Küreselleşme ile birlikte dünya üzerindeki ülkeler arasındaki ticaret artmış, ürün ve hizmetler hemen hemen her ülkede sunulabilir hale gelmiştir. Bunu kolaylaştıran etmenler arasında ulaşımın daha kolay, hızlı ve konforlu hale gelmesi, iletişimin daha hızlı, çeşitli ve ucuz olması, pek çok ülkenin gümrük duvarlarını kaldırması gibi nedenler sayılabilir. Dünya ticaretinin hareketlenmesi ile ürün ve hizmetlerin gerek nihai tüketiciye sunumunda gerekse üretim için tedarik edilmesinde taşımacılık önemli bir faaliyet haline gelmiştir. Bu noktada tedarik zinciri ve lojistik faaliyetlerde küresel bir hal almıştır. Örneğin Barbie bebekleri bugün gerçek bir küresel vatandaş olmuştur. Orijinalinde bu bebekler Amerika’nın aksine Japonya’da yapılmakla birlikte her bir parçası değişik bir ülkede üretilmektedir. Örneğin saçları halen Japonya’da yapılmakta iken vücudunun plastik parçaları Tayvan’dan, kumaş kıyafetleri Çin’den ve kalıp ile boya malzemesi ise Amerika’dan gelmektedir.

Kaynak kullanımı (sourcing), satın alma ya da tedarik olarak da adlandırılmaktadır ve ürün, malzeme ve hizmetlerin kimden ve nereden tedarik edileceği konusunda kararların alındığı sürece verilen isimdir.

Küresel kaynak kullanımı ise (global sourcing), mal ve hizmetlerin jeopolitik sınırlar arasında oluşturulan pazarlardan temin edilmesidir. Küresel kaynak kullanımının en önemli nedenleri arasında diğer ülkelerde işgücü ve hammadde maliyetlerinin düşük olması, yüksek vergi indirimlerinin uygulanması ve gümrük vergilerinden ya muaf olunması ya da bu vergilerin çok düşük uygulanıyor olması sayılabilir. İşletmeler küreselleşen dünya pazarında artan rekabet ortamında know-how’ın (bil-yap) olduğu yerlerde konumlanmakta, en ucuz yerlerden malzeme ve hammadde satın almakta, dağıtım ve işgücü maliyetlerinin düşük olduğu yerlerde de üretim yaparak ürünlerini uluslararası pazarlarda satışa sunmaktadırlar. Bu noktada da tedarik zinciri yönetimi işletme için en iyi şekilde yerine getirilmesi gereken en önemli fonksiyonlardan birisi olmaktadır.

İşletmeleri uluslararası pazarlara iten nedenler uluslararası müşteriler, işletme rakiplerinin uluslararası olması, ülkelerdeki bazı yasal düzenlemelerin çok katı olması, ülke içinde üretilemeyen ürünlerin ithal edilmek zorunda kalınması, iç pazar doyum noktasına geldiğinde, ürünün yurt dışı pazarlardaki talep tahminleri tatmin edici olması,  işletmelerin daha çok üretim ve dış pazarlarda satış yaparak birim maliyetlerini düşürebilmesi, ve  işletmelerin girdi avantajları nedeni ile yurt dışında üretim ve satış yapmak istemeleridir.

Uluslararası ticaret, ülkelerin kendilerinde fazla olan kaynaklar ile üretilmiş olan ürünleri ihtiyaç duyan ülkelere satıp, kendilerinde az olan ya da hiç olmayan kaynaklar ile üretilmiş ürünleri başka ülkelerden satın alması demektir.

Ülkeleri Birbirleri İle Ticaret Yapmaya İten Nedenler

1. Üretim farklılıkları

2. Malların kalite ve kullanışlılık açısından farklı oluşu

3. Fiyat farklılıkları

4. Tüketici zevkleri

Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY), işletmenin merkezinde olan müşteriye doğru ürünün, doğru zamanda, doğru yerde, doğru fiyattan ve tüm tedarik zinciri için mümkün olan en düşük maliyetten ulaşmasını sağlayan malzeme, bilgi ve paranın bütünleşik bir şekilde yönetilmesidir.

Tedarik Zinciri Yönetimi’nin etkin bir şekilde tasarlanıp yönetilmesi ile işletme, aşağıdaki gibi amaçlara ulaşmayı hedeflemektedir;

1. Üretimin düzenli bir şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli olan malzeme, servis ve bilgi akışının kesintisiz bir şekilde gerçekleşmesi,

2. Stok maliyetlerinde ve stok kayıplarında azalma,

3. Ürün kalitesini en iyi şekilde koruyabilmek,

4. Güvenilir tedarikçiler bulmak, bu tedarikçiler ile ilişkileri geliştirmek ve korumak, 5. Tedarik edilen hammadde, yardımcı madde, parça ve servislerde bir standart elde edebilmek,

6. İhtiyaç duyulan hammadde, yardımcı madde, parça ve hizmetleri en düşük maliyet ile elde edebilmek,

7. İşletmenin pazarlık ve rekabet gücünü arttırabilmek, 

8. İşletme içi ilişkileri geliştirmek,

9. Yönetim giderlerini en alt seviyede tutabilmektir

Tedarik zincirinin küresel hale gelmesine tetikleyen etmenler, çokuluslu işletmelerin ortaya çıkışı, uluslararası entegrasyonların oluşturulması ve Dünya Ticaret Örgütünün Oluşturulmasıdır.

