TEMEL CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU BİLGİSİ Dersi KORUMA TEDBİRLERİ- I soru cevapları:
Toplam 44 Soru & Cevap#1
SORU: Koruma tedbirlerinin amacı nedir?
CEVAP: Koruma tedbirlerinin amacı, ceza muhakemesini yapılabilir kılmak ve yargılama sonucunda verilecek hükmün yerine getirilebilirliğini güvence altına almaktır. Delillere ulaşmak ve delillerin karartılmasını önlemek, şüpheli veya sanığın muhakeme sırasında veya hükmün infazı için hazır bulundurulmasını sağlamak üzere bu tedbirlere başvurulabilir.
#2
SORU: Koruma tedbirleri nelerdir?
CEVAP: CMK’da düzenlenen koruma tedbirleri şunlardır: ? Yakalama, ? Gözaltı, ? Tutuklama, ? Adli kontrol, ? Arama, ? El koyma, ? Telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi, ? Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi, ? Teknik araçlarla izleme
#3
SORU: Tüm koruma tedbirleri bakımından geçerli ortak özellikler nelerdir?
CEVAP: ? Yasallık ? Geçicilik ? Araç Oluş ? Gecikmede Tehlike ? Görünüşte Haklılık ? Oranlılık (Ölçülülük) ? Bir Karara Dayanma
#4
SORU: Yakalama kavramını tanımlayınız.
CEVAP: Yakalama, hakim kararı olmaksızın şüphelinin özgürlüğünün kısıtlanması, gözaltına alınıp alınmayacağı hususunda bir karar verilinceye kadar denetim ve gözetim altında tutulmasıdır. Yakalama kaçmayı, kaçanı engelleme yetkisi veren bir koruma tedbiri olup; bunu sağlayacak ölçüde zor kullanma yetkisini de içermektedir. Yakalamanın belli bir şekli yoktur, kişinin hareket özgürlüğünün kaldırılması yeterlidir. Yakalanacağının kişiye önceden bildirilmesi gerekmez.
#5
SORU: Kolluk ve özel güvenlik görevlisi olmayan kişilerin de yakalama yetkisini kullanabileceği haller nelerdir?
CEVAP: Herkesin yakalama yapabilmesi iki durumda olur; ? Kişiye suç işlerken rastlanması, ? Suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçma olasılığının bulunması veya suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kimliğini hemen belirleme olanağının bulunmaması
#6
SORU: Yakalanan kişiye bildirilmesi gereken hakları nelerdir?
CEVAP: Yakalanan kişinin suç ayrımı gözetmeksizin ? Yakalama nedeni ve hakkındaki iddiaları öğrenme hakkı ? Susma hakkı ? Müdafi yardımından yararlanma hakkı ? Yakınlarına haber verme hakkı ? Yakalanmaya itiraz hakkı ? İtiraz hakkını nasıl kullanacağını öğrenme hakkı, bulunmaktadır.
#7
SORU: Kişiye hakları bildirilirken hangi noktalara dikkat edilmelidir?
CEVAP: Hakların herhalde yazılı, bunun hemen mümkün olmaması halinde sözlü olarak derhal bildirilmesi gerekir (Anayasa m. 19/5). Aslında hakların sadece bildirilmesinden öte, yakalanan kişinin anlayacağı şekilde anlatılması gerekmektedir. Nitekim 97. maddeye göre de, yakalanan kişiye haklarının tam olarak anlatıldığının açıkça yakalama tutanağına yazılacağı ifade edilmektedir. 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun’un özel güvenlik görevlilerinin yetkilerini düzenleyen 7/1-c maddesine göre 90. madde hükmü özel güvenlik görevlileri bakımından da geçerli olacağı için, 90. maddenin dördüncü fıkrası gereği özel güvenlik görevlisi de yakaladığı kişiye kanun- haklarını bildirmelidir. Ancak özel güvenlik görevlisinin, yakaladığı kişiye kanuni haklarını bildirmemiş olması, yakalanan kişinin genel kolluk kuvvetlerine teslim edilmesinden sonra genel kolluk kuvvetlerinin bu konudaki bildirim yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Genel kolluk kuvvetleri de, 90. maddenin dördüncü fıkrası gereğince özel güvenlik görevlileri tarafından kendilerine teslim edilen kişiye kanuni haklarını ayrıç bildirmelidirler.
#8
SORU: Kişinin aynı soruşturma kapsamında yeniden yakalanabilmesi ve gözaltına alınabilmesi için hangi şartlar gereklidir?
