeteneği. 

• Bankanın tarımsal üretim ve pazarlama alanında uzmanlık düzeyinde bilgiye sahip analistleri çalıştırması
• Kredinin alınma amacına uygun alanlarda kullanımını sağlamak, bu bakımdan yönlendirmeler yapmak, yayım ve bilgilenme sürecini çiftçi katılımı ile birlikte gerçekleştirmek, bu yolla kredinin amaç dışı kullanımını önlemek
• Ürün satışı ile kredinin geri ödenmesi arasında organik bağın kurulması, özellikle birbirini tanıyan ve ortak ekonomik çıkarlara sahip yöre çiftçileri arasında kredinin geri ödenmesinde ortak sorumluluk ilkesi yaratmak
• Değişen koşullarda kredi geri ödenmesinde esnek yapının sağlanması
• Tarımsal risklere karşı sigorta uygulamalarının yaygınlaştırılması ve bu konuda bilinç düzeyini artırıcı çalışmaların yapılması
• Açılan kredinin geri ödenmesi süreci tamamlanıncaya kadar, krediden yararlananın teminat açısından duran varlıklarının belirli bir bölümünün kredi kurumuna ait olması
• Çiftçinin maddi duran varlıklarının kredi kurumlarınca satın alınarak, kullanım amaçlı geçici/daimi kiralanması

Finansman, gerek duyulan fonların uygun koşullarda sağlanması ve bunların verimli, karlı ve etkin biçimde kullanımına yön verilmesidir.

Kiralama, kredi yoluyla ödünç alma ve sözleşmeli üretim şekliyle elde edilebilen finansman, çiftçinin sabit ve değişen sermayesine katkıda bulunur. Sözü edilen tüm bu unsurlar aslında tarımsal finansmanın başlıca konu alanlarını oluşturur.

• İşletmenin en uygun koşullarla donatımı ve faaliyetlerinin sorunsuz sürdürülebilmesi için gerekli girdilerin temin edilmesi
• İşletmenin fiziksel gereksinimlerini karşılamak için gerekli harcamaların
  miktarının ve harcama alanlarının belirlenmesi
• Üretim amaçlı harcamalarda kullanılacak kaynak miktarının ve sağlanılacak kaynakların belirlenmesi

Verimli ve karlı bir düzeyde gerçekleşebilecek tarımsal faaliyetin yada üretimin sürdürülmesinde 4 temel unsur vardır:

1. Gerekli üretim girdilerinin işletme içi veya dışından sağlanması
2. Üretim faaliyetinin devamlılığının sağlanması
3. Ürün satış ve pazarlama sürecinin istikrarlı sürdürülmesi
4. İşletme organizasyonu ve planların yürütülmesi

Malzeme ve mühimmat sermayesi ile para sermayesi, aktif sermaye içerisinde en düşük paya sahipken; toprak, bina, bitki ve arazi ıslahı en yüksek paya sahip unsurlardır.

Tarımsal işletmelerde finansman tekrarlanma özelliğine göre iki ana grupta incelenebilir:

• Üretime bağlı olarak sürekli devam eden ve tekrarlanan finansman
• Bir defaya özgü yapılan finansman

Tarımda işletmeler başlıca üç kaynaktan finansman sağlarlar:

• Tarımsal faaliyetin finansmanına yönelik olarak örgütlenmiş ya da teşkilatlanmış kredi kuruluşları
• Temel finans faaliyetleri yanında tarımsal finansmanı da hedefleyen örgütlenmiş ya da teşkilatlanmış kredi kurum ve kuruluşları
• Özel kişiler, aracılar ve tefeciler

• Çeşitli Bakanlıklar
• Hazine ve Maliye Bakanlığı
• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Müdürlüğü
• Uluslararası Fonlara Sahip Kurum ve Kuruluşlar (Dünya Bankası, Avrupa Birliği)