Tedarik zincirinin küreselleşmesi ile yöneticiler değişik engeller ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu engeller;

• Zaman temelli rekabet engelleri,

• Ticari engeller, • Ulaşım engelleri,

• Yeniden yapılanma engelleri,

• Ülkelerin kendilerine özgü engelleri şeklinde sayılabilir

Tedarik zinciri yöneticilerinin küresel tedarik zinciri faaliyetleri sırasında yerel ya da bölgesel faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde karşılaşılaştıkları bazı problemler şu şekilde sıralanabilir;

• Ortak planlama problemleri, küresel ortama uygun niteliklere sahip personel bulma sorunları ve tecrübe yetersizliği,

• İdari ve hukuki standartların ve kısıtlamaların ülkelere göre değişiyor olması, • İletişim ve dil problemleri,

• Bölgelere göre kültürün farklılık göstermesi,

• Donanım farklılıkları (otomasyon sistemleri, elleçleme imkânları gibi), • Ülkelerarası kur ve bankacılık sistemindeki farklılıklar,

• Tedarik zincirinin değişik halkalarını gerçekleştirecek olan lojistik personeldeki çokulusluluk eksikliği,

• Tedarik zinciri ortakları arasında oluşabilecek karşılıklı güven sorunlarıdır.

Küresel deniz ticaretinde kullanılan gemiler değişik şekillerde sınıflandırılabilmektedir. En yaygın olarak kullanılan sınıflandırma türü fonksiyonlarına göre sınıflandırmadır. Buna göre gemiler altı grupta toplanabilir;

1. Kuru yük gemileri (Bulk Carriers): Geniş hacimli demir cevheri, kömür, çimento, gübre, hayvan yemi gibi kuru ancak paketlenmemiş tip yükleri taşıyan gemilerdir.

2. Konteyner gemileri (Container Ships): Uluslararası standartlara sahip konteyner kutularını taşımak üzere tasarlanmış ve ağır yük taşımacılığında kullanılan gemilerdir. Uluslararası yük taşımacılığında diğer taşımacılık araçlarına göre daha düşük maliyetler ile taşımacılık yapabildikleri için çok tercih edilmektedirler.

3. Tanker gemileri (Tankers): Genellikle okyanuslarda işleyen ve ham petrol, sıvılaştırılmış doğal gaz, zeytinyağı, meyve suyu gibi yüklerin taşınmasında kullanılan bir gemi türüdür.

4. Feribotlar:Yolcular ile birlikte yolcuların araçlarınında taşındığı bir denizyolu taşımacılık türüdür. Genellikle taşıma işini kısa mesafeler için yapmaktadır.

5. Seyahat gemileri (Cruise Ships): İçinde sinema salonlarının, yüzme havuzlarının, jimnastik salonlarının bulunduğu ve daha çok turizm amaçlı kullanılan gemilerdir.

6. Özel tip gemiler (Specialist Ships): Ticari amaç dışında kullanılan gemilerdir. Örneğin balıkçı gemileri, savaş gemileri, arama kurtarma gemileri, uçak gemileri, buz kırma gemileri gibi.

Havayolu taşımacılığı teslimat hızının maliyetlerden daha önemli olduğu durumlarda öncelik kazanan bir taşımacılık metodudur. Ayrıca hacmi ve ağırlığı düşük ancak pahada değeri yüksek olan eşyalar için uygun bir taşımacılık türüdür. Yüksek hız, sık ulaşım olanağı ve taşınan malların zarar görme olasılıklarının düşük olması bu taşımacılığın üstün yanları olarak sayılabilir. Uluslararası ticaretin artması ile birlikte büyüme gösteren diğer taşımacılık türlerine göre havayolu taşımacılığı çok daha büyük bir oranda artış göstermektedir. Havayolu taşımacılığı tedarik zinciri yöneticilerine zamanında ve hızlı hizmet verebilme olanağı tanıyan ancak diğer modlar içerisinde en pahalı olan moddur. Fakat müşteri hizmetlerinin en iyi şekilde yerine getirilebilmesi ve stoklama maliyetlerinin düşürülebilmesi göz önünde tutulduğunda işletmeler küresel pazarlarda yer alabilmek için bu taşımacılık türünüde tercih edebilmektedirler.