CEVAP: Kişinin aynı soruşturma kapsamında yeniden yakalanabilmesi ve gözaltına alınabilmesi için, iki şartın birlikte bulunması gerekir; ilk olarak yeni ve yeterli delil olmalıdır. İkinci ve çok önemli şart Cumhuriyet Savcısının yazılı emri olmalıdır.
#9
SORU: Gözaltı kavramını açıklayınız.
CEVAP: Gözaltı, soruşturma yönünden zorunlu olması ve bir suç islediği şüphesini gösteren somut delillerin bulunması halinde, yakalanmış olan kişinin Cumhuriyet savcısının kararıyla belirli bir süre özgürlüğünün kısıtlanmasıdır. Başka bir söyleyişle, gözaltına alma; Kanunun verdiği yetkiye göre, yakalanan kişinin hakkındaki işlemlerin tamamlanması amacıyla, yetkili hakim önüne çıkarılmasına veya serbest bırakılmasına kadar kanuni süre içinde sağlığına zarar vermeyecek şekilde özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanıp alıkonulmasını ifade etmektedir. Gözaltına alınan kişi nezarethaneye konulur.
#10
SORU: Kişi yakalandıktan sonra gözaltına alınmak zorunda mıdır?
CEVAP: Herkesin yakalama yetkisinin olduğu hallerde yakalanıp kolluğa teslim edilen veya doğrudan doğruya kolluk tarafından yakalanan kişi ve olay hakkında, emri doğrultusunda işlem yapılmak üzere kolluk tarafından Cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilir (m. 90/5). Böylece, yakalanan şüpheli, gözaltına alınıp alınmayacağına karar verilmek üzere mutlaka Cumhuriyet savcısının huzuruna çıkarılmayacak, Cumhuriyet savcısının talimatı üzerine kişi 91. maddeye göre gözaltına alınacak veya serbest bırakılacaktır. Bu düzenleme, yakalanan şüphelinin Cumhuriyet savcısının huzuruna çıkarılmasına engel de oluşturmamaktadır. Baska bir ifadeyle, Cumhuriyet savcısı, gözaltı konusunda karar vermeden önce, yakalanmış bulunan şüphelinin huzuruna getirilmesini kolluktan isteyebilecektir. 90. madde uyarınca yakalanan kişi, Cumhuriyet savcılığınca serbest bırakılabileceği gibi, gözaltına alınmasına da karar verilebilir (m. 91/1). Cumhuriyet savcısının gözaltına alma hususunda karar vermesi: ? -Gözaltına alma tedbirinin soruşturma yönünden, yani suçun ve faillerin araştırılması bakımından zorunlu olmasına, ? -Kişinin suçu işlediği şüphesini gösteren somut delillerin varlığına bağlıdır (m.90/2).Bu iki koşulun varlığı değerlendirilmeden gözaltına alma kararının verilmesi hukuken imkansızdır. Yakalanan kişi, gözaltına alınmasını gerektirecek bir nedenin tespit edilememesi veya yakalama sebebinin ortadan kalkması halinde Cumhuriyet savcısının emri ile kolluk tarafından derhal salıverilir. Yakalanan kişi serbest bırakılmayıp da gözaltına alınmışsa, en geç gözaltı süreleri sonunda, sorguya çekilmek üzere sulh ceza hakimi önüne çıkarılır (m. 91/6). Cumhuriyet savcısı sulh ceza hakiminden şüpheli hakkında adli kontrol uygulanmasını ya da şüphelinin tutuklanmasını da talep edebilir.
#11
SORU: Kolluk amirince gözaltı kararı verilmesi hakkında bilgi veriniz.
CEVAP: Kanunkoyucu, iç güvenlik yasası olarak bilinen kanunla CMK’nın 91. maddesine ekleme yapmış ve belirli koşullar altında kolluk amirince de gözaltı kararı verilebilmesine imkan tanımıştır. Bu bağlamda suçüstü halleriyle sınırlı olmak kaydıyla; kişi hakkında aşağıda belirtilen suçlarda mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından yirmi dört saate kadar, şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylar sırasında ve toplu olarak islenen suçlarda kırk sekiz saate kadar gözaltına alınma kararı verilebilir (CMK m.91/4). Gözaltına alma nedeninin ortadan kalkması halinde veya işlemlerin tamamlanması üzerine derhal ve her halde en geç yukarıda belirtilen sürelerin sonunda Cumhuriyetsavcısına, yapılan işlemler hakkında bilgi verilerek talimatı doğrultusunda hareket edilir. Kişi serbest bırakılmazsa gözaltına ilişkin genel düzenlemelere göre işlem yapılır. Ancak kişi en geç kırk sekiz saat, toplu olarak islenen suçlarda dört gün içinde hakim önüne çıkarılır. Bu düzenleme kapsamında kolluk tarafından gözaltına alınan kişiler hakkında da gözaltına ilişkin hükümler uygulanır. Suçüstü halinde şüphelisi hakkında kolluk amiri tarafından gözaltı kararı verilebilecek suçlar şunlardır. Toplumsal olaylar sırasında işlenen cebir ve şiddet içeren suçlar. 26/9/2005 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan: ? Kasten öldürme (madde 81, 82), taksirle öldürme (madde 85), ? Kasten yaralama (madde 86, 87),4
#12
SORU: Gözaltı işlemlerinin denetimini kim, nasıl yürütür?
