Ülkemizde 6502 sayılı Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanunun, tüketici kredisini düzenleyen 22’inci
maddesinde çok kapsamlı olmamakla birlikte kısa bir
tüketici kredisi sözleşmesi tanımının verildiği
görülmektedir. Buna göre, “Tüketici kredisi sözleşmesi,
kredi verenin tüketiciye faiz veya benzeri bir menfaat
karşılığında ödemenin ertelenmesi, ödünç veya benzeri
finansman şekilleri aracılığıyla kredi verdiği veya kredi
vermeyi taahhüt ettiği sözleşmeyi ifade eder”.

TKHK’ndaki düzenlemeye göre, tüketici
kredileri sadece, bir mal veya hizmet edinmek amacıyla
kredi verenden nakit olarak alınan krediler değildir. Kredi
verenin tüketiciye, faiz veya benzeri bir menfaat
karşılığında ödemenin ertelenmesi, ödünç veya benzeri
finansman şekilleri aracılığıyla kredi verdiği veya kredi
vermeyi taahhüt ettiği bütün sözleşmeler tüketici kredisi
olarak değerlendirilecektir.

Kredi kartı sözleşmeleri, faiz veya benzeri bir
menfaat karşılığında, ödemenin üç aydan daha uzun süre
ertelenmesi veya benzer şekilde taksitle ödeme imkânı
sağlanması hâlinde tüketici kredisi sözleşmesi olarak
değerlendirilir.

Serbest tüketici kredisi, kredi veren tarafından
herhangi bir kullanma kısıtlaması getirilmeksizin
doğrudan nakit olarak verilebileceği gibi, kredili mevduat
hesabı şeklinde de verilebilir. Bu sebeple, serbest tüketici
kredilerini;
• Doğrudan nakit olarak verilen tüketici kredileri
ile
• Kredili mevduat hesabı olmak üzere başlık
altında toplayabiliriz.
Doğrudan nakit olarak verilen tüketici kredilerinde kredi
veren, verdiği kredinin kullanımını tamamen tüketiciye
bırakmaktadır. Kredili mevduat hesabı ise kredi veren
açısından verilen kredinin her türlü mal veya hizmet alımı
ve tedariki için herhangi bir açıklama aranmaksızın verilen
kredidir.

Bağlı tüketici kredilerini;
• Tedarik kredisi ve
• Finanse edilmiş taksitle satım olmak üzere ikiye
ayırmak mümkündür.
Tedarik kredisinde kredi veren ile tüketici arasında ikili
bir ilişki söz konusudur. Bu kredi türünde, kredi alan
tüketicinin, krediyi belli bir mal veya hizmeti edinmek
üzere kullanması gerekmektedir. Finanse edilmiş taksitle
satımda tüketicinin satıcı veya hizmet sunana borçlanmış
olduğu bedeli, tüketici yerine bir kredi kurumu
ödemektedir.

Basit taksitle satımda ikili bir ilişki söz konusu
iken, finanse edilmiş taksitle satımda karşımıza üçlü bir
ilişki çıkmaktadır:
• Banka ile satıcı arasında akdedilen sözleşme
“çerçeve sözleşme”,
• Satıcı ile tüketici arasında akdedilen “satım
sözleşmesi” ve
• Tüketici ile banka arasında akdedilen “tüketici
kredisi sözleşmesi”dir.

Çerçeve sözleşme, ileride kurulması planlanan
münferit sözleşmelerde geçerli olacak ortak hükümleri
içeren ve bu sayede taraflar arasındaki sürekli ilişkinin
temel ilkelerini belirleyen sözleşmedir.

TKHK madde 30/1’de “bağlı kredi sözleşmesi;
tüketici kredisinin münhasıran belirli bir malın veya
hizmetin tedarikine ilişkin bir sözleşmenin finansmanı için
verildiği ve bu iki sözleşmenin objektif açıdan ekonomik
birlik oluşturduğu sözleşmedir” şeklinde tanımlanmıştır.

Ekonomik birliğin varlığı;
• Satıcı veya sağlayıcının tüketici için krediyi
finanse ettiği,
• Üçüncü bir tarafça finanse edilmesi durumunda,
kredi verenin kredi sözleşmesinin imzalanması
veya hazırlanması ile ilgili olarak satıcı veya
sağlayıcının hizmetlerinden yararlandığı,
• Belirli bir mal veya hizmetin verilmesinin kredi
sözleşmesinde açıkça belirtildiği, durumlarından
en az birinin varlığı hâlinde kabul edilir (TKHK
m. 30/2).

Tüketici kredisi sözleşmesi rızai ve tam iki tarafa
borç yükleyen bir sözleşmedir. Bazı yönleri ile kredi açma
sözleşmesine benzer iken bazı yönleri ile de ödünç
sözleşmesi ile benzeşmektedir. Ancak tam anlamı ile
tüketici kredisi sözleşmesini ödünç veya kredi açma
sözleşmesi olarak nitelendirmek mümkün değildir.

