Ailelerde çiftlerin uyumlu olmaları gelmektedir. Mutlu evlilikler için, eşler arasındaki iletişim etkili olmalı, eşler her konuda birbirlerine destek olmalıdır. Aile ile ilgili görev ve sorumlulukların yerine getirilmesi, çocuklarla ilgilenebilme, karşılıklı saygı ve değer verme, boş zamanları birlikte paylaşma, problemlere birlikte göğüs germe, eşlerin aileye ekonomik anlamda katkıda bulunması ve bir meslek sahibi olmaları evlilikteki psikolojik doyumu olumlu yönde etkileyen ögelerdir.

Evlilik bireylerin mutluluğunu sağlayan ve kişiliklerinin gelişmesinde önemli rol oynayan bir birim olarak tanımlanabilir. Bir başka tanımda evlilik, bireyin benliğini başkasının benliği ile birleştirmesine imkan veren, kişiliğinin gelişmesini ve mutlu olmasını sağlayan bir kurum olarak görülmektedir. Başka bir tanımda ise evlilik, ailenin kurulmasında ilk evreyi oluşturan eşler arasındaki ilişki biçimi olarak ifade edilebilir

Aralarında iyi bir ilişki bulunan, çocuklarının geleceğini, güvenliğini düşünen ve geleceğe iyimser bakan, açık iletişim kuran evlilik sistemi sağlıklı bir aile
yapısını temsil eder.

Birbirlerine karşı sorumluluk duygusu taşıyan, birbirlerini sosyal açıdan destekleyen, birlikte isteyerek zaman geçiren üyeler arasında açık
iletişim olan, kriz durumunda birbirine kenetlenen bireylerin oluşturduğu sistem evlilik olarak nitelendirilebilir.

Evliliği etkileyen unsurlardan en önemlilerinden biri yaşam doyumudur. Bu konuda yapılan çalışmalar insanların psikolojik iyi olma durumlarının onların yaşam doyumlarını olumlu etkilediğini göstermektedir. Ayrıca gelir, sağlık, eğitim düzeyi, yaş gibi faktörlerin de, insanların psikolojik iyi olma düzeylerini artırdığı ve psikolojik iyi olma düzeyinin artmasının ise bireyin genel yaşam doyumunu artırdığı buna karşılık aksi durumun insan üzerinde olumsuz bir etki ortaya çıkardığı belirtilmektedir.

Evlilik bağının yalnızca bir erkek ile bir kadın arasında kurulduğu evliliklere monogami denir.

Bir erkeğin birden çok kadınla ya da bir kadının birden çok erkekle evlendiği durumlara poligami denir. 

Ülkemizde çok eşlilik 1926’da yasaklanmıştır. Ancak oransal olarak miktarı çok az da olsa ülke genelinde, doğu Anadolu ve güneydoğu Anadolu bölgelerimizde ise daha yüksek
oranda olmak üzere günümüzde de çok eşli evliliklere rastlanabilmektedir.

Bir ailenin yapısını ve özelliklerini, ait olduğu sosyal sınıf, hane halkı, kırsal ya da kentsel yerleşim özellikleri, dinsel, kültürel, ekonomik,vb. etkenler gibi çok değişik ve fazla sayıda parametreler belirleyebilmektedir.

Türkiye’de kabaca,

• Kırsal aile,
• Kentsel aile
• Geçiş ailesinden söz edilebilir.
  Ülkemizde ailenin yapısal özellikleri büyük ölçüde kentleşme eğilimleriyle ilişkilidir. Çünkü ülkemizde kentleşme hızla artmaktadır. Kentleşme kırsal kesimden kente göç ile
  gerçekleşmektedir. Kentleşme ile birlikte kırsal kesimden kente gelen ailelerin yapısında aile büyüklüğünde, değişimlerin de ortaya çıktığı düşüncesi öne sürülmektedir

Büyüklüklerine göre aile çeşitleri geleneksel ya da geniş aile ve çekirdek aile olarak ikiye
ayrılmaktadır.