CEVAP: Cumhuriyet başsavcıları veya görevlendirecekleri Cumhuriyet savcıları, adli görevlerinin gereği olarak, gözaltına alınan kişilerin bulundurulacakları nezarethaneleri, varsa ifade alma odalarını, bu kişilerin durumlarını, gözaltına alınma neden ve sürelerini, gözaltına alınma ile ilgili tüm kayıt ve işlemleri denetler, sonucunu Nezarethaneye Alınanlar Defterine kaydederler (m. 92). Ayrıca, gözaltına alınan kişilerin bulundurulacakları nezarethanelerin maddi koşulları, gözaltına alınan kişilerin hangi görevlinin sorumluluğuna bırakılacağı, sağlık kontrolünün nasıl yapılacağı, gözaltı işlemlerine ilişkin kayıt ve değerlerin nasıl tutulacağı, gözaltına alınmanın başlangıcında ve bu tedbire son verildiğinde hangi tutanakların tutulacağı ve gözaltına alınan kişiye hangi belgelerin verileceği ile kolluk tarafından gerçekleştirilen yakalama işlemlerinin yürütülmesinde uyulacak kuralların yönetmelikte gösterileceği hüküm altına alınmıştır (m. 99). Gözaltı birimine getirilen kişi hakkında aşağıdaki hükümler uygulanır (YIGY m. 10): ? Nezarethaneye veya zorunlu hallerde bu amaca tahsis edilen yerlere konulmadan önce usulünce aranır. Kadının üst veya vücudunun aranması, bir kadın görevli veya bu amaçla görevlendirilecek diğer bir kadın tarafından yapılır. ? Kendisine zarar verebilecek kemer, kravat, ip, kesici ve delici alet gibi nesnelerden arındırılır. ? Üzerinden çıkan eşya ve para muhafaza altına alınır. Paranın nev’i, seri numarası ve miktarı, eşyanın markasını belirten bir tutanak düzenlenir ve bu tutanağın bir sureti üstü aranan kişiye verilir.
#13
SORU: Gözaltı işlemlerinin kaydedildiği nezarethane defterinde neler yer alır?
CEVAP: ? Kimlik Bilgileri: Adı ve soyadı, anne ve baba adı, cinsiyeti, doğum yeri ve tarihi, nüfusa kayıtlı olduğu yer; cilt, aile sıra ve kayıt numarası, yabancılar için pasaport numarası, ikamet adresi, iş adresi ve telefon numaraları, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, ? Gözaltına alınmasına esas bilgiler: İsnat edilen suç, gözaltına alınma nedeni, suç yeri ve tarihi, kimin emri ile yakalandığı ve nezarete alındığı, haber verilen Cumhuriyet savcısının adı ve soyadı, Cumhuriyet savcısına haber verildiği tarih ve saat, bilgi toplama işlem kısmı kaydı, ? Giriş işlemleri: Yakalamanın yeri, tarihi ve saati, giriş tarihi ve saati, girişte alınan hekim raporunun verildiği makam, tarihi, sayısı ve özeti, üst aramasında teslim alınan malzemeler, teslim eden ve teslim alanın imzası; giriş işlemini yapan görevlinin adı, soyadı, rütbesi ve imzası, ? Şüpheli ile ilgili işlemler: Haber verilen yakını veya belirlediği kişi, adres ve telefon numarası, haber verilen diplomatik temsilciliğinin adı ve telefon numarası, haber veren personelin adı, soyadı, sicili ve imzası; haber verme tarihi ve saati; şüphelinin, hakkında haber verildiğine dair imzası; tercüman temin edilip edilmediği, tercümanın adı, soyadı ve imzası; müdafi istediği hakkındaki beyanı ve imzası, müdafi talep etmiş ise baronun adı veya kendi avukatının adı ve soyadı, gelen müdafiin adı ve soyadı, sicil numarası, geliş saati ve imzası; süre uzatımına karar veren makam, kararının tarihi, sayısı ve uzatılan süre, ? Çıkış işlemleri: çıkarıldığı tarih ve saat, sevk edildiği makam, sevk evrakının tarihi ve sayısı; teslim alan görevlinin adı, soyadı ve imzası; kişinin kendisine teslim edilen malzemeler ve imzası; görevliye teslim edilen malzemeler ve imzası; geçici ayrılışlar; ilan, işlemler ve sonuç; çıkış işlemini yapan görevlinin adı, soyadı, rütbesi ve imzası; kontrol eden amirin adı, soyadı, rütbesi ve imzası, ? Bu defterde, yukarıda belirtilen zorunlu bilgilerin dışında gerekli görülen diğer bilgilere de yer verilebilir (YİGY m. 12).