TKHK’nda tüketici kredisi sözleşmesinin bütün
unsurlarının saptanmadığı gerçeğinden hareketle, tüketici
kredilerine öncelikle TKHK’nun uygulanacağı, eksik ve
yetersiz kalan yerler bakımından da sözleşmenin
bünyesine uygun düştüğü oranda Borçlar Kanununun
ödünç sözleşmesine ait hükümlerinin örnekseme yolu ile
uygulanacağı söylenebilir.

Tüketici kredisi sözleşmesinin unsurları; sözleş
menin tarafları, sözleşmenin konusu, teminatlardır.

Tüketici kredisi sözleşmesi;
• İster serbest kredi
• İster bağlı kredi olsun, kredi alan yani tüketici ile
kredi veren arasında akdedilen bir sözleşmedir.
Dolayısıyla her iki tür tüketici kredisi sözleşmesinin de
kredi alan ve kredi veren olmak üzere iki tarafı vardır.

TKHK’nun 3 (k) maddesinde; “Tüketici: Ticari
veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya
tüzel kişiyi” ifade eder denilmek suretiyle tüzel kişilerin
de tüketici kredisi sözleşmesinin tarafı olabileceği kabul
edilmektedir. TKHK, alınacak olan mal ve hizmeti ticari
veya mesleki olmayan amaçlarla edinmekten bahsettiği
için, tüzel kişilerin ticari veya mesleki amaç taşıyan
herhangi bir işleminin Kanunun kapsamı dışında
kalacağına şüphe yoktur. Ancak, mesleki veya ticari amaç
taşıyan bir faaliyette bulunmayan tüzel kişiler tüketici
kredisi sözleşmesinin kredi alan tarafı olabilirler.

TKHK’nun 3’üncü maddesi (ğ) bendinde açık bir
tanımlamayla; “Kredi veren: Mevzuatı gereği tüketicilere
kredi vermeye yetkili olan gerçek veya tüzel kişi” olarak
belirlenmiştir. Bu hüküm kapsamında bankaların, özel
finans kuruluşu ve finansman şirketlerinin mevzuatları
gereği tüketicilere kredi vermeye yetkili oldukları sürece
kredi veren olarak nitelenmesi mümkündür.

Tüketici kredisi sözleşmelerinde tüketicinin
edimlerine karşılık olarak alınan şahsi teminatlar, her ne
isim altında olursa olsun adi kefalet sayılır. Adi kefalet,
Alacaklıyı alacağını önce borçludan isteme
zorunluluğunda bırakabilen kefalet türüdür. Tüketicinin
alacaklarına ilişkin karşı tarafça verilen şahsi teminatlar
diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça müteselsil
kefalet sayılır. Bu durumda tüketici kredisi veya kredi
kartına karşılık tüketici şahsi teminat verecek olursa, bu
teminata adi kefalet hükümleri uygulanacaktır.

Mesafeli olarak kurulan sözleşmeler hariç olmak
üzere, tüketici kredisi sözleşmesi yazılı olarak
kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme
yapmamış olan kredi veren, sonradan sözleşmenin
geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri
süremez.

Noter masrafları hariç olmak üzere, tüketicinin
ödemesi gereken akdi faiz, vergi, harç ve benzeri yasal
yükümlülükler ile varsa değişik isimler altında alınan her
türlü ücretin de dahil olduğu toplam tutardır.

Noter masrafları hariç olmak üzere, tüketicinin
ödemesi gereken akdi faiz, vergi, harç ve benzeri yasal
yükümlülükler ile varsa değişik isimler altında alınan her
türlü ücretin de dahil olduğu toplam tutardır.

Kanunda ve Yönetmelikte açıkça belirtilen
hususların sözleşmede yer almaması durumunda yaptırım
kesin hükümsüzlük veya kısmi kesin hükümsüzlüktür.
Bununla birlikte, 6502 sayılı TKHK’nun hem 4/1 hem de
22/3’üncü maddelerinde belirtildiği üzere, sözleşmeyi
hazırlayan, yani kredi veren bu eksikliği tüketicinin
aleyhine olacak şekilde ileri süremeyecek ve bu eksikliği
derhal giderecektir.

Kredi verenin sözleşme öncesi tüketiciyi
bilgilendirme yükümlülüğü, kredi konusunu teslim borcu,
kredi şartlarının tüketici aleyhine değiştirilememesi, bağlı
kredilerde sorumluluğu, aldığı teminatları iade borcu, sır
saklama borcu, sigorta yaptırmaya zorlayamama,
tüketicinin hesap dönemi sonunda bilgilendirilmesi
borçları bulunmaktadır.