Geleneksel ya da geniş aile genellikle kırsal ya da geleneksel toplumların bir kurumudur. Bu aile tipi kişinin özgürlüğünü kısıtlayıcı ve buna bağlı olarak da toplumsal gelişmeyi engelleyici olduğu düşüncesi yaygın kabul görmektedir.
Geleneksel aile tiplerinde görülen  ortak özellikler:
• İlişkiler eşitlikçi değildir. Geniş ailenin en önemli özelliği aile içindeki statü farklılığıdır. Yaşlı gençten, ergin çocuktan, erkek kadından daha yüksek konumdadır.
Konumu en düşük grup ise gelin gibi aileye yeni katılan kişilerdir.
• Geleneksel ailede iş bölümü cinsiyete göre yapılır. Kadınlar ev içindeki bütün işlerde, erkekler ise tarlada ve işyerlerinde çalışır. Kız çocukları anneye, oğlan çocukları
babaya yardım ederler.
• Geniş ailede eş seçimi büyük ölçüde ana baba aracılığı ile yapılır. Akraba ve
aynı yöreden kişiler ile olan evlilikler çok erken yaşlarda olmaktadır. Genelde evlenmeler ekonomik değiş-tokuşu gerektirir.
• Erkek çocuk tercih edilir. Erkek çocuğun eğitimine daha çok önem verilir.
• Evlenen çocuklar yeni bir ev açma yerine baba evini tercih ederler. Erkek çocuk
genelde babanın işini devam ettirir. Toplumsal statüsü, aile ve akrabalık sistemi
tarafından belirlenir. Bu aile tipinin çok sık görülmesi yerleşik tarım ve mülkiyet
hakkı ile açıklanabilir.
• Karı-koca ilişkileri belli bir mesafe içindedir. İsimle hitap edilmez. $oşkusal ve
duygusal davranışlardan olabildiğince sakınılır. Kadın kocasından hem korkar,
hem de sayar.
• Baba genel olarak otoritesini korkuya dayandırır ve çocuklar ile karşılıklı ilişkisini
en aza indirir.

Anne, baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşan küçük ailelere çekirdek aile denir. Sanayileşmiş çağdaş toplumlarda, özellikle kentlerde geniş aileler yerini giderek küçük ailelere bırakmıştır.  Çekirdek aile, yalnız birey sayısıyla değil yapısıyla da geniş aileden çok farklıdır. Çekirdek aile, kentlerdeki yaşam ve üretim koşullarının ortaya çıkardığı bir aile tipidir. 

Çekirdek ailelerin ortak özellikleri:

• Aile bireyleri arasında iş bölümü vardır.
• Kuşaklar arasında özerk ve hoşgörülü ilişki vardır.
• Çeşitli roller belirlenmiş olmasına rağmen aile üyeleri arasında dayanışma vardır.
• Aile reisliği genellikle belli bir cinsin tekelinde değildir.
• Çocuğun sosyal güvence olarak görülme oranı düşmektedir.
• Çocuk sayısı azalmakta, doğum aralığı uzamaktadır.

Yerleşim yerlerine göre aileler genel olarak kırsal aile, gecekondu ailesi ve kentsel aile olmak üzere üç kategoride incelenmektedir.

Kırsal kesim ailesi çoğu kez tüm aile bireylerinin birlikte çalışıp birlikte ürettikleri ekonomik bir birimdir. Kırsal kesimde daha çok kadının olmak üzere erkeğin de eğitim olanaklarından yararlanması sınırlıdır. Bu nedenle bu ailede çiftlerin eğitim düzeyleri düşüktür. Kırsal kesim ailesinin başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Ailede gelirin ortak olması aile üyelerini bir arada yaşamaya zorlar. Bu nedenle kırsal kesim ailesinde büyük ve ataerkil yapı uzun yıllar varlığını korumuştur. Kırsal kesim ailesinde, genellikle baba soyuna dayalı bir yapı vardır. Ailede üye sayısı her durumda ülke ortalamasının üzerindedir. Ailede çocuk, işgücü ve sosyal güvence unsuru olarak görülür. Gerek ailenin kuruluşu, gerekse
yaşatılmasında gelenek, ve göreneklerin etkisi fazladır. Akrabalık ve komşuluk ilişkileri ile yardımlaşma ve dayanışma kentlerden farklı bir özellik taşır. 

Gecekondu ailesi ise son derece fazla özelliği olan ve özellikle ülkemiz için önemli
bir aile tipidir. Gecekondu ailesi kırsal kesimden bireylerin başta topraksızlık olmak nedeni ile çeşitli nedenlerden dolayı kente göç etmesi sonucu ortaya çıkan ailelerdir. Özellikle topraksızlık nedeniyle yapılan kente göç ailenin bir defada topluca göç etmesi
şeklinde olmamaktadır. Bu tip göç ilk bakışta sanki bireysel bir göçmüş gibi algılanabilecek bir görüntü içerisinde belli bir yol izlemektedir. Bu tür bir göç olayında önce erkekler yalnız veya kardeş, vb. gibi çalışabilecek kişilerle birlikte kente gelmekte, sonra eş, çocuklar, anababa ve giderek daha uzak akraba ve komşular basamaklı olarak kente taşınmaktadırlar. Akraba ve komşuları kapsayan göç süreci sonunda özellikle kentlerin gecekondu bölgesinde yaşayan kişiler, bazan aynı avlu içinde kapıları ayrı, bazan aynı apartmanda farklı dairelerde yaşamakta, ancak değişen ölçülerde geniş aile geleneklerini sürdürmektedirler.  Bu şekilde birarada yaşayanların bir kısmı geniş ailenin bireyleridirler. Bir kısmı akraba, bir kısmı da aynı köyden olan ama geniş aile içerisinde kabul edilmesi söz konusu olmayan bireylerdir. Çiftler biran önce kendi ayrı evlerine çıkmak istemektedirler.