#14
SORU: Gözaltı süreleri hangi durumda, en fazla ne kadar olabilir? Açıklayınız.
CEVAP: Gözaltı süresi bireysel suçlarda yakalama anından itibaren 24 saattir. Ancak yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu olan süre, gözaltı süresine dahil değildir. Yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu süre ise 12 saati geçemeyecektir. Böylece gözaltı süresi, yakalama anından itibaren 36 saati geçemeyecektir. Aralarında iştirak iradesi bulunmasa da üç veya daha fazla kişi tarafından işlenebilen toplu suçlarda, delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle, gözaltı süresi üç gün daha uzayabilmekte ve toplamda dört güne çıkabilmektedir.
#15
SORU: Tutuklama nedir ve şartları nelerdir?
CEVAP: Tutuklama, suç işlediğine dair hakkında kuvvetli şüphe bulunan kişinin özgürlüğünün kesin hükümden önce yargılama makamının kararıyla geçici olarak kaldırılmasıdır. Tutuklama, bir ceza yaptırımı değildir. Tutuklama kararı için kuvvetli suç şüphesinin varlığı ve kaçma ve/veya delilleri karartma şüphesinin bulunması gerekmektedir.
#16
SORU: Tutukluluk süreleri kural olarak ne kadardır?
CEVAP: ? Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en çok bir yıl olup, zorunlu hallerde bu süre, gerekçesi gösterilmek suretiyle altı ay daha uzatılabilecektir (m. 102/1) (1 yıl + 6 ay). ? Ağır ceza mahkemelerinin görevine giren işlerde tutukluluk süresi en çok iki yıldır. Bu süre, zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; uzatma süresi toplam üç yılı geçemez (m. 102/2) (2 yıl + 3 yıl). Böylece, ağır ceza mahkemelerinin görevine giren suçlarda süre beş yıla kadar çıkabilmektedir. ? Gıyapta (şüpheli veya sanığın yokluğunda) tutuklama kararı verilmesi kural olarak mümkün değilken, hangi halde kabul edilmiştir? ? Gıyapta tutuklama kararı yurt dışına kaçanlar hakkında suçluların iadesi kurumunun işletilebilmesi amacıyla kabul edilmiştir. Bunlar hakkında Sulh ceza hakimi veya mahkeme tutuklama kararı verebilir.
#17
SORU: Tutuklama yasağı nedir? Hangi hallerde devreye girer?
CEVAP: Bazı hallerde, koşulları gerçekleşmiş olsa bile, tutuklama kararı verilemez. Tutuklama kararı verilemeyecek haller şunlardır. ? Koruma tedbirlerinin hepsi bakımından aranan oranlılık ilkesi, tutuklama bakımından Kanunda özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre, işin önemi, verilmesi beklenen ceza veya güvenlik tedbir- ile ölçülü olmaması halinde tutuklama kararı verilemeyecektir (m. 100/1). ? Bu genel düzenlemenin yanı sıra, oranlılık ilkesinin özel bir uygulama biçimine mevzuatta ayrıca tutuklama yasağı olarak yer verilmiş bulunmaktadır. Buna göre, sadece adli para cezasını gerektiren veya hapis cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemez (m. 100/4). ? Oranlılık ilkesinin bir gereği olarak tutuklama yasağı çocuklar bakımından ayrıca düzenlenmiştir. Çocuk Koruma Kanununa göre, onbes yasını doldurmamış çocuklar hakkında üst sınırı bes yılı asmayan hap-s cezasını gerektiren fiillerinden dolayı tutuklama kararı verilemeyecektir.
#18
SORU: Tutuklama kararını vermeye yetkili makam nedir?
CEVAP: Tutuklama kararını vermeye tek yetkili makam YARGILAMA MAKAMIdır. Soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde ise mahkeme tutuklama kararı verebilir.
#19
SORU: Koruma tedbirlerinden biri olan adli kontrol ne demektir?