Kredinin belli bir süre ile sınırlı olarak ve bu süre
içinde ödenme koşulu ile verildiği hallerde belirli süreli,
bu nitelikte bir süre sınırlamasının olmadığı hallerde ise
belirsiz süreli tüketici kredileri kastedilmektedir. Belirli
süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde faiz oranı sabittir ve
tüketici aleyhine değiştirilemez. Özellikle faiz oranları,
masraflar, komisyon ücretleri gibi hususlar sabittir ve
sözleşmenin kurulmasından sonra ancak tüketici lehine
indirilmeleri mümkündür. Buna karşılık, belirsiz süreli
kredi sözleşmeleri bakımından faiz oranında değişiklik
yapılabileceği kabul edilmektedir.

Belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde akdi faiz
oranında değişiklik yapılması hâlinde, bu değişikliğin
yürürlüğe girmesinden otuz gün önce, tüketiciye kağıt
üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla yazılı
olarak bildirilmesi zorunludur. Bu bildirimde, yeni faiz
oranının yürürlüğe girmesinden sonra varsa yapılacak
ödemelerin tutarı, sayısı ile aralıklarının değişmesine
ilişkin ayrıntılara yer verilir. Tüketici, bu değişikliği kabul
etmeyerek fesih hakkını kullanabilir. Faiz oranının
artırılması hâlinde, yeni faiz oranı geriye dönük olarak
uygulanamaz. Tüketici, bildirim tarihinden itibaren en geç
altmış gün içinde borcun tamamını ödediği ve kredi
kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından
etkilenmez.

Bağlı kredilerde, kredi veren, tüketiciye krediyi
ancak kendisinin göstereceği satıcı veya hizmet sunan ile
sözleşme yapması veya kendisinin göstereceği mal veya
hizmeti edinmesi halinde vermektedir. Tüketiciye seçim
hakkı tanınmamıştır. Dolayısıyla bağlı kredilerde, mal
veya hizmet hiç ya da gereği gibi teslim veya ifa edilmez
ise satıcı, sağlayıcı ve kredi veren, tüketicinin satış
sözleşmesinden dönme veya bedelden indirim hakkını
kullanması hâlinde müteselsilen sorumludur. Tüketicinin
bedelden indirim hakkını kullanması hâlinde bağlı kredi
de bu oranda indirilir ve ödeme planı buna göre
değiştirilir. Tüketicinin sözleşmeden dönme hakkını
kullanması hâlinde, o güne kadar yapmış olduğu
ödemenin iadesi hususunda satıcı, sağlayıcı ve kredi veren
müteselsilen sorumludur.

Kredi verenin hakları; teminat isteme hakkı,
verilen kredinin iadesini talep hakkı, temerrüt ve
muacceliyet, faiz ve sair masrafları talep etme hakkıdır.

Teminat isteme hakkı herhangi bir mevzuatta
açıkça düzenlenmemesine karşılık, sözleşmenin
mahiyetinden kaynaklanmaktadır. Kredi veren, belli bir
miktar paranın kullanımından, kredi alan lehine
vazgeçmekte ve bu parayı ona vermektedir. Kredi veren,
vermiş olduğu paranın geri dönüp dönmeme riskini
üzerine almaktadır. Bu riskin boyutuna göre de sözleşmeyi
kurup kurmamaya karar vermek için teminat isteme
hakkına sahiptir.

Kredi veren kredi geri ödemelerini
gerçekleştirirken taksitlerden birini veya birkaçını
ödemezse kalan borcun muaccel hale gelip gelmeyeceği
hususu da tüketiciyi korur nitelikte TKHK 28’inci
maddede düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre; belirli
süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde, tüketicinin
taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, kredi
veren, borcun tamamının ifasını talep etme hakkını saklı
tutmuşsa, bu hak ancak kredi verenin bütün edimlerini ifa
etmiş olması, tüketicinin de birbirini izleyen en az iki
taksidi ödemede temerrüde düşmesi hâlinde kullanılabilir.
Kredi verenin bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en
az otuz gün süre vererek muacceliyet uyarısında
bulunması zorunludur. Muaccel kılınan taksitlerin
hesaplanmasında faiz ve ücretler dikkate alınmaz.

Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği
gereği, sözleşmede yer alması gereken şartlar ifade
edilirken;
• Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç
tutarı;
• Faizin hesaplandığı yıllık oran;
• Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fon ve diğer
masrafların ayrı ayrı belirtildiği ödeme planının
mutlaka bulunması gerektiği hüküm altına
alınmıştır.

Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde faiz
oranı sabit olarak belirlenir. Sözleşmenin kurulduğu
tarihte belirlenen bu oran tüketici aleyhine değiştirilemez.
Tüketici kredisi sözleşmelerinde akdî faiz oranı, efektif
yıllık faiz oranı veya kredinin toplam maliyetinin yer
almaması durumunda, kredi tutarı faizsiz olarak sözleşme
süresinin sonuna kadar kullanılır. Efektif yıllık faiz oranı,
olduğundan düşük gösterilmişse, kredinin toplam
maliyetinin hesaplanmasında esas alınacak akdî faiz oranı,
düşük gösterilen efektif yıllık faiz oranına uyacak şekilde
yeniden belirlenir. Bu hâllerde ödeme planı, yapılan
değişikliklere göre yeniden düzenlenir.

Akdi faiz oranı; tüketici kredisi sözleşmesinde
yer alan ve ödeme planı oluşturulmasına esas teşkil eden
ve varsa tüketici tarafından ödenen peşin faiz tutarı da
dikkate alınarak hesaplanan faiz oranıdır.

Efektif yıllık faiz oranı; kredinin toplam
maliyetinin yıllık yüzde değeri olarak hesaplanması
sonucu ortaya çıkan yıllık maliyet oranıdır.

Ödeme plânı; tüketici kredisi sözleşmesinde
tüketicinin yapacak olduğu ödemede esas alınacak taksit,
tutar ve vadeleriyle birlikte anapara, faiz, vergi, harç ve
benzeri yasal yükümlülükler ve varsa ücretlerin ayrı ayrı
belirtildiği tablodur.

Tüketici kredisi sözleşmesinde, kredinin toplam
maliyeti, efektif yıllık faiz oranı ve akdi faiz oranı gibi
esaslı unsurların yer almaması durumunda tüketiciden,
sözleşmede belirtilmemiş olan hiçbir faiz, masraf veya
komisyon talep edilmemelidir. Yani kredi veren hiçbir
faize hak kazanamaz. Ödeme planı da değişen duruma
göre yeniden düzenlenir. Kredi verenlerin, sözleşmenin
zorunlu içeriğine uymamasının yaptırımı kredilerini
faizsiz kullandırmak zorunda kalmalarıdır.

Kredi alanın borçları; krediyi kabul borcu,
krediyi iade borcu, faiz ödeme borcu, sözleşmeden doğan
sair masrafları ödeme borcundan oluşmaktadır.

Tüketici kredisi sözleşmesi tam iki tarafa borç
yükleyen bir sözleşmedir. Kredi veren tarafından,
sözleşmede kararlaştırılan miktar ve koşullarda krediyi,
kredi alanın kullanımına sunduğu andan itibaren kredi alan
bakımından bu krediyi kabul borcu doğar. Başka bir ifade
ile kredi verene, kredi konusunun tesellüm alınmasını
isteme hakkı doğmaktadır. Bu aşamada, tüketici sıfatıyla
hareket eden kredi alan bakımından eğer verilen krediyi
kabul etmezse temerrüt hükümlerinin uygulanması
mümkündür. Kendisine verilen krediyi kabul borcunu ifa
etmeyen tüketiciden temerrüt faizi ve tazminat
istenebileceği gibi kredi verenin tüketici kredisi
sözleşmesinden dönmesi de mümkündür.

Kredi alanın hakları; cayma hakkı, bağlı
kredilerde kalan kredi borcunu ödemekten kaçınma hakkı,
erken ödeme hakkıdır.

Tüketici 14 gün içinde herhangi bir gerekçe
göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin kredi veren ile
yapmış olduğu kredi sözleşmesinden cayma hakkına sahip
kılınmıştır.

Belirsiz süreli tüketici kredisi sözleşmesi olarak
kabul edilen kredi kartı veya kredili mevduat hesabı
sözleşmesine dayanılarak nakit kullanılan tutarın taksitler
halinde geri ödenmesine imkan veren nakdi krediler,
taksitli nakit avans kredisi olarak kabul edilir.

Limit aşımı; tüketici için tanımlanmış kredili
mevduat hesabı limitinin aşılması hali veya tüketicinin
mevduat hesabındaki mevcut bakiyenin üzerinde para
temin ettiği ve tüketici tarafından zımnen kabul edilen
halidir.

Bir ayı aşan dönemde önemli bir limit aşımı
olması halinde kredi veren, tüketiciye yazılı olarak veya
kalıcı veri saklayıcısı ile derhal aşağıdaki hususlarda bilgi
verir:
• Limit aşımının yapıldığına ilişkin bilgi,
• Kullanılan tutar,
• Akdi faiz oranı,
• Geciken tutara uygulanacak faiz.
Kredi veren, limit aşımı süresinin bir aydan uzun olması
durumunda tüketiciye başka türde bir kredi sözleşmesi de
teklif edebilir.

