Hücre ve hücrelerarası maddeyi canlılığın sona erdiği andaki yapısal özellikleri ile korumak için yapılan işleme tespit (fikzasyon) denir. Güncel anlamda mumyalamak, konserve yapmak ya da dondurmak da bir tür tespit işlemidir. 

Fiziksel tespit: Isıtma veya kurutma, frotilerin veya yayma kesitlerin etüv ya da mikrodalga fırında ısıtılarak kurutulması ile yapılır.

Perfüzyon tespiti: Anestezi altındaki canlının göğüs boşluğu açılır, kalbin sol ventrikulusundan girilerek belli bir basınç ile serum fizyolojik verilir, sağ atriumda açılan karşı bir delikten serum fizyolojik boşalana kadar bu işleme devam edilir. Serum fizyolojik gelmeye başladıktan sonra aynı noktadan aynı yöntemle tespit solüsyonu verilmeğe başlanır (PH: 7.4). Canlı tamamı ile tespit olana dek bu işleme devam edilir (tespit olduğunu ekstremitelerin gerilmesi, burun ucu ve mukozaların tespit solüsyonunun rengini almasından anlayabiliriz). Bu tespit yöntemi total perfüzyondur. Aynı işlem tek bir organa giren ve çıkan damarlar aracılığı ile yapıldığında organ perfüzyonu olur.

Histoloji tekniğinde doku örneklerinin alınmasından bloklama aşamasına kadar yapılan işlemlere ya da izlenen sürece doku takibi adı verilir.

Difüzyon: Moleküllerin ya da iyonların yüksek konsantrasyonlu bir alandan düşük konsantrasyonlu alana geçmesidir.

Tespit Amacı ile Kullanılan Kimyasal Maddeler: Formaldehid, Glasiyal asetik asit, Etil alkol, Merküri klorür, Pikrik asit, Potasyum dikromat, Aseton, Osmiyum tetraoksit, Potasyum permanganat, Glutaraldehid. 

Tespit Amacı ile Kullanılan Solusyonlar: Formol salin, Tamponlu nötr formalin, Formol alkol, Formalin sodyum asetat, Formalin amonyum bromide, Formol kalsiyum, Zenker, Helly, Bouın, Carnoy, Susa, Orth, Newcomer’s gibi

Suyunu giderme: Aynı zamanda dehidrasyon da denir. Dokuların büyük bir bölümünü su oluşturduğu için %50’den başlayarak %100’e kadar dereceli etil alkoller ile dokunun suyu alınır. Etil alkolün dereceli olarak kullanılmasının nedeni dokular üzerindeki büzücü etkisinden dolayıdır. Dehidrasyon için tetrahidrofuran, aseton, dioksane ve isopropil alkol gibi kimyasallarda kullanılabilir. 

Kesme (kesit alma) ve lama yapıştırma: Çevresinde gömme materyali ile birlikte bulunan dokudan çelik bıçaklar ya da disposable bıçaklar aracılığı ile 5-7µ kalınlığında kesitler alınır. Kesitler önce oda sıcaklığında distile suda yüzdürülerek kırışıklıklar açılır, daha sonra 40-45 °C’de %0,1 oranında jelatin içeren distile suda yüzdürülerek açılmayan diğer kırışıklıklarda açılarak kesitler lama çekilir. Lamlar yatay pozisyonda 37 °C’lik etüvde kurumaya bırakılır. Kesitlerin istenen kalitede olması öncelikle deneyime, kullanılan gömme materyaline, mikrotom ve mikrotom bıçaklarına bağlıdır.

Bazı bazik boyalar reaksiyona girdikleri doku komponentlerini normal renklerinden farklı, maviden kırmızı ve mora değişen tondalarda boyarlar. Bu absorbsiyon değişikliğine metakromazi denir.

Ultratin; 25 - 100 nm kalınlıkta olan kesitlerdir.

SEM Tekniği: Örneğin yüzeyini tarayarak üç boyutlu görüntü elde etmeyi sağlayan bir tekniktir. Bunun için örneklerin yüzeyi altın yada palladium gibi ağır metallerin ince bir katmanı ile kaplanır. Örneğin yüzeyini tarayan elektron demetlerinin bazılarının yüzeyden yansıması, bazılarının da fırlatılması söz konusudur. Bu elektronlar elektron dedektörleri tarafından tutularak bir monitörde üç boyutlu düzlemde değerlendirilir. Görüntülerin kalıcı olması için fotoğraflanabilir ya da bilgisayarda saklanabilir. 

Kriyoprotektan; dondurma sırasında dokularda meydana gelebilecek hasarları önlemek için kullanılan maddelerdir.

Tübüler yapıdan alınan teğet kesit tüpe benzemeyen içi dolu, çok hücreli oval bir yapı olarak gözlemlenir. Kesitte lumen görülmez. Tüpün keskin dönüş yaptığı bir noktadan alınan kesitte birbirine bağlanmış iki oval yapı ortaya çıkar.

Histootoradyografi: Bir histootoradiyografta, normal bir röntgende olduğu gibi kitle görüntülenir. Her ne kadar yumuşak dokuları incelemek için X ışınları kullanılabilmesine rağmen en büyük yararları kemik ya da diğer mineralize dokuların zemin bölümlerinin incelenmesidir.

Mikrospektrofotometrik yöntem; mikroskopik partiküllerden yansıyan ışığı ölçen yöntemlere verilen addır. 

İmmunositokimya, işaretlenmiş antikorlar ile hücre ve doku antijenlerinin gösterilmesini sağlayan tamamen antijen antikor spesifikliğine dayanan bir tekniktir.

Canlının bağışıklık sistemini uyaran ve canlı için yabancı olan tüm moleküllere antijen denir.

Hücre ve doku kültürü tekniklerinin kullanım alanları:
• Moleküler biyolojinin güncel metodları ve yeni DNA dizilimlerinin tanımlanmasında,
• Normal ve kanserli hücrelerin metabolizmalarının incelenmesinde,
• İnsan ve hayvanların patogen viruslarının epidemiyoloji, teşhis, tedavi ve mücadeleleri üzerindeki çalışmalarda,
• Viral araştırmalarda, doğal konakçılar dışında üretilemeyen virusların üretilmesinde,

• Sitogenetik araştırmalarda, mitoz bölünme sırasında kromozomların sayı ve şekillerindeki anomalilerin saptanmasında

Histoloji Tekniğinde Temel Aşamalar:
• Materyalin(doku örnekleri) alınması
• Tespit (fikzasyon) ve yıkama
• Suyunu giderme (dehidrasyon)
• Parlatma veya saydamlaştırma
• Emdirme
• Gömme veya bloklama (blokaj)
• Kesme (kesit alma) ve lama yapıştırma
• Boyama ve kapatma