CEVAP: Tutuklama, ya bütünüyle hürriyetten yoksunluğa ya da tam serbest bırakmaya mecbur kılan bir tedbirdir. Şüpheli veya sanık, ya bir yere kapatılacak veya tam serbest kalacaktır. Adli kontrolde ise, kişi hürriyeti sınırlandırılmaksızın şüpheli veya sanığın denetlenmesi söz konusudur.
#20
SORU: Kanunda sayılan adli kontrol tedbirleri nelerdir?
CEVAP: Kanunda 11 bent halinde sayılan adli kontrol tedbirleri şunlardır (m.109/3); ? Yurt dışına çıkamamak. ? Hakim tarafından belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak. ? Hakimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına ve gerektiğinde mesleki uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam konularındaki kontrol tedbirlerine uymak. ? Her türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanamamak ve gerektiğinde kaleme, ? makbuz karşılığında sürücü belgesini teslim etmek. ? Özellikle uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınma amacıyla, hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ? ve bunları kabul etmek. ? Şüphelinin parasal durumu göz önünde bulundurularak, miktarı ve bir defada ? veya birden çok taksitlerle ödeme süreleri, Cumhuriyet savcısının isteği üzerine ? hakimce belirlenecek bir güvence miktarını yatırmak. ? Silah bulunduramamak veya taşıyamamak, gerektiğinde sahip olunan silahları ? makbuz karşılığında adli emanete teslim etmek. ? Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakim tarafından miktarı ve ödeme süresi ? belirlenecek parayı suç mağdurunun haklarını güvence altına almak üzere ayni ? veya kişisel güvenceye bağlamak. ? Aile yükümlülüklerini yerine getireceğine ve adli kararlar gereğince ödemeye ? mahkum edildiği nafakayı düzenli olarak ödeyeceğine dair güvence vermek. ? Konutu terk etmemek. ? Belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek. ? Belirlenen yer veya bölgelere gitmemek.
#21
SORU: Adli kontrol süreleri ne kadardır?
CEVAP: Adli kontrol tedbirinin uygulanması açısından Kanunda bir üst sınır belirtilmemiştir. Kanunda öngörülen tutukluluk süreleri dolduktan sonra dahi adli kontrol uygulanabilir. Bununla birlikte, bir koruma tedbiri olması nedeniyle adli kontrol geçici olup, bunu haklı kılan şartlar ortadan kalkınca veya muhakeme bir hüküm ile sona erince tedbire son vermek gerekir.
#22
SORU: Adli kontrolü izleme görevi kime aittir?
CEVAP: Hakkında adli kontrol kararı verilen şüpheli veya sanığın yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini izleme görevi, Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Müdürlüğüne aittir (5402 sayılı Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu, m. 12, 13).
#23
SORU: Adli kontrol hükümlerini yerine getirmeyenler hakkında yaptırım nedir?
CEVAP: Adli kontrol hükümlerini isteyerek yerine getirmeyen şüpheli veya sanık hakkında, hükmedilecek hapis cezası süresi ne olursa olsun yetkili yargı merci hemen tutuklama kararı verebilir. (m. 112)
#24
SORU: Adli kontrol altında geçen süre muhakeme sonunda hükmedilen cezadan mahsup edilir mi?
CEVAP: Adli kontrol altında geçen süre, kural olarak, muhakeme sonunda hükmedilecek cezadan mahsup edilmeyecektir (m. 109/5). Zira, adli kontrol kapsamında yer alan yükümler, kural olarak, kişi hürriyetini sınırlandırmamaktadır. Bununla birlikte, 109. maddenin üçüncü fıkrasının (e) bendi söz konusu olduğunda mahsup gerekmektedir. Buna göre, özellikle uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla, hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tabi olan ve bunları kabul eden şüpheli veya sanığın bu yükümlülük dolayısıyla geçirdiği süre, mahkum olduğu cezadan mahsup edilecektir.
#25
SORU:
Delil elde edilmesi, ceza muhakemesinin gereği gibi yapılabilmesi veya hükmün infazının mümkün kılınması amacıyla muhakeme sürecinde başvurulabilen ve hükümden önce, gerektiğinde zor kullanmak suretiyle bazı temel hak ve özgürlüklere geçici müdahaleyi gerektiren işlemlere ne denir?
CEVAP:
Koruma tedbirleri; delil elde edilmesi, ceza muhakemesinin gereği gibi yapılabilmesi veya
hükmün infazının mümkün kılınması amacıyla muhakeme sürecinde başvurulabilen ve
hükümden önce, gerektiğinde zor kullanmak suretiyle bazı temel hak ve özgürlüklere geçici müdahaleyi gerektiren işlemlerdir.