• Doğal şartlar
• Ürün fiyatlarının oluşum yapısı
• Ürün-girdi maliyet düzeyi
• İşletmelerin yapısı, onu çevreleyen iç ve dış koşullar
• Sermaye yapısı
• Tasarruf eğilimi ve karşılaşılan riskler,
• İşletmecinin anlayışı, psikolojik özellikleri, yönetsel yetenekleri
• Finansman kaynaklarının sektöre bakış açısı ve bunların kredi uygulamaları ve kredi organizasyon yapısı

Borçluluk oranı = Yabancı sermaye/öz sermaye 

C_b = C_y/C_ö

İşletmenin bir bütün olarak değerlendirilerek hesabının yapıldığı rantabilite, işletme sermayesi ya da öz sermaye için ayrı ayrı hesaplanmaktadır.

İşletme Rantabilitesi = (Net Kâr + Yabancı Sermaye Faizi) x 100
                                         İşletmenin (Aktif) Sermayesi

Öz Sermaye Rantabilitesi = Net Kâr x 100
                                         Öz Sermaye

Tarımsal kredilerin başlıca kullanım amaçları şu şekilde sıralanabilir:

• Tarımsal işletmelerin eksik sermaye unsurlarını tamamlamak
• Tarıma uygun teknoloji kullanımının yaygınlaşmasını sağlamak
• Tarım işletmelerinin taşınmaz varlıklara sahip olmasını kolaylaştırmak

T.C. Ziraat Bankası A.Ş.

Leasing, genellikle sabit varlıkların ya da yatırım mallarının özel ve tüzel kişilere
sözleşme karşılığı belli bir süre için kiraya vermesidir. Tarımda özellikle sabit sermaye unsurlarının karşılanmasının yüksek maliyetli olması nedeniyle kimi işletmeler leasing uygulamalarına yönelmektedirler. Türkiye’de bu konuda fazla gelişme görülmemesine karşın, leasing işlemlerinin payı %3-7 arasındadır. 

• Kredinin gerekliliği
• Kredinin miktarı ve gerek duyulan zamanı
• Kredinin ne için kullanılacağı
• Kredi koşulları (faizi, ödemesi vb)

• Bitkisel ve Hayvansal Üretim Kredileri
• Tarımsal Modernizasyon
• Destekleme Kredileri

• İşletme Kredileri
• Yatırım Kredileri
• Pazarlama Kredileri
• Tarımsal Sanayi Kredileri
• Diğer Krediler

Tarım işletmelerinde, elde edilen karın asıl sermayeye ilavesine verilen addır.

1863 yılında, çiftçilerin oluşturduğu kaynakla, devlet eliyle ve devlet korumasında “Memleket Sandıkları” kuruldu. Sonraları, “Memleket Sandıkları” bir dizi uygulama ile “Menafi Sandıklarına” dönüştürüldü. 15 Ağustos 1888’de Menafi Sandıkları’nın yerine işlevlerini üstlenecek modern finans kuruluşu olarak Ziraat Bankası resmen kuruldu, bununla ulusal bankacılığın ilk örneği oluşturuldu.

• İşletmenin büyüklüğü, üretim kapasitesi ve verim düzeyi
• İşletmecinin mevcut sermaye yapısı ve geleceğe yönelik beklentileri
• Tarımsal ürün ve girdi piyasalarının mevcut durumu ve beklentiler
• İşletmecinin risk alma yapısı ve yeteneği

Yabancı sermaye, işletme dışından borç olarak alınan ödünç fonlardan oluşmaktadır. Bu fonlar kısa, orta ve uzun vadeli olabilirler. İşletmede üretim şekline ve büyüme/küçülmeye bağlı olarak sermayenin dönüşümü gerçekleşebilmektedir. Özellikle ödünç fonlardan yararlanmanın bedeli olarak ana para, taksit ve faiz ödemelerinde sermaye azalması oluşmaktadır.