Karayolu taşımacılığı, eşyanın karayolu üzerinde kamyon, tır gibi araçlar ile bir noktadan başka bir noktaya taşınmasıdır. Dünyada ve ülkemizde en yaygın olarak kullanılan taşımacılık türlerinden birisidir. Bu taşımacılık türünün avantajları arasında oldukça esnek olması, yükleme ve boşaltmaların kolaylıkla yapılabilmesi, kapıdan kapıya hizmet verebilme olanağının olması sayılabilir. Bunun yanında karayolu taşımacılığında diğer taşıma modları ile bağlantı kurulabilmekte ve hemen hemen bütün yük türlerinin taşınmasına imkan vermektedir. Karayolunun bu avantajlarının yanında bir maldan çok büyük nicelikte taşıyamama, yapı olarak büyük ya da geniş olan mallara uygun olmama gibi sakıncalı yanları da bulunmaktadır.

Demiryolu uzun mesafeli ve yüksek hacimli taşımalarda en iyi alternatiflerden birini oluşturmaktadır. Demiryolunun avantajları arasında yüksek kapasite, düşük birim maliyet, güvenilirlik, uzun taşıma mesafeleri ve diğer taşıma modları ile bağlantı kurabilme sayılabilir. Demiryolunun bu avantajlarının yanında bazı dezavantajları da vardır. Bunlar arasında demiryollarının belli güzergâhları kullanabilmesi nedeniyle ulaştırma esnekliğinin sağlanamaması, yükün en az iki kere elleçlenmesi, gabariden taşan yükün taşınmasının imkânsız olması, terminal noktalarında elleçleme maliyetlerinin yüksek olması, hız konusunda diğer modların gerisinde kalması gibi sayılabilir. Demiryolları raylara tabii kalınarak taşımacılık yapılmasını gerektiren bir taşımacılık türü olduğu için elleçleme miktarınıda arttırmaktadır.

Karma taşımacılık, aynı ürünü taşımak için birden fazla taşımacılık modunun (türünün) birlikte kullanıldığı bir taşımacılık türüdür. Taşımacılığın en karmaşık yapılarından birisini oluşturmaktadır. En sık kullanılan taşıma modları kara, deniz ve demir yollarıdır. Karma taşımacılık küresel iş hayatının ortaya çıkardığı bir gelişmedir. Küresel tedarik zinciri içerisinde pek çok değişik ülkeye değişik ulaşım yolları ile bağlantı yapıldığı için küresel tedarik zinciri yönetimine en uygun ve en çok kullanılan taşımacılık modudur. Günümüzde koordinasyonu en iyi şekilde sağlayabilmek için gelişmiş bilişim sistemleri kullanan karma taşımacılık şirketleri kurulmuştur. Karma taşımacılıkta amaç, hız, maliyet, güvenlik ve hizmet kalitesi unsurlarının en uygun bileşimini elde etmektir.

Bilgi akışının çalışanlar arasında sorunsuz akışı ve kolay ulaşılabilir olmasının faydaları ise şu şekilde sıralanabilir;

• Küresel tedarik zincirinin planlanmasına ve kontrol edilmesine yardımcı olur,

• Haftanın yedi günü ve günün yirmi dört saati zincir içerisinde yolunda gitmeyen herhangi bir şey olduğunda anında müdahele edilebilmesini sağlar,

• Taleplerin tam olarak karşılanmasına yardımcı olur,

• Stok kontrollerinin (yetersiz ya da fazla stok gibi) tam olarak yapılabilmesine olanak tanır,

• Müşteri odaklı çalışılmasını sağlar,

• Zaman baskısını azaltır,

• Plan değişikliklerini azaltır,

• Küresel tedarik zinciri içerisinde koordineli çalışılmasını sağlar.

Çok Modlu Taşımacılık (Multimodel Transportation): İki ya da daha fazla taşımacılık modunun kullanıldığı ve mod değişimleri sırasında yüklerin doğrudan elleçlendiği bir taşımacılık sistemidir. Bu taşımacılık türünün en önemli özelliği kara ve denizyolu taşımacılık şirketlerinin birbirleri ile koordineli çalışmaması, göndericinin hem karayolu hem de denizyolu taşımacılık şirketleri ile ayrı ayrı anlaşmalar yapmasıdır.

Modlararası Taşımacılık (Intermodal Transportation): Modlararası taşımacılık, taşıma aracı ya da kabına bağlı kalınmaksızın birden çok taşımacılık modunun kullanıldığı bir taşımacılıktır. Bu taşımacılıkta aynı taşıma aracı ya da kabı ile iki ya da daha fazla taşımacılık modu kullanılmaktadır. Mod değişimlerinde ise yüklerin içine konulduğu araçlar ya da kaplar elleçlenmekte, yükler elleçlenmemektedir.

Kombine Taşımacılık (Combined Transportation): Bu taşımacılıkta aynı taşıma aracı ya da kabı ile birden fazla taşıma modu kullanılmaktadır. Sevkiyatlar arasında ciddi anlamda koordinasyon olmalıdır. Taşımanın başlangıç ve bitiş kısımları karayolu ile aradaki uzun mesafeler ise demir, nehir, kanal ve deniz yolu ile yapılmaktadır.