#26
SORU:
Ceza muhakemesinde şüphenin yenilmesi ve maddi gerçeğe ulaşılması ne ile mümkündür?
CEVAP:
Ceza muhakemesinde şüphenin yenilmesi ve maddi gerçeğe ulaşılması ancak deliller sayesinde mümkündür.
#27
SORU:
Temel hak ve özgürlüklere müdahaleyi gerektirmesi nedeniyle, koruma tebirleri ancak ne ile düzenlenebilir?
CEVAP:
Temel hak ve özgürlüklere müdahaleyi gerektirmesi nedeniyle, koruma tebirleri ancak kanunla düzenlenebilir. Kanunda düzenlenmeyen bir koruma tedbiri kıyas yoluyla uygulanamaz. Ayrıca, koruma tedbiri için kanunda aranan şartlar ve sebepler kıyas yoluyla genişletilemez.
#28
SORU:
Koruma tedbirinin uygulanmasındaki amaç ortadan kalkınca ne yapılmalıdır?
CEVAP:
Koruma tedbirleri sürekli değil, geçicidir. Koruma tedbirinin uygulanmasındaki amaç ortadan kalkınca tedbirin uygulanmasına son verilmelidir. Aksi halde, tedbir hukuka aykırı hale gelir. Kanunda, her bir tedbirin uygulanabileceği süre genellikle belirtilmektedir. Örneğin gözaltı süresi, kural olarak 24 saati geçemez.
#29
SORU:
Temel hak ve özgürlüklere müdahale edilmesini gerektirdiği için, ancak ne gibi durumlarda koruma tedbirine başvurulabilir?
CEVAP:
Temel hak ve özgürlüklere müdahale edilmesini gerektirdiği için, ancak zorunluluk bulunduğunda koruma tedbirine başvurulabilir.
#30
SORU:
Koruma tedbirlerine başvurabilmek için ne gereklidir?
CEVAP:
Koruma tedbirlerine başvurabilmek için görünüşte haklılık (hukuka uygunluk) gerekli ve yeterlidir.
#31
SORU:
Hakim kararı olmaksızın şüphelinin özgürlüğünün kısıtlanması, gözaltına alınıp alınmayacağı hususunda bir karar verilinceye kadar denetim ve gözetim altında tutulmasına ne denir?
CEVAP:
Yakalama, hakim kararı olmaksızın şüphelinin özgürlüğünün kısıtlanması, gözaltına alınıp alınmayacağı hususunda bir karar verilinceye kadar denetim ve gözetim altında tutulmasıdır. Yakalama kaçmayı, kaçanı engelleme yetkisi veren bir koruma tedbiri olup; bunu sağlayacak ölçüde zor kullanma yetkisini de içermektedir
#32
SORU:
CMK’daki düzenleme biçimine göre, yakalamayı kaça ayırarak incelemek mümkündür?
CEVAP:
CMK’daki düzenleme biçimine göre, yakalamayı ikiye ayırarak incelemek mümkündür:
• Doğrudan yakalama (müzekkeresiz yakalama),
• Yakalama emrine istinaden yakalama (müzekkereli yakalama).
#33
SORU:
Hakim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, en geç kaç saat içinde yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılmalıdır?
CEVAP:
Hakim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, en geç 24 saat içinde yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılmalıdır.
#34
SORU:
Soruşturma yönünden zorunlu olması ve bir suç işlediği şüphesini gösteren somut delillerin bulunması halinde, yakalanmış olan kişinin Cumhuriyet savcısının kararıyla belirli bir süre özgürlüğünün kısıtlanmasına ne denir?
CEVAP:
Gözaltı,soruşturma yönünden zorunlu olması ve birsuç işlediği şüphesini gösteren somut delillerin bulunması halinde, yakalanmış olan kişinin Cumhuriyet savcısının kararıyla belirli bir süre özgürlüğünün kısıtlanmasıdır. Başka bir söyleyişle, gözaltına alma; Kanunun verdiği yetkiye göre, yakalanan kişinin hakkındaki işlemlerin tamamlanması amacıyla, yetkili hakim önüne çıkarılmasına veya serbest bırakılmasına kadar kanuni süre içinde sağlığına zarar vermeyecek şekilde özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanıp alıkonulmasını ifade etmektedir (YİGY m. 4/1).
#35
SORU:
Yakalanan kişi, gözaltına alınmasını gerektirecek bir nedenin tespit edilememesi veya yakalama sebebinin ortadan kalkması halinde ne yapılır?