Belirsiz süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde,
sözleşmede feshin bildirimine ilişkin bir süre
belirlenmemiş ise tüketici herhangi bir zamanda, ücret
ödemeden kredi verene yazılı olarak veya kalıcı veri
saklayıcısı ile bildirimde bulunarak sözleşmeyi
feshedebilir. Ancak sözleşmede feshin bildirimine ilişkin
bir süre belirlenmiş ise, bu süre bir ayı geçemez.

Kredi verene sözleşmeyi fesih hakkı tanınmış ise
kredi veren, en az iki ay önceden tüketiciye yazılı olarak
veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirimde bulunarak
belirsiz süreli kredi sözleşmesini feshedebilir. Sözleşmede
kararlaştırılmış ise kredi veren haklı nedenlerin varlığı
halinde bildirim süresine uymadan belirsiz süreli kredi
sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda kredi veren
fesihten önce fesih ve nedenleri hakkında yazılı olarak
veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciyi bilgilendirir.
Ancak, fesihten önce bilgilendirmenin mümkün olmaması
halinde bu bildirim en geç fesihten hemen sonra yapılır.

Taksit; ödeme planında her bir vade için
hesaplanan anapara, faiz, vergi, harç ve benzeri yasal
yükümlülükler toplamından oluşan her bir ödeme tutarıdır.

Taksit vadesi; ödeme planında belirtilmiş olan
taksitlerin ödeneceği tarihtir.

Ücret; faiz, vergi, fon ve benzeri yasal giderler
dışında kalan ücret, komisyon, masraf ve benzeri adlar
altında tüketiciden talep edilen her türlü parasal tutardır.

Kredi kartı; nakit kullanımı gerekmeksizin mal
ve hizmet alımı veya nakit çekme olanağı sağlayan basılı
kartı veya fizikî varlığı bulunmayan kart numarasını ifade
etmektedir.

Kredi kartı iki farklı hukuki niteliği bünyesinde
barındırır:
• Bir yönü ile “ödeme” aracı olma niteliğini
taşırken;
• Bir yönü ile de “kredi” fonksiyonu
bulunmaktadır.
Sadece ödeme aracı olarak kullanıldığı hallerde hiç
kredilendirme işlevi olmayacağından tüketici kredisi
olarak değerlendirilemese de, kredi fonksiyonu ile kredi
kartının kullanıldığı hallerde tüketici kredisinin bir türü
olarak karşımıza çıkar. TKHK, kredi kartları hakkında
tüketici kredilerine ilişkin hükümlerin uygulanmasını
kabul etmiştir. TKHK madde 22/2’ye göre, kredi kartı
sözleşmeleri, faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında,
ödemenin üç aydan daha uzun süre ertelenmesi veya
benzer şekilde taksitle ödeme imkânı sağlanması hâlinde
tüketici kredisi sözleşmesi olarak değerlendirilir.

Kredi kartı ile yapılan işlemlere, son ödeme
tarihinden itibaren on gün içinde, kart çıkaran kuruluşa
başvurmak suretiyle itiraz edilebilir. Kredi kartı hamili,
yapacağı başvuruda, hesap özetinin hangi unsurlarına
itiraz ettiğini gerekçesiyle belirtmek zorundadır. Süresi
içerisinde itiraz edilmeyen hesap özeti kesinleşir. Hesap
özetinin kesinleşmesi genel hükümlere göre dava hakkını
ortadan kaldırmaz.

Kartın ya da 16’ncı maddede belirtilen bilgilerin
kaybolması veya çalınması halinde kart hamili, yapacağı
bildirimden önceki yirmidört saat içinde gerçekleşen
hukuka aykırı kullanımdan doğan zararlardan yüzelli Yeni
Türk Lirası ile sınırlı olmak üzere sorumludur. Hukuka
aykırı kullanımın, hamilin ağır ihmaline veya kastına
dayanması veya bildirimin yapılmaması hallerinde bu sınır
uygulanmaz.

 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun, tüketici kredisini düzenleyen
22’inci maddesinde çok kapsamlı olmamakla birlikte kısa bir tüketici kredisi tanımın vermiştir. Buna göre, “Tüketici kredisi sözleşmesi, kredi verenin tüketiciye faiz veya
benzeri bir menfaat karşılığında ödemenin ertelenmesi, ödünç veya benzeri finansman şekilleri aracılığıyla kredi verdiği veya kredi vermeyi taahhüt
ettiği sözleşmeyi ifade eder”.

Kredi kartı sözleşmeleri, faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında, ödemenin üç aydan daha uzun süre ertelenmesi veya benzer şekilde taksitle ödeme imkânı sağlanması hâlinde tüketici kredisi sözleşmesi olarak değerlendirilir (TKHK m.22/2).