Bu aile tipi de dünyanın hemen her yöresi ve dolayısı ile ülkemiz içinde önemli olan bir
aile tipidir. Kent ailesi esas olarak tarımdan tamamen kopmuş, geçimini daha çok hizmet sektöründen sağlayan yani işçilik, memurluk, esnaflık gibi işlerde çalışan ailelerdir. Bu aile tipinin en önemli özelliği, çekirdek aile yapısında ve bir tüketim birimi olarak örgütlenmiş olmasıdır. Evlenme yaşı gittikçe yükselmiş, ailedeki üye sayısı ise düşmüştür. Uzun öğrenim yılları iyi iş ve yüksek yaşam standardı beklentisi, evlenme yaşının yükselmesinin önemli nedenleridir. Kentlerde farklı kültür gruplarının bulunması nedeniyle aile yapılarında farklılıklar gözlenir. Eğitim düzeyi, geçim kaynakları, yaşam tarzları ve aile ilişkileri bu farklılıkların başlıcalarıdır.

Ayrı yaşama, boşanma, kayıp ve ölüm gibi nedenler ile, aile yapısındaki değişime bağlı
olarak ortaya çıkan aile yapısı parçalanmış aile olarak tanımlanmaktadır. Yalnız yaşayan
erkek ya da kadın, ayrılıklar sonucu ebeveynlerden yalnızca biriyle yaşayan çocuk/çocuklar tamamlanmamış aile olarak kabul edilmektedir.

Eşlerin kendi ailelerinden ayrışma ve bireyselleşme sorunları, çoğunlukla ikinci kuşağın da benzer biçimde yetiştirilmesi eğilimlerini ortaya çıkarmaktadır. Köken aileden
ayrışıp eşiyle diyalog kuramayan anne, oğluyla kuşaklararası koalisyon yapma eğilimindedir. Koca da benzer nedenlerle eşi ve çocuklarıyla mesafelidir. Bu öğeler, dışarıdan kontrol edilen özerkliği kısıtlı bireyler yetiştirmede etkili olur.

Karar verme konusunda sanıldığının aksine geleneksel ailelerde kadın ve erkeklerin birlikte davrandığına ilişkin veriler mevcuttur. Kadının çalışması, gündelik alışveriş ve çocuk bakımı konusundaki kararlar kadınlar tarafından alınmaktadır. Ziyaret, giyim alışverişi, çocukların eş seçimi, doktora gitme, oy kullanma kararları genellikle birlikte alınmaktadır. Görüşler ne olursa olsun özellikle kırsal kesimde ve az eğitimlilerde daha belirgin olmak üzere cinsiyetlere dayalı rollerin ayrımı iyi yapılmaktadır. Geleneksel ailelerde evlilikte erkeğe “geçimi ve bireylerin güvenliğini sağlama”, kadına ise “ev işleri yapmak, koca ve çocuklarına bakmak” rolü verilmektedir. Kocanın eğitim düzeyi yükseldikçe kadının
aile bütçesine katkısı konusunda daha esnek olmaktadır.

Ülkemizde kurulan ailelerde, genellikle eşler arasında roller net sınırlarla ayrılmıştır ve bireyselleşmeye fazla izin verilmez. Geleneksel Türk ailesinde özerklik ve bireysellik yerine grup bağları ve sadakat gibi daha kollektif öğeler egemendir. Oysa çağdaş ailelerde yaşam, bireyselleşmeye daha çok izin verir ve ilişkiler daha eşitlikçi temellerde gerçekleşir. Sosyokültürel düzey yükseldikçe kadınlar evle ilgili geleneksel rolleri reddetme eğilimindedir. Özellikle kadının çalışma yaşamına katılması ile roller arasındaki
keskin sınırlar esner. Ülkemizde kurulan ailelerde, genellikle eşler arasında roller net sınırlarla ayrılmıştır ve bireyselleşmeye fazla izin verilmez. Geleneksel Türk ailesinde özerklik ve bireysellik yerine grup bağları ve sadakat gibi daha kollektif öğeler egemendir. Oysa çağdaş ailelerde yaşam, bireyselleşmeye daha çok izin verir ve ilişkiler daha eşitlikçi temellerde gerçekleşir. Sosyokültürel düzey yükseldikçe kadınlar evle ilgili geleneksel rolleri
reddetme eğilimindedir. Özellikle kadının çalışma yaşamına katılması ile roller arasındaki
keskin sınırlar esner.