CEVAP:
Yakalanan kişi, gözaltına alınmasını gerektirecek bir nedenin tespit edilememesi veya yakalama sebebinin ortadan kalkması halinde Cumhuriyet savcısının emri ile kolluk tarafından derhal salıverilir (YİGY m. 17/1). Yakalanan kişi serbest bırakılmayıp da gözaltına alınmışsa, en geç gözaltı süreleri sonunda, sorguya çekilmek üzere sulh ceza hakimi önüne çıkarılır (m. 91/6). Cumhuriyet savcısı sulh ceza hakiminden şüpheli hakkında adli kontrol uygulanmasını ya da şüphelinin tutuklanmasını da talep edebilir.
#36
SORU:
Gözaltı süresi bireysel suçlarda yakalama anından itibaren ne kadardır?
CEVAP:
Gözaltı süresi bireysel suçlarda yakalama anından itibaren 24 saattir (m. 91/1; YİGY m.13/2). Ancak yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu olan süre, gözaltı süresine dahil değildir. Yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu süre ise 12 saati geçemeyecektir. Böylece gözaltı süresi, yakalama anından itibaren otuzaltı saati geçemeyecektir (m. 91/1; YİGY m.13/2).
#37
SORU:
Suçüstü halinde şüphelisi hakkında kolluk amiri tarafından gözaltı kararı verilebilecek suçlar nelerdir?
CEVAP:
Suçüstü halinde şüphelisi hakkında kolluk amiri
tarafından gözaltı kararı verilebilecek suçlar şunlardır.
a. Toplumsal olaylar sırasında işlenen cebir ve şiddet içeren suçlar.
b. 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Kasten öldürme (madde 81, 82), taksirle öldürme (madde 85),
2. Kasten yaralama (madde 86, 87)
3. Cinsel saldırı (madde 102),
4. Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
5. Hırsızlık (madde 141, 142),
6. Yağma (madde 148, 149),
7. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
8. Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma (madde 195),
9. Fuhuş (madde 227),
10. Kötü muamele (madde 232),
c. 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlar.
d. 6/10/1983 tarihli ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33
üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen suçlar.
e. 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanununa dayanılarak ilan edilen sokağa
çıkma yasağını ihlal etme.
f. 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3 üncü maddesinde belirtilen suçlar.
#38
SORU:
Gözaltı birimine getirilen kişi hakkında hangi hükümler uygulanır?
CEVAP:
• Nezarethaneye veya zorunlu hallerde bu amaca tahsis edilen yerlere konulmadan
önce usulünce aranır. Kadının üst veya vücudunun aranması, bir kadın görevli
veya bu amaçla görevlendirilecek diğer bir kadın tarafından yapılır.
• Kendisine zarar verebilecek kemer, kravat, ip, kesici ve delici alet gibi nesnelerden
arındırılır.
• Üzerinden çıkan eşya ve para muhafaza altına alınır. Paranın nev’i, seri numarası
ve miktarı, eşyanın vasıfları ve markasını belirten bir tutanak düzenlenir ve bu
tutanağın bir sureti üstü aranan kişiye verilir.
#39
SORU:
Nezarethane işlemlerinde nelere uyulması gerekir?
CEVAP:
• Aynı suçla ilgisi olanlar, birbirine hasım olanlar, erkek ve kadınlar bir araya konulmazlar, çocuklar yetişkinlerden ayrı tutulurlar.
• Nezarethanede zaruri haller dışında beşten fazla kişi bir arada bulundurulmaz.
• Tuvalet, temizlik gibi zorunlu ihtiyaçların giderilmesi görevli memurun gözetiminde sağlanır.
• Yiyecek ve içecekler önceden kontrol edilir.
• Gözaltına alınan kişi saldırgan bir tutum sergilemeye başladığı veya kendisine
zarar vermeye kalkıştığı takdirde önce sözle kontrol altına alınmaya çalışılır. Bu
mümkün olmadığı takdirde, hareketini giderecek derecede kuvvet kullanılabilir.
Ancak zaruri olmadıkça gerek kendisinin gerek başkasının hayatı, vücut bütünlüğü veya sağlığı tehlikeye girmedikçe kuvvet kullanılmaz.
• Saldırgan tutum ve davranışları kontrol altına alınamayan kişiler tıbbi müdahalede
bulunulması için sağlık kuruluşlarına gönderilir.
• Gözaltına alınan kişilerin yaşama haklarını koruyucu gerekli önlemler alınarak,
bu amaçla ilgili gözetlenebilir. Gözetleme işlemi teknik imkanlar ölçüsünde kayda
alınabilir.
#40
SORU:
Gözaltı işlemleri nezarete alınanların kaydına ait deftere yazılmak suretiyle tespit edilir. Denetime tabi olan bu defterde nelerin belirtilmesi gerekir?