Tüketici kredisi, serbest (nakdi) tüketici kredisi ve bağlı tüketici kredisi olmak üzere iki gruba ayrılarak incelenebilir. Serbest tüketici kredisi, kredi veren tarafından herhangi bir kullanma kısıtlaması getirilmeksizin doğrudan nakit olarak verilebileceği gibi, kredili mevduat hesabı şeklinde de verilebilir. Bağlı tüketici kredilerini de, tedarik kredisi ve finanse edilmiş taksitle satım olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür.

Bu kredi hesabına sahip olan tüketici, para çekmek istediğinde eğer hesabında yeterli bakiye bulunmuyorsa, önceden kredi veren tarafından belirlenmiş bir limit dâhilinde hesabını eksi bakiyeye indirerek, kredi kullanabilmektedir.

Tedarik kredisinde, kredi veren ile tüketici arasında ikili bir ilişki söz konusudur. Kredi veren krediyi, belli bir mal ve hizmetin finansmanı için sağlamaktadır. Ancak burada kredi veren ile satıcı ya da hizmet sunan arasında herhangi bir sözleşme söz konusu değildir. Mal veya hizmetin kimden karşılanacağı hususu tamamen tüketiciye bırakılmıştır.

Finanse edilmiş taksitle satımda tüketicinin satıcı veya hizmet sunana borçlanmış olduğu bedeli, tüketici yerine bir kredi kurumu ödemektedir. Basit taksitle satımda ikili bir ilişki söz konusu iken, finanse edilmiş taksitle satımda karşımıza üçlü bir ilişki çıkmaktadır. Banka ile satıcı arasında akdedilen sözleşme “çerçeve sözleşme”, satıcı ile tüketici arasında akdedilen “satım sözleşmesi” ve tüketici ile banka arasında akdedilen “tüketici kredisi sözleşmesi”dir.

Çerçeve Sözleşme, ileride kurulması planlanan münferit sözleşmelerde geçerli olacak ortak hükümleri içeren ve bu sayede taraflar arasındaki sürekli ilişkinin temel ilkelerini belirleyen sözleşmedir.

Tüketici kredisi, TKHK’da düzenlenmiş isimli ve bağımsız bir sözleşmedir. Rızai ve tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. 

Tüketici kredisi sözleşmesinin unsurları; sözleşmenin tarafları, sözleşmenin konusu, teminatlardır.

Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişilerdir.

TKHK’un 3 üncü maddesi (ğ) bendinde açık bir tanımlamayla; “Kredi veren: Mevzuatı gereği tüketicilere kredi vermeye yetkili olan gerçek veya tüzel kişiyi” olarak belirlenmiştir. En yaygın kişi ülkemizde kuşkusuz bankalardır. Banka, Bankalar Kanununa göre kurulmuş tüzel kişidir. Bankaların yanında, özel finans kuruluşu ve finansman şirketlerinin de kredi veren olarak nitelenmesi mümkündür; ancak bu kişilerin mevzuatları gereği tüketicilere kredi vermeye yetkili olmaları bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kanunun “temel ilkeler” başlıklı 4 üncü madde, 6’ıncı fıkrasına göre, “Tüketici işlemlerinde, tüketicinin edimlerine karşılık olarak alınan şahsi teminatlar, her ne isim altında olursa olsun adi kefalet sayılır”. 

Adi Kefalet: Alacaklıyı alacağını önce borçludan isteme zorunluluğunda bırakabilen kefalet türüdür.

Mesafeli sözleşmeler hariç tüketici kredisi sözleşmesi yazılı olarak kurulmak zorundadır aksi takdirde sözleşme geçerli olmayacaktır. Sözleşmenin yazılı olarak düzenlenmesi kredi verenin yükümlülüğündedir.

Kredinin Toplam Maliyeti: Noter masrafları hariç olmak üzere, tüketicinin ödemesi gereken akdi faiz, vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülükler ile varsa değişik isimler altında alınan her türlü ücretin de dahil olduğu toplam tutardır.

Kredili Mevduat Hesabı Sözleşmesi: Kredi verenin önceden tüketiciyle açıkça kararlaştırarak belirli bir limit dahilinde tüketicinin mevduat hesabında var olan aktiften fazlasını kullanmasına izin verdiği sözleşmedir.

Kanunda ve Yönetmelikte açıkça belirtilen hususların sözleşmede yer almaması durumunda yaptırım kesin hükümsüzlük veya kısmi kesin hükümsüzlüktür. Bununla birlikte, 6502 sayılı
TKHK’nun hem 4/1 hem de 22/3’üncü maddelerinde belirtildiği üzere, sözleşmeyi hazırlayan, yani kredi veren bu eksikliği tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremeyecek ve bu eksikliği derhal giderecektir.

