Tedarik zinciri yönetimi, sistemin bütün maliyetlerini azaltmayı gözeterek, malların doğru zamanda, doğru miktarlarla, doğru yerlere dağıtımını sağlamak için tedarikçilerin, üreticilerin, depoların ve perakendecilerin etkin bir sekilde entegrasyonuna imkan veren yöntemleri içermektedir.

Kalitatif yöntem, sayısal olarak ifade edilmeyen veriler ile uygulanmaktadır ve Pazar analizi, delphi tekniği ve uzman görüşleri olmak üzere 3 başlık altında incelenmektedir.

Kantitatif talep tahmin yöntemi ise, sayısal olarak ifade edilen verilere dayandırılarak yapılmaktadır. Birçok kantitatif talep tahmin yöntemi olmakla birlikte, en sık kullanılan zaman serisi analizi yöntemleri ve karma yöntemler anlatılmaktadır.

Kamu işletmeleri dışında özel işletmelerin kurulmasında güdülen en önemli veya birincil amaç, kurucularına en düşük maliyetle, en yüksek kârı sağlamaktır.

Tahmin, gelecek dönemlerde meydana gelebilecek olayların sonuçlarının önceden hesaplanmasını sağlamaktadır. Diğer bir ifadeyle; tahmin, geçmiş dönemlerde meydana gelmiş olay/olayların sonuçlarını değerlendirerek gelecek dönem/dönemlerde meydana gelebilecek olayların sonuçlarını önceden görebilmeyi hedeflemektedir.

Tahmin değerleri ile gerçekleşen değerler arasında farklara “tahmin hataları” denilmektedir. Amaç en az hata ile tahmin etmek olduğu düşünüldüğünde, tahmin için kullanılacak en uygun yöntemin seçilmesi gerekmektedir.

Talep satın alma isteği demektir. Satın alma arzusunu ve isteğini yansıtır. Talep; talep;” belirli bir piyasada, belirli bir zamanda, belirli bir fiyattan, satın alınmak istenen ve satın alma gücü ile desteklenen mal ve hizmet miktarıdır”.

Hayır, her istek ve arzu talep anlamına gelmez. Bir isteğin ekonomik anlamda talep olması için yeterli satın alma gücü ile desteklenmiş olması gerekir. Alım gücü yüksek olan kişinin villa alma isteği bir taleptir. Ancak alım gücü olmayan kişi için böyle bir istek hayal veya amaç olabilir.

Negatif talep, sıfır talep, gizli talep, azalan talep, düzensiz talep, tam talep, aşırı talep, sağlıklı olmayan talep olarak sıralanabilir.

Üretim yöneticileri, genellikle pazarlama fonksiyonu tarafından (veya birlikte) hazırlanan talep tahminleriyle ilgilenmektedirler. Ancak, yöneticiler, hammadde fiyatlarını öngörmek, insan gücü planlaması yapmak, stok düzeyine ilişkin kararı vermek ve diğer birçok faaliyeti yönetmek için başka değişkenlere ilişkin tahminlerden de yararlanmaktadırlar.

Evet, Üretim yöneticileri için, müşteri talebinin tahminine ilişkin veriye ulaşmak, planlamada büyük önem taşımaktadır. Müşteri talebinin tahmin edilmesi ne kadar ürünün, ne kadar hammadde, işgücü ve diğer üretim faktörleri kullanılarak üretileceğinin planlanması ve ne kadar stok bulundurulacağının tespit edilmesi bakımından üretim yönetiminde alınacak stratejik kararlarda yol gösterici olmaktadır.

Dört tür planlama söz konusudur. Çok kısa dönemli planlar (haftalık veya günlük), Kısa dönemli planlar (1-8 hafta), Orta dönemli planlar (1-24 ay) son olarak, Uzun dönemli planlar (2-10 yıl).

Zaman kriteri ile tahmin değeri arasında ters yönlü bir ilişki olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bir diğer ifade ile zaman aralığı büyüdükçe sonucu etkileyen faktörlerin sayısı artmakta ve zaman-tahmin arasındaki ilişkiler gittikçe karmaşık ve belirsiz bir hal almaktadır. Zaman kısaldıkça da tahminlerin gerçeğe uygunluk derecesi önem kazanmaya başlamaktadır.

İşletmenin üst düzey yöneticilerince verilen stratejik kararlar, geleceğe ait belirsizliği en yüksek olan kararlardır. Bu seviyedeki tedarik kararları (kurumsal dağıtım, üretim ve malzeme planlaması kararları) genellikle aylık tahminlere dayandırılmaktadır.

Taktik seviyesinde ise yöneticiler, stratejik karar seviyesinde verilen kararların uygulanmasından sorumludur. Bu seviyede tedarik kararları (dağıtım ihtiyaçları planlaması, ana üretim çizelgelemesi, malzeme ihtiyaç planlaması) genellikle haftalık tahminlere dayanmaktadır.

Operasyonel karar verme seviyesinde ihtiyaç duyulan bilgiler detaylı olup, tedarik kararları (stok dağıtımı, proses seviyesinde çizelgeleme, malzemenin serbest bırakılması) bir haftadan daha kısa süreli tahminlere dayanmaktadır.

Tedarik zincirinde bilgi çarpıtmasının ortaya çıkardığı etkiler, kamçı (kırbaç/bullwhip) etkisi olarak adlandırılır Zincirde tahminlerin sürekli düzeltilerek ilerlemesi kamçı etkisini ortaya çıkarmaktadır. Kamçı etkisi tedarik zincirindeki üyeleri birbiriyle sürekli etkileşim halinde olması sonucu oluşmaktadır.

Kamçı etkisini azaltmak için, tedarik zincirindeki doğrudan son öğeden yani müşteriden talep alma yöntemi kullanılmalıdır. Bu sayede nihai müşteri talebine ilişkin veriler tedarik zincirinin bütün öğeleri arasında paylaşılacağından, öğeler talep tahminleri zincirin gerçek ihtiyacına göre yani son tüketici siparişine bağlı olarak yapacaklardır.

Kantitatif veri, sayısal olarak ifade edilmekle birlikte, kalitatif veri sayısal olarak ifade edilemeyen veriler olarak isimlendirilmektedir.

Talep tahminlerinde en sık kullanılan kalitatif yöntemler; pazar araştırması, uzman görüşleri, delphi tekniği olarak belirlenmektedir.

Karma yöntemler arasında bulunan regresyon analizi ile bir değişkenin gelecekteki değerlerini tahmin etmekten daha çok iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkinin açıklanmasına çalışılmaktadır.

Zaman serisi analizi, prensip olarak geçmiş dönemlerde gerçekleşmiş talep verilerinden yararlanılmaktadır. Talepte, dönemsel, mevsimsel ya da trend etkisi olabilmektedir. Seride gözlenen bu durumların gelecekte de gerçekleşeceği varsayımı ile talep tahmini yapılması amaçlanmaktadır.