CEVAP:
• Kimlik bilgileri: Adı ve soyadı, anne ve baba adı, cinsiyeti, doğum yeri ve tarihi, nüfusa kayıtlı olduğu yer; cilt, aile sıra ve kayıt numarası, yabancılar için pasaport numarası, ikamet adresi, iş adresi ve telefon numaraları, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
• Gözaltına alınmasına esas bilgiler: İsnat edilen suç, gözaltına alınma nedeni, suç yeri ve tarihi, kimin emri ile yakalandığı ve nezarete alındığı, haber verilen Cumhuriyet savcısının adı ve soyadı, Cumhuriyet savcısına haber verildiği tarih ve saat, bilgi toplama işlem kısmı kaydı,
• Giriş işlemleri: Yakalamanın yeri, tarihi ve saati, giriş tarihi ve saati, girişte alınan hekim raporunun verildiği makam, tarihi, sayısı ve özeti, üst aramasında teslim alınan malzemeler, teslim eden ve teslim alanın imzası; giriş işlemini yapan görevlinin adı, soyadı, rütbesi ve imzası,
• Şüpheli ile ilgili işlemler: Haber verilen yakını veya belirlediği kişi, adres ve telefon numarası, haber verilen diplomatik temsilciliğin adı ve telefon numarası, haber
veren personelin adı, soyadı, sicili ve imzası; haber verme tarihi ve saati; şüphelinin, hakkında haber verildiğine dair imzası; tercüman temin edilip edilmediği,
tercümanın adı, soyadı ve imzası; müdafi istediği hakkındaki beyanı ve imzası,
müdafi talep etmiş ise baronun adı veya kendi avukatının adı ve soyadı, gelen müdafiin adı ve soyadı, sicil numarası, geliş saati ve imzası; süre uzatımına karar veren
makam, kararının tarihi, sayısı ve uzatılan süre,
• Çıkış işlemleri: Çıkarıldığı tarih ve saat, sevk edildiği makam, sevk evrakının tarihi ve sayısı; teslim alan görevlinin adı, soyadı ve imzası; kişinin kendisine teslim
edilen malzemeler ve imzası; görevliye teslim edilen malzemeler ve imzası; geçici
ayrılışlar; ilan, işlemler ve sonuç; çıkış işlemini yapan görevlinin adı, soyadı, rütbesi ve imzası; kontrol eden amirin adı, soyadı, rütbesi ve imzası,
Bu defterde, yukarıda belirtilen zorunlu bilgilerin dışında gerekli görülen diğer bilgilere de yer verilebilir (YİGY m. 12)
#41
SORU:
Fiili işlediği zaman oniki yaşını doldurmamış olanlar ile onbeş yaşını doldurmamış sağır ve dilsiz çocuklar için yakalama ve gözaltı kararı nasıl alınır?
CEVAP:
Fiili işlediği zaman oniki yaşını doldurmamış olanlar ile onbeş yaşını doldurmamış sağır ve dilsizler;
• Suç nedeni ile yakalanamaz ve hiçbir suretle suç tespitinde kullanılamaz.
• Kimlik ve suç tespiti amacı ile yakalama yapılabilir. Kimlik tespitinden hemen
sonra serbest bırakılır. Tespit edilen kimlik ve suç, mahkeme başkanı veya
hâkimi tarafından tedbir kararı alınmasına esas olmak üzere derhal Cumhuriyet başsavcılığına bildirilir.
#42
SORU:
Suç işlediğine dair hakkında kuvvetli şüphe bulunan kişinin özgürlüğünün kesin hükümden önce yargılama makamı kararıyla geçici olarak kaldırılmasına ne denir?
CEVAP:
Tutuklama, suç işlediğine dair hakkında kuvvetli şüphe bulunan kişinin özgürlüğünün kesin hükümden önce yargılama makamı kararıyla geçici olarak kaldırılmasıdır.
#43
SORU:
Tutuklamanın amacı nedir?
CEVAP:
Tutuklamanın amacı, ceza muhakemesinin yapılabilmesi veya muhtemel bir mahkumiyet hükmünün infazının sağlanabilmesidir. Bu amaç için, şüpheli veya sanığın özgürlüğü kısıtlanmak suretiyle devletin eli altında bulundurulması gerekebilir.
#44
SORU:
Hakkında adli kontrol kararı verilen şüpheli veya sanığın yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini izleme görevi kime aittir?
CEVAP:
Hakkında adli kontrol kararı verilen şüpheli veya sanığın yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini izleme görevi, Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğüne aittir (5402 sayılı Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Kanunu, m. 12, 13).