Hukukumuzda kredi veren, krediyi mesleki ve ticari amaçlarla veren bir gerçek veya tüzel kişi olmalıdır. Bunun dışında kalan herhangi bir gerçek ya da tüzel kişinin TKHK gereğince “kredi veren” olarak adlandırılması mümkün değildir. 

Kredi verenin borçları şunlardır: sözleşme öncesi tüketiciyi bilgilendirme yükümlülüğü, kredi konusunu teslim borcu, kredi şartlarının tüketici aleyhine değiştirilememesi, bağlı kredilerde sorumluluk, aldığı teminatları iade borcu, sır saklama borcu, sigorta yaptırmaya zorlayamama, tüketicinin hesap dönemi sonunda bilgilendirilmesi.

Kredi veren veya varsa kredi aracısı, tüketici ile yapacakları kredi sözleşmesinden önce
tüketiciyi bilgilendirme yükümlülüğü altındadır. Bu sayede, kredi verenin, tüketiciyi önceden mutlaka bilgilendirerek teklif ettiği kredi sözleşmesinin koşullarını içeren sözleşme öncesi bilgi formunu sözleşmenin kurulmasından makul bir süre önce tüketiciye vermesi zorunlu hale getirilmiştir.

Belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde akdi faiz oranında değişiklik yapılması hâlinde, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden otuz gün önce, tüketiciye kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. Bu bildirimde, yeni faiz oranının yürürlüğe girmesinden sonra varsa yapılacak ödemelerin tutarı, sayısı ile aralıklarının değişmesine ilişkin ayrıntılara yer verilir. Faiz oranının artırılması hâlinde, yeni faiz oranı geriye dönük olarak uygulanamaz. Tüketici, bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde borcun tamamını ödediği ve kredi kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmez (TKHK m.26). Bu düzenlemeye göre kredili mevduat hesabına ilişkin sözleşmeler ile kredi kartı sözleşmeleri gibi belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde faiz oranında değişiklik yapılması mümkündür. Ancak değişikliğin yürürlüğe girmesinde otuz gün önce,tüketiciye kağıt ortamında yazılı olarak veya kalıcı
veri saklayıcısı aracılığıyla bildirilmesi zorunludur

4077 sayılı mülga Kanun zamanında bulunmayan bir hüküm yeni Kanuna eklenmiştir. 6502 sayılı Kanunun 29’uncu maddesine göre, Tüketicinin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi ile ilgili sigorta yaptırılamaz. Tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi hâlinde, istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, kredi veren tarafından kabul edilmek zorundadır. Bu sigortanın kredi konusuyla, meblağ sigortalarında kalan borç tutarıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekir.

Kredi verenin hakları; teminat isteme hakkı, verilen kredinin iadesini talep hakkı, temerrüt ve muacceliyet, faiz ve sair masrafları talep etme hakkıdır.

Kredi veren, verdiği krediyi kıymetli evrak kabul etmek suretiyle teminat altına alıyorsa, bu kıymetli evrakın mutlaka nama yazılı olarak düzenlenmesi gerekir. Aksi takdirde TKHK’nun 4’üncü maddenin 5’inci fıkrası gereği düzenlenen kıymetli evrak tüketici yönünden geçersiz olacaktır.

Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde, tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, kredi veren, borcun tamamının ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin de
birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi hâlinde kullanılabilir. Kredi verenin bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en az otuz gün süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması zorunludur. Muaccel kılınan taksitlerin hesaplanmasında faiz ve ücretler dikkate alınmaz.

Akdi Faiz Oranı: Tüketici kredisi sözleşmesinde yer alan ve ödeme planı oluşturulmasına esas teşkil eden ve varsa tüketici tarafından ödenen peşin faiz tutarı da dikkate alınarak hesaplanan faiz oranıdır.

Efektif Yıllık Faiz Oranı: Kredinin toplam maliyetinin yıllık yüzde değeri olarak hesaplanması sonucu ortaya çıkan yıllık maliyet oranıdır.

Ödeme Planı: Tüketici kredisi sözleşmesinde tüketicinin yapacak olduğu ödemede esas alınacak taksit, tutar ve vadeleriyle birlikte anapara, faiz, vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülükler ve varsa ücretlerin ayrı ayrı belirtildiği tablodur.

Kredi alanın borçları; krediyi kabul borcu, krediyi iade borcu, faiz ödeme borcu, sözleşmeden doğan sair masrafları ödeme borcundan oluşmaktadır.

Kredi alanın hakları; cayma hakkı, bağlı kredilerde kalan kredi borcunu ödemekten kaçınma
hakkı, erken ödeme hakkıdır.

Tüketici 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin kredi veren ile yapmış olduğu kredi sözleşmesinden cayma hakkına sahip kılınmıştır. Cayma hakkı süresi, sözleşmenin kurulduğu tarihte başlar. Ancak sözleşmenin bir örneğinin yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verildiği tarihin sözleşmenin kurulduğu tarihten daha sonra olması durumunda, bu süre, tüketicinin sözleşmenin bir örneğini aldığı tarihten itibaren başlar.

Cayma hakkını kullanan tüketici, krediden faydalandığı durumlarda, anaparayı ve kredinin kullanıldığı tarihten anaparanın ödendiği tarihe kadar olan sürede tahakkuk eden faizi en
geç cayma bildirimini kredi verene göndermesinden sonra 30 gün içinde geri ödemekle yükümlüdür. Tüketici bu süre içinde ödeme yapmazsa, tüketicinin, tüketici kredisinden caymamış olduğu kabul edilecektir. Başka bir ifade ile akdedilen sözleşme geçerliliğini korumaya devam edecek, cayma tamamen hükümsüz hale gelecektir.

TKHK m.27’ye göre, tüketici, vadesi gelmemiş bir veya birden çok taksit ödemesinde bulunabilir veya kredi borcunun tamamını ya da bir kısmını erken ödeyebilir. Bu hâllerde kredi veren, erken ödenen miktara göre gerekli tüm faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapmakla yükümlüdür. Faizin tamamının veya bir kısmının tüketiciden peşin olarak tahsil edildiği kredilerde, tüketicinin erken ödeme yapması halinde kredi veren, akdi faiz oranı üzerinden gerekli indirimi yapmak üzere bir sistem kurmakla yükümlü tutulmuştur.

Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği’nde diğer düzenlemeler; krediye bağlı hesap açma, taksitli nakit avans kredisi, limit aşımı, belirsiz süreli tüketici kredisi sözleşmesinin feshi, kredi verenin haklarının devri ve diğer hususlardan oluşmaktadır.

Limit Aşımı: Tüketici için tanımlanmış kredili mevduat hesabı limitinin aşılması hali veya tüketicinin mevduat hesabındaki mevcut bakiyenin üzerinde para temin ettiği ve tüketici tarafından zımnen kabul edilen halidir.

Taksit: Ödeme planında her bir vade için hesaplanan anapara, faiz, vergi, harç ve
benzeri yasal yükümlülükler toplamından oluşan her bir ödeme tutarıdır.
Taksit Vadesi: Ödeme planında belirtilmiş olan taksitlerin ödeneceği tarihtir.
Ücret: Faiz, vergi, fon ve benzeri yasal giderler dışında kalan ücret, komisyon,
masraf ve benzeri adlar altında tüketiciden talep edilen her türlü parasal tutardır.

Kredi Kartı: Nakit kullanımı gerekmeksizin mal ve hizmet alımı veya nakit çekme olanağı sağlayan basılı kartı veya fizikî varlığı bulunmayan kart numarasını ifade etmektedir.

TKHK m.22/2’ye göre, kredi kartı sözleşmeleri, faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında,
ödemenin üç aydan daha uzun süre ertelenmesi veya benzer şekilde taksitle ödeme imkânı sağlanması hâlinde tüketici kredisi sözleşmesi olarak değerlendirilir. Ancak bu durumda uygulanacak faiz oranı kredi kartı sözleşmesi uyarınca belirlenen orandan fazla olamaz.

Asgarî tutarın son ödeme tarihini takip eden üç ay içinde ödenmemesi durumunda kart çıkaran kuruluşça kart hamiline yapılacak bildirimden itibaren bir aylık süre içerisinde bu tutarın ödenmemesi ya da banka kartı ile kredi kartı kullanımından dolayı adli cezaların uygulanması halinde, ilgili kart çıkaran kuruluşça kart hamiline verilen kredi kartları iptal edilir ve borcun tamamı ödeninceye kadar yeni kredi kartı düzenlenemez. 

Kart kullanımından doğan sorumluluk kart hamiline aittir. 

Kartın imza hanesinin kart hamili tarafından imzalanmış olması zorunludur.

Üye işyerinin talep etmesi durumunda kart  hamili, kartın kullanımı sırasında kimlik belgesi ibraz etmek zorundadır.

Kart hamili, kendisine tevdi edilen kartı ve kartın kullanılmasıyla ilgili şifre ve buna benzer bilgileri güvenli bir şekilde korumak ve başkaları tarafından kullanılmasına engel
olacak önlemleri almak, kartın kaybolması, çalınması veya iradesi dışında gerçekleşmiş herhangi bir işlemi öğrenmesi halinde kart çıkaran kuruluşu derhal haberdar etmek zorundadır.

Kart hamili adresinde meydana gelen değişiklikleri, değişiklik tarihinden itibaren onbeş gün içinde kart çıkaran kuruluşa bildirmekle yükümlüdür.